 Dàn ý 1. Mở bài
2. Thân bài
3. Kết bài
Bài làm Nhà thơ Xuân Diệu rất mê thơ Hồ Xuân Hương. Ông đã dành nhiều thời gian để thưởng thức, nghiên cứu thơ Xuân Hương và rất tâm đắc với cái biệt danh mà ông đặt cho nữ sĩ: Bà chúa thơ Nôm. Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nổi tiếng của nước ta vào cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX, cùng thời với đại thi hào Nguyễn Du. Chế độ phong kiến ở giai đoạn suy tàn đã bộc lộ mặt trái đầy xấu xa, tiêu cực. Là người giàu tâm huyết với con người và cuộc đời, Hồ Xuân Hương đã gửi gắm vào thơ những điều suy tư trăn trở trước hiện thực phức tạp của xã hội, trước số phận bất hạnh của con người, nhất là phụ nữ. Bài thơ Bánh trôi nước phản ánh thân phận đau khổ, phụ thuộc của người phụ nữ và ngợi ca phẩm chất cao quý của họ. Bánh trôi là thứ bánh quen thuộc, dân giã của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Gạo nếp xay nhuyễn thành bột, lọc cho mịn, để thật ráo rồi bẻ thành từng miếng nhỏ, nặn tròn cỡ quả cà pháo, nhân làm bằng đường thẻ có màu nâu đỏ. Cho bánh vào nồi nước sôi, luộc chín, vớt ra nhúng sơ vào nước lạnh rồi xếp vào đĩa. Lúc nguội, bánh ăn dẻo và thơm ngọt. Người xưa cho rằng đây là thứ bánh tinh khiết, có thể dùng để cúng. (Mùng 3 tháng 3 Âm lịch có tục cúng trời đất, tổ tiên bằng bánh trôi, bánh chay và hoa quả). Bài thơ Bánh trôi nước thuộc loại thơ vịnh vật (giống như Quả mít, Cái quạt, Con ốc nhồi…). Hồ Xuân Hương chịu ảnh hưởng sâu sắc của cách diễn đạt trong thơ ca dân gian: Thân em vừa trắng lại vừa tròn, Bảy nổi ba chìm với nước non. Chiếc bánh trôi vừa trắng, vừa tròn, thật đẹp đẽ, đáng yêu nhưng đằng sau những chi tiết rất thực ấy lại là điều Hồ Xuân Hương muốn nói: người phụ nữ và thân phận họ. Xưa nay, phụ nữ được coi là phái đẹp, là tinh hoa của Tạo hóa. Bởi vậy, nhìn chiếc bánh trôi nước xinh xắn, ta dễ dàng liên tưởng đến vẻ đẹp trong trắng của người con gái đang xuân. Cũng giống như chiếc bánh trôi bao lần chìm nổi, người phụ nữ xưa phải chịu số phận bảy nổi ba chìm trong xã hội trọng nam khinh nữ đầy bất công. Lễ giáo phong kiến đã tước đoạt quyền tự do, buộc họ phải sống lệ thuộc vào người khác. Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. Đã vậy, những thế lực đen tối luôn đẩy họ vào nghịch cảnh đau thương. Người phụ nữ trong thơ Xuân Hương cũng cùng chịu chung số phận với người phụ nữ trong thơ Nguyễn Du: Đau đớn thay phận đàn bà, Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung! Không được làm chủ số phận của mình, người phụ nữ nào có khác chi chiếc bánh trôi ngon hay dở là do tay kẻ làm ra nó: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Nhưng điều đáng nói lại là chuyện khác, chuyện tấm lòng son. Nhân bánh trôi làm bằng đường thẻ màu nâu sẫm. Khi bánh chín, lớp vở bằng bột nếp có màu trắng trong, nhìn thấy rõ màu của nhân. Ví nhân bánh như tấm lòng son thì cái ẩn ý mà tác giả muốn gửi gắm đã bộc lộ ra. Hồ Xuân Hương kín đáo khẳng định rằng dù có bị chà đạp, vùi dập, dù cuộc đời có ba chìm bảy nổi đến đâu chăng nữa thì người phụ nữ vẫn giữ nguyên vẹn phẩm giá cao quý của mình. Cách nói khiêm nhường mà chứa đựng một ý chí kiên định biết chừng nào. Đồng thời nó như một lời thách thức ngấm ngầm mà quyết liệt với cả xã hội phong kiến bạo tàn: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn, Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Bài thơ tứ tuyệt chỉ có 4 câu, 28 chữ mà hàm chứa bao ý nghĩa. Nữ sĩ Xuân Hương với cái nhìn nhân văn, với quan điểm tiến bộ và thái độ dũng cảm hiếm có đã phác họa