- 1. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 1 TRƯỜNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ LÊ HỒNG PHONG TP HÀ NỘI Lớp: Bồi dưỡng ngạch Chuyên viên K2A-2015 TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP Tên đề tài: “Xử lý tình huống vi phạm trong công tác quản lý Nhà nước về mua sắm tài sản công.” Họ tên học viên : Nguyễn Thị Lệ Quyên Chức vụ : Chuyên viên Đơn vị công tác : Văn phòng Sở - Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội Hà Nội, tháng 11/2015
- 2. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 2 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 3 NỘI DUNG ....................................................................................................... 5 I. Mô tả tình huống ............................................................................................. 5 II . Mục tiêu xử lý tình huống ............................................................................. 6 III. Phân tích nguyên nhân và hậu quả ................................................................ 6 1. Nguyên nhân dẫn đến tình huống............................................................. 7 2. Hậu quả tình huống ............................................................................... 10 IV. Xác định phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống............... 11 1. Phương án 1. ......................................................................................... 11 2. Phương án 2. ......................................................................................... 12 3. Phương án 3. ......................................................................................... 13 V. Lập kế hoạch để tổ chức thực hiện phương án đã lựa chọn .......................... 14 VI. Kiến nghị ................................................................................................... 19 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 21 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 22
- 3. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 3 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để phục vụ nhu cầu hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức nhà nước và đáp ứng nhu cầu của xã hội, hàng năm kinh phí dành cho chi tiêu mua sắm tài sản, sử dụng dịch vụ từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước chiếm tỷ trọng khá lớn. Tuy nhiên, trong số này, một phần đáng kể tiền vốn đã không được sử dụng hiệu quả, gây lãng phí, thất thoát, tạo cơ hội cho tham nhũng mà nguyên nhân thường bắt đầu từ khâu mua sắm. Mua sắm tài sản công là khâu đầu tiên của quá trình quản lý tài sản nhà nước, có vị trí then chốt để bảo đảm hiệu quả trong sử dụng, quản lý tài sản phục vụ cho các mục tiêu của quản lý. Mua sắm tài sản công quyết định sự phù hợp hay không phù hợp về tài sản phục vụ cho hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị Nhà nước; quyết định việc tài sản được sử dụng lâu dài hay không lâu dài tùy theo chất lượng của tài sản mua sắm; quyết định chi phí về tài sản trong tổng chi tiêu công. Do đó, việc mua sắm tài sản công phải đáp ứng các yêu cầu: phù hợp tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản và chế độ quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định; đáp ứng một cách tối ưu nhu cầu về tài sản để phục vụ hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước trong điều kiện khả năng ngân sách có hạn; tuân thủ các quy định của pháp luật về đấu thầu mua sắm tài sản; bảo đảm công khai, minh bạch... Việt Nam nước đang phát triển, do đó nhu cầu và số lượng tài sản công phải mua sắm để phục vụ hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị Nhà nước chiếm tỷ trọng khá lớn. Trong tổng chi ngân sách năm 2009 là 314 nghìn tỷ đồng thì 20% được sử dụng để mua sắm tài sản. Theo các kết quả kiểm toán mới nhất của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, tình trạng sử dụng vốn ngân sách sai mục đích, mua sắm tài sản, thiết bị vượt tiêu chuẩn, sai quy định, thậm chí kém chất lượng, gây lãng phí xảy ra “tương đối nhiều”. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến thất thoát và sử dụng thiếu hiệu quả các nguồn lực tài chính của nhà nước, làm nảy sinh nhiều tiêucực dẫn đến giảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, gây mất quan tâm. Trên cơ sở các kiến thức đã học về quản lý tài chính công trong chương trình bồi dưỡng kiến thức ngạch chuyên viên và kinh nghiệm thực tiễn công tác của bản thân, em lựa chọn nội dung: “Xử lý tình huống vi phạm trong công tác quản lý nhà nước về mua sắm tài sản công”
