Nhà tù Phú Lợi - một "địa ngục trần gian" Cập nhật lúc 08:58, Thứ Năm, 29/12/2016 (GMT+7) Về thăm Thủ Dầu Một, nhạc sĩ Võ Đông Điền - Chủ tịch Hội VH-NT tỉnh Bình Dương, tác giả nhạc phẩm “Tiếng hát chim đa đa” đã ngấm vào lòng công chúng, đưa đoàn văn nghệ sĩ Lâm Đồng đến thăm Nhà tù Phú Lợi (đường 1 tháng 12, phường Phú Lợi, thành phố Thủ Dầu Một) nay là Di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia được xếp hạng ngày 10/7/1980. Nhạc sĩ bồi hồi cho biết: Tại đây, thời gian bị giam cầm, nhà văn Sơn Nam đã viết bài thơ thay lời tựa truyện “Hương rừng Cà Mau” nổi tiếng.
Đừng hỏi tên ai còn ai mất. Sáu ngàn người chỉ một tên chung. Chỉ một tên: hòa bình, thống nhất. Tên những người bất khuất, kiên trung. (Nhà thơ Hoàng Trung Thông) Vào tháng 11/1958, chính quyền Ngô Đình Diệm tổ chức các đợt đày tù nhân chính trị (tù nhân “loại A” hay gọi là “tù Cách mạng”) ra Côn Đảo. Do biển động, tàu không ra được vùng biển Vũng Tàu - Côn Đảo nên chuyến đi hoãn lại. Ngày 30/11/1958, nhà tù bỏ thuốc độc vào khẩu phần ăn của tù nhân khiến hàng trăm người bị trúng độc. Đến ngày 1/12, số người tử vong lên đến hàng ngàn. Trước tình hình đó, các chi bộ Đảng Cộng sản trong nhà tù vừa tổ chức tự cứu chữa cho tù nhân bị trúng độc, vừa đấu tranh tố cáo hành động này. Tù nhân đã tung nóc nhà giam, chiếm đài phát thanh, dùng các tấm tôn cuộn thành loa lên tiếng tố cáo. Vụ việc lan truyền rộng khắp, gây nên làn sóng căm phẫn không chỉ trong nước mà còn chấn động cả thế giới. Nhà thơ Tố Hữu đã khắc họa sự bi tráng này: …Trong một ngày - mùng một tháng mười hai Nào ai ngờ không có nữa ngày mai Chúng tôi chết trong đêm dài tàn khốc Đứt ruột gan, nắm cơm thuốc độc. Tím xương da nanh nọc lũ đê hèn. Trái tim hồng chết uất máu bầm đen. Trước tội ác Mỹ - ngụy gây ra, khi sang thăm Việt Nam vào năm 1959, Thủ tướng nước Cộng hòa Dân chủ Đức gửi thư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng chia sẻ: “... Chúng tôi tin chắc rằng các lực lượng yêu nước ở miền Nam Việt Nam sẽ thắng mặc dù chính quyền Ngô Đình Diệm thi hành chế độ khủng bố hèn hạ. Bởi vì các lực lượng yêu nước ở miền Nam Việt Nam đấu tranh cho sự nghiệp chính đáng nhất, cao quý nhất của dân tộc...”. Trước dư luận phẫn uất, phản đối từ trong nước và quốc tế, nhà tù Phú Lợi buộc phải giải tán vào năm 1964. Nhà tù Phú Lợi như một bằng chứng về tội ác của chế độ Việt Nam cộng hòa. Đến thăm Di tích, nay khu vực trung tâm nhà tù có dựng bức tượng bằng đồng cao 3,5 m của nhà điêu khắc Diệp Minh Châu ghi lại sự kiện “Phú Lợi căm thù”. Các khu nhà giam C, nền nhà giam A, B, nhà kỷ luật, tháp canh, lô cốt đều được giữ nguyên vẹn hoặc tôn tạo lại.... 58 năm đã đi qua, giờ đây khu trại giam Phú Lợi ngày xưa đã và đang được kiến tạo thành công viên cây xanh, nơi vui chơi, giải trí. Di tích là điểm tham quan giáo dục truyền thống anh hùng cách mạng cho thế hệ mai sau. ÐAN THANH ,
