Di tích là dấu vết của quá khứ còn lưu lại trong lòng đất hoặc trên mặt đất có ý nghĩa về mặt văn hóa và lịch sử"[1]. Ở Việt Nam, 1 di tích khi đủ các điều kiện sẽ được công nhận theo thứ tự: di tích cấp tỉnh, di tích cấp quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt. Tính đến năm 2020, Việt Nam có hơn 41.000 di tích, thắng cảnh trong đó có hơn 4.000 di tích được xếp hạng di tích quốc gia và hơn 9.000 di tích được xếp hạng cấp tỉnh.[2][3] Mật độ và số lượng di tích nhiều nhất ở 10 tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng (chiếm 56% số di tích quốc gia và 46% tổng số di tích). Trong số di tích quốc gia có 112 di tích quốc gia đặc biệt và trong số đó có 8 di sản thế giới.
Di tích kiến trúc nghệ thuật nhà thờ đá Phát Diệm ở Ninh Bình
Di tích khảo cổ Hoàng thành Thăng Long ở Hà Nội
Chùa Trấn Quốc, ngôi chùa gần 1500 tuổi ở Hà Nội
Mục lục
1 Phân loại di tích
1.1 Di tích lịch sử - văn hóa
1.2 Di tích kiến trúc nghệ thuật
1.3 Di tích khảo cổ
1.4 Di tích thắng cảnh
1.5 Di tích lịch sử cách mạng
2 Phân cấp di tích
3 Thống kê di tích Việt Nam
3.1 Theo địa phương
3.2 Theo loại di tích
4 Bảo tồn di tích
5 Di sản thế giới
6 Xem thêm
7 Chú thích
Phân loại di tíchSửa đổi
Căn cứ Điều 29 Luật di sản văn hóa 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)[4], các di tích được phân loại như sau:[5]
Di tích lịch sử - văn hóaSửa đổi
Di tích lịch sử - văn hóa là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học. Di tích lịch sử - văn hóa phải có một trong các tiêu chí sau đây:
Công trình xây dựng, địa điểm gắn với sự kiện lịch sử tiêu biểu trong quá trình dựng nước và giữ nước. Các di tích tiêu biểu thuộc loại này như đền Hùng, Cổ Loa, Cố đô Hoa Lư, Bãi cọc Bạch Đằng, Cột cờ,...
Công trình xây dựng, địa điểm gắn với thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân của đất nước. Các di tích tiêu biểu thuộc loại này như Khu di tích lịch sử Kim Liên, Đền Kiếp Bạc, Quần thể di tích danh thắng Yên Tử, Lam Kinh, đền Đồng Nhân,...
Công trình xây dựng, địa điểm gắn với sự kiện lịch sử tiêu biểu của các thời kỳ cách mạng, kháng chiến. Các di tích tiêu biểu thuộc loại này như Khu di tích chiến thắng Điện Biên Phủ, Địa đạo Củ Chi, Khu di tích lịch sử cách mạng Pác Bó, Phòng tuyến Tam Điệp, Hành cung Vũ Lâm, Khu rừng Trần Hưng Đạo...
Năm 2010, di tích lịch sử chiếm 51.2% số di tích được xếp hạng. Các di tích này không những có giá trị lịch sử và văn hóa mà còn mang lại những giá trị lớn trên phương diện kinh tế, nhất là kinh tế du lịch.
Di tích kiến trúc nghệ thuậtSửa đổi
Di tích kiến trúc nghệ thuật là công trình kiến trúc nghệ thuật, tổng thể kiến trúc đô thị và đô thị có giá trị tiêu biểu trong các giai đoạn phát triển nghệ thuật kiến trúc của dân tộc. Quần thể các công trình kiến trúc hoặc công trình kiến trúc đơn lẻ có giá trị tiêu biểu về kiến trúc, nghệ thuật của một hoặc nhiều giai đoạn lịch sử. Các di tích tiêu biểu loại này như Chùa Bút Tháp, phố cổ Hội An, nhà thờ Phát Diệm, chùa Keo, đình Tây Đằng,Chùa Phật Tích.
Năm 2010, di tích kiến trúc nghệ thuật chiếm 44.2% tổng số di tích được xếp hạng.
Di tích khảo cổSửa đổi
Di tích khảo cổ là những địa điểm khảo cổ có giá trị nổi bật đánh dấu các giai đoạn phát triển của các văn hoá khảo cổ. Các di tích tiêu biểu thuộc loại này như Hoàng thành Thăng Long, hang Con Moong, di chỉ Đông Sơn, động Người Xưa, thánh địa Mỹ Sơn
Năm 2010, di tích khảo cổ chiếm 1.3% các di tích được xếp hạng.
