Ngày nay nhiều mẹ bầu thường chọn phương pháp sinh mổ do hạn chế được các biến chứng khi sinh nở, có tính thẩm mỹ và đỡ đau hơn so với sinh thường. Vì thế, cách chăm sóc vết mổ sau sinh là vấn đề được nhiều mẹ bầu quan tâm sau khi sinh. Show
I. Chăm sóc vết mổ sau sinh 1.Tuần lễ đầu sau sinh mổTrong ngày đầu tiên các mẹ vừa sinh mổ, vết mổ lành về mặt cấu trúc nên các bác sĩ sản khoa sẽ chăm sóc sản phụ và chăm sóc vệ sinh vết mổ cho các mẹ. Bên cạnh đó, các bác sĩ còn cho các mẹ dùng thuốc kháng sinh, giảm đau, co hồi tử cung để tránh các nhiễm trùng, biến chứng có thể sảy ra sau sinh mổ. Các mẹ không cần lo lắng vì những loại thuốc này không ảnh hưởng tới sữa non. Ngày thứ 3 có thể mở băng, để khô. Các mẹ chỉ nên dùng khăn bông mềm lau người bằng nước ấm để không ảnh hưởng đến vết mổ. Trong trường hợp vết mổ làm cho sản phụ thấy quá đau không chịu được thì nên nói bác sĩ để họ kê thuốc giảm đau an toàn cho sản phụ. 2.Tuần lễ thứ 2 trở đi sau sinh mổKhi mổ đẻ bước sang tuần thứ 2, bác sĩ sẽ chỉ định cắt chỉ sau 5 ngày nếu sinh mổ lần đầu tiên, sau 7 - 8 ngày nếu mổ lại lần 2 trở lên. Nếu các bà mẹ khâu vết mổ bằng chỉ tự tiêu thì không cần cắt. Còn nếu các mẹ khâu vết mổ bằng chỉ không tiêu sẽ xem xét vết mổ đạt yêu cầu và đi vào ổn định thì sẽ được bác sĩ chắt chỉ không tiêu. Thời gian này, các mẹ nên lau người bằng nước ấm, hoặc tắm nhanh chóng, tránh việc ngâm cơ thể trong bồn tắm khiến vết mổ bị ướt. Sau khi tắm xong, các mẹ cần dùng bông sạch thấm vết mổ cho khô, để vết mổ hở không cần băng kín, luôn giữ cho vết mổ khô sạch, có thể vệ sinh thấm vết mổ bằng dung dịch betadin hoặc povidine 10% sẽ nhanh liền sẹo và tránh nhiễm trùng. II. Chế độ dinh dưỡng cho bà mẹ sau sinh mổ
Các bà mẹ không được ăn gì trong vòng 6h sau mổ. Chỉ uống nước lọc, nước đường, ăn cháo loãng, cho tới khi bắt đầu “xì hơi” được mới ăn thức ăn đặc. Không nên dùng nhiều đường, bột hay các sản phẩm từ đậu tương vì các sản phẩm này dễ gây đầy hơi. Tình trạng táo bón, đầy hơi thường vẫn tồn tại sau mổ 3 - 5 ngày do ảnh hưởng của thuốc tê, vì thế nên uống nhiều nước. Từ ngày thứ 2 trở đi, các bà mẹ ăn uống như bình thường, tăng cường thức ăn giàu đạm và canxi, đồng thời uống nhiều nước để có nhiều sữa cho con bú. Lưu ý không dùng các loại thực phẩm gây tiêu chảy hoặc dị ứng. Mẹ nên ăn các thức ăn giàu chất dinh dưỡng đạm, đường, chất sắt, rau củ nấu chín... Tránh những món ăn có tính hàn như cua, rau đay. Ngoài ra, sản phụ cũng không nên