Trước cuộc bãi công của công nhân xưởng Ba Son 1925 phong trào công nhân Việt Nam

Tại sao lại cho rằng cuộc bãi công Ba Son (8/1925) là một cái mốc quan trọng trên con đường phát triển của phong trào công nhân nước ta sau chiến tranh ?

1. Trước hết chúng ta tìm hiểu về cuộc bãi công của công nhân Ba Son

Vào năm 1925, trước tình hình đấu tranh cách mạng của nhân dân Trung Quốc đang sôi sục ở Quảng Châu, các nước đế quốc phương Tây rắp tâm can thiệp, chúng đưa lực lượng Hải quân đến trấn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc ở những vùng tô giới. Lực lượng Hải quân Pháp tham gia chiến dịch với 1 hạm đội gồm 3 chiến hạm: Jules Ferry, Le Maine và Jules Michelet. Hạm đội này do chiếc tàu tuần dương thiết giáp Jules Michelet chỉ huy.

Trên đường đi, tàu Jules Michelet đã có hiện tượng hư hỏng, bọn chỉ huy quân Pháp gấp rút đưa đi sửa, để kịp sang Trung Quốc. Nắm được nguồn tin quan trọng này, Tôn Đức Thắng lập tức thông báo cho các hội viên Công hội ở Ba Son và bàn biện pháp tổ chức đấu tranh. Được sự chỉ đạo của đồng chí Tôn Đức Thắng, một ban lãnh đạo đình công được tổ chức để giải quyết mọi công việc, gồm các đồng chí Lê Văn Lưỡng, Nguyễn Văn Nghi (tức Ba Nghi), Tăng Văn Tư (tức Tư Nghĩa, Tư Kho hay Tư Ốm), sau đó thêm đồng chí Nguyễn Văn Năm.

Lúc bấy giờ, Ba Son là xưởng duy nhất ở Đông Dương công nhân được hưởng quy chế ngày làm 8 giờ, mức lương cao hơn các nơi khác, cho nên vận động bãi công ở đây rất nguy hiểm và rất khó khăn. Nhưng ngoài cách bãi công ra thì không còn cách nào giam chân đội tàu chiến Pháp. Cuộc đấu tranh này về cơ bản, có tính chất chính trị, nhưng khẩu hiệu chính trị lại không được nêu lên, chỉ nêu lên những yêu sách kinh tế, làm như vậy mới tập hợp được toàn thể công nhân viên chức tham gia.

Ngày 3-8 đến kỳ phát lương, Giám đốc Courthial đã buộc anh em phải làm tới 17 giờ 30 phút, bỏ lệ cũ là làm việc đến 17 giờ đã được quy định bằng văn bản của Chính phủ. Anh em công nhân phản đối quyết liệt. Nhân việc tàu Michelet đến đây sửa chữa, toàn thể anh em công nhân thợ Ba Son tuyên bố bãi công. Ban lãnh đạo đình công đưa kiến nghị lên Giám đốc đòi giải quyết các yêu sách:

- Tăng 20% lương cho tất cả công nhân.

- Phải gọi lại số thợ bị đuổi việc trong các cuộc đình công trước đây trở lại làm việc.

- Ngày lĩnh lương phải cho công nhân nghỉ trước nửa giờ như thường lệ.

Giám đốc của xưởng Ba Son là Courthial đã dùng nhiều biện pháp: hăm dọa, dụ dỗ, mua chuộc,… những người đại diện cho công nhân. Ông hy vọng rằng cuộc đình công này cũng như các cuộc đình công trước, sau vài ngày không có lương ăn là công nhân sẽ đi làm việc. Nhưng cuộc đình công đã kéo dài từ 5 đến 6 ngày mà vẫn không thấy công nhân trở lại làm việc.

Ngày 11-8, Thống đốc Nam Kỳ triệu tập 4 đại biểu công nhân đến ra lệnh: ngày 12-8, tất cả công nhân phải trở lại làm việc, nếu không tất cả sẽ bị đuổi việc, sở Ba Son sẽ đóng cửa. Mặc dù vậy, anh em công nhân không hề nao núng vẫn tiếp tục đình công. Để ủng hộ cuộc đấu tranh của anh em hãng Ba Son, hàng vạn công nhân, viên chức của Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định đã quyên góp gạo, tiền giúp đỡ cuộc đình công.

