Khái niệm các thành phần biệt lập trong câu Thành phần biệt lập là bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của sự việc trong câu. Các thành phần biệt lập là các thành phần nằm ngoài cấu trúc ngữ pháp của câu. Nó được phân loại làm 4 thành phần chính gồm: Thành phần tình thái, thành phần cảm thán, thành phần gọi đáp và thành phần phụ chú. Có bao nhiêu thành phần biệt lập?Thành phần gọi đáp Thành phần biệt lập là gì, thành phần gọi đáp là thế nào? Nhận biết trong câu nhờ các mối quan hệ giao tiếp, dùng để gọi đáp, có tác dụng duy trì và thiết lập mối quan hệ nằm trong câu liên quan tới nhau. Thành phần này không tham gia vào diễn đạt ý nghĩa câu nhưng lại giúp người nghe nói hiểu rõ nhau hơn. Ví dụ:
Ơi ở đây chính là thành phần biệt lập gọi đáp, là từ được thêm vào sau danh từ để thể hiện việc người nói gọi người nghe trả lời. Nếu tách riêng thành phần này không có nghĩa nhưng lắp vào câu thì lại làm tăng giá trị và giúp người nghe hiểu rõ ý hơn.
Hãy ở đây là hành động kêu gọi, không có ý nghĩa khi đặt riêng nhưng đưa vào trong câu lại tạo lên ý nghĩa khác biệt. Tạo nên cảm xúc đặc biệt cho người nghe. Thành phần phụ chú Thành phần biệt lập là gì, thành phần phụ chú là như nào? Bổ sung các chi tiết cho phần nội dung chính của câu được nổi bật, diễn ra cho mọi người dễ hiểu. Trong câu có các thành phần thêm vào để giải thích ý nghĩa của câu, bổ sung đầy đủ thông tin để làm rõ sự việc. Vì thế nó được gọi là thành phần phụ chú trong câu. Nó có thể là một từ, một câu và thông thường đứng sau dấu hai chấm, gạch ngang, dấu phẩy, dấu ngoặc tròn, đứng giữa hai dấu phẩy. Ví dụ:
Lớp trưởng lớp 9B được tính là thành phần phụ chú trong câu, đứng sau dấu gạch ngang (-). Có tác dụng bổ sung thông tin cho câu để mọi người hiểu rõ hơn về người được nói đến và chức vụ của họ. Thành phần tình thái Thành phần tình thái là gì? Là thành phần được sử dụng trong câu để nhận biết việc người nói thể hiện sự việc trong câu đó như thế nào. Nhấn mạnh lên thành phần được nhắc tới trong câu. Mức độ tin cậy của sự vật, hiện tượng được thể hiện qua sự tăng dần qua việc sử dụng các từ. Ví dụ như hình như, có vẻ như, có lẽ, chắc là, chắc chắn, Ví dụ:
Dường như chính là thành phần tình thái trong câu thể hiện lên ý của người nói chưa chắc sự việc nhưng tỏ ý quan tâm. Kết hợp với các từ ngữ khác cùng biểu đạt nội dung trong câu rõ ràng hơn.
Có lẽ chính là thành phần tình thái trong câu, thể hiện độ tin cậy cao của người nói biểu đạt trong câu. Thể hiện cảm xúc của người nói đang chờ đợi và có ý để đối phương hiểu tâm trạng của mình. Nhưng nó ở mức độ nhẹ không gay gắt nên không khiến người nghe khó chịu. Bỏ từ có lẽ đi thì nội dung của câu không thay đổi. Thành phần cảm thán Thành phần cảm thán là gì? Nhận biết qua biết người nói bộc lộ tâm lý, tính cách trong câu. Thành lập biệt lập trong câu nhấn mạnh đối tượng, sự việc chính được đề cập tới. Tâm lý của người nói ở đây là vui, buồn, hạnh phúc, tức giận, chán nản, sốc, Ví dụ:
Chao ôi chính là thành phần cảm thán thể hiện cảm xúc một cách tự nhiên, khiến người nghe cảm thấy dễ chịu. Người nói có thể thay đổi từ biểu đạt cảm xúc của mình, chúng có tác dụng làm gia tăng cảm giác chứ không có ý nghĩa bổ trợ cho thành phần chính. Bạn có thể thấy, chúng đứng tách biệt ở phần đầu câu. *) Một số lưu ý 1. Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu VD: Với lòng mong nhớ của anh,chắcanh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. 2. Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, mừng, buồn, giận) VD:Ồ,sao mà độ ấy vui thế! 3. Thành phần gọi- đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp VD:Thưa ông,chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. 4. Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. VD: Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. 5. Điểm giống nhau và khác nhau giữa thành phần tình thái và cảm thán Hai thành phần biệt lập là tình thái và cảm thán có nhiều điểm giống nhau và khác nhau, các bạn rất dễ nhầm lẫn giữa 2 thành phần này. - Điểm giống nhau: + Đều không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của câu. +Đều không tham gia vào cấu trúc ngữ pháp của câu. - Điểm khác nhau: +Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu. +Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói trong câu. Bài tập vận dụngTìm các thành phần biệt lập trong các ví dụ dưới đây: a, Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về b, Chắc hẳn trận đấu tối nay giữa tuyển Việt Nam với tuyển Thái Lan sẽ thu hút đông đảo người xem và cổ vũ. c, Chúng tôi, mọi người- kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. d, Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) g, Thưa bác, con mới từ Hà Nội về thăm gia đình ta ạ! h, Này, chuyện lớp mình đạt giải nhất là thế nào vậy? e, Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Lời giải: a, Thành phần tình thái (hình như) diễn đạt trạng thái mơ hồ, chưa xác định được trong khoảnh khắc giao mùa b, Thành phần tình thái: diễn đạt sự phỏng đoán chưa chắc chắn ở trận đấu bóng c, Thành phần phụ chú, từ kể cả anh được thêm vào làm rõ cho tập hợp mọi người được nói đến trong câu d, Thành phần phụ chú: diễn đạt trạng thái bất ngờ, ngỡ ngàng khi cô bé hàng xóm là thanh niên xung phong (có ai ngờ) và cảm xúc khâm phục, yêu thương của nhân vật trữ tình trước vẻ đẹp của cô gái. g, Thành phần gọi đáp: diễn đạt sự lễ phép trong giao tiếp với người hơn tuổi (thưa bác) h, Thành phần gọi đáp: thu hút sự chú ý từ người nghe (này) e, Thành phần tình thái: diễn tả sự nuối tiếc, vội vã của nhân vật khi thời gian ngắn ngủi sắp kết thúc |
