Cá vàng có trí nhớ bao lâu

Nghiên cứu mới cho thấy trí nhớ ba giây của cá thực sự chỉ là “truyền thuyết”.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng các con cá được huấn luyện để đáp ứng những âm thanh nhất định trong môi trường nuôi nhốt vẫn phản ứng lại sau vài tháng khi chúng nghe các âm thanh đó trong tự nhiên.

Phát hiện này thách thức suy nghĩ dập khuôn rằng loài cá hay quên, một ý tưởng được củng cố bởi các bộ phim như Đi tìm Nemo, với nhân vật chú cá “đãng trí” Dory.

Một điều quan trọng hơn, nghiên cứu này có thể cũng cung cấp một thông tin có lợi đối với người nuôi cá, giảm sự cần thiết của lồng nuôi đắt tiền và các chế độ cho ăn.

Các nhà nghiên cứu Viện Công nghệ Technion tại Israel đã huấn luyện những con cá con bằng việc phát âm thanh lên loa vào thời gian ăn của chúng. Mỗi lần họ phát một âm thanh riêng biệt, cá sẽ quay trở lại.

Sau một tháng huấn luyện, cá được thả xuống biển. Bốn đến năm tháng sau, khi chúng trưởng thành và sẵn sàng cho buôn bán, âm thanh này lại được phát ra và những con cá quay trở lại.

Đi tìm Nemo đã khắc họa một chú cá Dory (nhân vật chính) gặp các vấn đề về trí nhớ.

Áp dụng đối với nuôi cá, kỹ thuật này sẽ cho phép những con cá được huấn luyện thả ra biển, nơi chúng lớn lên một cách tự nhiên cho đến khi sẵn sàng để thịt. Chi phí cho lồng nuôi, nhân công và thức ăn sẽ cắt giảm, cũng như hạn chế tác động môi trường trong chăn nuôi cá.

Các nhà nghiên cứu cho biết “Phương pháp mới này có nhiều lợi thế. Cá phát triển trong môi trường tự nhiên của chúng, không sử dụng lồng nuôi và không ô nhiễm môi trường”.

Các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng cá vàng có khả năng ghi nhớ và học tập, chúng chỉ thua kém cá hồi về độ thông minh. Các nhà khoa học tại Đại học St Andrew ở Scotland cho biết các chú cá nhỏ này ít nhất cũng thông minh như những con chuột.

Có nhiều bằng chứng hiện nay cho thấy độ thông minh của cá vàng không hề thua kém các loài chim hay các loài động vật có vú khác – và trong nhiều trường hợp chúng còn thông minh như nhau. Nhiều loài cá - chẳng hạn như cá tuyết, cá gai và cá bảy màu - đều có khả năng giống như những con chuột nhắt hay chuột đồng. Chúng có thể học hỏi cách đi vòng quanh những mê cung, học cách nhận ra những con cá khác và chúng có thể nhớ những sinh vật nào là đối thủ cạnh tranh.

Theo nghiên cứu của Đại học Plymouth, cá vàng có khoảng thời gian nhớ lên đến ba tháng - và thậm chí lâu hơn. Cá được huấn luyện nhấn nhẹ vào một đòn bẩy để lấy thức ăn. Khi đòn bẩy được điều chỉnh sao cho nó chỉ hoạt động một giờ trong ngày, cá vàng thích nghi, và học cách chỉ nhấn đòn bẩy quanh thời điểm đó. Chúng thậm chí tập trung xung quanh đòn bẩy khi giờ ăn cận kề, rõ ràng chúng nhớ đã gần đến bữa.

Đào Hiền (Theo Daily Mail)

Bất chấp huyền thoại phổ biến rằng cá vàng chỉ có trí nhớ 3 giây, nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Plymouth đã chứng minh rằng cá vàng có trí nhớ kéo dài đến ba tháng. Các nghiên cứu này cũng đã xác lập rằng cá vàng có thể liên kết thời gian với việc cho ăn.

