Tốc độ gia tăng dân số là gì

Dân số thế giới đã vượt mốc 8 tỷ người vào ngày 15/11 và được dự báo sẽ đạt 9 tỷ người trong vòng 15 năm tới. Cùng với đó, số người già trên thế giới sẽ tăng với tốc độ nhanh chưa từng thấy - tờ Financial Times dẫn số liệu mới nhất từ Liên hiệp quốc cho hay.

Tỷ lệ sinh toàn cầu đã giảm hơn một nửa từ thập niên 1950 đến nay, còn 2,3 con/phụ nữ. Tỷ lệ tử cũng giảm, dẫn tới số người từ 65 tuổi trở lên được dự báo sẽ tăng từ mức 783 triệu người vào năm 2022 lên mức 1 tỷ người vào năm 2030 và 1,4 tỷ người vào năm 2043 - theo Liên hiệp quốc.

Như vậy, chỉ mất 20 năm từ năm 2022 đến 2043 để dân số từ 65 tuổi trở lên của thế giới tăng thêm 623 triệu người từ mức hiện nay. Trong khi đó, phải mất 70 năm đến số người trong độ tuổi đó tăng 651 triệu người lên mức hiện tại.

Tổng dân số toàn cầu được dự báo sẽ đạt đỉnh 10,4 tỷ người vào thập niên 2080.

Ngược lại, số người dười 15 tuổi được dự báo đã đạt đỉnh vào năm ngoái ở mức 2 tỷ người. Tỷ lệ người từ 15-64 tuổi, vốn được coi là độ tuổi lao động, đang giảm xuống.

“Những thập kỷ sắp tới sẽ được đánh dấu bởi sự gia tăng mạnh mẽ số người già, khi số lượng lớn những người sinh ra vào giữa thế kỷ trước bước vào tuổi già”, chuyên viên của Liên hiệp quốc về vấn đề dân số, bà Sara Hertog, phát biểu.

Từ năm 1950 đến nay, tuổi trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 8 tuổi, lên mức 30 tuổi. Theo dự báo, đến năm 2050, tuổi trung bình toàn cầu sẽ tăng lên 36 tuổi. Ở khu vực Đông Á và Nam Âu, con số này thậm chí vượt 50 tuổi.

Lão hoá dân số là “một thắng lợi của các nỗ lực phát triển” - theo giáo sư Norbert Meiners thuộc Học viện Lão hoá dân số Oxford. Người dân trên toàn cầu đang sống lâu hơn vì dinh dưỡng cải thiện, các tiến bộ y khoa, vệ sinh, chăm sóc sức khoẻ, giáo dục và tiến bộ kinh tế, ông Meiners nói.

Lão hoá, chứ không phải tăng trưởng dân số, “là thay đổi quan trọng nhất của dân số toàn cầu trong thế kỷ này” - theo ông Michael Holdin, Tổng giám đốc của Liên minh Lão hoá Toàn cầu (Global Coalition on Aging).

Phản ứng với dân số lão hoá, nhiều quốc gia đã bắt đầu tăng tuổi nghỉ hưu lên trên 65 tuổi.

Nếu không có thêm hành động chính sách, từ hỗ trợ chăm sóc trẻ nhỏ cho tới hỗ trợ y tế, sự suy giảm của tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động tại các nền kinh tế phát triển “được dự báo sẽ kéo tụt tăng trưởng và mức sống” - chuyên gia kinh tế Shruti Singh tại Trung tâm Cơ hội bình đẳng của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) phát biểu.

Ông Holdin nói thêm rằng hệ thống y tế của các quốc gia cũng cần dịch chuyển trọng tâm để phát hiện và ngăn chặn sớm hơn, nếu không “chúng ta sẽ không thể đủ khả năng để trang trải cho bất kỳ thứ gì”.

Khoảng 30% dân số Nhật Bản hiện đã ở tuổi từ 65 trở lên. Tỷ lệ này ở châu Âu là 20%, cao gấp đôi mức bình quân toàn cầu và cao nhất trong số các châu lục. Ở Châu Âu và Bắc Mỹ toàn bộ sự tăng trưởng dân số trong tương lai có thể chỉ xảy ra ở nhóm người cao tuổi - theo bà Hertog.

Dù nói chung vẫn có dân số trẻ hơn, các nước đang phát triển ở Mỹ Latin và châu Á đang lão với tốc độ nhanh hơn so với các nước phát triển. Đông Á và Đông Nam Á được dự báo sẽ có số người từ 65 tuổi trở lên tăng nhiều nhất thế giới trong thời gian từ nay đến năm 2050, chiếm hơn 1/3 tổng số tăng thêm trên toàn cầu - theo Liên hiệp quốc.