ăn quá sớm những thức ăn có mùi tanh như cá, ốc bởi chúng sẽ gây ức chế ngưng tụ máu, không có lợi cho việc đông máu sau khi mổ, khiến vết thương lâu lành. Sau mổ, các mẹ cũng nên kiêng ăn rau muống, lòng trắng trứng gà, thịt gà, gạo nếp, gạo dẻo,…vì chúng là những thức ăn làm tăng quá trình tạo mủ viêm, gây ra sẹo lồi,… III. Vận động, phục hồi chức năng Việc vận động sau sinh có thể khiến các bà mẹ đau đớn, nhưng đừng vì vậy mà nằm nhiều trên giường. Ngay sau khi ống thông tiểu được lấy ra, mẹ đã có thể bước xuống giường tập đi bộ trở lại. Trước đó, mẹ có thể cử động tay chân nhẹ nhàng hoặc ngồi dậy. Việc vận động, đi bộ ngắn giúp các chức năng bình thường của cơ thể hồi phục nhanh hơn, đồng thời giảm các nguy cơ mắc biến chứng sau phẫu thuật như: Dính ruột, viêm tắc tĩnh mạch... Tập thể dục sẽ rất tốt và thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục sau sinh. Nhưng nếu mẹ sinh mổ thì vẫn cần từ 4 - 6 tuần sau sinh mới được tập luyện trở lại. Việc vận động, đi bộ ngắn giúp các chức năng bình thường của cơ thể hồi phục nhanh hơn IV. Cho con bú Sau khi sinh, mẹ nên cho con bú ngay càng sớm càng tốt vì lúc này sữa non có chứa nhiều dinh dưỡng nhất, chứa nhiều chất đề kháng nhất cung cấp các chất thiết yếu cho sự phát triển của trẻ sơ sinh và tăng cường miễn dịch cho trẻ. V. Vệ sinh
Nếu sử dụng chỉ không tiêu trong quá trình khâu vết thương hay vết mổ phẫu thuật thì sau một khoảng thời gian nhất định, chúng ta cần thực hiện việc cắt chỉ để đảm bảo điều kiện tốt nhất giúp vết thương mau hồi phục và hạn chế để lại sẹo. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích nhất xoay quanh kỹ thuật và cách cắt chỉ vết thương, vết mổ phẫu thuật, vết khâu và chăm sóc vết thương sau khi cắt chỉ. 1/ Khâu vết thương mấy ngày thì cắt chỉ được? Bao lâu thì cắt chỉ?Thời gian cắt chỉ phụ thuộc vào vị trí và tình trạng vết khâu ở mỗi bệnh nhân (gồm khả năng chịu lực nội tại của vết thương, lực căng hai mép của vết thương), trung bình vào khoảng 1 – 2 tuần sau khi thực hiện khâu vết thương hoặc phẫu thuật và có thể kéo dài từ 2 – 3 tuần đối với vết khâu chịu lực. Thời gian cắt chỉ tham khảo theo từng vị trí:
Các vết khâu để càng lâu (trên 14 ngày) thì khả năng để lại sẹo càng cao. Tuy nhiên, bệnh nhân không nên nôn nóng yêu cầu cắt chỉ trước thời hạn. Trường hợp vết thương chưa lành mà tiến hành cắt chỉ sớm thì tình trạng vết thương có thể trở nên xấu hơn, làm thời gian bình phục kéo dài hơn so với thông thường.