- 4. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 4 làm đề tài tiểu luận tình huống . 2. Mục tiêu của đề tài Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về mua sắm tài sản công tại Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội. Trên cơ sở đó tìm ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động mua sắm, quản lý và sử dụng tài sản Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội. 3. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp và tổng hợp các ý kiến chuyên gia về lĩnh vực quản lý nhà nước về mua sắm tài sản công. 4. Phạm vi nghiên cứu Thực trạng công tác quản lý nhà nước về mua sắm tài sản công tại Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội. 5. Bố cục của tiểu luận Tiểu luận chia ra làm 3 phần Phần I Mở đầu Phần II Nội dung Phần III Kết luận
- 5. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 5 NỘI DUNG I. Mô tả tình huống Góp phần hiện đại hóa nền hành chính Nhà nước ngày 27/8/2010 Thủ tướng chính phủ ban hành quyết định số 1605/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2011 – 2015. Mục tiêu của chương trình này nhằm xây dựng và hoàn thiện cơ sở hạ tầng thông tin, tạo nền tảng phát triển Chính phủ điện tử; Ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin trong hoạt động nội bộ của các cơ quan nhà nước, hướng tới nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí hoạt động; Cung cấp thông tin, dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, trên diện rộng cho người dân và doanh nghiệp, làm cho hoạt động của cơ quan nhà nước minh bạch hơn, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Để thực hiện chương trình này Thành phố Hà Nội thực hiện rất nhiều đề án về ứng dụng công nghệ thông tin. Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội là một trong các đơn vị được phân bổ ngân sách cho chương trình mục tiêu về ứng dụng công nghệ thông tin của Thành phố, cụ thể là đề án NC với gói thầu mua sắm thiết bị công nghệ thông tin, giá trị 1 tỷ đồng. Thực hiện chỉ đạo của UNBD Thành phố, đoàn kiểm tra liên ngành của Thành phố phối hợp với tổ kiểm tra liên ngành Sở Văn hóa và Thể thao tiến hành kiểm tra đột xuất các đề án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin. Qua kiểm tra đã phát hiện nhiều sai phạm và đã tiến hành lập biên bản tạm dừng thực hiện gói thầu này. Sai phạm trong gói thầu này là việc thông đồng của bộ phận mua sắm, Ban dự án của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội với Công ty P cung cấp các thiết bị về Công nghệ thông tin cho đề án NC và cụ thể là gói thầu mua sắm thiết bị công nghệ thông tin. Công ty P chủ động lập toàn bộ hồ sơ liên quan tới gói thầu gửi sang cho bộ phận mua sắm trình lãnh đạo Sở mà đáng ra việc này là của bộ phận mua sắm phối hợp với Ban dự án. Công ty P tự xây dựng yêu cầu của gói thầu nên toàn bộ thiết bị cung cấp cho gói thầu là hàng tồn kho của Công ty dẫn đến chất lượng kém, lạc hậu, nếu có đi vào hoạt động các thiết bị này không đáp ứng yêu cầu công việc. Thực tế cho thấy, tình trạng mua sắm công sản của chúng ta vẫn diễn ra cùng với tâm lý khoa trương đã phát sinh tệ nạn xa hoa lãng phí và tham nhũng.
- 6. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 6 Phép nước chưa nghiêm hay chúng ta thiếu những biện pháp hợp lý nhằm hạn chế tiêu cực trong việc mua sắm công sản? Việc mua sắm công sản nếu do một cơ quan chức năng đảm trách có thể tránh được tệ nạn "đi đêm" trung gian cò mồi, nâng giá để chia chác các khoản chênh lệch vốn rất phổ biến. Hiện nay, với chủ trương "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" thì các cuộc đấu thầu cung cấp tài sản công sẽ giúp cho hàng nội địa có một thị trường lớn là các cơ quan nhà nước. Việc đấu thầu với điều kiện cụ thể, rõ ràng sẽ giúp các doanh nghiệp lao vào một cuộc cạnh tranh, trong đó yếu tố chất lượng và giá cả có tính quyết định. Thị trường lớn này trong chừng mực sẽ giúp nền kinh tế giải quyết được bài toán lao động và đồng vốn, nhờ đó mà hoạt động sản xuất trong nước có thể phát triển mạnh hơn. Tất nhiên vấn đề quan trọng để thực hiện được phương thức nói trên chính là yếu tố con người, tính minh bạch của tổ chức và một nhận thức sâu sắc về công việc đang làm là nhằm phục vụ tốt nhất cho bộ máy công quyền. II . Mục tiêu xử lý tình huống Mục tiêu xử lý tình huống là nhằm làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá nguyên nhân, hậu quả và tìm ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động mua sắm, quản lý và sử dụng tài sản công tại Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội. III. Phân tích nguyên nhân và hậu quả Tình huống dẫn đến vi phạm chủ yếu là thủ đoạn chia nhỏ giá trị các gói thầu để mua sắm trực tiếp không qua đấu thầu rộng rãi; nâng khống giá thiết bị đầu vào để hưởng lợi. Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã không lập kế hoạch đấu thầu, không chỉ đạo xây dựng hồ sơ thầu, tổ chức đấu thầu không theo đúng quy định của pháp luật dùng thủ đoạn chia dự án thành nhiều hợp đồng nhỏ để tránh đấu thầu. Từ nội dung của tình huống cho thấy sự thiếu trách nhiệm của lãnh đạo và cán bộ công tác tại bộ phận mua sắm trong việc sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước. Rõ ràng có sự lợi dụng trong chi tiêu và mua sắm công. Có thể nói, các chủ đầu tư thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về các biện pháp tiết kiệm giảm bội chi ngân sách chưa nghiêm. Tư duy và chỉ đạo của các đơn vị này chưa tốt nên khâu tổng hợp, giám sát, xử lý không kịp thời, dẫn đến tác dụng răn đe và ngăn ngừa còn thấp. 1. Nguyên nhân dẫn đến tình huống
- 7. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 7 Từ tình huống nêu trên và đứng trên giác độ quản lý, các sai phạm trong việc mua sắm tài sản công bắt nguồn từ các nguyên nhân chủ quan, khách quan gồm: Thứ nhất, về nguyên nhân chủ quan: - Chương trình mục tiêu về ứng dụng công nghệ thông tin diễn ra trong khoảng thời gian khá dài bộ phận mua sắm tại Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội lại không hiểu sâu về lĩnh vực tin học hóa, nhất là vấn đề tin học hóa trong quản lý hành chính nhà nước. - Sự thiếu kiên quyết trong việc quản lý, kiểm tra và giám sát hoạt động mua sắm tài sản công tại Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội không tổng hợp tình hình sử dụng, quản lý và mua sắm tài sản công để báo cáo lên UBND, cơ quan có thẩm quyền cấp ngân sách. Hoạt động kiểm tra, giám sát quy trình, hiệu quả mua sắm tài sản công của cơ quan cấp trên, kiểm toán và thanh tra nhà nước chưa được tiến hành chặt chẽ, còn có tình trạng nể nang, nhất là trong xử lý và kiến nghị xử lý các sai phạm. - Sự thông đồng trong đấu thầu của doanh nghiệp, nhằm trục lợi bất chính từ nguồn ngân sách Nhà nước. Việc mua sắm tài sản công liên quan đến các gói thầu có giá trị lớn nên thường nảy sinh các hành vi thông đồng giữa các cơ quan tổ chức thầu và bên dự thầu, hoặc các thông tin liên quan đến hoạt động mua sắm tài sản công không bảo đảm tính công khai, minh bạch, do đó không tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động mua sắm tài sản công. - Sự thiếu trách nhiệm của cá nhân, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị trong mua sắm tài sản công phù hợp với tiêu chuẩn, định mức, chế độ quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Phần lớn các sai phạm trong mua sắm tài sản công là việc mua sắm vượt định mức, tiêu chuẩn quy định hoặc trình tự, thủ tục mua sắm không được thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu và các quy định pháp luật khác có liên quan. Mặt khác, do nhận thức chưa đúng đắn nên lãnh cơ quan còn cố tình vi phạm nhằm thể hiện vị trí, vai trò của mình và của cơ quan, đơn vị mình trong mối quan hệ với các cơ quan, đơn vị khác. Thứ hai, nguyên nhân khách quan: - Pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước quy định còn phân tán, chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, chưa điều chỉnh bao quát hết các quan hệ về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước và hiệu lực pháp lý còn thấp. Việc quản lý tài sản nhà nước gồm ba nội dung cơ bản: quản lý quá trình
