Mưa axit (tiếng Anh: Acid rain) là một trong những vấn đề môi trường hiện nay mang tính quốc tế có tác động đến việc kinh doanh.  Hình minh họa (Nguồn: nationalgeographic) Mưa axitKhái niệm Mưa axit trong tiếng Anh được gọi là: Acid rain. Mưa axit là một thuật ngữ chung chỉ sự lắng đọng, tích lũy (dưới dạng khô hoặc ẩm) của chất gây ô nhiễm được hình thành chủ yếu từ di-oxít sunphua SO2 và axít nitrogen NOx và gốc clorít Cl − dưới dạng axít. Một khi thải vào không khí, các chất gây ô nhiễm này có thể bị hấp thụ trong trạng thái khô bởi mặt nước, mặt đất và sinh vật nhất là cây cỏ; hay dưới dạng ẩm khi chất gây ô nhiễm hòa lẫn với nước mưa hình thành các đám mây axít. Sự chuyển đổi thành axít xảy ra trong bầu khí quyển. Mưa thường độ pH = 5,6; mưa axít pH < 4,3. Tác hại của mưa axít– Ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe con người – Làm giảm khả năng hỗ trợ sự sống các loại thủy hải sản trong sông ngòi, ao hồ – Phá hoại trực tiếp bề mặt của lá cây và suy thoái sự tăng trưởng, ảnh hưởng đến mùa màng, làm cho rừng rụng lá và tăng trưởng chậm – Xói mòn dần bề mặt của các công trình kiến trúc – Làm axít hóa, giảm độ pH trong nước sông hồ Nguyên nhânNguyên nhân xảy ra tình trạng này là do trong các nền kinh tế thị trường thiếu các qui định buộc người gây ô nhiễm phải trả chi phí. Tuy nhiên mưa axit có thể do một nước gây ra và một nước khác phải gánh chịu một phần hậu quả. Biện phápĐể khắc phục tình trạng này nên: – Sử dụng các nhiên liệu hóa thạch ít sunphua hơn, lắp đặt các thiết bị làm giảm ô nhiễm ở các nhà máy điện chạy bằng than và các nhà máy lớn khác – Tiết kiệm chi phí nguyên liệu và năng lượng để giảm ô nhiễm – Tính đầy đủ chi phí môi trường Hành động quốc tế về mưa axítCác chất ô nhiễm này di chuyển vì từ điểm thải ra chúng được mang trong không khí và lắng đọng cách nguồn thải vài trăm cây số và có thể xuyên biên giới quốc gia. Ví dụ: các nhà máy ở Canada gây mưa axít ở Mỹ; các nhà máy ở Anh, Bắc Âu gây mưa axít ở Đức, Na Uy, Thụy Điển… Do đó việc kiểm soát mưa axít là một vấn đề quốc tế. Điều đó giải thích tại sao các nước Tây Âu giúp đỡ các nước Đông Âu làm sạch ô nhiễm. Hiện nay ở Đông Nam Trung Quốc, Đông Bắc Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Hàn Quốc, Nam Nhật Bản, Tây nam bộ của Việt Nam cũng có mưa axít. Các nước OECD đã ký Nghị định thư cam kết năm 1987 sẽ giảm dioxit sunphua 30% so với mức thải năm 1980, năm 1988 kí cam kết giảm dioxit nitrozen không được tăng hơn so với mức năm 1987 và sau đó phấn đấu giảm xuống nữa… Ở Mỹ năm 1990 ban hành Đạo Luật Không khí sạch yêu cầu giảm 10 triệu tấn chất thải sun phua xuất phát từ nhu cầu của nước Mỹ cũng như của nước láng giềng Canada. Nghị định thư thứ nhất yêu cầu tất cả các nước kí kết giảm thải sunphua khoảng 30% năm 1980 vào năm 1993. Anh và Mỹ không kí hiệp định này. Các nước Châu Âu, kể cả các nước Đông Âu và các nước thuộc Liên Xô cũ đang trong thời kì chuyển đổi. Tất cả các nước kể cả Anh, Mỹ đã bị áp lực buộc phải kí kết Nghị định thư thứ 2 năm 1992 đàm phán về giảm thải sun-phua. Chỉ tiêu về lâu dài sẽ ngày càng gắt gao do phải đáp ứng các ngưỡng gây hại. Ngưỡng gây hại là một mức lắng đọng của chất ô nhiễm, dưới mức độ này không có sự tổn hại nào đáng kể phải quan tâm. Các ngưỡng gây hại có thể không đạt được vì có ít nhất 2 lí do: - Chúng không thể thực hiện được về mặt kĩ thuật, tức là chúng có thể yêu cầu giảm thải khí ngoài khả năng của công nghệ hiện có. - Chúng cũng có thể không khả thi về mặt kinh tế, vì sẽ đặt ra chi phí quá cao không thể chấp nhận được đối với ngành công nghiệp. Những chi phí đó là: − Chi phí sửa chữa bảo quản các tòa nhà − Chi phí y tế do thiệt hại về sức khỏe − Tổn hại mùa màng − Tổn hại nước − Tổn hại đối với các khu