Trong một trong những thử nghiệm nghiên cứu, một đòn bẩy đã được đặt trong một bể cá đầy cá vàng. Mỗi lần cá thúc vào tay cầm, thức ăn sẽ được phân phát. Điều này được thực hiện cho đến khi cá liên kết hành động huých với thức ăn. Sau đó, cần gạt đã được sửa đổi để nó có thể cấp thực phẩm trong một giờ cụ thể trong ngày. Cá nhanh chóng thích nghi với điều này và chỉ thúc vào cần vào thời điểm nó sẽ phân phát thức ăn. Một số con cá vàng thử nghiệm thậm chí còn bắt đầu có dấu hiệu của dự đoán. Cá sẽ tập trung gần cần gạt khi đến giờ cho ăn, nhưng sẽ không bắt đầu di chuyển cho đến khi đến giờ. Phản ứng này được so sánh với việc một người chờ cửa hàng mở cửa bên ngoài dù biết rằng việc kéo cửa cho đến khi biển báo "mở cửa" được đặt trên mặt tiền cửa hàng là vô ích.

Bộ nhớ cá vàng mở rộng đến khả năng nhận dạng màu sắc. Mắt của cá vàng có thể phát hiện ra ánh sáng đỏ, xanh lam, xanh lục và tia cực tím.

Người ta hay dùng cụm từ “não cá vàng” để chỉ những người hay quên trước quên sau, hóa ra điều đó thật sự có lỗi với bọn cá vàng bởi các nhà khoa học khẳng định rằng, cá vàng có trí nhớ dai hơn chúng ta nghĩ, đồng thời chúng đủ thông minh để có thể huấn luyện tương tự như loài chó. Trên thực tế, theo nghiên cứu của nhà sinh thái học hành vi Culum Brown thì cá vàng có trí nhớ lên tới 1 năm, đồng thời lại là loài sinh vật có trí thông minh đáng ngạc nhiên. Trong một thử nghiệm, ông đã huấn luyện cá vàng chui qua một cái lỗ để thoát khỏi tấm lưới. Chỉ sau 5 lần, con cá đã có thể thực hiện được điều này. Ông giải thích: “Nếu bạn để con cá sang một bên và sau 1 năm thử nghiệm lại, chúng vẫn nhớ chính xác cách để thoát khỏi tấm lưới.” Bên cạnh khả năng lẩn tránh không bị kẻ thù ăn thịt, cá vàng còn có đủ trí tuệ để kiếm ăn. Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã dạy một số con cá vàng cách nhấn một cần đẩy vào một thời điểm cụ thể trong ngày để lấy thức ăn. Ở thí nghiệm khác, người ta còn kết hợp với việc dùng âm thanh để huấn luyện cho ăn. Khi con cá trưởng thành, các nhà khoa học chỉ cần dùng loa phát bài nhạc hồi xưa dùng để huấn luyện cá, bầy cá sẽ bơi lên ăn theo thói quen. Mặt khác, các nhà nghiên cứu còn phát hiện nhiều bằng chứng cho thấy loài cá vàng có thể nhận diện được chủ nhân, chơi đùa, phân biệt được nhạc cổ điển với trữ tình và thậm chí là biết chơi đá bóng,… Cuối cùng giới khoa học khẳng định rằng loài cá phức tạp hơn chúng ta nghĩ. Bởi thế, các chuyên gia khuyên những người nuôi cá vàng nên thường xuyên thay đổi cảnh vật trong hồ cá của để kéo dài tuổi thọ của chúng. Thêm một thông tin thú vị khác, thời gian tập trung của con người (thời gian tập trung mà một người dành ra cho một tác vụ nào đó mà không bị phân tâm) đã giảm từ 12 giây vào năm 2000 xuống còn 8 giây vào năm 2016. Trong khi đó, thời gian này của cá vàng là 9 giây.

Cá vàng là một loài sinh vật bé nhỏ, nhưng liệu chúng có thể lưu giữ một lượng lớn ký ức bên trong não bộ của mình?

Những chú cá vàng xinh xắn không hẳn là loài vật nuôi được cưng nựng nhất trong gia đình. Chúng ta đôi lúc gõ cành cạch vào chiếc bể thủy tinh tròn ngộ nghĩnh của chúng mà chẳng quan tâm chúng có khó chịu hay không; chúng ta cũng thường xuyên quên vệ sinh nhà cửa cho chúng (khi chuyện đó xảy ra, những chú cá vàng lại bị những đôi tay thô bạo lôi ra khỏi bể rồi thả thẳng vào bồn rửa bát đầy nước); và khi chúng không may qua đời, chúng ta chẳng thèm tổ chức nghi lễ gì trang trọng, mà chỉ xả thẳng chúng xuống toilet. Sai, hoàn toàn sai khi đối xử như vậy với loài cá vàng.

