* Những vấn đề chung. - Thế nào là hiện tượng đời sống? - Thế nào là nghị luận về một hiện tượng đời sống? - Mời các em xem 1 số hình ảnh và bày tỏ ý kiếncủa mình về hiện tượng đời sống được nêu trongbài viết sau: “Chia chiếc bánh của mình cho ai” Nếu coi thời gian trong một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?Nguyễn Hữu Ân và má Phẳng tại bệnh viện. Trong khi không ít bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “Thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.Một câu chuyện lạ lùng…( theo Tạ Minh Phương, báo điện tử Nguoiduongthoi.com.vn) 1.Tìm hiểu đề. Lập dàn ýa) Tìm hiểu đề:- Yêu cầu của đề: “Hiện tượng” Nguyễn Hữu Ân.Cách sử dụng thời gian của TN hiện nay.-Yêu cầu về nội dung:+ Câu chuyện về Nguyễn Hữu Ân và cách sử dụng thời gian hợp lý, tích cực, đáng khâm phục.+ Phê phán hiện tượng tiêu cực trong lối sống lãng phí thời gian của một số thanh niên+ Đưa ra một số giải pháp để sử dụng thời gian hiệu quả, tránh việc sử dụng thời gian tiêu cực+ Bản thân anh / chị chia sẻ kinh nghiệm sử dụng thời gian hợp lý, hiệu quả.-Yêu cầu về dẫn chứng: “Chuyện cổ tích mang tên Nguyễn Hữu Ân” – báo điện tử Dantri.com.vn; Tăng Văn Bình thủ khoa- Yêu cầu về thao tác nghị luận: giải thích, lập luận phân tích, lập luận chứng minh, lập luận so sánh, bình luận Giới thiệu hiện tượng cần bàn luậnMở bài.Giới thiệu vấn đề nghị luận: (cách sử dụng thời gian của thanh niên hiện nay).Bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận*Thân bài.-Lđ1: Nêu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân, tóm tắt câu chuyện về Ân - đã dành hết thời gian của mìnhcho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.-> Ý nghĩa: + Thể hiện hành động có ý nghĩa tích cực đối với đời sống xã hội, ca ngợi nghị lực vượt khó vươn lên, tấm lòng tương thân tương ái của thanh niên DC: ( phong trào “hiến máu nhân đạo”, “tiếp sức mùa thi” của học sinh, sinh viên)-Lđ 2: Phê phán hiện tượng tiêu cực của thanh niên, học sinh. DC về một số thanh niên học sinh, sinh viên nghiện Internet, truyện tranh -Lđ 3: Đưa ra một số giải pháp để sử dụng thời gian hiệu quả, tránh việc sử dụng thời gian tiêu cực.Nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống *Kết bài.Cần có lối sống tích cực, nghị lực vượt khó vươn lên,tinh thần tương thân tương ái.b. Lập dàn ý. 2.Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống a. Khái niệm : * “Hiện tượng đời sống”: Tất cả những gì diễn ra xung quanh cuộc sống con người đều là hiện tượng đời sống (có thể là hiện tượng tích cực nhưng cũng có thể là hiện tượng tiêu cực ) * Nghị luận về một hiện tượng đời sống: - Là kiểu bài sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu sâu và đồng tình với ý kiến của người viết trước những hiện tượng đời sống có ý nghĩa xã hội. 2. Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống b. Cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống: - Trước khi tìm hiểu đề phải thực hiện 3 thao tác : Đọc kĩ đề bài; Gạch chân các từ quan trọng; Ngăn vế ( nếu có ) - Tìm hiểu đề: + Tìm hiểu về nội dung (đề có những ý nào) + Thao tác lập luận chính + Xác định phạm vi tư liệu dẫn chứng - Lập dàn ý: + Mở bài: giới thiệu được hiện tượng đời sống cần nghị luận + Thân bài: bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận + Kết bài: Nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống 2. Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống c. Yêu cầu của nghị luận về hiện tượng đời sống : - Người viết phải hiểu rõ, hiểu đúng,hiểu sâu, nắm được bản chất hiện tượng -> Muốn vậy phải đi sâu tìm tòi,tập hợp tư liệu chính xác, thuyết phục. - Người viết phải, có lập trường quan điểm vững vàng, thể hiện rõ quan điểm, thái độ của mình trước hiện tượng nghị luận -> chỉ ra đúng – sai, lợi - hại, nguyên nhân, cách khắc phục. Qua hiện tượng đó, chỉ ra vấn đề cần quan tâm - Diễn đạt trong sáng, có thể sử dụng phép tu từ, yếu tố biểu cảm và nêu cảm nghĩ riêng. 3. Luyện tập: Bài tập 1: (SGK- 67): a) Tác giả Nguyễn ái Quốc bàn về hiện t ợng: Thanh niên,HS Việt Nam du học n ớc ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi bời, giải trí mà ch a chăm chỉ học tập, rèn luyện để khi trở về góp phần xây dựng đất n ớc. Hiện t ợng đó diễn ra vào những năm đầu thế kỉ XX. b) Tác giả dùng các thao tác lập luận: - Phân tích: Thanh niên du học mải chơi, thanh niên trong n ớc không làm gì cả, họ sống già cỗi, thiếu tổ chức, rất nguy hại cho t ơng lai đất n ớc - So sánh: Nêu hiện t ợng thanh niên, sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.- Bác bỏ: Thế thì thanh niên của ta đang làm gì?Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả. c) Nghệ thuật diễn đạt của văn bản: Dùng từ, nêu dẫn chứng xác đáng, cụ thể, kết hợp nhuần nhuyễn các kiểu câu trần thuật, câu hỏi, câu cảm thán. d) Bài học cho bản thân: Xác định lí t ởng, cách sống, mục đích, thái độ học tập đúng đắn. Bài tập 2: Em suy nghĩ gì về hiện t ợng nghiện Internet trong nhiều bạn trẻ hiện nay? lập dàn ý cho bài viết của mình. Dàn ý *Mở bài: - Nêu hiện t ợng cần nghị luận *Thân bài: - Phân tích mặt lợi, mặt hại của việc sử dụng Internet trong giới trẻ hiện nay. - Bình luận hiện t ợng nghiện Internet - Bày tỏ ý kiến của bản thân trong việc sử dụng Internet có hiệu quả, phục vụ cho mục đích học tập. *Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận và bày tỏ cảm nghĩ riêng
Nếu như trước đây người ta hay so sánh đời người như dòng sông với những khúc quanh thăng trầm mà con người như là sản phẩm của số phận thì ngày nay đã có người ví von nó như chiếc bánh thời gian mà con người vốn sinh ra khác nhau nên chọn những cách khác nhau để ăn dần chiếc bánh ấy. Cũng như chiếc bánh có nhiều phần trong đó mỗi phần có ít nhiều hương vị khác nhau, đời người có nhiều giai đoạn với những công việc, trách nhiệm, ước mơ, hoài bão và cả những cung bậc tình cảm khác nhau. Kẻ tham lam, háu ăn ngấu nghiến chiếc bánh của mình không thương tiếc đến nỗi trong nháy mắt nó chỉ còn là những mẫu vụn trên bàn ăn cuộc đời. Kẻ khảnh ăn chỉ tìm thấy khoái khẩu nơi phần nhân bánh, và sau khi thưởng thức xong, họ vứt lại cái vỏ bánh bên đĩa ăn mà không biết rằng chính cái vỏ bánh chẳng mấy ngon ấy lại cung cấp năng lượng cho cả cuộc đời và họ lại mơ tưởng một cái nhân bánh thứ hai mà không bao giờ có nữa. Cũng có kẻ thứ ba chậm rãi ăn tứng phần vỏ của chiếc bánh và cố để dành lại phần nhân ngon lành cho lần thưởng thức cuối cùng. Nhưng cũng chính lúc ấy y thấy no và không thiết ăn nữa hoặc ăn