Di tích thắng cảnhSửa đổi
Di tích thắng cảnh (danh lam thắng cảnh) là cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học. Danh lam thắng cảnh phải có một trong các tiêu chí sau đây:
Cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc có giá trị thẩm mỹ tiêu biểu. Các di tích quốc gia đặc biệt tiêu biểu thuộc loại này như 4 danh lam thắng cảnh khu danh thắng Tây Thiên, Tràng An - Tam Cốc - Bích Động, vịnh Hạ Long, động Phong Nha.
Khu vực thiên nhiên có giá trị khoa học về địa chất, địa mạo, địa lý, đa dạng sinh học, hệ sinh thái đặc thù hoặc khu vực thiên nhiên chứa đựng những dấu tích vật chất về các giai đoạn phát triển của Trái Đất. Các di tích tiêu biểu thuộc loại này như vịnh Hạ Long, Cao nguyên Đồng Văn, các vườn quốc gia và khu dự trữ sinh quyển thế giới ở Việt Nam.
Danh lam thắng cảnh chiếm khoảng 3.3% số di tích được xếp hạng.
Di tích lịch sử cách mạngSửa đổi
Di tích cách mạng - kháng chiến là một bộ phận cấu thành hệ thống các di tích lịch sử - văn hoá, tuy nhiên, nó có những điểm khác với các di tích tôn giáo tín ngưỡng như đình, đền, chùa, miếu ở chỗ: đó là những địa điểm cụ thể, công trình kiến trúc có sẵn (nhà ở, đường phố), là những công trình được con người tạo nên phù hợp với mục đích sử dụng (địa đạo, hầm bí mật) gắn liền với những sự kiện cụ thể, nhân vật lịch sử cụ thể mà trở thành di tích. Loại hình di tích này rất đa dạng, phong phú, có mặt ở khắp mọi nơi, khó nhận biết, đồng thời cũng rất dễ bị lãng quên, dễ biến dạng theo mục đích sử dụng, theo thời tiết và theo thời gian. Bởi vậy các di tích này vừa khó bảo tồn vừa khó phát huy tác dụng nếu không được quan tâm đặc biệt.[6]
Một số di tích lịch sử cách mạng như: Chiến khu Tân Trào, Chiến khu Quỳnh Lưu, Khu di tích chiến thắng Điện Biên Phủ,...
Phân cấp di tíchSửa đổi
Căn cứ vào giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh (gọi chung là di tích) được chia thành:
Di tích nằm trong danh mục kiểm kê di sản văn hóa.[7]
Di tích cấp tỉnh là di tích có giá trị tiêu biểu của địa phương. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quyết định xếp hạng di tích cấp tỉnh.
Di tích quốc gia là di tích có giá trị tiêu biểu của quốc gia. Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Việt Nam) quyết định xếp hạng di tích quốc gia.
Di tích quốc gia đặc biệt là di tích có giá trị đặc biệt tiêu biểu của quốc gia. Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt; quyết định việc đề nghị Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên hợp quốc xem xét đưa di tích tiêu biểu của Việt Nam vào Danh mục di sản thế giới. Di tích quốc gia đặc biệt ở Việt Nam được xếp hạng các đợt đầu gồm: Cố đô Hoa Lư, Di tích Pác Bó, Dinh Độc Lập, Hoàng thành Thăng Long, Khu căn cứ Trung ương Cục miền Nam, Khu di tích ATK Thái Nguyên, Khu di tích chiến thắng Điện Biên Phủ, Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, Khu di tích khởi nghĩa Yên Thế, Khu di tích Kim Liên, Khu di tích Phủ Chủ tịch, Khu di tích Tân Trào, Khu lưu niệm chủ tịch Tôn Đức Thắng, Nhà tù Côn Đảo, Quần thể di tích Cố đô Huế, Thành nhà Hồ, Thánh địa Mỹ Sơn, Thắng cảnh Tràng An - Tam Cốc - Bích Động, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Vịnh Hạ Long, Đô thị cổ Hội An và Đền Hùng.
Trong trường hợp di tích đã được xếp hạng mà sau đó có đủ căn cứ xác định là không đủ tiêu chuẩn hoặc bị huỷ hoại không có khả năng phục hồi thì người có thẩm quyền quyết định xếp hạng di tích nào có quyền ra quyết định huỷ bỏ xếp hạng đối với di tích đó.
