Ngân hàng giảm lãi suất tiền gửi

Khách hàng giao dịch tại chi nhánh Ngân hàng SHB

Hiện nay, lãi suất huy động vẫn đang được duy trì ở mức khá thấp, dao động từ 3-4%/năm đối với kỳ hạn dưới 6 tháng, 3,7%-5%/năm đối với kỳ hạn 6-12 tháng và 4,2-6,5%/năm đối với kỳ hạn hơn 12 tháng. Tuy nhiên, việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp như vậy cũng đang gặp phải áp lực. Ðó là lạm phát của năm, sự cạnh tranh của các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản, cùng với nhu cầu tín dụng tăng,… cũng tạo sức ép không nhỏ lên mặt bằng lãi suất.

Lãi suất tiết kiệm bật tăng sau Tết Nguyên đán

Theo khảo sát trên thị trường, nhiều ngân hàng đã điều chỉnh tăng lãi suất huy động tiền gửi ngay trong tháng 2. Ðơn cử ngày 7/2, ngày đầu tiên giao dịch trở lại sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, hầu hết ngân hàng đều áp dụng chương trình ưu đãi hấp dẫn như tăng lãi suất huy động, tặng quà, lì xì may mắn cho khách hàng để thu hút lượng tiền gửi tiết kiệm của người dân. Tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), khách hàng được hưởng lãi suất cao nhất lên tới 12,4%/năm khi gửi tiền tiết kiệm Prime Savings trên Ngân hàng số VPBank NEO. Ðây là mức lãi suất cao nhất tại VPBank và các ngân hàng khác tại thời điểm này. Còn đối với sản phẩm tiết kiệm thường tại quầy, tùy theo kỳ hạn, lãi suất huy động tại VPBank tăng 0,5%-0,7%/năm so với cùng kỳ năm trước và tăng 0,2-0,3%/năm so với tháng trước đó.

Ngoài VPBank có mức tăng kỷ lục, nhiều ngân hàng cũng đồng loạt điều chỉnh. Cụ thể, Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) tăng lãi suất từ 0,2-0,5%/năm với nhiều kỳ hạn từ ngày 7/2. Theo đó, lãi suất tiết kiệm cao nhất tại Techcombank là 5,8%/năm với kỳ hạn 36 tháng và 5,2%/năm với kỳ hạn 12 tháng. Tại Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB), lãi suất gửi tiết kiệm online cao hơn 0,8%/năm so với gửi tại quầy. Theo bảng lãi suất mà MSB đang niêm yết, lãi suất tiền gửi tại quầy cao nhất là 5,6% cho kỳ hạn 12 tháng; và 5%-5,3%/năm cho kỳ hạn 6 đến dưới 12 tháng. Ðối với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank), khách hàng gửi tiết kiệm online cũng được cộng thêm 0,3%-0,4%/năm so với gửi tại quầy và mức lãi suất áp dụng đầu xuân cũng cao hơn so với cùng kỳ năm trước 0,2%-0,4%/năm tùy theo từng kỳ hạn gửi…

Duy trì mặt bằng lãi suất ổn định

Trước đó, ngay trong tuần giao dịch cuối cùng trước Tết Nguyên đán, nhu cầu tiền mặt tăng mạnh khiến thanh khoản trong hệ thống gặp áp lực tạm thời và kênh thị trường mở (OMO) đã tiếp tục được sử dụng. Theo nghiên cứu từ Công ty SSI Research, trong tuần cận Tết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã bơm 8,8 nghìn tỷ đồng vào hệ thống ngân hàng thông qua nghiệp vụ mua kỳ hạn 14 ngày với lãi suất 2,5%/năm. Tổng lượng tín phiếu đang lưu hành thông qua kênh OMO là 9,9 nghìn tỷ đồng. Mặt bằng lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh với kỳ hạn qua đêm vượt lên hơn 2%, kết thúc tuần ở 2,3% (tăng 121 điểm cơ bản (bps)). Lãi suất kỳ hạn dài tăng 38-47 bps, giao dịch từ 2,2%-2,5% cho các kỳ hạn 1 tuần-1 tháng.

Ðánh giá nguyên nhân lãi suất huy động tăng trở lại, theo các chuyên gia tài chính-ngân hàng, là do lạm phát đang có xu hướng nhích lên. Các ngân hàng cần nâng lãi suất huy động để duy trì mặt bằng lãi suất thực dương. Bên cạnh đó, nhu cầu tín dụng cũng tăng cao khi hoạt động sản xuất, kinh doanh phục hồi và phát triển trong bối cảnh bình thường mới. Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, dư nợ tín dụng đã có sự bứt phá ngay từ những ngày đầu năm. Tính đến ngày 28/1, dư nợ tín dụng tăng khoảng 2,74% so cuối năm trước (tăng 16,32% so cùng kỳ năm trước; tháng 1/2021 chỉ tăng 0,53%). Ðiều này cho thấy dòng vốn đã khai thông, khả năng phục hồi của doanh nghiệp sau dịch khá tích cực.

