Vai là khớp di động nhất trong cơ thể con người. Tuy nhiên, do chuyển động của nó có phạm vi quá lớn làm cho khớp vai dễ bị trật. Nhờ có xương đòn, tình trạng này được hạn chế hơn. Đa số những bệnh lí liên quan đến xương đòn chủ yếu là do gãy xương hoặc trật khớp. Tuy nhiên thường có thể điều trị khỏi hoàn toàn và không để lại di chứng sau này. Sau đây, mời bạn cùng Bác sĩ Huỳnh Nguyễn Uyên Tâm tìm hiểu rõ hơn về xương đòn nhé! Show Xương đòn ở đâu?Xương đòn là xương nối phần xương ức với vai. Nó là một xương rất cứng chắc, có hình chữ S cong nhẹ. Có thể dễ dàng nhìn thấy ở nhiều người, nhất là người có tổng trạng gầy. Nó gắn với xương ức tại một khớp bằng sụn được gọi là khớp xương ức. Ở đầu kia, xương đòn gắn vào vùng vai ở một phần của xương bả vai có tên gọi là mỏm cụt. Xương đòn dài, mỏng và nằm ở gần dưới cổ. Xương đòn đóng vai trò như một thanh chống để nối xương ức với xương bả vai. Do vị trí quan trọng của xương đòn, bất kỳ lực mạnh nào lên vai, chẳng hạn như ngã trực tiếp vào vai hoặc ngã đè trên cánh tay lúc đang dang ra, đều truyền lực đến xương đòn. Kết quả dẫn đến xương đòn là một trong những xương thường bị gãy nhất trên cơ thể. Các bệnh lí liên quan đến xương đònGãy xương đònTriệu chứngGãy xương đòn là bệnh rất phổ biến và dễ phát hiện. Vì xương đòn nằm ngay dưới da nên bất kỳ biến dạng nào cũng có thể nhìn thấy ngay. Khi gãy xương, sẽ có hiện tượng sưng tấy đỏ do chảy máu từ các mạch máu bị bên trong và xung quanh xương. Ngoài ra còn có cảm giác đau do tổn thương các đầu dây thần kinh gần xương. Đôi khi xương bị gãy đủ để tạo ra một góc giữa các đầu gãy, gây biến dạng xương. Thường có cảm giác đau tại vị trí gãy xương khi cố gắng cử động cánh tay. Cách duy nhất để xác minh xem có bị gãy xương hay không là chụp X-quang khu vực đó.  Sơ cứu khi gãy xươngNếu nghĩ rằng xương đòn bị gãy, tốt nhất bạn nên đi khám và điều trị ngay. Cách tốt nhất để điều trị chấn thương cho đến khi bạn có thể đến gặp bác sĩ là cố định cánh tay và vai bằng cách giữ cánh tay gần cơ thể với cánh tay còn lại. Bạn nên chườm đá lên vùng bị thương từ 20 đến 30 phút mỗi lần. Thuốc giảm đau có thể cải thiện tình trạng đau ban đầu. Nếu có vết nứt trên da, điều này cho thấy các đầu xương có thể đã gây thủng da. Trong trường hợp đó, chỗ gãy có thể cần phẫu thuật để làm sạch bụi bẩn hoặc mảnh vỡ. Các dấu hiệu khác của chấn thương nặng hơn bao gồm ngứa ran, tê hoặc không thể cử động bàn tay hoặc cánh tay. Nếu vết thương gần xương ức và bạn bị khó thở hoặc khó nuốt. Khi đó, bạn nên đi khám ngay. Những vấn đề cần chú ýTrong vòng vài ngày sau khi gãy xương, bạn sẽ có thể cử động ngón tay, cổ tay và khuỷu tay mà không quá khó chịu. Khi cơn đau ở vùng xương đòn được cải thiện, bạn có thể bắt đầu cử động khớp vai một chút để tránh khớp bị siết chặt quá mức. Bác sĩ vật lí trị liệu có thể hướng dẫn cho bạn cách chuyển động an toàn. Nói chung cử động của vai không ngăn được gãy xương đòn khi vết gãy đã bắt đầu lành. Nguyên nhân nào gây ra khối u trên xương đòn? Nếu không phải gãy xương, nó có thể là do nhiễm trùng, khối u hoặc một hạch bị sưng. Nhiễm trùng xương, còn được gọi là viêm tủy xương. Có thể xảy ra sau chấn thương, thủ thuật, phẫu thuật hoặc đặt đường truyền tĩnh mạch gần xương đòn. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng và có thể bao gồm: sốt và ớn lạnh, sưng tấy đỏ, sờ nóng và đau, chảy dịch từ chỗ viêm. Mặc dù hiếm gặp, nhưng viêm tủy xương đòn có thể trở thành vấn đề lâu dài hoặc mãn tính đối với một số người nếu không được điều trị. Phương pháp điều trị viêm tủy xương sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và các triệu chứng. Ngoài việc kê đơn thuốc kháng sinh mạnh, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ một phần xương. Sưng hạch ở gần xương đònCơ thể có hàng trăm hạch bạch huyết tạo ra dịch bạch huyết. Chất lỏng này chứa các tế bào bạch cầu chống nhiễm trùng. Hầu hết mọi người đều bị sưng hạch bạch huyết ở hai bên cổ khi bị cảm lạnh hoặc cảm cúm. Xem thêm: Những điều bạn phải biết về u vùng cổ Trong hầu hết các tình huống, nguyên nhân cơ bản gây sưng hạch bạch huyết là do vi rút hoặc vi khuẩn. Tuy nhiên, bác sĩ có thể muốn lấy mẫu dịch bạch huyết nếu nghi ngờ nguyên nhân gây ra tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như ung thư. Bác sĩ sẽ cố gắng chẩn đoán nguyên nhân của các hạch bạch huyết sưng và điều trị bất kỳ bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn nào. Trong nhiều trường hợp, hạch sẽ tự biến mất khi được nghỉ ngơi và truyền dịch. Nếu nhiễm trùng do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Nang và u xương đònTrong một số trường hợp, khối u ở xương đòn có thể do nang hoặc khối u gây ra. Bệnh lí liên quan đến xương đòn này thương ít gặp. Các nang chứa đầy chất lỏng và thường không phải là ung thư. Loại nang hạch là khá phổ biến trên bàn tay và cổ tay. Ngoài ra, còn có thể phát triển dọc theo xương đòn. U nang xương ức đòn chũm là một loại u hiếm gặp có thể hình thành. Thường ở những người dưới 20 tuổi. Một số người có thể phát triển một khối u mềm, không phải ung thư được gọi là u mỡ gần xương đòn. Những cục u này thường không gây ra bất kỳ vấn đề nào. Nhưng có thể cần phải loại bỏ nếu chúng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày hay vấn đề thẩm mỹ. Trong một số trường hợp hiếm hoi, các khối u lành hoặc ác tính có thể hình thành trên hoặc gần xương đòn. Để xác định bản chất của khối u, có thể bạn cần phải sinh thiết lấy mẫu mô bên trong. Tùy vào bản chất khối u, Bác sĩ có thể theo dõi, làm thoát dịch chất lỏng hoặc phẫu thuật cắt bỏ. Có nhiều bệnh lí liên quan đến xương đòn. Bao gồm chấn thương, nhiễm trùng và u nang. Các triệu chứng, điều trị khác nhau tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của khối u. Dù điều trị bằng phẫu thuật hay không, có thể mất vài tháng để xương đòn của bạn lành lại. Bất cứ ai có khối u trên xương đòn mà không rõ nguyên nhân nên đến khám bác sĩ để được tư vấn thích hợp.