rừng (Tài liệu tham khảo: Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, TS. Lê Ngọc Uyển - TS. Đoàn Thị Mỹ Hạnh - ThS. Hoàng Đinh Thảo Vy, Đại Học Mở TP. Hồ Chí Minh) Các khí gây ô nhiễm hay gây mưa acid khi đã phát thải vào môi trường thì chúng ta không thể làm sạch khí quyển được. Do vậy chúng ta chỉ có thể dùng biện pháp công nghệ giảm thiểu hay hấp thu các khí trên trước khi chúng xả vào bầu khí quyển. Làm sạch anhydryt sunfurơ SO2 Phương pháp làm sạch SO2 bằng sữu vôi Khí SO2 được thu hồi trong tháp rửa bằng sữu vôi, sữu vôi tác dụng với SO2 theo phản ứng: SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3 + H2O Khí chứa SO2 được dẫn vào trong tháp rửa, lượng khí này được rửa bằng dung dịch vôi sữa dưới dạng phun. Lượng vôi sữa này cần được dùng với lượng lớn tránh bị tắc trong lớp ô đệm do phản ứng CaSO3 và thạch cao CaSO4 .H2O. Đối với phương pháp này, có thể thay dịch vôi sữa bằng vôi bột . CaCO3 + SO2 → CaSO3 + CO2 Phương pháp làm sạch SO2 bằng Amoniac Sau khi làm làm sạch bụi trong khí, nếu còn chứa SO2 với hàm lượng nhất định thì khí được làm nguội đến nhiệt độ 35- 400C sau đó rửa khí bằng dung dịch chứa (NH4)2SO3 Khi đó phản ứng trong thiết bị xảy ra: (NH4)2SO3 + SO2 + H2O → 2NH4SO3 Kết quả phản ứng này cho thu hồi SO2. Khi đun dung dịch nhận được là amon bisunfit đến nhiệt độ sôi, phản ứng theo chiều nghịch cho ra SO2. Khí SO2 thu được với nồng độ cao dùng để sản xuất lưu huỳnh nguyên tố, acid sunfuric và các sản phẩm khác. Chất hấp thụ trong phương pháp này được tái sử dụng thực hiện theo chu trình vòng. Phương pháp kẽm Khí chứa SO2 cần làm sạch khi được rửa bằng dung dịch chứa ZnO, phản ứng xảy ra như sau: ZnO + SO2 +H2O → ZnSO3 H2O Sản phẩm của phản ứng trên tồn tại dưới dạng rắn có thể tách ra khỏi dịch thể bằng phương pháp lọc hoặc ly tâm, sau đó đem lung đến nhiệt độ 3500C được sản phẩm H2O, SO3 ZnO. ZnO được tái sử dụng lại trong chu trình trên. Theo phương pháp trên, chúng ta có thể dung MgO thay cho ZnO vẫn đạt hiệu quả. Làm sạch nito oxit trong khí Các khí NO, NO2, trong hỗn hợp khí thải có thể làm sạch theo phương pháp hấp phụ, dịch hấp phụ dùng thường là dịch kiềm hay chỉ nước không. 3NO2 + H2O → 2HNO3 + NO Nito oxit (NO) sẽ bị oxy hoá trong không khí, vận tốc oxy hoá tuỳ thuộc nhiệt độ, nồng độ NO, O2 Vì vậy phương pháp này đã hoàn lại 1/3 NO, nên sự làm sạch nito oxit không hoàn toàn. Phương pháp này áp dụng khi hàm lượng nito oxit lớn hơn 1%. Khi ta dùng dịch hấp thụ kiềm, chẳng hạn dịch chứa NaOH phản ứng hấp thụ là 2NaOH + 2NO2 → NaNO3 + NaNO2 + H2O Để làm sạch nito oxit, khí chứa nito oxit được rửa bằng dịch các chất oxy hoá như : KBrO3, KMnO4 , H2O2 để tạo hiệu suất cao hơn. Phương pháp sinh học khắc phục hậu quả mưa axít Tuy nhiên,một phươn pháp để khắc phục hậu quả mưa acid bằng phương pháp sinh học. Theo phưong pháp này chunngs ta dùng một loại vi khuẩn để bảo vệ các công trình kiến trúc,vật liệu hay các tác phẩm điêu khắc khỏi sự ăn mòn của mưa acid. Loại vi khuẩn dùng đó là Myxococcus xanthus . Với loại vi khuẩn này, khi được quét hay phun các dung dịch chứa loại vi khuẩn trên lên các bề mặt vật liệu bằng đá nó sẽ xâm nhập vào đá vôi với độ sâu 0,5mm. Chúng tạo nên một lớp carbonate hay vữa sinh học bền hơn chính đá vôi và chịu được mưa acid (theo nghiên cứu của Rodriguez-Navarro và đồng nghiệp thuộc ĐH Granada, Tây Ban Nha). Đây là một phương pháp khá đơn giản mà lại hiệu quả mà chúng ta có thể nhân rộng và sử dụng. |