Nược lại, nếu cắt chỉ quá muộn có thể dẫn đến nhiễm trùng vết thương và tạo ra hiện tượng biểu mô hoá quanh sợi chỉ, làm cho sẹo có hình xương cá. Trên thực tế, tùy vào tình huống của từng bệnh nhân, thời gian cắt chỉ sẽ được điều chỉnh cho phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi nhất giúp vết thương mau lành. Đối với việc phẫu thuật thì ngoài viêc sử dụng chỉ tự tiêu cho các vết thương đặc biệt, các vị trí sử dụng chỉ khâu không tiêu cũng có thời gian đặc biệt hơn so với các vết thương thông thường. 2/ Cắt chỉ vết thương có đau không?Trong quá trình cắt chỉ, bác sĩ và nhân viên y tế sẽ tiến hành cắt từng mối chỉ rồi từ từ kéo ra. Thời gian cắt chỉ thực tế thường chỉ mất vài giây và bệnh nhân chỉ có cảm giác tê tê như bị kiến cắn. Cảm giác đau thường không kéo dài sau khi hoàn thành cắt chỉ. Vì cắt chỉ không gây quá nhiều đau đớn nên việc tiêm thuốc tê là không cần thiết, hoặc rất ít khi sử dụng vì thuốc tê có thể khiến vết thương bị phù, gây cản trở thao tác cắt chỉ. Nếu bạn sợ bị đau khi cắt chỉ vết thương, lời khuyên hữu ích là bạn nên tìm đến những cơ sở y tế uy tín, chất lượng, các bác sĩ và điều dưỡng nhiều kinh nghiệm sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái và ít đau đớn nhất khi thực hiện cắt chỉ. 3/ Nguyên tắc khi cắt chỉ vết thương, vết khâuNguyên tắc vô khuẩnHầu hết các quy trình và thao tác kỹ thuật trong y tế đều phải tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn. Nguyên tắc này giúp đảm bảo môi trường an toàn, thích hợp cho sự hồi phục của bệnh nhân, đồng thời hạn chế khả năng nhiễm khuẩn cho nhân viên y tế. Trong suốt quá trình cắt chỉ, người thực hiện cần tuân thủ đầy đủ nguyên tắc này khi sử dụng, cầm, nắm các dụng cụ y tế, đặc biệt là những dụng cụ vô khuẩn. Ngoài ra, cần thực hiện rửa tay và đeo găng theo đúng quy định, tránh để tay chạm vào các đồ vật khác ngoài dụng cụ y tế vô khuẩn. Chỉ khâu phía trên không được chui xuống phía dưới daYêu cầu của kỹ thuật cắt chỉ là thao tác được thực hiện nhẹ nhàng, không làm chỉ bị chui xuống dưới da. Nếu vô tình một đoạn chỉ bị tụt xuống dưới da, nó sẽ tương tự như một dị vật và các mô xơ sợi trong cơ thể sẽ bám vào đoạn chỉ đó gây nên vết sẹo lồi hay vết chai. Với những người có cơ địa nhạy cảm, đoạn chỉ có thể gây ra một số tình huống nghiêm trọng hơn, như viêm nhiễm ở vùng da đó.  Kiểm tra sự trọn vẹn của mối chỉ sau khi cắtQuy trình kiểm tra giúp đảm bảo các đoạn chỉ đều đã được cắt bỏ và không còn mối chỉ sót lại dưới da. Nhân viên y tế sau khi cắt chỉ sẽ đặt các mối chỉ lên miếng gạc để việc kiểm tra mối chỉ thuận tiện và chính xác hơn. Hạn chế tối đa đau đớn cho người bệnhMột nguyên tắc đặc biệt quan trọng của quy trình này là hạn chế tối đa đau đớn cho người bệnh. Thao tác cần được thực hiện nhanh gọn và chuẩn xác, không gây ảnh hưởng đến vết thương hoặc vùng da xung quanh. 