thành công chân dung đẹp đẽ về người phụ nữ Việt Nam. Tư tưởng tiến bộ của Xuân Hương đã được thể hiện qua nghệ thuật thơ sắc sảo, điêu luyện. Điều đó khiến thơ của bà sống mãi trong lòng người đọc. Bài làm Số phận của những người phụ nữ trong xã hội xưa cũ luôn gặp phải những sóng gió của cuộc đời. Bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một trong những bài thơ xuất sắc khi sử dụng một hình ảnh quen thuộc "bánh trôi nước" và đã tạo cho bạn đọc một sợi dây nối vô hình giữa những con người khác nhau, hai thời đại khác nhau đó chính là sự cảm thông: Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Hai tiếng "thân em" đi vào trong văn học đã trở thành một hình tượng quen thuộc để nói về người phụ nữ, người con gái trong xã hội phong kiến. Kể đến trong ca dao: Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai Hay: Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cầy "Thân em" thân thuộc và thân thương. Không phải "thân chị, thân cô" mà là "thân em". Cách gọi ấy toát lên một sự nhỏ bé, một số phận thấp kém không được xem trọng trong xã hội. Và "thân em" ấy được hình dung tưởng tượng so sánh với hình ảnh bánh trôi nước. Một hình ảnh chạy xuyên suốt bốn câu thơ, Hồ Xuân Hương với con mắt nghệ sĩ của mình, tâm hồn bà mở ra đón nhận những rung động mới lạ khi làm bài thơ này. Dựa vào đặc điểm riêng biệt của bánh trôi: bên ngoài trắng và tròn mịn bởi lớp bột thơm tho nên tác giả đã ví người con gái đẹp, và nõn nà như bánh trôi. Đó là nét đẹp riêng biệt của người phụ nữ Á Đông, dịu dàng và đằm thắm biết mấy. Không những có điểm tương đồng vẻ ngoài mà bên trong đều có tâm hồng cao quý "tấm lòng son" ấy vừa là son sắc, thủy chung, trinh nguyên. Nhưng tiếc thay, thân phận phụ nữ lại "bảy nổi ba chìm với nước non". Một cách vận dụng thành ngữ (ba chìm bảy nổi) quen thuộc và lối so sánh đã hiện lên thân phận hẩm hiu, dầm mưa dãi nắng của cuộc đời. Người phụ nữ xưa không làm chủ được cuộc đời của chính họ, chính những áp bức bất công, những khổ đau và bất bình đẳng trong xã hội đã khiến họ long đong lận đận, trôi dạt trên biển đời rộng lớn và mênh mông không tìm thấy một nơi để về. Để rồi họ phó mặc cuộc đời mình cho kẻ khác: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Khi làm bánh trôi nước, thợ làm bánh có công đoạn nhào nặn bột để thành hình dạng bánh trôi. So sánh như vậy với người phụ nữ tức những số phận nhỏ bé ấy chẳng những mông lung không tìm ra phương hướng mà nó còn bị sự thô bạo phũ phàng vùi dập tấm thân, tâm hồn của họ. Hai từ "mặc dầu" như chứa đựng một sự phó mặc và bất lực của người phụ nữ trước những hành hạ về thể xác và tâm hồn. Mọi thứ khiến họ bị tổn thương. Nhưng không vì thế, mà người phụ nữ mất đi vẻ đẹp vốn có của mình: Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Sau bao thử thách gian truân nhưng vẻ đẹp của người phụ nữ không hề mai một. Chính kết cấu đối lập đã tạo ra một sự khác biệt giữa tấm lòng của họ và những gì họ phải trải qua và chịu đựng. Sau cùng họ vẫn giữ một thái độ kiên quyết, nhất định bảo vệ tâm hồn của mình, thứ còn sót lại duy nhất họ có thể làm chủ. Bởi lẽ, tâm hồn của mỗi người chúng ta là những vùng kì diệu vô hình chỉ chính họ mới biết tâm hồn họ cần gì, muốn gì? Họ dù bị “nặn” "bảy nổi ba chìm" nhưng họ vẫn muốn giữ lại phần tâm son sắc, trong trắng và thủy chung của mình. Đó là nét đẹp riêng biệt và cao quý nhất của người con gái, người phụ nữ Việt Nam. Hồ Xuân Hương làm bài thơ không chỉ thể hiện sự cảm thông mà còn khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ. Bài