Giới nhạc sĩ thường bảo nhau: Viết một bài hát, thấy “đứa con” mình sống trong lòng công chúng được chừng 5 năm là mừng lắm. Ở Bến Tre, có một bài hát sống hơn 5 năm, có thể nói là mãi mãi. Và sáng tác ấy không chỉ là điều đáng “mừng lắm” cho nhạc sĩ, mà còn là niềm tự hào của mỗi người dân quê hương Đồng Khởi, từ 30 năm nay... Show Bến Tre có nhiều ca khúc viết về quê hương mình. Ta đã rung cảm cùng Đẹp lắm Bến Tre của Duy Hải, Bến Tre xanh biếc quê dừa của Phan Huỳnh Điểu, hay Hoa dừa nở giữa Thủ đô của Quốc Nam. Nhưng nhắc đến Bến Tre, người Bến Tre và nhân dân cả nước thường nhớ ngay đến Dáng đứng Bến Tre của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý. Bài hát nói đúng tinh thần của quê hương và con người đất Đồng Khởi bằng tiếng nói của chính người con Bến Tre. Nhưng nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý không phải là người con Bến Tre. Có điều tâm hồn và cảm xúc của ông trước quê dừa ngay lần gặp gỡ đầu tiên đã dạt dào và chín đầy như thể chính tâm tư của người con xứ dừa. Sau mấy chục năm ta nghe ông kể lại sự kinh ngạc trong lần đầu gặp mặt ấy, khi nghe những chuyện anh hùng của người Bến Tre. Từ chuyện anh Hai Trung, Bí thư Tỉnh ủy, 6 năm liền được dân che chở ém mình trên ngọn dừa chỉ đạo cuộc chiến đấu của Bến Tre đến chuyện chị Ba Định, người con gái dũng cảm kiên cường, thần tượng của đội quân tóc dài, bao lần khiến quân địch khiếp đảm. Những con người như chính nhạc sĩ đã gọi “có một quá khứ chiến đấu tuyệt vời, đẹp hơn nhiều tiểu thuyết”. Ông đặc biệt xúc động trước cây dừa miền Nam, ở đâu cũng là hình ảnh của quê hương, cũng dự phần trong đạn lửa “một tấc không đi, một ly không rời”... Từ cảm nhận Bến Tre là mặt trận thu nhỏ của miền Nam: có Đồng Khởi, có đội quân tóc dài, có mọi hình thức chiến tranh nhân dân mà kẻ thù khiếp sợ và bạn bè trên thế giới phải nghiêng mình kính phục, cộng thêm sở trường sử dụng chất liệu dân ca biểu đạt hình tượng người phụ nữ, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý viết Dáng đứng Bến Tre chỉ trong một đêm và thành công vang dội… Cho đến bây giờ, thế hệ lần đầu tiên được nghe bài hát còn giữ nguyên cảm xúc lần đầu, có người nói thay cho mình tâm tư thiết tha về người và đất quê hương giản dị mà thấm thía đến nhường ấy. Mẹ tôi bảo ngày ấy nghe Dáng đứng Bến Tre, bà đã bật khóc. Mẹ khóc vì thấy trong bài hát có cô gái là mình tuổi 18 khăn rằn áo bà ba, giơ cao ngọn đuốc hòa cùng dòng người Đồng Khởi biểu tình, rồi theo bộ đội Thu Hà nằm gai nếm mật cướp đồn bót giặc. Người còn khóc vì phải lắng nghe giùm những đồng đội thân thương đã chẳng thể đợi đến ngày có một bài hát ra đời để ngợi ca mình. Cho nên từ bé, tôi đã được nghe mẹ tôi, dì tôi dỗ dành tôi bằng khúc hát ấy. Lớn lên, tôi xa nhà, lại được nghe bài hát cất lên từ quê người. Những lúc ấy có một cái gì dâng ngập trong hồn, để tôi hiểu ở quê nhà Dáng đứng Bến Tre đã là một phần cuộc đời, là máu thịt thân thương. Mỗi khi xa quê, bài hát là xiết bao nỗi nhớ và tự hào của những người con Bến Tre. Nay đến lượt tôi, tối tối lại ngân dài da diết Dáng đứng Bến Tre đưa đứa con nhỏ vào giấc ngủ. Lạ lùng đến kỳ diệu, một bài hát về vùng đất hào hùng với những con người kiên trung lại có thể chắp đôi cánh thần tiên, dịu dàng nâng đỡ mộng thanh bình… Đi giữa Bến Tre hôm nay, lắng lòng ngân câu hát “Ai đứng như bóng dừa... tóc dài bay trong gió...”, ta xiết bao bồi hồi và tự hào về một dáng đứng quê hương huyền thoại. Bài ca ấy đi cùng năm tháng. Dáng đứng bất khuất và mái tóc xanh lộng gió ấy vẫn luôn ở phía