Nhà tù Phú Lợi là một trong những nhà tù lớn của Mỹ - Diệm ở miền Nam được dựng lên năm 1957 để giam cầm và tra tấn các chiến sĩ cách mạng và những người yêu nước lúc bấy giờ. Từ giữa năm 1957, trại giam Phú Lợi được xây dựng bố trí ngay bên khu căn cứ quân sự với tổng diện tích khoảng 12 ha. Số tù nhân chúng đưa về Phú Lợi đầu tiên có 4 nữ và khoảng 100 nam, đến cuối 1957 tăng lên 3.000 tù nhân. Chúng chia trại giam thành nhiều khu vực: khu hành chính, khu gia đình binh sĩ, khu An Trí Viện - gọi là khu “An Trí Viện” nhưng thực chất là trại giam. Khu trại giam gồm có 3 trại: Chi Lăng, Bạch Đằng, Đống Đa. Cả 3 trại có 9 phòng giam đánh dấu A, B, C, D,… mỗi trại ngăn cách nhau bằng bức tường kẽm gai dày đặc. Bao quanh 3 trại là 2 bức tường cao, có mấy lớp kẽm gai, hệ thống đèn điện chiếu sáng vào ban đêm, hoàn toàn cách biệt với bên ngoài. Ở giữa trại giam có nhà vòm cao để quan sát toàn khu trại. Xung quanh có 4 cổng ra vào và 4 lô cốt canh phòng nghiêm ngặt. Có hai cổng chính: cổng thứ nhất mang bảng “Trung tâm cải huấn Phú Lợi”, cổng thứ hai mang bảng “An trí viện”. Cuối năm 1958, số tù nhân lên đến gần 6.000 người, trong đó có 1.000 tù nhân là nữ. Chế độ khắc nghiệt của nhà tù Phú Lợi cũng không khác ở nhiều nhà tù khác lúc bấy giờ, ăn gạo mục cá ươn, muối hạt, nước mắm có dòi… Sống bẩn thỉu, thiếu nước, nằm xà lim, chuồng cọp, lao động khổ sai, bệnh tật không thuốc chữa trị… và những đòn điều tra đánh đập dã man… chúng đặt ra “24 điều cấm” rất khắc nghiệt để lấy cớ đánh đập tù nhân.  Cổng vào Di tích lịch sử nhà tù Phú Lợi (Ảnh: TL) Trước những thủ đoạn vừa khủng bố vừa mị dân, những cảnh tra tấn dã man đày ải cực hình, anh chị em trong tù vẫn giữ được lòng kiên định và ý chí kiên cường chiến đấu. Qua kinh nghiệm thực tế trong phong trào hoạt động bí mật, nên chỉ trong một thời gian ngắn các Đảng viên ở các trại đã tổ chức được đường dây liên lạc với nhau, các nhóm Đảng viên các chi bộ bí mật lần lượt được thành lập. Suốt những năm tháng ở đây, tù nhân có tổ chức bí mật của Đảng ta chỉ đạo. Ban Đại diện, Tổ Tâm giao, hoặc Đôi bạn đồng hương ở từng trại giam làm nòng cốt đấu tranh, từng bước đấu tranh với kẻ thù đòi cải thiện đời sống, chống đàn áp, chống tra tấn tù nhân. Khu phòng giam C trong nhà tù Phú Lợi (Ảnh: TL) Vào tháng 11 năm 1958, Chính phủ Đệ nhất Cộng hòa Việt Nam tổ chức các đợt đày tù nhân chính trị (tù nhân "loại A" hay còn gọi là "tù Cách mạng") ra Côn Đảo. Do biển động, tàu không ra được vùng biển Vũng Tàu - Côn Đảo nên chuyến đi phải hoãn lại. Ngày 30 tháng 11 năm 1958, nhà tù đã bỏ thuốc độc vào khẩu phần ăn của tù nhân