Hôm nay, vào hồi 16h 15 phút, tại phòng bộ môn Hóa học, tổ Văn - sử đã tiến hành thực hiện giờ dạy Ngữ văn theo chủ đề. Giáo viên thực hiện: đồng chí Nguyễn Thị Tuyết Mai. Tiết dạy: Tiết 44: Đồng chí - Chính Hữu. Đây là tiết học đầu tiên của chủ đề 10: Thơ hiện đại Việt Nam. Tiết học có sự tham gia của học sinh lớp 9B và các đồng chí tổ Văn - sử. Dưới đây là hình ảnh của buổi dạy học và giáo án mẫu của chủ đề:  CHỦ ĐỀ 10: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
Tiết Tên bài 44,45 Đồng chí 46,47 Bài thơ về tiểu đội xe không kính Văn học hiện đại Việt Nam hiện đại phát triển song hành cùng lịch sử cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, phản ánh vẻ đẹp của con người Việt Nam trong chiến đấu và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sự đổi mới trong văn học được thể hiện đa dạng trong: đề tài, thể loại, hình ảnh thơ và cảm hứng thời đại…
HS hiểu được - Sự biến động của lịch sử và văn học Việt Nam từ 1945 - 1975. - Sự độc đáo trong phong cách riêng của các nhà thơ. - Vẻ đẹp hình tượng người lính và cảm hứng yêu nước trong văn học. - Thấy được những thành công nghệ thuật của các tác phẩm. II. Kĩ năng Học sinh hình thành và rèn luyện một số kĩ năng: + Rèn luyện kĩ năng đọc – hiểu văn bản văn học. + Rèn luyện năng lực xử lí, phân tích thông tin, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề đặt ra trong bài học cũng như trong thực tế đời sống. + Thực hành kĩ năng tự tìm hiểu, khám phá, đào sâu kiến thức. + Kỹ năng sống: Kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng đồng cảm lắng nghe… III. Thái độ - Trân trọng tài năng và phong cách riêng của các tác giả. - Giáo dục lòng yêu nước, tự hào về truyền thống đấu tranh của dân tộc. - Có ý thức gắn kết nội dung các môn học trong chương trình THCS, có ý thức học tập tích cực, hiểu biết toàn diện kiến thức phổ thông, tích cực và say mê học tập. IV. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực tự học - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo - Năng lực giao tiếp - Năng lực hợp tác - Năng lực thẩm mỹ
Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TIẾT 44: ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu -
1. Kiến thức: - Vẻ đẹp phẩm chất của anh bộ đội cụ Hồ thời kì kháng chiến chống Pháp. - Những hình ảnh giản dị, chân thực, cảm động, những liên tưởng đẹp về người lính và tình đồng chí. 2. Kĩ năng: *Kĩ năng bài học: - Đọc - hiểu tác phẩm thơ. - Phân tích thơ. - Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm. - Rèn luyện năng lực xử lí, phân tích thông tin, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề đặt ra trong bài học cũng như trong thực tế đời sống. * Kỹ năng sống: Kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng đồng cảm lắng nghe… 3. Thái độ: - Giáo dục học sinh lòng yêu nước, sống có lí tưởng. 4. Định hướng phát triển năng lực: - Năng lực tự học: Xác định mục tiêu học tập; Đánh giá và điều chỉnh việc học; - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phát hiện và làm rõ vấn đề; Đề xuất, lựa chọn giải pháp;Thực hiện và đánh giá giải pháp giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp: Sử dụng tiếng Việt - Năng lực hợp tác:tổ chức điều hành hoạt động nhóm - Năng lực thẩm mỹ: Nhận ra cái đẹp; Diễn tả, giao lưu thẩm mỹ II. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS 1. Giáo viên: - Thiết bị: Giáo án, SGK, SGK, chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 9, bảng, máy vi tính, máy chiếu… - Học liệu: Kiến thức liên môn, kiến thức thực tế, nguồn internet, tư liệu từ đồng nghiệp… - Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học: Bài giảng Powerpoint - Giao nhiệm vụ chung cho cả lớp và nhiệm vụ riêng cho từng nhóm: + Soạn bài, chuẩn bị dụng cụ học tập. + Tìm đọc các tài liệu 2. Học sinh: - Đọc bài và soạn bài. - Sưu tầm tư liệu liên quan đến nội dung bài học. Thực hiện yêu cầu của giáo viên theo nhóm đã phân chia. - Sách vở, đồ dùng học tập. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