Thống kê di tích Việt NamSửa đổi
Theo địa phươngSửa đổi
Các tỉnh có số lượng di tích lớn hơn 1500 gồm: Hà Nội: 5175 di tích; Thái Bình: 2539 di tích; Bắc Giang: 2237 di tích; Bắc Ninh 1859 di tích; Ninh Bình: 1879 di tích; Đồng Nai: 1800 di tích; Hà Nam: 1784 di tích; Nam Định: 1655 di tích; Thanh Hóa: 1535 di tích.
Các tỉnh có mật độ di tích lớn nhất đều thuộc vùng châu thổ sông Hồng gồm: Hà Nam 2,07 di tích/km2; Hà Nội: 1,56 di tích/km2; Bắc Ninh: 1,96 di tích/km2; Ninh Bình: 1,36 di tích/km2 và Hưng Yên: 1,31 di tích/km2.STT Tên tỉnh Số di tích Quốc gia đặc biệt Số di tích Quốc gia Số di tích cấp tỉnh Tổng di tích Thời gian cập nhật Ghi chú 1 An Giang 2 26 46 1287 2015 [8]2 Bà Rịa Vũng Tàu 1 31 14 150 2014 [9]3 Bạc Liêu 0 10 35 130 2014 [10]4 Bắc Giang 4 99 539 2237 2014 [11][12][13]5 Bắc Kạn 2 12 33 160 2014 [14][15]6 Bắc Ninh 4 194 410 1259 2019 [16]7 Bến Tre 2 16 51 69 2019 8 Bình Dương 0 12 38 500 2015 [17][18][19][20]9 Bình Định 2 36 78 234 2017 [21][22]10 Bình Phước 3 12 12 17 2015 [23]11 Bình Thuận 0 28 40 300 2019 [24]12 Cà Mau 0 10 28 38 2017 [25][26]13 Cao Bằng 3 27 65 226 2015 [27][28]14 Cần Thơ 0 10 12 22 2016 [29][30]15 Đà Nẵng 2 18 51 200 2019 [31]16 Đăk Lăk 2 17 13 58 2019 [32]17 Đăk Nông 1 7 3 20 2019 [33]18 Điện Biên 1 12 8 21 2019 [34]19 Đồng Nai 2 29 24 1000 2019 [35]20 Đồng Tháp 1 13 50 91 2015 [36][37]21 Gia Lai 1 8 5 30 2017 [38]22 Hà Giang 0 26 29 55 2018 [39]23 Hà Nam 2 82 101 1784 2018 [40]24 Hà Nội 17 1196 1156 5175 2015 [41][42]25 Hà Tĩnh 2 79 425 504 2017 [43][44][45]26 Hải Dương 4 141 220 2000 2019 [46]27 Hải Phòng 2 112 356 470 2017 28 Hậu Giang 1 9 6 188 2015 [47]29 Hòa Bình 0 41 27 295 2015 [48]30 Hưng Yên 2 165 88 1210 2019 [49]31 Khánh Hòa 0 16 171 1091 2017 [50][51]32 Kiên Giang 1 21 30 200 2017 [52][53]33 Kon Tum 2 4 18 55 2018 [54]34 Lai Châu 0 5 20 39 2019 [55]35 Lạng Sơn 2 27 95 581 2018 [56]36 Lào Cai 0 15 11 50 2015 [57][58]37 Lâm Đồng 2 18 16 50 2018 [59]38 Long An 0 20 86 109 2017 [60]39 Nam Định 2 81 266 1330 2018 [61]40 Nghệ An 4 137 235 1395 2018 [62]41 Ninh Bình 3 103 314 1879 2015 [63][64]42 Ninh Thuận 2 14 27 233 2014 [65]43 Phú Thọ 1 73 218 1372 2014 [66][67]44 Phú Yên 0 18 21 39 2014 45 Quảng Bình 2 53 63 200 2019 [68]46 Quảng Nam 4 60 300 500 2015 [69]47 Quảng Ngãi 1 28 76 199 2014 [70]48 Quảng Ninh 5 51 71 482 2017 [71]49 Quảng Trị 4 33 476 509 2014 [72]50 Sóc Trăng 0 8 26 300 2014 [73]51 Sơn La 1 47 15 113 2019 [74]52 Tây Ninh 1 26 60 365 2016 [75]53 Thái Bình 2 153 595 2539 2016 [76]54 Thái Nguyên 1 49 205 780 2019 [77]55 Thanh Hóa 5 142 686 1535 2019 [78]56 Thừa Thiên Huế 2 86 55 902 2020 [79]57 Tiền Giang 1 21 129 106 2016 [80]58 TP. Hồ Chí Minh 2 56 114 400 2017 [81][82]59 Trà Vinh 0 12 16 533 2015 [83][84]60 Tuyên Quang 3 137 252 600 2018 [85]61 Vĩnh Long 0 10 36 450 2014 [86][87][88]62 Vĩnh Phúc 2 66 404 1303 2019 [89]63 Yên Bái 1 13 92 500 2019 [90]
Theo loại di tíchSửa đổi
Di tích là chùa: Theo thống kê của Giáo hội Phật giáo Việt Nam 26/11/2007, cả nước này hiện có 14.775 ngôi chùa và 44.498 vị tăng, ni.[91]
Di tích thời Hùng Vương: Theo thống kê của Cục Văn hoá cơ sở - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 2010,[92] Việt Nam có 1417 di tích thời vua Hùng và các nhân vật liên quan đến thời đại Hùng Vương như Thần Nông, Sơn Tinh, Thần Cao Sơn, Thần Quý Minh, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử,... Riêng địa bàn 2 tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc đã có trên 600 nơi thờ.