khiến hàng ngàn tù nhân bị trúng độc. Trước tình hình đó, tổ chức Đảng Cộng sản trong nhà tù vừa tổ chức tự cứu chữa cho tù nhân bị trúng độc, vừa đấu tranh tố cáo hành động này. Các tù nhân đã tung nóc nhà giam, chiếm đài phát thanh, dùng các tấm tôn cuộn thành loa lên tiếng tố cáo. Vụ việc lan truyền rộng khắp, gây nên làn sóng căm phẫn không chỉ trong nước mà cả thế giới, cuối cùng nhà tù Phú Lợi buộc phải giải tán vào năm 1964. Tượng đài tại nhà tù Phú Lợi (Ảnh: TL) Với giá trị lịch sử to lớn và ý nghĩa chính trị quan trọng của Khu Di tích nhà tù Phú Lợi. Năm 1995, Di tích đã được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh chủ trương đầu tư công trình biên soạn lược sử và trùng tu, tôn tạo Khu Di tích vào đúng dịp kỷ niệm 37 năm ngày đoàn kết, bất khuất đấu tranh chống vụ đầu độc tù nhân Phú Lợi. Trung tâm nhà tù là bức tượng bằng đồng cao 3,5m của nhà điêu khắc Diệp Minh Châu ghi lại sự kiện "Phú Lợi căm thù". Các khu nhà giam C, nền nhà giam D, E, nhà kỷ luật, tháp canh, lô cốt đều được giữ nguyên vẹn hoặc tôn tạo lại. Nơi đây còn lưu giữ nhiều hiện vật quý về cuộc đấu tranh của các tù nhân, đồng thời phản ánh đời sống tâm hồn phong phú của các tù nhân, như bộ cờ tướng chạm khắc tinh xảo bằng gỗ cẩm lai, chiếc vỏ gối được thêu hay chiếc quần nhiều tác dụng... Hàng năm, Di tích đã tiếp đón nhiều lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu về lịch sử đấu tranh cách mạng của con người Việt Nam. Các tổ chức phong trào đoàn TNCS Hồ Chí Minh giao lưu, kết nạp đoàn viên mới, hướng đạo sinh... tham quan, cắm trại ôn lại truyền thống cách mạng hào hùng của cha anh. Khu Di tích Phú Lợi trở thành nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau. Nguyễn Nam (Tổng hợp)
Nhà tù Phú Lợi Nhà tù Phú Lợi Nhà tù Phú Lợi
Giới thiệuTọa lạc tại đường 1 tháng 12, phường Phú Lợi, thành phố Thủ Dầu Một. Đây là Di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia được xếp hạng ngày 10/07/1980. Nơi đây đã từng được mệnh danh là “địa ngục trần gian” với đủ loại cực hình tra tấn dã man, nhà tù Phú Lợi do chế độ Ngô Đình Diệm và đế quốc Mỹ xây dựng vào năm 1957 để giam cầm các chiến sĩ cách mạng yêu nước Việt Nam. Đỉnh điểm tội ác của bọn đế quốc xâm lược được đánh dấu bằng sự kiện đầu độc hàng ngàn tù nhân chính trị vào ngày 01/12/1958, sự kiện này gây chấn động khắp năm châu, làm lay động hàng triệu trái tim yêu chuộng hòa bình trên thế giới. Với giá trị lịch sử to lớn và ý nghĩa chính trị quan trọng, ngày nay di tích nhà tù Phú Lợi được xây dựng thành điểm tham quan giáo dục về truyền thống yêu nước, lịch sử đấu tranh giữ nước của quân và dân Việt Nam trong kháng chiến cho du khách và các em học sinh. Đây cũng là địa điểm lý tưởng được Đoàn viên thanh ... Xem thêm |