nhưng chẳng còn thấy ngon lành gì. Loại người thứ nhất nêu trên là những kẻ sống nhanh, sống gấp. Họ sống thể như là thế giới sắp tận diệt đến nơi. Và với nhịp sống hối hả của mình, họ không còn thì giờ để chiêm nghiệm, suy tư hay thưởng ngoạn vẻ đẹp của bầu trời thu xanh yên ả hay ánh sáng huy hoàng của những vì sao đêm. Thực ra, họ sinh ra không phải để sống mà đúng hơn là để chuẩn bị sống. Loai người thứ hai sống theo kiểu hưởng lạc họ xa lánh những người bạn tốt như công việc, trách nhiệm và bổn phận và giao du với những kẻ xấu như quyền lợi, tiện nghi vật chất. Họ tiêu phần lớn thời gian cho thú vui và trò tiêu khiển; họ chiều chuộng những ham muốn thấp hèn của một cuộc sống dễ dãi. Loại người thứ ba vừa dễ thương vừa tội nghiệp. Trái ngược với loại thứ hai, họ dành hầu hết quỹ thời gian cho học tập, công việc và trăm thứ trách nhiệm trên đời. Sau khi đã đạt được những điều mong muốn họ bàng hoàng khi nhận ra rằng mình đã đánh mất một cái gì đó rất quan trọng trong một giai đoạn của đời mình hay là cả cuộc đời mà họ không thể tìm thấy lại được. Cứ nhìn xung quanh ta thôi sẽ thấy muôn vàn thí dụ. Một đứa trẻ cũng có thể đánh mất tuổi thơ vì phải miệt mài theo lời bố mẹ đi “luyện công” để vào lớp một, rồi phấn đấu để đạt học sinh giỏi 12 năm liền với phương châm luyện rồi thi, thi xong lại luyện ngoài ra không còn gì là quan trọng cả. Sau khi đạt được ước mơ “cháy bỏng” của bản thân cũng như gia đình, người bạn tội nghiệp của chúng ta mới sực nhớ tới cánh diều tuổi thơ và tự chiều chuộng mình bằng một buổi chiều thả diều trên đồng quê. Nhưng, hỡi ôi, một thanh niên đã18 tuổi thì tâm hồn không còn đủ ấu thơ để thả hồn mơ ước theo cánh diều vi vu như một đứa bé lên tám lên mười được nữa! Có lẽ mọi so sánh đều khập khiễng: khác với chiếc bánh thông thường, chiếc bánh thời gian cứ vơi dần cho dù bạn có cố nhin hay để dành. Vậy cách ăn bánh khôn ngoan nhất,theo tôi nghĩ, là ăn từ từ từng miếng một cả phần vỏ lẫn phần nhân cùng lúc, thưởng thức nó từ đầu tới cuối, nghĩ rằng nó là chiếc bánh ngon nhất, hoàn hảo nhất vì nó là duy nhất cho mỗi một người. Nói cách khác phải dùng cái quỹ thời gian hữu hạn của chúng ta theo đúng từng giai đoạn của đời người: không chậm chạp để phải hối tiếc vì những gì mình đã bỏ lỡ ngày hôm qua cũng không vội vã để chẳng còn gi mà thưởng thức ngày mai. Hãy sống đúng với lứa tuổi của chúng ta. Hãy học tập chăm chỉ và vui chơi lành mạnh khi bạn còn là học sinh; hãy chuẩn bị tốt nhất cho tương lại nhưng đừng quên rằng cuộc sống con người lại nằm trong hiện tại, như các bạn tôi thường nói nôm na với nhau: “Học không chơi mất đời tuổi trẻ, chơi không học bán rẻ tương lai.” Con người sinh ra để sống không phải để chuẩn bj sống, do đó hãy sống mỗi ngày khi nó đến và không đốt cháy ngọn nến cuộc đời ta ở cả hai đầu. Theo thiển ý của tôi, chiếc bánh thời gian chính là cái vốn thời gian hữu hạn trong đó con người thể hiện sự hiện hữu của mình như một cá nhân có ý thức. Do vậy, sử dụng thời gian một cách khôn ngoan và hợp lý là thể hiện một lối sống lành mạnh và bản lĩnh của một con người biết làm chủ bản thân. “Đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao để khỏi xót xa ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí…”. |