Bảo tồn di tíchSửa đổi
Vấn đề bảo tồn di tích và kinh phí bảo tồn thường gây tranh luận tại Việt Nam. Nhiều di tích không được bảo quản đúng mức, gây hư hỏng nghiêm trọng hay bị sửa lại khác xa mẫu cổ. Nhiều di tích như Thác Voi, Thác Liên Khương, Công ty cổ phần khai thác chỉ rào thác, kinh doanh bán vé thu tiền vào cổng mà không tu bổ và đến cuối năm 2007 thì rao sang nhượng dự án, kiếm lời thêm 3 tỷ đồng [93].
Thành nhà Hồ bị Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa tôn tạo "không đúng cách" và vá víu. Chùa Phật Tích tại Bắc Ninh, di tích lịch sử thời nhà Lý, bị phá bỏ tan hoang "để xây dựng mới".[94]
Theo ý kiến của các chuyên gia Đức thuộc tổ chức Dự án bảo tồn, trùng tu và đào tạo Đức (GCREP): "Ở Việt Nam, với những di tích bị hư hại nhiều, người ta thường bỏ đi và xây lại mới. Còn theo kinh nghiệm của chúng tôi, không phải cái gì cũng cần tu tạo lại 100%, có những thứ không tu tạo được thì giữ nguyên" [95]
Vì những yếu kém trong những mặt khác so với các nước trong khu vực, nên ngành du lịch Việt Nam thường chỉ chú trọng khai thác quá đáng các thắng cảnh thiên nhiên như một điểm mạnh,[cần dẫn nguồn] nhưng việc "xã hội hóa" các danh thắng (cho phép các công ty đầu tư khai thác và bán vé vào cửa) dẫn đến việc hầu hết các nơi danh thắng đều thu tiền vào tham quan và các công ty này lại không quan tâm bảo trì đúng mức,[cần dẫn nguồn] do đó cảnh quan đang bị xuống cấp hay phá hủy, điển hình là trường hợp các di tích quốc gia như Thác Voi,[96] Thác Liên Khương.[97]
Di sản thế giớiSửa đổi
Hiện tại, Việt Nam đã có 8 di tích được UNESCO công nhận là Di sản thế giới gồm:
2 Di sản thiên nhiên thế giới:
Vịnh Hạ Long, được công nhận năm 1994 theo tiêu chí (vii) và năm 2000 theo tiêu chí (viii).
Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, năm 2003, là di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí (viii).
5 Di sản văn hóa thế giới gồm:
Quần thể di tích Cố đô Huế, năm 1993, là di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (iv).
Phố Cổ Hội An, năm 1999, là di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (ii) (v).
Thánh địa Mỹ Sơn, năm 1999, là di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (ii) (iii).
Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long, năm 2010, là di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (ii) (iii) và (vi).
Thành nhà Hồ, năm 2011, là di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (ii) và (iv)
1 Di sản thế giới hỗn hợp:
Quần thể danh thắng Tràng An, năm 2014, theo các tiêu chí (vii) và (viii) của 1 di sản thiên nhiên thế giới và tiêu chí (V) của 1 di sản văn hóa thế giới.
