5 vì sao chọn phương pháp khấu hao đều

Thứ năm,10/08/2006 00:00

Tài sản cố định của doanh nghiệp bao gồm: Tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình, tài sản cố định thuê tài chính.

Tài sản cố định TSCĐ hữu hình là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất từng đơn vị tài sản có kết cấu độc lập hoặc là một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản liên kết với nhau để thực hiện một hay một số chức năng nhất định, thoả mãn các tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu như: nhà cửa, vật kiến trúc; máy móc thiết bị, phương tiện vận tải; dụng cụ quản lý; vườn cây lâu năm; súc vật làm việc và, hoặc cho sản phẩm…
TSCĐ vô hình là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện một lượng giá trị đã được đầu tư thoả mãn các tiêu chuẩn của TSCĐ vô hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, như một số chi phí liên quan trực tiếp tới đất sử dụng; chi phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả, nhãn hiệu hàng hoá, phần mềm máy vi tính,…
TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình đều phải thoả mãn đồng thời cả bốn tiêu chuẩn sau:
- Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;
- Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy;
- Có thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên;
- Có giá trị từ 10.000.000 đồng trở lên.
Riêng các chi phí phát sinh trong giai đoạn triển khai được ghi nhận kê TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp nếu thoả mãn 7 điều kiện sau:
- Tính khả thi về mặt kỹ thuật đảm bảo cho việc hoàn thành và đưa TSCĐ vô hình vào sử dụng theo dự tính hoặc để bán;
- Doanh nghiệp dự định hoàn thành TSCĐ vô hình để sử dụng hoặc để bán;
- Doanh nghiệp có khả năng sử dụng hoặc bán tài sản cố định vô hình đó;
- TS vô hình đó phải tạo ra được lợi ích kinh tế trong tương lai;
- Có đầy đủ các nguồn lực về kỹ thuật, tài chính và các nguồn lực khác để hoàn tất các giai đoạn triển khai, bán hoặc sử dụng tài sản vô hình đó;
- Có khả năng xác định một cách chắc chắn toàn bộ chi phí trong giai đoạn triển khai để tạo ra tài sản vô hình đó;
- Ước tính có đủ tiêu chuẩn về thời gian sử dụng và giá trị theo quy định cho TSCĐ vô hình.
Chi phí thành lập doanh nghiệp, chi phí đào tạo nhân viên, chi phí quảng cáo phát sinh trước khi thành lập doanh nghiệp, chi phí cho giai đoạn nghiên cứu, chi phí chuyển dịch địa điểm, lợi thế thương mại không phải là TSCĐ vô hình và được phân bổ dần vào chi phí kinh doanh trong thời gian tối đa không quá 3 năm kể từ khi doanh nghiệp bắt đầu hoạt động. Trường hợp doanh nghiệp thuê đất thì tiền thuê đất được phân bố dần vào chi phí kinh doanh, không ghi nhận là TSCĐ vô hình. Quyền sử dụng đất lâu dài là TSCĐ vô hình đặc biệt, không được triết khấu hao.
Mọi TSCĐ của doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động kinh doanh đều phải trích khấu hao. Mức trích khấu hao TSCĐ được hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ.
Doanh nghiệp không được tính và tính khấu hao đối với những tài sản cố định và khấu hao hết nhưng vẫn sử dụng vào hoạt động kinh doanh. Đối với những TSCĐ chưa khấu hao hết đã hỏng, doanh nghiệp phải xác định nguyên nhân, quy trách nhiệm đền bù, đòi bồi thường thiệt hại… và tính vào chi phí khác.
Những TSCĐ không tham gia vào hoạt động kinh doanh thì không phải trích khấu hao, bao gồm:
- TSCĐ thuộc dự trữ Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý hộ, giữ hộ.
- TSCĐ phục vụ các hoạt động phúc lợi trong doanh nghiệp như nhà trẻ, câu lạc bộ, nhà truyền thống, nhà ăn… được đầu tư bằng quỹ phúc lợi.
- Những TSCĐ phục vụ nhu cầu chung toàn xã hội không phục vụ cho hoạt động kinh doanh của riêng doanh nghiệp như đe đập, cầu cống, đường sá… mà Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý.
- TSCĐ khác không tham gia vào hoạt động kinh doanh.
Doanh nghiệp thực hiện việc quản lý những TSCĐ không tham gia vào hoạt động kinh doanh như đối với TSCĐ đang hoạt động kinh doanh. Nhưng không phải trích khấu hao mà chỉ tính hao mòn hàng năm. Mức tính hao mòn hàng năm được xác định bằng cách lấy nguyên giá TSCĐ chia : cho thời gian sử dụng theo quy định của Bộ Tài chính.
Việc trích hoặc thôi tính khấu hao TSCĐ được thực hiện bắt đầu từ ngày theo Sổ ngày của tháng mà TSCĐ tăng, giảm hoặc ngưng tham gia vào hoạt động kinh doanh.
Doanh nghiệp căn cứ vào thực tế TSCĐ và tình hình hoạt động kinh doanh để lựa chọn một trong ba phương pháp trích khấu hao để áp dụng và phải áp dụng nhất quán trong suốt quá trình sử dụng tài sản đó. Doanh nghiệp phải đăng ký phương pháp trích khấu hao TSCĐ đã lựa chọn với cơ quan thuế trực tiếp quản lý. Trường hợp việc lựa chọn của doanh nghiệp không trên cơ sở có đủ các điều kiện quy định thì cơ quan thuế có trách nhiệm thông báo cho doanh nghiệp biết để thay đổi phương pháp khấu hao cho phù hợp. Dưới đây là các phương pháp khấu hao TSCĐ:

1. Phương pháp khấu hao đường thẳng tuyến tính
Mức trích khấu hao trung bình hàng năm của TSCĐ = Nguyên giá TSCĐ Thời gian sử dụng
- Tỷ lệ khấu hao trung bình hàng năm của TSCĐ = Thời gian sử dụng
- Nguyên giá TSCĐ là giá TSCĐ ghi sổ kế toán doanh nghiệp.
- Thời gian sử dụng doanh nghiệp căn cứ vào khung thời gian sử dụng tối thiểu và tối đa do Bộ Tài chính quy định để lựa chọn.
- Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng bằng số khấu hao phải tính cả năm chia cho 12 tháng.
Mức tính khấu hao cho năm cuối cùng của thời gian sử dụng TSCĐ được xác định là hiệu số giữa nguyên giá TSCĐ và số khấu hao luỹ kế đã thực hiện đến năm trước năm cuối cùng của TSCĐ đó.
Các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả kinh tế cao được khấu hao nhanh nhưng tối đa không quá 2 lần mức khấu hao xác định theo phương pháp đường thẳng để nhanh chóng đổi mới công nghệ.
TSCĐ tham gia vào hoạt động kinh doanh được trích khấu hao nhanh là: máy móc, thiết bị, dụng cụ làm việc đo lường, thí nghiệm; thiết bị và phương tiện vận tải; dụng cụ quản lý; súc vật, vườn cây lâu năm. Khi thực hiện trích khấu hao nhanh, doanh nghiệp phải đảm bảo kinh doanh có lãi.
Ví dụ: Một TSCĐ hữu hình có nguyên giá 12.000.000, thời gian sử dụng là 5 năm.

Giả định doanh nghiệp trích khấu hao nhanh 20% tức là 1,2 lần theo phương pháp khấu hao đường thẳng, vậy từng năm và năm cuối cùng mức tính khấu hao TSCĐ này như sau:

2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
Áp dụng phương pháp này là TSCĐ đầu tư mới chưa qua sử dụng; là máy móc, thiết bị dụng cụ làm việc đo lường, thí nghiệm; Đối với doanh nghiệp có công nghệ đòi hỏi phải thay đổi nhanh.
Mức trích khấu hao hàng năm của TSCĐ = Giá trị còn lại của TSCĐ x Tỉ lệ khấu hao nhanh
Trong đó:
Tỉ lệ khấu hao nhanh = Tỉ lệ khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng x Hệ số điều chỉnh
Hệ số điều chỉnh xác định theo thời gian sử dụng của TSCĐ quy định hiện hành QĐ 206/2003/QĐ-BTC của Bộ Tài chính ngày 12-12-2003.

Nguyên giá TSCĐ là: 12.000.000
Thời gian sử dụng: 5 năm
Tỉ lệ khấu hao TSCĐ theo đường thẳng = 1/5 x 100 =20%
Hệ số điều chỉnh theo quy định là: 2
Vậy tỉ lệ khấu hao nhanh là: 20% x 2 = 40%
3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Áp dụng phương pháp này là các loại máy móc, thiết bị thoả mãn đồng thời các điều kiện sau:
- Trực tiếp liên quan đến việc sản xuất sản phẩm
- Xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của TSCĐ;
- Công suất sử dụng thực tế bình quân tháng trong năm tài chính không thấp hơn 50% công suất thiết kế.
Mức trích khấu hao trong tháng của TSCĐ = Số lượng sản phẩm sản xuất trong tháng x Mức tính khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm
Trong đó:
Mức tính khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm = Nguyên giá TSCĐ : Sản lượng theo công suất thiết kế
Mức tính khấu hao năm của TSCĐ bằng tổng mức trích khấu hao của 12 tháng trong năm, hoặc tính theo công thức sau:
Mức tính khấu hao năm của TSCĐ = Số lượng sản phẩm sản xuất trong năm x Mức tính khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm. Ví dụ: TSCĐ nguyên giá: 12.000.000
Sản lượng theo công suất thiết kế là 10.000m3

Giả dụ tháng này doanh nghiệp TSCĐ hữu hình này đạt sản lượng thực tế là 800m. Vậy mức tính khấu hao của tháng là:
1.200 x 800 = 96.000
Việc trích khấu hao TSCĐ có ảnh hưởng rất lớn đến chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, lợi nhuận và hình thành quỹ đầu tư xây dựng của doanh nghiệp, do vậy đòi hỏi mỗi doanh nghiệp cần căn cứ vào thực trạng TSCĐ của đơn vị và đặc điểm mỗi phương pháp tính và trích khấu hao để áp dụng cho phù hợp và có hiệu quả.

Nguồn: TC Xây dựng số 7-2006