- 8. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 8 hình thành tài sản; quản lý quá trình khai thác, sử dụng tài sản; quản lý quá trình kết thúc tài sản. Trong đó, mua sắm tài sản công là khâu đầu tiên của quá trình quản lý tài sản nhà nước, có vị trí then chốt để bảo đảm hiệu quả trong sử dụng, quản lý. Hiện nay, trong hệ thống pháp luật hiện hành ở nước ta có tới 45 văn bản quy phạm pháp luật có các quy định liên quan đến tài sản nhà nước, từ Hiến pháp cho đến các quyết định, thông tư của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, như vậy là phân tán. Trong khi đó, các quy định của Luật quản lý, sử dụng tài sản nhà nước (3/6/2008), Nghị định số 52/2009/NĐ-CP ngày 3/6/2009 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật quản lý, sử dụng tài sản nhà nước cho đến thời điểm hiện nay chưa được triển khai một cách đồng bộ và có hiệu quả cho các đối tượng có thẩm quyền mua sắm tài sản công vì văn bản này đã bãi bỏ một phần nội dung của một số văn bản pháp lý như: các quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước tại khu vực hành chính sự nghiệp tại khoản 1 Điều 2 và các Điều 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 Nghị định số 14/1998/NĐCP ngày 6/3/1998 về quản lý tài sản nhà nước; các quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước tại điểm c khoản 3 Điều 5 và Điều 12 Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập; các quy định về phân cấp quản lý đối với tài sản nhà nước tại cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập tại khoản 1 Điều 3, khoản 1 và khoản 2 Điều 4, điểm b khoản 3 Điều 6 và các Điều 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 Nghị định số 137/2006/NĐ-CP ngày 14/11/2006 quy định việc phân cấp quản lý nhà nước đối với tài sản nhà nước tại cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập, tài sản được xác lập quyền sở hữu của nhà nước. Bên cạnh đó, quy định tại Quyết định số 179/2007/QĐ-TTg ngày 26/11/2007 Ban hành quy chế tổ chức mua sắm tài sản, hàng hoá từ ngân sách nhà nước theo phương thức tập trung được thực hiện chưa có hiệu quả, thường xuyên bị vi phạm, trong khi việc mua sắm phân tán lại rất khó kiểm soát, giám sát. - Các cơ quan quản lý nhà nước còn chưa thực sự quản lý, theo dõi sát được thực trạng và biến động của tài sản nhà nước trên thực tế hiện nay, nên không thể xác định chính xác và đúng đắn nhu cầu mua sắm tài sản công của các cơ quan, đơn vị. Cho đến nay, như Chính phủ đã báo cáo trước Quốc hội, chúng ta mới chỉ nắm được tổng quan về tài sản nhà nước. Có nghĩa là, hiện nay, từ Quốc hội,
- 9. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 9 Chính phủ cho đến các bộ, ngành, các cấp chính quyền địa phương… đều chưa thực sự nắm rõ được tình trạng tài sản nhà nước như thế nào, cả về số lượng, giá trị, chất lượng và hiện trạng phân bổ sử dụng. Đây sẽ là một thách thức không nhỏ đối với các cơ quan có thẩm quyền trong việc quyết định phân cấp và thực hiện kế hoạch, quy trình mua sắm tài sản công. - Chế tài xử lý các sai phạm trong mua sắm tài sản công còn yếu, thiếu và chưa đồng bộ, việc tổ chức xử lý chưa kiên quyết và thiếu kịp thời, dẫn đến hiệu lực và hiệu quả thấp nên chưa đủ sức đẩy lùi các tiêu cực. Tình trạng sai phạm trong mua sắm tài sản công đã và đang diễn ra. Các diễn đàn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và của các cơ quan, tổ chức hữu quan cũng như công luận đã nhiều lần lên tiếng nhưng việc xử lý vi phạm vẫn không được như mong muốn, mà thường chỉ dừng lại ở kiểm điểm và xử lý kỷ luật nội bộ. Đây sẽ lại là những tiền lệ xấu cho những vi phạm trong tương lai. 2. Hậu quả tình huống Các vi phạm trong mua sắm tài sản công của cơ quan hiện nay gây nên nhiều hậu quả cho Nhà nước và xã hội. Thứ nhất, đối với Nhà nước: Việc mua sắm tài sản công vượt tiêu chuẩn, định mức gây lãng phí, thất thoát nguồn vốn ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến các chi tiêu cho các mục tiêu khác của Nhà nước, trong trường hợp chất lượng hàng hoá không tốt, không đồng bộ thì hiệu quả sử dụng tài sản trên thực tế hạn chế, cũng có nghĩa là hạn chế hiệu quả sử dụng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, đồng thời, tạo cơ hội cho tham nhũng, tham ô, lãng phí phát triển. Mục tiêu của mua sắm tài sản công là để phục vụ cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị và đổi mới, hiện đại hoá công sở, giảm bớt thời gian, công sức cho việc giải quyết các công việc của công dân, tổ chức và của chính các mối quan hệ trong nội bộ bộ máy nhà nước. Khi việc mua sắm tài sản công không được thực hiện đúng, gây lãng phí, thất thoát, hay việc sử dụng không đạt được hiệu quả cũng tức là các mục tiêu trên không đạt được. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc thực hiện các mục tiêu cải cách hành chính, đơn giản hoá thủ tục hành chính, hiện đại hoá bộ máy nhà nước và nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước trong bối cảnh phát triển nền kinh tế thị trường và giao lưu hợp tác nhiều mặt với các nước, các tổ chức quốc tế trong khu vực và trên thế giới.
