TT - Nấc cụt có thể là triệu chứng thông thường, xảy ra do ăn uống quá nhanh, vừa ăn vừa nói chuyện hoặc lo lắng...Tuy nhiên, có trường hợp nấc cụt là dấu hiệu của một số bệnh như: viêm dạ dày - ruột, rối loạn tiêu hóa, ung thư phổi, suy thận tiến triển và viêm não. Do vậy, khi bị nấc cụt khởi phát lần đầu cũng như tái diễn, nên đi khám để được tham vấn, chẩn đoán chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời. Dưới đây là một số nguyên nhân gây nấc cụt và những triệu chứng kèm theo thường gặp: 1. Ăn uống nhanh: do ăn không nhai kỹ và nuốt nhanh, vì vậy chỉ cần ăn chậm, nhai kỹ, triệu chứng nấc cụt sẽ chấm dứt. Nếu là trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ thì do bú quá nhanh và nhiều, cần giảm số lượng bú, thời gian bú thưa hơn. Nên ẵm bé ở tư thế đầu hơi cao hơn thân mình. 2. Nhiễm trùng tiêu hóa: do viêm dạ dày - ruột. Thường kèm theo nôn, buồn nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng, đau cơ và sốt. 3. Rối loạn tiêu hóa: trướng dạ dày do thức ăn không tiêu hóa hoặc thực phẩm sinh nhiều hơi. Kèm theo khó chịu vùng thượng vị và quanh rốn, bụng căng phồng, phân lỏng. Cần điều chỉnh chế độ ăn như: giảm sữa và chế phẩm từ sữa, giảm thức ăn ngọt và thức uống có gas. 4. Ung thư phổi: do phát triển bất thường những tế bào trong phổi. Kèm theo ho, ho ra máu, đau ngực, phổ biến hơn ở những người hút thuốc lá. 5. Suy thận tiến triển: do thận mất khả năng lọc và thải nước tiểu một cách phù hợp. Thường kèm theo phù mặt và hai chân, da tái xanh (do thiếu máu), lú lẫn dần và hôn mê, có tiền sử bệnh thận. 6. Viêm não: xảy ra đột ngột sau thời gian ủ bệnh, kèm theo sốt, buồn nôn, ói, cứng cổ, nhức đầu, mất trí nhớ và dẫn đến hôn mê. Nấc sau khi có kích thích các dây thần kinh hoành hướng tâm hoặc ly tâm hoặc các trung tâm ở hành tủy chi phối các cơ hô hấp, đặc biệt là cơ hoành. Nấc thường gặp ở nam giới hơn. Nguyên nhân gây nấc thường không rõ, nhưng nấc trong thời gian ngắn thường là do các nguyên nhân sau:
 Tiền sử của bệnh hiện tại cần phải được lưu ý đến thời gian nấc, các phương thuốc đã thử dùng và mối liên quan giữa khởi phát bệnh với bệnh lý hoặc phẫu thuật gần đây. Xem xét các hệ thống tìm kiếm các triệu chứng của đường tiêu hóa (GI) kèm theo như trào ngược dạ dày thực quản và khó nuốt; các triệu chứng ở ngực như ho, sốt, hoặc đau ngực; và bất cứ các triệu chứng thần kinh nào. Bệnh sử cần phải tìm hiểu các rối loạn ở đường tiêu hóa và các rối loạn thần kinh. Tiền sử dùng thuốc cần phải bao gồm các chi tiết liên quan đến việc sử dụng rượu. Việc thăm khám thường xuyên không được khuyến khích nhưng cần phải tìm các dấu hiệu của bệnh mạn tính (ví dụ: suy mòn). Khám thần kinh toàn diện là rất quan trọng. Cần đặc biệt quan tâm những điều sau:
Một vài dấu hiệu đặc hiệu. Nấc sau khi uống rượu hoặc phẫu thuật có thể liên quan đến các biến cố này. Các nguyên nhân khác có thể gặp ( xem Bảng: ) đều rất nhiều và hiếm khi là nguyên nhân gây nấc. Với tình trạng nấc cấp tính, đánh giá đặc hiệu là không cần thiết nếu bệnh sử và khám thực thể thường quy không có gì nổi bật; những bất thường cần phải được lưu ý bằng kiểm tra thích hợp. Bệnh nhân có thời gian nấc kéo dài và không có nguyên nhân rõ ràng cần phải được làm xét nghiệm, có thể bao gồm xét nghiệm điện giải huyết thanh, urea nitrogen máu (BUN) và creatinine, X-quang ngực và điện tâm đồ. Cần phải cân nhắc nội soi đường tiêu hóa trên và có thể theo dõi pH thực quản. Nếu những xét nghiệm này không có gì đáng kể thì có thể chụp MRI não và CT ngực. Các vấn đề đã xác định cần phải được điều trị (ví dụ: thuốc ức chế bơm proton để điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản, thuốc giãn cơ để điều trị chít hẹp thực quản). Để giảm triệu chứng, có thể thử nhiều biện pháp đơn giản, mặc dù không có biện pháp nào hiệu quả hơn một chút: PaCO2 có thể được tăng lên và hoạt động của cơ hoành có thể bị ức chế bằng một loạt các lần nín thở sâu hoặc hít thở sâu vào và ra khỏi túi giấy. (THẬN TRỌNG: Túi nhựa có thể dính sát vào các lỗ mũi và không nên dùng.) Kích thích dây thần kinh phế vị bằng cách kích thích họng (ví dụ: nuốt bánh mì khô, đường cát, hoặc đá lạnh nghiền; kéo lưỡi; kích thích nôn) có thể có tác dụng. Có nhiều biện pháp điều trị khác trong dân gian. Những cơn nấc liên tục thường khó điều trị. Hàng loạt các loại thuốc đã được sử dụng không có tính khoa học. Baclofen, thuốc chủ vận axit gamma-aminobutyric (5 mg uống, 6 tiếng một lần, tăng đến 20mg/liều), có thể có hiệu quả. Các loại thuốc uống khác bao gồm chlorpromazine từ 10 đến 50 mg, 3 lần/ngày khi cần, metoclopramide 10 mg từ 2 đến 4 lần/ngày và các thuốc chống co giật khác nhau (ví dụ: gabapentin). Ngoài ra, có thể có chỉ định thử điều trị theo kinh nghiệm bằng các thuốc ức chế bơm proton. Đối với các triệu chứng nặng, có thể dùng chlorpromazine 25 đến 50 mg tiêm bắp hoặc theo đường tĩnh mạch. Trong các trường hợp khó chữa, phong bế thần kinh hoành bằng một lượng nhỏ dung dịch procaine 0,5%, tiến hành thận trọng để tránh suy hô hấp và tràn khí màng phổi. Thậm chí cắt thần kinh hoành hai bên không hiệu quả với tất cả các trường hợp.
Bản quyền © 2024 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền. |