Xem thêmSửa đổi
Danh sách Di tích quốc gia Việt Nam
Di tích quốc gia đặc biệt
Du lịch Việt Nam
Chú thíchSửa đổi
^ theo "Tự điển tiếng Việt" của Viện Ngôn ngữ học Việt Nam (Xuất bản năm 2006)
^ Di sản góp phần phát triển du lịch
^ Yêu cầu kiện toàn bộ máy quản lý di tích Lưu trữ 2015-04-02 tại Wayback Machine - Bộ VH,TT&DL
^ Luật di sản văn hóa 2009
^ Về việc ban hành quy chế bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2011.
^ Phát huy giá trị di tích cách mạng kháng chiến. Cổng thông tin điện tử Chính phủ Thủ đô Hà Nội. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2020.
^ Quyết định 48/2014/QĐ-UBND quản lý bảo vệ phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh tại Thái Nguyên
^ Bảo tồn các di tích ở An Giang - Kỳ 2: Những giá trị trường tồn
^ Di tích lịch sử cách mạng ở Bà Rịa Vũng Tàu thu hút du khách
^ Tổng quan di tích lịch sử - văn hóa tỉnh Bạc Liêu. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 6 năm 2020. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2021.
^ Giới thiệu sách: Di tích tỉnh Bắc Giang. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2010.
^ Nhìn lại sau 7 năm thực hiện Luật Di sản văn hóa ở Bắc Giang. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2010.
^ Bắc Giang thêm hai di tích được Bộ VHTTDL công nhận
^ GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ TỈNH BẮC KẠN
^ Trùng tu hay... "hoành tráng hóa" di tích?
^ Xếp hạng và cấp Bằng cho 13 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh
^ Danh sách các Di tích và Danh thắng tỉnh Bình Dương cập nhật năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2014. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2021.
^ Toàn tỉnh có 50 di tích được công nhận
^ Bình Dương với những tín hiệu lạc quan trong việc thực hiện Luật Di sản Văn hóa[liên kết hỏng]
^ Bình Dương phát huy thế mạnh phát triển du lịch. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2015.
^ Thành lập Ban Quản lý Di tích tỉnh Bình Định
^ Thêm 2 di tích lịch sử cấp tỉnh tại huyện An Lão
^ Địa chí Bình Phước - tập 1
^ Bình Thuận khai thác giá trị di tích lịch sử văn hóa vào phát triển du lịch
^ BÀI 2: GIẬT MÌNH DI TÍCH CÀ MAU
^ Cà Mau: có 9 di tích quốc gia
^ Bất cập trong quản lý di tích ở Cao Bằng[liên kết hỏng]
^ TOÀN TỈNH CÓ 92 DI TÍCH ĐÃ ĐƯỢC XẾP HẠNG. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2017.
^ THÀNH PHỐ CẦN THƠ - MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2010.
^ Di tích - Thắng cảnh -- 22 di tích cấp quốc gia và thành phố
^ Di sản văn hóa ở Đà Nẵng: Tài nguyên du lịch hấp dẫn
^ NHỮNG DI TÍCH ĐÃ ĐƯỢC XẾP HẠNG CỦA ĐẮK LẮK. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2020.
^ Đắk Nông lôi cuốn du khách với vẻ đẹp riêng
^ Tăng cường công tác quản lý, bảo vệ di tích trên địa bàn tỉnh Điện Biên
^ Đồng Nai có thêm di tích lịch sử cấp tỉnh
^ Đồng Tháp có 12 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia và 49 di tích cấp tỉnh[liên kết hỏng]
^ Bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2015.
^ Gia Lai: Có trên 20 di tích lịch sử văn hóa có giá trị
^ Hà Giang: Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa - chìa khóa phát triển bền vững
^ Hà Nam: Tháo gỡ khó khăn trong công tác bảo tồn di tích
^ Còn nhiều khó khăn trong tu bổ di tích lịch sử văn hóa[liên kết hỏng]
^ Hà Nội sẽ trở thành thành phố di sản?
^ Hà Tĩnh công nhận 09 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2015.
^ Hà Tĩnh xếp hạng 18 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh[liên kết hỏng]
^ Hà Tĩnh: Họp xét duyệt di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đợt I năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2017.
^ Hải Dương bảo tồn, phát huy giá trị di tích
^ Hậu Giang: 9 di tích lịch sử cấp quốc gia
^ Quản lý Nhà nước về di tích lịch sử - đôi điều còn trăn trở
^ Đánh thức tiềm năng du lịch vùng đất Phố Hiến
^ TỔNG KẾT PHONG TRÀO THI ĐUA YÊU NƯỚC TỈNH KHÁNH HÒA
^ Khánh Hòa làm tốt công tác hồ sơ di tích
^ Kiên Giang: Xem xét công tác quản lý di tích. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2010.
