Mô phân sinh là gì

Trong thực vật học, thuật ngữ mô phân sinh có nghĩa là các mô sống chứa các tế bào không phân hóa, chúng là các khối xây dựng trong các cấu trúc của cây trồng. Khu vực mà các tế bào này tồn tại được gọi là mô phân sinh. Vùng này chứa các tế bào phân chia một cách tích cực và tạo ra các cấu trúc đặc biệt như lớp cambium, chồi lá và hoa, và các đầu rễ và chồi. Về bản chất, các tế bào trong mô phân sinh là thứ mà cho phép cây trồng tăng chiều dài và chu vi của nó.

01

of 4

Ý nghĩa của thuật ngữ

Thuật ngữ mô phân sinh được giới thiệu vào năm 1858 bởi Karl Wilhelm von Nägeli (1817-1891) trong cuốn sách “Những đóng góp cho Khoa học thực vật học”. Thuật ngữ này được chuyển thể từ từ “merizein” của Hy Lạp, có nghĩa là “phân chia”, một sự ám chỉ đến chức năng của các tế bào trong mô phân sinh.

02

of 4

Đặc điểm của mô phân sinh trong thực vật

Các tế bào trong mô phân sinh có một số đặc điểm riêng:

• Các tế bào trong các mô phân sinh có khả năng tự tái tạo, để mỗi lần chúng phân chia, một tế bào vẫn giống hệt với tế bào gốc trong khi tế bào kia có thể chuyên hóa trở thành một phần của cấu trúc khác. Do đó mô phân sinh sẽ tự duy trì.
• Trong khi các mô thực vật khác có thể được tạo ra từ cả tế bào sống và chết, các tế bào mô phân sinh đều sống và chứa một tỷ lệ lớn chất lỏng đặc sệt.
• Khi thực vật bị thương, các tế bào mô phân sinh không phân hóa có trách nhiệm chữa lành vết thương thông qua quá trình chuyên hóa.

03

of 4

Các loại mô phân sinh

Có ba loại mô phân sinh, phân loại theo nơi chúng xuất hiện trong cây: ngọn (ở đầu), lớp xen kẽ (ở giữa) và phần bên (ở hai bên).

Các mô phân sinh ngọn cũng được gọi là mô phân sinh chính, bởi vì chúng hình thành thân chính của cây, cho phép sự phát triển theo chiều dọc của thân, chồi và rễ. Mô phân sinh chính là thứ đưa một chồi của cây hướng lên bầu trời và rễ mọc vào đất.

Mô phân sinh phần bên được gọi là mô phân sinh thứ cấp vì chúng là chịu trách nhiệm cho sự gia tăng chu vi. Mô phân sinh thứ cấp là những gì làm tăng đường kính thân cây và cành cây, cũng như mô tạo thành vỏ cây.

Mô phân sinh lớp xen kẽ chỉ xảy ra ở thực vật một mầm — bao gồm cỏ và tre. Các mô xen kẽ nằm ở các đốt của những cây này cho phép các cành mọc lại. Đây là mô xen kẽ làm lá cỏ phát triển nhanh trở lại sau khi bị cắt hoặc bị động vật ăn.

04

of 4

Mô phân sinh và Mụn cây (Gall)

Mụn cây là sự tăng trưởng bất thường xảy ra trên lá, cành, hoặc nhánh cây và các loại cây khác. Chúng thường xảy ra khi bất kỳ một trong số khoảng 1500 loài côn trùng và ve tương tác với mô phân sinh.

Mụn cây là nơi côn trùng đẻ trứng và ăn các mô phân sinh của cây chủ tại những thời điểm quan trọng. Ví dụ, một con ong bắp cày trong mụn cây có thể đẻ trứng trong các mô thực vật giống như lá đang mở hoặc chồi đang kéo dài. Bằng cách tương tác với mô phân sinh của cây, côn trùng tận dụng thời gian phân chia tế bào hoạt động để bắt đầu hình thành mụn cây. Lớp vỏ của cấu trúc mụn cây rất cứng, cung cấp sự bảo vệ cho ấu trùng ăn các mô thực vật bên trong. Mụn cây cũng có thể được gây ra bởi vi khuẩn hoặc virus lây nhiễm sang các mô phân sinh.

Mụn cây có thể khó coi, thậm chí biến dạng, trên thân cây và lá cây, nhưng chúng hiếm khi giết chết cây.

Thế nào là mô phân sinh? Có những loại mô phân sinh nào? Mô phân sinh nào có ở thực vật Một Lá Mầm, Hai Lá Mầm?

Lời giải tham khảo:

** Mô phân sinh là nhóm các tế bào chưa phân hóa, duy trì được khả năng nguyên phân.

** Các loại mô phân sinh:

- Mô phân sinh đỉnh: có ở đỉnh thân, đỉnh rễ của cây Một lá mầm và Hai lá mầm, giúp cây sinh trưởng theo chiều dọc.

- Mô phân sinh bên: có ở cây Hai lá mầm, giúp cây sinh trưởng theo chiều ngang.

- Mô phân sinh lóng: có ở một số cây Một lá mầm (đặc biệt là họ Lúa), giúp cây sinh trưởng nhanh theo chiều dọc.

1. Định nghĩa

Mô phân sinh là một trong sáu loại mô thực vật dựa theo chức phận sinh lý.

Mô phân sinh cấu tạo bởi những tế bào non chưa phân hóa, vách mỏng bằng cellulose, không có dự trữ dinh dưỡng, xếp xít vào nhau, không để hở những khoảng gian bào. Các tế bào đó phân chia rất nhanh để tạo thành các mô khác.

2. Phân loại

2.1. Mô phân sinh ngọn

Mô phân sinh ngọn là các đám tế bào non ở đầu ngọn rễ và thân (tế bào khởi sinh) có khả năng phân chia rất nhanh, lộn xộn không theo quy tắc nhất định và tạo thành một khối tế bào. Các tế bào này sẽ dần dài ra và biến đổi thành các thứ mô khác nhau của thân hoặc rễ, giúp cây mọc dài ra ở rễ và ngọn thân. Do mô được hình thành từ nhiều phía nên các tế bào sắp xếp lộn xộn.

2.2. Mô phân sinh lóng (gióng)

Gồm các tế bào phân chia giúp cây mọc dài ra ở phía gốc các lóng thân. Đây là đặc trưng của các cây họ Lúa (Poaceae).

2.3. Mô phân sinh bên (mô phân sinh cấp 2)

Mô phân sinh bên là các tế bào giúp rễ và thân cây phát triển về chiều ngang. Chúng gồm các tế bào non sinh sản lần lượt đều đặn theo mặt trong và mặt ngoài thành hai lớp tế bào non, dần dần phân hóa thành hai loại mô khác nhau. Khi phân chia, các mô này hình thành đều đặn về hai phía nên chúng xếp đều đặn thành vòng đồng tâm và dãy xuyên tâm.