Một trong những lý lẽ người ta hay sử dụng để ngụy biện cho sự vô tâm đó là những chú cá vàng chẳng nhớ là bao về những lần bị quấy rối đó. Nhiều người nói rằng cá vàng có trí nhớ cực tệ, khi mà ký ức của chúng chỉ lưu giữ được khoảng… 3 giây mà thôi. Nhưng có thật như vậy không?

Theo trang Animals, chẳng ai có câu trả lời chắc chắn cả. Để chứng minh điều đó, hãy xem qua một nghiên cứu từng được thực hiện để chỉ ra rằng trí nhớ loài cá nói chung không đến nỗi tệ như lời đồn đại. Thử nghiệm đầu tiên được thực hiện tại Viện Công nghệ Technion của Israel, nơi các nhà khoa học dành ra hẳn 1 tháng trời để "luyện" để những con cá phản ứng với một chiếc chuông dưới nước báo hiệu thức ăn. Sau 5 tháng được thả về biển để phát triển, chúng được gọi trở lại bằng chính tín hiệu đó. Điều đó không chỉ cho thấy loài cá có thể phát triển phản xạ có điều kiện, mà còn cho chứng minh được rằng ký ức của chúng có thể kéo dài nhiều tháng trời.

Nhưng đó là cá nói chung, còn cá vàng thì sao? Các nhà nghiên cứu tại Đại học Plymouth tỏ ra hứng thú muốn tìm hiểu xem cá vàng có khả năng học và nhớ đến đâu. Kết quả đầu tiên: cá vàng có thể được dạy để đẩy một cái đòn bẩy cung cấp thức ăn (quá tuyệt đối với một sinh vật mà chúng ta vẫn nghĩ chẳng làm được gì nhiều!). Nhưng chưa hết: trong quá trình nghiên cứu kéo dài 3 tháng, các nhà khoa học đã điều chỉnh để cái đòn bẩy kia chỉ hoạt động được 1 giờ mỗi ngày. Thay vì cứ liên tục đẩy đòn bẩy để rồi chẳng nhận được tí thức ăn nào, các nhà khoa học phát hiện ra cá vàng đã thích ứng và đẩy đòn bẩy với tần suất ít đi rất nhiều trong những khoảng thời gian không có thức ăn. Và thậm chí chúng còn biết tụ tập lại quanh đòn bẩy khi thời điểm có thức ăn sắp đến, cho thấy chúng nhớ được giờ ăn sắp đến.

Một nghiên cứu khác, tiến hành bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Belfast ở Queen, cho thấy cá vàng sẽ tránh đụng vào phần thành bể nếu chúng bị điện giật trong 24 giờ trước đó, cho thấy chúng nhớ được vị trí có khả năng gây đau cho cơ thể.

"Cá vàng có trí nhớ tốt và chúng cũng rất thông minh", Culum Brown, một chuyên gia về nhận thức loài cá nói. Sự nhầm lẫn kiến thức này có thể xuất phát từ việc người nuôi thả cá trong bể và để chúng bơi một cách nhàm chán, không có nhiều sự tương tác.

Chuyên gia cho biết, cá vàng được coi là ví dụ điển hình và phổ biến khi nghiên cứu về trí thông minh và loài cá. Ví dụ, nếu cá vàng được cho ăn ở một bên bể, chúng sẽ nhanh chóng học và nhớ trị trí và thời điểm chúng được ăn. Cá vàng tiếp thu thông tin bằng các tín hiệu, màu sắc, thậm chí âm nhạc mà người nuôi đưa ra.

Đặc biệt, nếu loài cá này được dạy cách thoát ra khỏi lưới, chúng sẽ nhớ rất lâu và biết cách giải quyết vấn đề. Cá vàng cũng có thể nhận ra và ghi nhớ đồng loại sau thời gian dài xa cách.

"Thật khó để xác định khoảng thời gian chính xác về trí nhớ của cá vàng, vì phụ thuộc vào độ lặp lại của hành động, cũng như hành động nào tác động đến chúng nhiều hơn", Brown nói.

Cá vàng nếu được chăm sóc đúng cách, có thể sống được 20 năm. Vì vậy người nuôi phải chọn những bể cá không quá bé, có đủ không gian cho chúng sinh hoạt, thường xuyên giao tiếp qua tín hiệu màu sắc hoặc âm thanh.

Vậy nên bạn đừng quậy mấy chú cá vàng nữa nhé, cho chúng nghỉ ngơi đi!

Cập nhật: 24/05/2021 Theo vnreview/vne