^ KẾ HOẠCH BẢO VỆ, TÔN TẠO, PHÁT HUY CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ-VĂN HÓA, DANH LAM Thắng CẢNH VÀ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ GẮN LIỀN VỚI DI TÍCH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KIÊN GIANG GIAI ĐOẠN 2016 - 2020
^ 24 di tích được xếp hạng di tích cấp quốc gia đặc biệt, cấp quốc gia và cấp tỉnh
^ Lai Châu có 05 Di tích xếp hạng Quốc gia. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2020.
^ Lạng Sơn: 32 điểm di tích bị xâm phạm
^ Lào Cai: Quản lý bảo tồn không đồng bộ đang " làm mất" dần các di tích văn hóa[liên kết hỏng]
^ Lào Cai: Phát huy giá trị di tích, danh thắng
^ Lâm Đồng công nhận 3 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2020.
^ Long An: Tăng cường công tác quản lý, tôn tạo, phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2020.
^ Xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh Nam Định
^ DI TÍCH LỊCH SỬ Ở NGHỆ AN
^ Xây dựng nếp sống văn minh trong việc tổ chức các lễ hội truyền thống
^ Thêm 109 di tích lịch sử được xếp hạng cấp tỉnh, cấp quốc gia đặc biệt
^ Du lịch Ninh Thuận. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2015.
^ Phú Thọ: Gắn việc phục dựng, bảo tồn và hoạt động lễ hội với phát triển du lịch
^ Phú Thọ. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2015.
^ Quảng Bình: Hơn 10 di sản được nghiên cứu đưa vào danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
^ Quảng Nam: Góp ý về quy chế quản lý và tu bổ di tích[liên kết hỏng]
^ Sai phạm tràn lan
^ Ðể Quảng Ninh thành một trung tâm du lịch quốc tế, trọng điểm du lịch hàng đầu quốc gia. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2020.
^ Quảng Trị: Bảo tồn, phát huy giá trị di tích
^ GẮN CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA VÀO CÁC TOUR THAM QUAN DU LỊCH TẠI SÓC TRĂNG
^ Toàn tỉnh: 63 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh được xếp hạng
^ Tây Ninh phát triển du lịch gắn với phát huy các giá trị di tích lịch sử - văn hóa
^ HỆ THỐNG DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA Ở THÁI BÌNH
^ Thái Nguyên bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa
^ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể: Cần những cách làm phù hợp
^ HỆ THỐNG THIẾT CHẾ VĂN HÓA, DI TÍCH LỊCH SỬ
^ Tiền Giang xếp hạng di tích LSVH mộ Đỗ Trình Thoại
^ Quản lý di tích văn hóa lịch sử tại TP.HCM: Chậm trễ, nhiều di tích sẽ thành phế tích
^ Danh sách các công trình, địa điểm đã được quyết định xếp hạng di tích trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (đến hết tháng 5 năm 2017)
^ Trà Vinh: Có thêm di tích lịch sử cấp tỉnh. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2015.
^ Trà Vinh. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2015.
^ Phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa
^ (THVL) Vĩnh Long sẽ phát triển du lịch gắn với di tích lịch sử văn hóa và làng nghề
^ Vĩnh Long: Di tích lịch sử văn hóa đình Long Mỹ là căn cứ cách mạng trong kháng chiến. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2015.
^ Vĩnh Long thu hút khách tham quan các điểm du lịch văn hóa
^ Vĩnh Phúc: Di tích lịch sử quốc gia đình Đình Chu kêu cứu
^ Du lịch Yên Bái: Những tín hiệu khởi sắc
^ Cả nước có gần 15.000 ngôi chùa
^ Tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương năm 2010 cấp quốc gia
^ Một di tích thắng cảnh quốc gia bị bán với giá 3 tỷ đồng. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2012.
^ Tan hoang chùa Phật Tích[liên kết hỏng]
^ Đức giới thiệu quá trình trùng tu Cung An Định
^ Thác Voi bị bán với giá 3 tỉ đồng, Người Lao động, 14/05/2008
^ Xung quanh việc 2 di tích quốc gia ở Lâm Đồng xin "khai tử" Lưu trữ 2016-04-03 tại Wayback Machine, Sài Gòn giải phóng, 28/02/2008