4/ Một vài khuyến cáo, lưu ý khi cắt chỉ vết thươngCó nên cắt chỉ vết thương tại nhà không?Thực hiện cắt chỉ vết thương ở các phòng khám, bệnh viện thường sẽ nhận được sự chăm sóc y tế tốt hơn vì ở những địa điểm này trang thiết bị và dụng cụ gần như luôn đầy đủ, quy trình được tiến hành và theo dõi nghiêm ngặt, bác sĩ, nhân viên y tế đều có chuyên môn và kinh nghiệm dày dặn. Tuy nhiên, các dịch vụ cắt chỉ tại nhà lại đem đến sự thuận tiện và thoải mái cho bệnh nhân cũng như người nhà bệnh nhân. Trên thực tế, một số dịch vụ tại nhà có chất lượng và hiệu quả không thua kém so với ở các bệnh viện lớn. Do đó, nếu muốn lựa chọn cắt chỉ ở nhà, bạn cần đặc biệt lưu ý đến việc lựa chọn các dịch vụ uy tín, được người dùng trước đó đánh giá cao. Cắt chỉ vết thương muộn hơn thời gian được chỉ địnhThời gian cắt chỉ theo chỉ định của bác sĩ thường sẽ là thời gian phù hợp nhất, tạo thuận lợi cho sự hồi phục của vết thương. Nếu cắt chỉ muộn hơn 1-2 ngày so với thời điểm được khuyến cáo thì không phải vấn đề quá lớn. Tuy nhiên, nếu để muộn đến 1-2 tuần thì các mô trong cơ thể sẽ bám vào chỉ khiến thao tác cắt chỉ, rút chỉ đều gặp khó khăn, người bệnh sẽ cảm thấy đau hơn và còn có thể xuất hiện vết máu khi rút chỉ, khả năng để lại sẹo lồi, sẹo xấu khá cao. Nghe theo khuyến cáo và hướng dẫn của bác sĩ, nhân viên y tếKhi tiến hành cắt chỉ, các bác sĩ và nhân viên y tế sẽ cần bệnh nhân phối hợp để khai thác tìm hiểu thông tin liên quan đến vết thương và tình trạng sức khỏe. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa ra một vài hướng dẫn đơn giản và khuyến cáo trong quá trình thực hiện cắt chỉ. Bệnh nhân nên tuân theo những yêu cầu này để hạn chế đau đớn, giúp quy trình diễn ra thuận lợi, nhanh gọn và đạt hiệu quả như mong muốn. 5/ Quy trình cắt chỉ vết thương – vết mổ – vết khâu dành cho bác sĩ, nhân viên y tếNhận định vị trí vết khâuThông qua việc trò chuyện với bệnh nhân hoặc hồ sơ khám bệnh để nhận định sơ bộ về vị trí vết khâu, tiếp đó, bạn cần hướng dẫn người bệnh chuẩn bị tư thế phù hợp để vị trí vết khâu lộ rõ, giúp bạn dễ dàng quan sát tình hình cũng như tạo sự thuận tiện khi thao tác cắt chỉ. Sau khi đã xác định được vị trí vết khâu, bạn nên đặt một miếng lót bên dưới để ngăn dịch vết thương dính vào ga giường hoặc quần áo của người bệnh. Miếng lót đạt tiêu chuẩn sẽ chỉ có khả năng thấm hút ở một mặt. Trong khi thực hiện bước xác định vị trí vết khâu, bạn có thể thông báo và giải thích đơn giản cho người bệnh về các bước tiếp theo trong quy trình. Điều này sẽ giúp người bệnh cảm thấy an tâm, tin tưởng và tích cực hợp tác làm theo chỉ dẫn. Xác định tình trạng vết khâu trước khi cắtỞ bước tiếp theo, bạn cần quan sát thật kỹ về tình trạng của vết thương. Có ba nhóm thông tin bạn cần xác định và đặc biệt lưu ý:
Dựa trên tình trạng vết khâu trước khi cắt chỉ, bạn sẽ lựa chọn được phương pháp và dụng cụ phù hợp. Xác định tình trạng bệnh nhânTình trạng của bệnh nhân có thể ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương và đến việc tiến hành cắt chỉ. Các thông tin cần được xác định: tuổi, tổng trạng (béo phì, suy dinh dưỡng, suy kiệt…), thân nhiệt, dinh dưỡng, các bệnh lý mãn tính, tiền sử dị ứng và các loại thuốc mà người bệnh đang sử dụng. Chuẩn bị dụng cụCác dụng cụ cắt chỉ cần được chuẩn bị đầy đủ, phù hợp, đáp ứng tiêu chuẩn và quy định vô khuẩn, đảm bảo sự an toàn cho người bệnh, hỗ trợ thao tác cắt chỉ được tiến hành chuẩn xác và nhanh gọn. Trước khi tiến hành cắt chỉ, cần xem xét và kiểm tra lại bộ dụng cụ để đảm bảo không bị gián đoạn trong khi thực hiện thao tác gồm có:
Thực hiện cắt chỉKỹ thuật cắt chỉ được thực hiện qua các bước sau:
Xử lý sau khi hoàn thành cắt chỉKhi quy trình hoàn tất, báo cho người bệnh đã hoàn thành và để người bệnh nằm lại tư thế thoải mái. Tiến hành thu dọn và xử lý dụng cụ, rác thải y tế đúng cách, đúng quy trình. Vệ sinh tay thường quy sau khi hoàn thành. Ghi lại hồ sơGhi chép hồ sơ đầy đủ, đúng quy trình sẽ giúp việc theo dõi tình trạng hồi phục của bệnh nhân chính xác và thuận tiện. Nếu gặp phải các tình huống bất thường, những thông tin trong hồ sơ sẽ giúp bác sĩ xác định tình huống và nhanh chóng đưa ra giải pháp phù hợp, hiệu quả. 6/ Cách chăm sóc vết thương sau khi cắt chỉVệ sinh vết thương trước khi cắt chỉThực hiện vệ sinh vết thương hàng ngày bằng muối loãng hoặc dung dịch sát khuẩn y tế. Không nên sử dụng các loại kháng sinh không được chỉ định hoặc đắp các loại lá, các loại thuốc lạ lên miệng vết thương. Các loại lá và thuốc này có thể gây kích ứng, nhiễm trùng, làm vết thương nghiêm trọng hơn. Dùng bông sạch thấm khô vị trí vết thương và băng kín lại để tránh nhiễm khuẩn. Hạn chế dính nướcMôi trường ẩm ướt gây nguy cơ nhiễm trùng, nhiễm khuẩn cao hơn rất nhiều so với thông thường. Do đó, bạn không nên để vết thương bị dính nước. Nếu bạn muốn tắm, bạn nên tắm nhanh, hạn chế sử dụng các loại hóa mỹ phẩm có thể gây kích ứng, tránh để nước dính vào vị trí vết thương. Tránh vận động mạnhVận động mạnh có khả năng làm ảnh hưởng xấu đến vết thương, nghiêm trọng nhất là làm vết thương bị rách và viêm nhiễm. Người bệnh chỉ nên vận động nhẹ nhàng, không quá sức và nên sử dụng trang phục rộng rãi, thoải mái trong lúc vận động. Không gãi, tác động lực trực tiếp lên miệng vết thươngTrong quá trình lên da non, người bệnh sẽ có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu. Nếu dùng tay ma sát hoặc gãi sẽ làm vết thương dễ bị trầy xước, không thể phục hồi theo đúng dự kiến. Trong thời gian hồi phục sau cắt chỉ, bạn cần lưu ý đến vấn đề dinh dưỡng và tình trạng vết thương. Nếu gặp phải bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần liên hệ với bác sĩ hoặc trực tiếp đến bệnh viện để kiểm tra. Hy vọng những chia sẻ từ chỉ phẫu thuật CPT đã giúp cho các bạn có được những kiến thức bổ ích về việc cắt chỉ vết thương sau phẫu thuật. Để tránh trường hợp xấu nhất xảy ra, bạn cần nhờ sự trợ giúp và tuân theo yêu cầu các y bác sĩ, chuyên gia y tế, không nên tự ý xử lý vết thương. Nếu có dấu hiệu bất thường hãy đến các cơ sở y tế lớn hoặc liên hệ ngay với bác sĩ phụ trách để đảm bảo an toàn, tránh trường hợp không mong muốn xảy ra. |