3. Nội dung bài học Hoạt động: Khởi động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT - Mục tiêu, ý tưởng: + Nhận biết ban đầu về người lính chống Pháp. + Tạo tâm thế học tập, giúp học sinh ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới. - Nội dung hoạt động: Xem hình và phát biểu những hiểu biết liên quan - Cách thức thực hiện: GV: Chiếu một số hình ảnh về người lính cụ Hồ thời kì kháng chiến chống Pháp và đặt câu hỏi: Qua hình ảnh trên em hiểu gì về cuộc sống của những người lính chống Pháp? HS: Lắng nghe, trả lời câu hỏi theo hiểu biết cá nhân. GV Dẫn dắt: Trong tiết học trước chúng ta đã được tìm hiểu về những cơ sở hình thành tình đồng chí đồng đội, bài học ngày hôm nay ta cùng khám phá thêm vẻ đẹp đáng quý của tình cảm đó qua những biểu hiện đẹp, đậm chất lính. - Phương tiên: Máy chiếu - Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ. - Có thái độ tích cực, hứng thú. Hoạt động: Hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Tìm hiểu văn bản 2. Phân tích. - Mục tiêu, ý tưởng: Hs biết phân tích các giá trị của tác phẩm. - Nội dung hoạt động: Hs tìm hiểu những giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, cảm nhận những chi tiết hình ảnh đẹp và ấn tượng, giàu ý nghĩa. - Phương tiện: máy chiếu - Cách thức thực hiện: Học sinh hoạt động nhóm. Giáo viên dùng máy chiếu giới thiệu nội dung cụ thể. Nhóm 1: Tìm hiểu khổ thơ thứ 2: Hình ảnh quê hương có vị trí như thế nào trong tình cảm của người lính? Nhắc về quê hương, người lính bộc lộ tâm sự gì? Nhóm 2: Những gian khổ của người lính được thể hiện trong câu thơ nào? Đây có phải sự than trách không? Phẩm chất nào ngời sáng sau những câu thơ đó? Nhóm 3: Tình cảm sẻ chia của người lính được biểu hiện rõ nhất trong câu thơ nào? Em hiểu gì thêm về người lính cụ Hồ? Người lính chiến đấu trong hoàn cảnh nào? Ý nghĩa của hình ảnh “đầu súng trăng treo”? Kĩ thuật: Trình bày 1 phút Em hãy tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm? II. Tìm hiểu văn bản 3. Phân tích: b, 10 câu thơ tiếp: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí. Ruộng nương anh gửi bạn thây cày Gian nhà không mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. - Sự cảm thông sâu xa những tâm tư nỗi lòng của nhau: nỗi nhớ, tình cảm lúc lên đường tòng quân đánh giặc. + Mặc kệ: ® quyết tâm dứt khoát, mãnh liệt, đi đánh giặc cứu nước - sự hi sinh tình nhà cho việc nước, thật giản dị, cảm động. ® Gợi chất vui, tếu táo, hóm hỉnh tình cảm lạc quan cách mạng của người lính. Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày - Đồng chí: Là cùng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn của cuộc đời người lính. + Những câu thơ đối nhau - đối xứng; Áo anh - quần tôi, rách vai - có vài mảnh vá ® một cách đầy dụng ý. + Chia sẻ gian khổ: Những cơn sốt rét rừng, hành hạ + Hình ảnh “Nụ cười buốt giá” - Nụ cười tê tái, khó nhọc, nụ cười của tình đồng chí, tình thương yêu vô bờ Thương nhau tay nắm lấy bàn tay + Tình cảm gắn bó sâu nặng giữa những người lính + Gián tiếp thể hiện sức mạnh của tình cảm đồng chí Þ Chỉ bằng một cử chỉ “Tay .....tay” mà những người lính như được tiếp thêm sức mạnh vượt qua mọi gian khổ.
Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh đặc sắc: Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo - Bức tranh đẹp về tình đồng chí trong chiến đấu, biểu tượng đẹp về cuộc đời chiến sĩ: người lính - khẩu súng – vầng trăng trong cảnh rừng hoang, sương muối trong đêm phục kích đợi giặc - Đầu súng trăng treo: Cô đọng, gợi hình, gợi cảm ® Gợi hình ảnh thực và mối liên tưởng bất ngờ của nhà thơ - người lính; Mảnh trăng như treo lơ lửng trên đầu ngọn súng; súng và trăng; gần và xa; thực tại và mộng mơ; hiện thực và lãng mạn. Đó là vẻ đẹp hài hoà của tâm hồn người chiến sĩ, thi sĩ, vẻ đẹp cuộc đời của anh bộ đội cụ Hồ → biểu tượng cho thơ ca kháng chiến - nền thơ kết hợp chất hiện thực và cảm hứng lãng mạn. 4. Tổng kết:
- Hình ảnh: đậm chất hiện thực sinh động của cuộc sống ở chiến trường. - Ngôn ngữ giản dị, chân thực, cô đọng, biểu cảm
Hoạt động: Luyện tập HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Tái hiện kiến thức - Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu ý nghĩa tư tưởng của văn bản, củng cố phương pháp đọc hiểu văn bản thơ - Nội dung hoạt động: Cảm nhận của em về hình ảnh người lính trong bài thơ. - Cách thức thực hiện: GV cho thời gian 5 phút để tất cả HS chuẩn bị. Gọi 3 em ngẫu nhiên lên trình bày. Học sinh viết cảm nhận về hình ảnh người lính trong bài thơ. Hoạt động 2: Trả lời nhanh câu hỏi trắc nghiệm Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu kiến thức đã học. - Cách thức thực hiện: + GV phát đề trắc nghiệm. + HS trả lời bằng cách khoanh vào đáp án đúng HS chọn đáp án đúng ĐỀ KIỂM TRA NHANH Họ và tên học sinh:……………………………………..Lớp:………………… Khoanh tròn vào chữ cái câu em cho là đúng. Câu 1: Nội dung chính của các câu thơ sau là gì? Quê hương anh nước mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Câu 2: Nhận định nào đúng nhất nội dung chính của các câu thơ sau? Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Câu 3: Tình đồng chí được thể hiện rõ nhất trong 3 câu thơ trên là gì?