Thực tế trong năm 2021, để hỗ trợ cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhiều ngân hàng thương mại lớn đã hạ lãi suất cho vay tới bốn lần. Theo Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) Nguyễn Thanh Tùng, nếu tính cả ba chương trình giảm lãi suất để hỗ trợ cho khách hàng ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 từ đầu năm 2021 đến nay và chương trình giảm lãi suất khác của Vietcombank, tổng lợi nhuận Vietcombank giảm để hỗ trợ lãi suất cho các khách hàng lên tới 7.000 tỷ đồng. Trong khi đó, báo cáo chung cho toàn hệ thống từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng cho thấy, lũy kế từ đầu dịch Covid-19 bùng phát đến nay, toàn hệ thống đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khoảng 620 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm lãi, phí tổng cộng lên tới hơn 40 nghìn tỷ đồng. Ðáng chú ý, thực hiện Nghị quyết 63/NQ-CP của Chính phủ, chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 16 ngân hàng thương mại đã đồng thuận giảm lãi suất cho vay với tổng số tiền lãi giảm lũy kế từ ngày 15/7/2021 đến 31/12/2021 là khoảng 21.244 tỷ đồng, đạt 105,13% so với cam kết.

Tuy nhiên, việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp như hiện nay đang gặp phải không ít áp lực. TS Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính-tiền tệ quốc gia nhận định: "Nếu bây giờ giảm lãi suất xuống mức quá thấp, tôi e rằng các nhà đầu tư sẽ dịch chuyển dòng tiền của mình sang các kênh đầu tư khác. Như vậy nó sẽ tác động tiêu cực đến thanh khoản của hệ thống ngân hàng". Ngoài ra, theo Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Ðào Minh Tú, rủi ro lạm phát có nguy cơ tăng cao khi giá nguyên vật liệu của thế giới vẫn ở mức cao (chi phí đẩy) và áp lực phục hồi kinh tế trong nước nửa cuối năm 2022 (cầu kéo); xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ của nhiều quốc gia, độ trễ của các gói kích thích kinh tế khá lớn hai năm qua sẽ tác động tới diễn biến lạm phát, thị trường tiền tệ, ngoại hối trong nước, nhất là khi nền kinh tế của Việt Nam có độ mở cao.

Việc duy trì mặt bằng lãi suất ổn định đang là thách thức đối với cơ quan điều hành, nhưng ông Tú cũng khẳng định, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vẫn tiếp tục kiên định với mục tiêu này: "Năm 2022, chúng tôi tiếp tục kiên định mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ chủ động theo dõi sát tình hình, điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, kịp thời, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác, nâng cao khả năng thích ứng với diễn biến kinh tế, tiền tệ trong nước và quốc tế"

HỒNG ANH
nhandan.vn

Nhu cầu vốn tăng cao

Kể từ sau Tết Nguyên đán Nhâm Dần, để huy động tiền nhàn rỗi trong dân, nhiều NHTM đã tăng lãi suất tiết kiệm từ 0,2%-0,8%/năm, chủ yếu ở các kỳ hạn trên 6 tháng. Động thái này nhằm giúp các NHTM tăng nguồn vốn cho vay trong dịp tết, đẩy mạnh cho vay, đưa một nguồn vốn lớn vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, nhiều NHTM cho biết, hiện một phần không nhỏ tiền gửi tại ngân hàng đã chảy qua các kênh đầu tư có mức sinh lời tốt hơn như: vàng, chứng khoán, bất động sản. Điều này khiến các NHTM buộc phải “đứng giữa” sự cân đối: tăng lãi suất tiền gửi để thu hút vốn và giữ mức lãi suất cho vay, “đủ để” hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua đại dịch.

Thực tế, trong tháng 1-2022, tăng trưởng tín dụng đã tăng lên tới 2,74% so với cuối năm 2021, cho thấy nhu cầu vốn tăng mạnh ngay từ tháng đầu năm. Bộ phận phân tích thị trường của Công ty Chứng khoán SSI đánh giá, với triển vọng nền kinh tế mở cửa hoàn toàn trong giai đoạn tới, nhu cầu tín dụng tăng mạnh. Hơn nữa, áp lực lạm phát tăng dần nên lãi suất huy động có thể sẽ bắt đầu nhích lên trong nửa cuối năm 2022. Riêng đối với nhóm NHTM Nhà nước (Agribank, BIDV, Vietinbank, Vietcombank), có khả năng cũng sẽ tăng lãi suất tiết kiệm từ 0,2%-0,25%/năm so với mức lãi suất hiện tại.