Một phần là cần phải sửa chữa chiến hạm cho sớm để kịp chiến dịch, một phần bị cấp trên khiển trách, đe dọa, Ban Giám đốc xưởng Ba Son buộc phải nhượng bộ và điều đình với Ban lãnh đạo cuộc đình công, chấp nhận tăng 10% lương cho công nhân và bỏ lệnh cắt 15 phút làm bù ngày lĩnh lương.

Cuộc bãi công chấm dứt thắng lợi. Anh em công nhân chuyển sang hình thức lãn công, kéo dài thời gian sửa chữa chiến hạm. Mãi đến ngày 28-11-1925, chiến hạm Jules Michelet mới rời xưởng Ba Son khi bị giam ở đây 3,5 tháng. Và khi nó lên đường sang Trung Quốc thì cuộc dấu tranh của công nhân và thủy thủ bên đó đã kết thúc thắng lợi.

Cuộc đình công, bãi công của công nhân Ba Son đã giành được thắng lợi hoàn toàn sau gần 4 tháng đấu tranh bền bỉ, kiên quyết, khéo léo và sáng tạo. Đây là một cuộc đình công lớn đầu tiên của công nhân Nam Kỳ và công nhân cả nước trong thời điểm đó. Cuộc đấu tranh này thực chất là cuộc đấu tranh chính trị, với mục đích chính trị rõ rệt nhưng diễn ra một cách không khéo dưới khẩu hiệu khác. Rõ ràng, cuộc bãi công này không chỉ nhằm vào mục tiêu kinh tế, mà cao hơn nữa còn nhằm vào mục đích chính trị, thể hiện tình đoàn kết giai cấp, đoàn kết quốc tế của công nhân Việt Nam với những người anh em Trung Quốc. Tiếng vang của cuộc đấu tranh này đã vượt ra ngoài phạm vi quốc gia đến với phong trào cách mạng vô sản và công nhân thế giới.

2. Tại sao lại cho rằng cuộc bãi công Ba Son (8/1925) là một cái mốc quan trọng trên con đường phát triển của phong trào công nhân nước ta sau chiến tranh ?

Ba Son là 1 cái mốc quan trọng vì:

- Nó đã kết hợp cả đấu tranh kinh tế với đấu tranh chính trị, vì tinh thần quốc tế cứu bạn hơn cứu mình.

- Ba son là cái mốc chuyển phong trào đấu tranh của công nhân Việt Nam từ tự phát sang tự giác (cái mốc quan trọng). Nó đánh dấu sự phát triển của phong trào công nhân.

3. Cuộc bãi công lớn của công nhân Ba Son thắng lợi để lại ý nghĩa vô cũng quan trọng, mở đầu giai đoạn công nhân Việt Nam đi vào đấu tranh có tổ chức và có mục đích chính trị rõ ràng:

+ Về mục tiêu đấu tranh: Cuộc bãi công Ba Son không chỉ nhằm mục tiều kinh tế, mà cao hơn nữa còn nhằm mục đích chính trị, thể hiện tinh thần đoàn kết quốc tế của công nhân Việt Nam với công nhân Trung Quốc, tiếng vang của phong trào vượt ra khỏi phạm vi quốc gia đến với phong trào cách mạng vô sản và công nhân thế giới.

+ Về tổ chức: Cuộc bãi công Ba Son là cuộc đấu tranh đầu tiên đặt dưới sự lãnh đạo của tổ chức chặt chẽ (tổ chức công hội)

+ Tiếng vang nức lòng của cuộc bãi công Ba Son cùng với sự phát triển của phong trào yêu nước càng tạo điều kiện thúc đẩy các trí thức yêu nước tiếp tục đẩy mạnh công cuộc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lenin và đẩy mạnh công tác xây dựng tổ chức cơ sở Đảng thông qua vai trò của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Cũng từ đây phong trào công nhân phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn 1926 - 1929, dẫn tới sự ra đời của ba tổ chức cộng sản và sự thổng nhất thành Đảng Cộng sản Việt Nam đầu năm 1930. 

=> Cuộc bãi công Ba Son là mốc quan trọng đánh dấu phong trào công nhân chuyển biến từ tự phát sang đấu tranh tự giác. 

Nó đánh dấu sự phát triển mởi của phong trào công nhân nước ta sau chiến tranh thế giới thứ nhất.