- 10. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 10 Thứ hai, đối với xã hội: Theo số liệu của Bộ Tài chính, tổng chi ngân sách năm 2009 là 314 tỷ đồng, trong đó 20% được sử dụng để mua sắm tài sản. Điều đó cho thấy chi phí cho mua sắm tài sản công từ nguồn ngân sách nhà nước là rất lớn và tất yếu dẫn đến hạn chế các khoản chi cho các mục tiêu khác, đặc biệt là chi cho phúc lợi xã hội, xoá đói giảm nghèo, xây dựng cơ sở hạ tầng…Mua sắm tài sản công quyết định sự phù hợp hay không phù hợp về tài sản phục vụ cho hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước; quyết định việc tài sản được sử dụng lâu dài hay không lâu dài tùy theo chất lượng của tài sản mua sắm; quyết định chi phí về tài sản trong tổng chi tiêu công. Khi các khoản chi cho mua sắm tài sản công được sử dụng một cách không có hiệu quả thì gây nhiều lãng phí tiền của của nhân dân và người dân không được hưởng lợi từ chính những gì mình đã đóng góp. Đồng thời, làm nảy sinh trong nhân dân tâm lý hoang mang, thiếu tin tưởng vào cơ quan nhà nước, thậm chí trong nhiều trường hợp còn có biểu hiện bất hợp tác, không thực hiện các quy định của Nhà nước. IV. Xác định phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống Từ việc nghiên cứu các quy định pháp luật có liên quan đến mua sắm tài sản công, tình huống trên có thể được xử lý theo một số phương án sau: 1. Phương án 1. Nội dụng: Xử lý trách nhiệm cá nhân đối với những người cố tình làm sai các quy định về mua sắm tài sản công Ưu điểm: Một trong những nguyên nhân dẫn đến các sai phạm trong mua sắm tài sản công là yếu tố trục lợi cá nhân. Việc xử lý trách nhiệm cá nhân có ý nghĩa rất lớn trong ngăn chặn các hành vi cố tình làm trái quy định về mua sắm tài sản công. Nhược điểm: Theo quy định thì việc mua sắm tài sản công tại các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước do thủ trưởng các cơ quan lập kế hoạch và được cấp có thẩm quyền quyết định. Vậy, trước hết phải kể đến trách nhiệm của chính những người đứng đầu trong cơ quan đối với các loại tài sản do mình đề xuất. Tuy nhiên, theo phân cấp, có những tài sản mua sắm tập trung mà người đứng đầu các cơ quan nhà nước khó có thể theo dõi, kiểm soát mặc dù theo quy trình thì được phối hợp với đơn vị được giao mua sắm tài sản để xây dựng phương án tổ chức mua sắm cụ thể. Những hàng hoá, tài sản thuộc diện mua
- 11. huống Lớp chuyên viên K2A-2015 11 sắm phân tán thì có thể được giao cho người đứng đầu các cơ quan nhà nước tổ chức việc mua sắm (thường số lượng ít, giá trị không lớn). Quy trình mua sắm tài sản gồm nhiều bước, trong đó, bước tổ chức thực hiện có sự tham gia của nhiều cơ quan, đơn vị nên việc xác định trách nhiệm rất khó khăn. Do đó, trên thực tế, thường rất khó xác định trách nhiệm cụ thể thuộc về ai để truy cứu trách nhiệm pháp lý trong khi các biện pháp xử lý hiện nay chưa rõ ràng. 2. Phương án 2. TẢI LINK PHÍA DƯỚI ĐỂ CÓ FULL NỘI DUNG
|