Những nguyên nhân gây đau xương đòn không liên quan đến gãy xương, chẳng hạn như: Viêm xương khớpKhớp xương ức bị bào mòn cũng có thể gây viêm xương khớp. Viêm khớp có thể là kết quả của một chấn thương cũ hoặc đơn giản chỉ vì khớp bị thoái hóa theo thời gian do sử dụng nhiều. Các triệu chứng của viêm xương khớp bao gồm đau và cứng khớp. Thông thường, chúng phát triển chậm nhưng sẽ ngày càng tồi tệ hơn theo thời gian. Sử dụng nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), chẳng hạn như ibuprofen (Advil) hay naproxen (Aleve), có thể giúp đẩy lùi cơn đau và kháng viêm. Tiêm corticosteroid cũng có thể giúp giảm viêm và đau đớn trong thời gian dài. Trong vài trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để chữa trị phần khớp bị viêm. Hội chứng lối thoát ngựcHội chứng lối thoát ngực mô tả các rối loạn xảy ra khi có sự chèn ép, chấn thương, kích thích thần kinh và mạch máu ở vùng cổ thấp hoặc ngực trên. Nguyên nhân của hội chứng này bao gồm:
Để điều trị hội chứng lối thoát ngực, trước hết người bệnh sẽ áp dụng phương pháp vật lý trị liệu. Họ cần thực hiện các bài tập cải thiện sức khỏe và linh hoạt cơ vai, cũng như cải thiện tư thế. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, phẫu thuật có thể được tiến hành để bỏ các nguyên nhân gây chèn ép các dây thần kinh. Tư thế ngủThói quen ngủ nghiêng cũng sẽ dẫn đến đau xương đòn do có áp lực bất thường lên phần xương này. Tuy nhiên, các cơn đau thường sẽ sớm biến mất. Bạn có thể phòng ngừa bằng cách tập thói quen nằm ngửa khi ngủ. Các nguyên nhân hiếm gặpĐau xương đòn có một số nguyên nhân nghiêm trọng không liên quan đến gãy xương hoặc thay đổi vị trí xương đòn hay khớp vai. Viêm tủy xươngViêm tủy xương là một căn bệnh nhiễm trùng xương gây nên các cơn đau toàn thân và hàng loạt triệu chứng khác. Nguyên nhân thường là:
Các triệu chứng của viêm tủy xương ở xương đòn bao gồm đau xương đòn và đau ở khu vực xung quanh xương đòn. Các dấu hiệu khác có thể bao gồm:
Điều trị viêm tủy xương thường bắt đầu bằng một liều kháng sinh. Lúc đầu, người bệnh có thể tiêm kháng sinh vào tĩnh mạch. Quá trình điều trị có thể kéo dài một vài tháng. Bác sĩ sẽ lấy hết mủ hoặc dịch tại vị trí nhiễm trùng. Ung thưNếu ung thư gây nên tình trạng đau xương đòn, đó có thể là do ung thư đã thực sự di căn đến xương hoặc do các hạch bạch huyết gần đó ảnh hưởng. Khi ung thư đã lan đến hạch bạch huyết, bạn có thể thấy đau và sưng ở các hạch phía trên xương đòn, dưới cánh tay, gần háng và ở cổ. U nguyên bào thần kinh là một loại ung thư có ảnh hưởng đến hạch bạch huyết hoặc di chuyển vào xương. Ngoài các cơn đau ê ẩm, các triệu chứng của nó bao gồm:
Ung thư phát triển ở xương đòn, vai hoặc cánh tay có thể được điều trị bằng xạ trị hoặc phẫu thuật, tùy thuộc vào tính chất của căn bệnh và mức độ phát triển của nó. Như vậy, có rất nhiều bệnh lý liên quan đến cơn đau xương đòn. Do vậy, khi cảm nhận được cơn đau từ vùng xương này, bạn nên đi khám ngay để tìm hiểu tình trạng cơ thể, đồng thời có thể tiến hành điều trị sớm. |