thơ bánh trôi nước là một trong những bài thơ tiêu biểu cho số phận phụ nữ thời phong kiến xưa. Tuy gian khổ, trầm luân nhưng tâm hồn họ vẫn sáng mãi, chiếu dọi cả một thời đại. Bài làm Trong một xã hội phong kiến mà con người phải chịu cảnh gông cùm của những hủ tục hà khắc cùng sự chia phối của kim tiền, nỗi thống khổ dường như đã là định mệnh cho người dân nói chung và người phụ nữ nói riêng, họ là nạn nhân đáng thương nhất trong xã hội. Thế nhưng không vì thế mà những người phụ nữ ấy trở nên cũng khắc nghiệt như những gì mà số phận bắt họ phải gánh chịu. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương đã thể hiện được cả nỗi đau lẫn vẻ đẹp không bao giờ phai của người phụ nữ thời xưa. Ngay từ nhan đề bài thơ, ta đã hiểu phần nào nội dung của bài, bài thơ viết về chiếc bánh trôi nước nhưng đâu phải là chiếc bánh trôi đơn thuần mà nhà thơ muốn mượn hình ảnh bánh trôi nước để nói lên vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ. Câu mở đầu bài thơ ta dễ dàng nhận ra là sự miêu tả về bề ngoài chiếc bánh trôi: Thân em vừa trắng lại vừa tròn Cách xưng “em” thật nhỏ bé, khiêm nhường đi kèm với sư miêu tả “trắng- tròn”, ta có thể tưởng tượng đây là hình dáng thật của một chiếc bánh trôi. Nhưng Xuân Hương lấy điều này để liên tưởng đến vẻ đẹp của người phụ nữ, một vẻ đẹp trắng trong, tròn đầy. Những tưởng đó là vẻ đẹp được nâng niu, nhưng: Bảy nổi ba chìm với nước non “Bảy nổi ba chìm” là cách nói khái quát về cách nấu chín bánh trôi trong dân gian nhưng ở đây nhà thơ dùng cách nói thành ngữ để chỉ sư nổi đênh của cuộc đời người phụ nữ. Đọc câu thơ ta không khỏi liên tưởng đến những câu ca dao: Thân em như trái bần trôi Gió dập sóng vùi biết tấp vào đâu? Hay: Thân em như dải lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai? Người con gái trong xã hội phong kiến dường như ý thức sâu sắc được thân phận bảy nổi ba chìm của mình, một thân phận sinh ra đã bắt buộc phải chịu qua những sóng gió bể dâu, không sao tránh khỏi. Nhưng thân phận của họ không chỉ chịu sóng gió mà cuộc đời trút vào, họ còn phải chịu nỗi đau phụ thuộc: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Cũng là cách làm bánh trôi nước: bánh trôi thành hình là nát hay lành đều do bàn tay của người thợ chứ bản thân bánh trôi không có quyền quyết định. Ấy cũng là số phận của người phụ nữ. Họ phải chịu cảnh “nô bộc” cuộc đời cho những người khác bởi lễ giáo, họ lép vế, bị chà đạp, không có quyền quyết định cuộc đời mình cũng không thể đấu tranh cho số phận của mình. Nhưng sau tất cả những điều ấy, Hồ Xuân Hương đã lên tiếng khẳng định: Mà em vẫn giữ tấm lòng son Cho dù có bị nát đi chăng nữa, nhân bánh trôi vẫn nguyên vẹn, cũng giống như những người phụ nữ, cho dù cuộc đời có ném họ vào sóng to gió lớn, bao nhiêu sự chà đạp lên họ khiến cho họ chịu nhiều khổ hạnh thế nào đi nữa thì có một thứ không bao giờ đổi thay đó là tấm lòng son sắc thủy chung của họ. Vẻ đẹp tâm hồn của những người phụ nữ vẫn ngời sáng ngay trong cả khi họ đang bị cuộc sống nhuốm bùn đen lên người. Là một người phụ nữ phải chịu nhiều đắng cay trong cuộc đời, Hồ Xuân Hương đã cất lên tiếng nói chung cho tất cả những số phận khổ đau của người phụ nữ và tiếng nói riêng cho chính bản thân mình để ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ cũng cất lên tiếng kêu khổ đau của cuộc đời họ. Đọc bài thơ, ta không khỏi xót xa, cảm thông trước số phận lắm khổ đau của người phụ nữ đồng thời là sự yêu mến, khâm phục trước vẻ đẹp nhan sắc và đức hạnh không bao giờ tàn phai của họ. |