trước, vẫy gọi và khích lệ mọi rung cảm, nghị lực của mỗi người con quê dừa cho nơi “chôn nhau cắt rốn” thơ mộng và thanh bình mãi mãi... Nguyễn Văn Tý (5 tháng 3 năm 1924 - 26 tháng 12 năm 2019) là một nhạc sĩ nổi tiếng của Việt Nam, ông có nhiều đóng góp sáng tác từ dòng nhạc tiền chiến như Dư âm đến những ca khúc nhạc đỏ như Dáng đứng Bến Tre, Mẹ yêu con, Người đi xây hồ Kẻ Gỗ... Tiểu sử và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]Nguyễn Văn Tý sinh ngày 5 tháng 3 năm 1924 tại Vinh, Nghệ An, quê gốc ở Phú Cường, Sóc Sơn, Phúc Yên, nay thuộc Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình truyền thống âm nhạc, cha của ông là "trùm một phường bát âm của miền quê Vĩnh Phúc thạo cả hát văn, hát chèo và hát ả đào", sau vào làm thợ máy nhà máy xe lửa Trường Thi ở Nghệ An. Thuở bé, Nguyễn Văn Tý học ở trường Quốc học Vinh và được một giáo viên người Pháp dạy cho những bài hát của Tino Rossi đang thịnh hành thời đó. Trong thời gian tham gia hoạt động hướng đạo, ông được một cha cố người Tây Ban Nha cho vào dàn nhạc nhà thờ hát thánh ca. Ở đó ông được học nhạc lý cơ bản và nhất là nâng cao trình độ hòa thanh, hát bè. Nguyễn Văn Tý còn được một thầy giáo nhạc sĩ người Hoa tên Mạnh Hinh dạy chơi đàn . Từ năm 1944, ông đi hát trong phòng trà ở Vinh kiếm sống. Năm 1945, Nguyễn Văn Tý tham gia phong trào Việt Minh, sáng lập và xây dựng đoàn kịch thơ, kịch nói của Thanh niên Cứu quốc Nghệ An. Năm 1946, ông kết hôn với bà Mai Thị Cúc. Bà qua đời khi con gái đầu lòng của 2 người mới 3 tháng tuổi. Theo lời của Nguyễn Văn Tý, ông bắt đầu sáng tác vào năm 1947 khi là Trưởng phòng Thông tin tuyên truyền huyện Thanh Chương, nhưng ông coi tác phẩm đầu tay của mình là bài Ai xây chiến lũy được viết 1949. Năm 1948, Nguyễn Văn Tý ở đoàn văn hóa tiền tuyến thuộc Quân huấn cục. Sau đó, từ năm 1950, ông nhận nhiệm vụ đi xây dựng Đoàn Văn công của Sư đoàn 304 và làm trưởng đoàn. Bản Dư âm nổi tiếng được ông sáng tác khoảng 1950 sau một lần về chơi nhà bạn ở Quỳnh Lưu, Nghệ An, Dư âm viết về cô em gái của người bạn đó. Cũng vì bản nhạc này ông bị đơn vị đưa ra kiểm điểm vì đã sáng tác một bài hát quá ủy mị, không hợp với thời kỳ đó. Tuy nhiên, bài hát Dư âm sau này lại rất nổi tiếng và được hát nhiều tại Việt Nam Cộng hòa. Ngoài ra ông còn sáng tác bài Mùa hoa nở, Pha màu luống cày...  Đến 1951, Nguyễn Văn Tý giải ngũ và chuyển về công tác ở Chi hội Văn nghệ Liên khu IV. Năm 1952, ông quen biết với bà Nguyễn Thị Bạch Lệ, em gái nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương và sau đó 2 người thành hôn. Thời gian này ông sáng tác những bài như Vượt trùng dương (1952), Tiếng hát Dôi-a (1953) và đặc biệt là ca khúc nổi tiếng Mẹ yêu con (1956). 3 năm sau, cha ông mất. Cuối năm 1957, Nguyễn Văn Tý cùng với Nguyễn Xuân Khoát, Đỗ Nhuận, Lưu Hữu Phước, Văn Cao được chỉ định thành lập Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Sau đó, khi đang là ủy viên chấp hành khóa đầu tiên của hội thì báo Nhân Văn ra đời, xảy ra vụ Nhân Văn - Giai Phẩm, theo lời khuyên của Lưu Hữu Phước, Nguyễn Văn Tý đi tránh và nghiên cứu dân ca. Đầu 1961, ông được biệt phái về Hưng Yên. Thời gian này, Nguyễn Văn Tý đã viết một số ca khúc như Chim hót trên đồng đay (1963), Dòng nước quê hương (1963), Tiễn anh lên đường (1964), Múa hát mừng chiến công (1966)... Sau năm 1975, ông vào Thành phố Hồ Chí Minh sinh sống và định cư tại căn nhà nhỏ ở 94/19 Trần Khắc Chân, phường Tân Định, Quận 1, TP HCM. Nhạc sĩ đã vinh dự nhận được Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất và Huân chương Lao động hạng Nhì. Danh dự là vậy, tuy nhiên hoàn cảnh của ông không khấm khá là bao. Vào những năm cuối đời khó khăn, thiếu thốn, trong căn phòng chưa đầy 10m2, sau ba lần tai biến mạch máu não, người nhạc sĩ gần như liệt giường, kèm theo đó là các căn bệnh cao huyết áp, viêm phổi,.. Mọi hoạt động của ông gần như đều phải có sự hỗ trợ của người giúp việc đã ngoài 50. Ngoài ra ông còn là một tín hữu Công giáo, ông có tên thánh là Phêrô. Ông đã từ trần tại nhà riêng vào lúc 17h15 ngày 26 tháng 12 năm 2019 tại nhà riêng, hưởng thọ 94 tuổi. Sáng tác[sửa | sửa mã nguồn]Nguyễn Văn Tý sáng tác được khá nhiều bài hát, những sáng tác của ông lại được đông đảo công chúng mến mộ như Dư âm, Mẹ yêu con, Dáng đứng Bến Tre, Bài ca năm tấn, Bài ca phụ nữ Việt Nam, Em đi làm tín dụng, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa, Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh, Người đi xây hồ Kẻ Gỗ, Cô nuôi dạy trẻ... Dư âm có thể coi là ca khúc tiền chiến duy nhất của ông. Ca khúc tuy không được phổ biến ở miền Bắc trong những năm chiến tranh nhưng lại được biểu diễn nhiều ở miền Nam trước năm 1975. Về sau ca khúc được lưu hành rộng rãi, trở thành một trong những bản tình ca được nhiều công chúng yêu thích. Sau này ông có viết thêm bài "Dư âm 2" mang tên Một ánh sao trời (1988). Nguyễn Văn Tý là một trong những nhạc sĩ nhạc đỏ thành công với chất liệu dân ca. Những sáng tác của ông được chắt chiu và nghiền ngẫm qua những chuyến đi thực tế trong thời gian dài, nhiều sáng tác đã sử dụng khéo léo chất liệu dân ca của nhiều vùng miền (Một khúc tâm tình người Hà Tĩnh, Dáng đứng Bến Tre, Mẹ yêu con...). Âm nhạc của ông giàu chất trữ tình được thể hiện qua lời ca trau chuốt cùng với giai điệu mượt mà và bản sắc dân tộc.Một đề tài quen thuộc trong nhiều sáng tác của ông là phụ nữ với những ca khúc như Bài ca phụ nữ Việt Nam, Mẹ yêu con, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa... Nguyễn Văn Tý cũng là một nhạc sĩ có nhiều sáng tác "ngành ca": Em đi làm tín dụng, Anh đi tìm tôm trên biển cả, Chim hót trên đồng đay, Cô đi nuôi dạy trẻ, Bài ca năm tấn. Ngoài ra ông còn viết một số ca khúc thiếu nhi như Màu áo chú bộ đội, Em tập lái ô tô, Tôi là gà trống, Gà mái mơ, Út cưng... Ông còn viết nhạc cho phim hoạt hình, múa rối và một số vở chèo: Đảo nổi, Sông Hồng (1967), Nguyễn Viết Xuân (1968) Ông đã xuất bản các tác phẩm: Những dư âm còn lại, video, (VAFACO, 1993), Tuyển chọn ca khúc Nguyễn Văn Tý, Nhà xuất bản Âm nhạc, Hội nhạc sĩ Việt Nam 1995; Băng chân dung và tác phẩm của Đài truyền hình TP. Hồ Chí Minh. Giải thưởng[sửa | sửa mã nguồn]Năm 2000, ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cho các tác phẩm: Mẹ yêu con, Vượt trùng dương, Bài ca năm tấn, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa, Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh, Dáng đứng Bến Tre. Trong cuộc đời hoạt động của mình, ông còn giành được một số giải thưởng như: Bài Dáng đứng Bến Tre do ai sáng tác?Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý - Cha đẻ ca khúc Dáng đứng Bến Tre qua đời | THDT - YouTube. Dáng đứng Bến Tre nói về ai?Nhưng nhắc Bến Tre, người Bến Tre và nhân dân cả nước thường nhớ ngay đến “Dáng đứng Bến Tre” của Nguyễn Văn Tý. Bài hát nói đúng tinh thần của quê hương và con người đất Đồng Khởi bằng tiếng nói của chính người con Bến Tre. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sinh ra ở đâu?5 tháng 3, 1924, Thành phố Vinh, Việt NamNguyễn Văn Tý / Ngày/nơi sinhnull |