Nhiều gói hỗ trợ kích cầu

Mặc dù tăng lãi suất tiền gửi, nhưng nhiều NHTM cho biết, nhà nước đang kích cầu tín dụng nên các ngân hàng vẫn có những gói lãi suất cho vay ưu đãi dành cho cá nhân cũng như doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, nếu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều chỉnh chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt hơn thì lãi suất cho vay chắc chắn sẽ khó giữ mặt bằng như năm 2021.

Trong khi đó, NHNN khẳng định, chính sách tiền tệ đang hướng về hỗ trợ doanh nghiệp và ưu tiên tập trung vào các lĩnh vực phục hồi kinh tế trong năm 2022. Cụ thể, trong 2 năm 2022 và 2023, thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, sẽ có gói ngân sách hỗ trợ cấp bù 2% lãi suất cho vay trị giá khoảng 40.000 tỷ đồng thông qua ngân hàng. Hiện NHNN đang dự thảo nghị định hướng dẫn thực hiện gói hỗ trợ lãi suất này và lấy ý kiến các bộ, ngành, doanh nghiệp, dự kiến sẽ ban hành để triển khai trong tháng 3-2022.

Cụ thể, dự thảo quy định, đối tượng được hỗ trợ lãi suất là doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thuộc các ngành nghề: hàng không, vận tải kho bãi; du lịch; dịch vụ lưu trú, ăn uống; giáo dục và đào tạo; nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản; công nghiệp, chế biến, chế tạo; xuất bản phần mềm; lập trình máy vi tính và hoạt động có liên quan; hoạt động dịch vụ thông tin. Các trường hợp khác cũng được hỗ trợ với mục đích sử dụng vốn để xây dựng nhà ở cho công nhân mua, thuê và thuê mua; xây dựng nhà ở xã hội; cải tạo chung cư cũ thuộc danh mục dự án do Bộ Xây dựng công bố. Mức lãi suất hỗ trợ đối với khách hàng là 2%/năm đối với khoản vay được giải ngân trong khoảng thời gian từ 11-1-2022 đến hết ngày 31-12-2023.

Để được hỗ trợ lãi suất thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, khách hàng phải có đơn đề nghị và được ngân hàng cho vay chấp thuận tại thời điểm giải ngân, hoặc thời điểm ký kết thỏa thuận cho vay. Đáng lưu ý, dự thảo của NHNN cũng đề ra nguyên tắc cụ thể để ngăn ngừa việc trục lợi chính sách. Đó là nếu khách hàng sử dụng vốn vay không đúng mục đích theo kết luận của các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền thì khách hàng có trách nhiệm hoàn trả cho ngân hàng số tiền đã được hỗ trợ lãi suất để hoàn trả ngân sách nhà nước. Quy định này được đánh giá nhằm tránh trường hợp doanh nghiệp thuộc đối tượng ưu tiên hỗ trợ lãi suất sử dụng vốn vay vào các mục đích khác, nhất là đầu tư vào các lĩnh vực không được ưu tiên như bất động sản, chứng khoán…

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, vì là gói hỗ trợ nên sẽ khó tránh được một số NHTM không mặn mà vì lợi nhuận thấp, áp lực từ việc bị thanh kiểm tra, phải báo cáo thường xuyên với ngành chức năng và có thể gặp rủi ro không được quyết toán…

Lãnh đạo một NHTM tại TPHCM cho rằng, điều khiến các NHTM băn khoăn nhất hiện nay là thủ tục quyết toán cấp bù lãi suất. Dự thảo nghị định quy định, Bộ Tài chính tạm cấp bù lãi suất cho NHTM theo định kỳ hàng quý, số tiền tạm cấp bù lãi suất bằng 90% số tiền NHTM đã thực hiện hỗ trợ lãi suất cho khách hàng trong quý. “Mức tạm ứng cần cao hơn nữa, khoảng 95% và điều kiện, thủ tục quyết toán phải chi tiết, rõ ràng hơn để các ngân hàng thực hiện, vì trên thực tế, nhiều trường hợp được hưởng gói hỗ trợ lãi suất từ năm 2009 nhưng đến nay nhiều ngân hàng vẫn chưa quyết toán xong”, vị này đề nghị.

Về phía doanh nghiệp, theo đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp là không đủ điều kiện để tiếp cận gói hỗ trợ lãi suất nói trên. Bởi lẽ, các NHTM cho biết, sẽ không hạ chuẩn đối với gói hỗ trợ này nhằm đảm bảo an toàn cho ngân hàng. Trong khi đó, hiện có đến 90% doanh nghiệp đang gặp khó khăn, “sức khỏe” của nhiều doanh nghiệp thời gian qua đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí kiệt quệ do dịch Covid-19 kéo dài nên việc siết chặt điều kiện cấp tín dụng khiến các doanh nghiệp sẽ rất khó tiếp cận.

NHUNG NGUYỄN