Đối với Mỹ Latin và vùng Caribbean, tỷ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên có thể tăng gấp đôi từ mức 9% vào năm 2022 lên 19% vào năm 2050.

Tuy nhiên, một số chuyên gia nói rằng mối lo về dân số lão hoá đã bị thổi phồng, một phần bởi định nghĩa đã lỗi thời về người cao tuổi. “Hầu hết những người ngoài 60 tuổi có học vấn đều có thể đóng góp cho nền kinh tế hiện đại”, giáo sư lão khoa Sarah Harper thuộc Đại học Oxford phát biểu.

Trên thực tế, tỷ lệ tử - số người chết trong một nhóm độ tuổi tính trên 1.000 người thuộc độ tuổi đó - của những người từ 65-69 tuổi vào năm 1950 là cao hơn so với ở những người từ 75-79 tuổi hiện nay, theo dữ liệu của Liên hiệp quốc.

Người dân đang sống cuộc sống khoẻ mạnh hơn và lâu hơn trên khắp thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Những người lớn tuổi hơn vẫn còn làm việc chiếm tỷ lệ ngày càng lớn - theo OECD - cho dù tỷ lệ có việc làm ở hầu hết các quốc gia vẫn giảm mạnh theo độ tuổi từ những người 60 tuổi trở ra.

Khi nhiều người ngoài 60 tuổi vẫn còn làm việc và đóng góp cho nền kinh tế và xã hội, “nhân tố quan trọng là sức khoẻ tốt ở giai đoạn cuối đời”, ông Harper nói. “Nếu chúng ta có thể duy trì được điều đó, thách thức về dân số sẽ giảm”.

Trong một thế giới đang trải qua sự phát triển đồng thời với những thách thức về nguồn tài nguyên và môi trường, việc hiểu về tốc độ gia tăng dân số là một vấn đề quan trọng. Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến sự phân bố nguồn lực và cơ hội, mà còn đặt ra những thách thức khác. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá công thức tính gia tăng dân số, một yếu tố cơ bản để hiểu về xu hướng dân số trên thế giới.

Tốc độ gia tăng dân số là gì
Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa

MỤC LỤC

1. Công thức tính gia tăng dân số

1.1. Khái niệm

Công thức tính gia tăng dân số là một công cụ cơ bản để đo lường tốc độ tăng trưởng của dân số trong một khu vực trong một khoảng thời gian nhất định. Công thức này thường được biểu diễn như sau:

  • Gia tăng dân số = (Dân số cuối kỳ – Dân số đầu kỳ) / Dân số đầu kỳ * 100

Trong đó:

  • Dân số đầu kỳ: Số lượng dân số ban đầu trong khoảng thời gian xét.
  • Dân số cuối kỳ: Số lượng dân số sau một khoảng thời gian xét.

1.2. Ứng dụng

  • Quản lý dân số: Công thức này giúp quản lý dân số hiện tại và dự đoán sự thay đổi trong tương lai. Các chính trị gia, nhà quản lý, và nhà nghiên cứu có thể sử dụng thông tin này để lập kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội.
  • Dự báo tăng trưởng: Gia tăng dân số có thể cho biết tốc độ tăng trưởng của dân số trong một vùng cụ thể. Điều này có thể hỗ trợ quyết định về đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, và quản lý tài nguyên.
  • Xác định xu hướng: Bằng cách tính toán gia tăng dân số trong nhiều khoảng thời gian khác nhau, chúng ta có thể xác định được xu hướng tăng trưởng dân số theo thời gian và dự đoán sự biến đổi trong tương lai.
  • Đánh giá chất lượng cuộc sống: Tỷ lệ gia tăng dân số có thể liên quan đến mức sống và chất lượng cuộc sống của dân số. Nếu tăng trưởng dân số quá nhanh, nó có thể đặt ra thách thức về cung cấp dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục và việc làm.
  • Nghiên cứu xã hội học: Gia tăng dân số cung cấp dữ liệu quan trọng cho các nghiên cứu xã hội học về mô hình gia đình, độ tuổi, tình trạng kinh tế và xã hội.
    Tốc độ gia tăng dân số là gì

2. Ưu điểm của công thức tính gia tăng dân số

  • Đơn giản và dễ áp dụng: Công thức tính gia tăng dân số có cấu trúc đơn giản và dễ dàng áp dụng. Không cần phải sử dụng các thiết bị đo đạc phức tạp, chỉ cần sử dụng dữ liệu dân số từ hai thời điểm khác nhau.
  • Cung cấp thông tin tổng quan: Công thức này cung cấp thông tin tổng quan về tốc độ tăng trưởng dân số trong một khoảng thời gian cụ thể. Điều này giúp cho việc nắm bắt được xu hướng dân số và định hình chiến lược phát triển.
  • Dễ dàng so sánh và phân tích: Cho phép so sánh tốc độ tăng trưởng dân số giữa các vùng khác nhau hoặc trong cùng một vùng theo thời gian. Điều này rất hữu ích trong việc phân tích sự biến đổi và ứng dụng chính sách.
  • Cơ sở cho dự báo tương lai: Dựa trên thông tin về tốc độ tăng trưởng dân số, chúng ta có thể dự đoán sự thay đổi về dân số trong tương lai. Điều này hỗ trợ trong việc lập kế hoạch phát triển, quản lý nguồn lực và cơ sở hạ tầng.
  • Là cơ sở cho các nghiên cứu xã hội học: Công thức tính gia tăng dân số cung cấp cơ sở dữ liệu cho các nghiên cứu xã hội học về tình hình dân số, mô hình gia đình, độ tuổi, và các yếu tố xã hội khác.
    Tốc độ gia tăng dân số là gì

3. Nhược điểm của công thức tính gia tăng dân số

  • Không xem xét yếu tố tự nhiên: Công thức tính gia tăng dân số không xem xét các yếu tố tự nhiên như tỷ lệ sinh, tỷ lệ tử vong, và tỷ lệ di cư. Điều này có thể làm mất đi một phần thông tin quan trọng về nguyên nhân thực sự của tăng trưởng dân số.
  • Không xem xét yếu tố kinh tế và xã hội: Công thức này không đánh giá được các yếu tố kinh tế và xã hội có thể ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng dân số. Ví dụ, tốc độ tăng trưởng có thể bị ảnh hưởng bởi mức độ phát triển kinh tế, giáo dục, chính trị và y tế.
  • Không phản ánh sự biến đổi trong thời gian ngắn hạn: Công thức thường được áp dụng trên khoảng thời gian dài hơn để đo lường sự biến đổi dân số. Điều này có thể không phản ánh chính xác các biến đổi ngắn hạn trong dân số.
  • Không phân tích đa dạng dân số: Công thức này không phân tích được đa dạng dân số về độ tuổi, giới tính, và thành phần dân tộc. Việc này có thể dẫn đến việc bỏ qua những biến đổi quan trọng trong cơ cấu dân số.
  • Phụ thuộc vào dữ liệu khởi đầu và cuối cùng: Sự chính xác của kết quả tính toán gia tăng dân số phụ thuộc vào tính chính xác của dữ liệu dân số ban đầu và cuối cùng. Nếu dữ liệu không chính xác hoặc bị thiếu sót, kết quả tính toán cũng sẽ không chính xác.

Tính toán gia tăng dân số không chỉ là một khả năng toán học, mà còn mang trong mình sự hiểu biết về sự thay đổi của xã hội và môi trường xung quanh chúng ta. Việc áp dụng công thức tính gia tăng dân số giúp chúng ta nắm bắt được xu hướng tăng trưởng dân số và cung cấp thông tin cơ bản cho quyết định về phát triển bền vững trong tương lai. Liên hệ HOTLINE 1900 2276 với Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa để được giúp đỡ.

Khái niệm gia tăng dân số là gì?

Tăng dân số là sự thay đổi trong dân số theo thời gian, và có thể được định lượng như sự thay đổi trong số lượng của các cá thể của bất kỳ giống loài nào sử dụng cách tính toán "trên đơn vị thời gian". Ước tính kích cỡ dân số loài người giai đoạn 10,000 trước Công Nguyên–2000 sau Công Nguyên.

Tốc độ gia tăng dân số tự nhiên là gì?

Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là mức chênh lệch giữa số sinh và số chết so với dân số trong thời kỳ nghiên cứu. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm hoặc phần nghìn.

Tỷ lệ tăng dân số bình quân là gì?

Tỷ lệ tăng dân số bình quân năm là số phần trăm tăng (hoặc giảm) bình quân một năm trong thời kỳ 10 năm giữa 2 cuộc Tổng điều tra năm 2009 và năm 2019. Mật độ dân số là số dân tính bình quân cho một kilômét vuông diện tích lãnh thổ. Tỷ số giới tính được biểu thị bằng số nam trên 100 nữ của dân số.

Gia tăng dân số ở Việt Nam như thế nào?

Sau 10 năm, kể từ năm 2009 đến nay, quy mô dân số Việt Nam tăng thêm 10,4 triệu người. Tỷ lệ tăng dân số bình quân năm giai đoạn 2009 – 2019 là 1,14%/năm, giảm nhẹ so với giai đoạn 10 năm trước (1,18%/năm).