Câu 4: Từ “mặc kệ” có nghĩa là gì?
Câu 5: Những câu thơ sau đây được viết theo phương thức biểu đạt nào? Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo
Hoạt động: Vận dụng, ứng dụng Vẽ tranh về người lính chống Pháp Hoạt động: Mở rộng, sáng tạo Câu hỏi: Ngoài bài thơ ”Đồng chí” em còn biết bài thơ nào khác viết về người lính? Em hãy đọc và nêu nội dung chính của bài thơ? Từ đó em hiểu gì thêm về cuộc sống của người lính? Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Tiết 46: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH - Phạm Tiến Duật -
1. Kiến thức: - Giúp học sinh: Cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe không kính, cùng hình ảnh người chiến sĩ người chiến sĩ lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, sôi nổi trong bài thơ. - Thấy được nét riêng của giọng điệu, ngôn ngữ bài thơ. 2. Kĩ năng: *Kĩ năng bài học: - Đọc - hiểu tác phẩm thơ. - Phân tích thơ. - Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm. - Rèn luyện năng lực xử lí, phân tích thông tin, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề đặt ra trong bài học cũng như trong thực tế đời sống. * Kỹ năng sống: Kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng đồng cảm lắng nghe… 3. Thái độ: - Giáo dục học sinh lòng yêu nước, sống có lí tưởng. 4. Định hướng phát triển năng lực: - Năng lực tự học: Xác định mục tiêu học tập; Đánh giá và điều chỉnh việc học; - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phát hiện và làm rõ vấn đề; Đề xuất, lựa chọn giải pháp;Thực hiện và đánh giá giải pháp giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp: Sử dụng tiếng Việt - Năng lực hợp tác:tổ chức điều hành hoạt động nhóm - Năng lực thẩm mỹ: Nhận ra cái đẹp; Diễn tả, giao lưu thẩm mỹ II. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS 1. Giáo viên: - Thiết bị: Giáo án, SGK, SGK, chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 9, bảng, máy vi tính, máy chiếu… - Học liệu: Kiến thức liên môn, kiến thức thực tế, nguồn internet, tư liệu từ đồng nghiệp… - Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học: Bài giảng Powerpoint - Giao nhiệm vụ chung cho cả lớp và nhiệm vụ riêng cho từng nhóm: + Soạn bài, chuẩn bị dụng cụ học tập. + Tìm đọc các tài liệu 2. Học sinh: - Đọc bài và soạn bài. - Sưu tầm tư liệu liên quan đến nội dung bài học. Thực hiện yêu cầu của giáo viên theo nhóm đã phân chia. - Sách vở, đồ dùng học tập. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
3. Nội dung bài học Hoạt động: Khởi động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT - Mục tiêu, ý tưởng: + Nhận biết ban đầu về người lính chống Pháp. + Tạo tâm thế học tập, giúp học sinh ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới. - Nội dung hoạt động: Xem hình và phát biểu những hiểu biết liên quan - Cách thức thực hiện: GV: Chiếu một số hình ảnh về người lính thời kì kháng chiến chống Mỹ và đặt câu hỏi: Qua hình ảnh trên em hiểu gì về cuộc sống của những người lính chống Mỹ? HS: Lắng nghe, trả lời câu hỏi theo hiểu biết cá nhân. GV Dẫn dắt: Nói đến nhà thơ Phạm Tiến Duật là người ta nhắc đến chùm thơ đặc sắc của những người chiến sĩ lái xe Trường Sơn, những cô thanh niên xung phong hồi kháng chiến chống Mĩ, trong đó Bài thơ về tiểu đội xe không kính có một vẻ đẹp riêng. - Phương tiên: Máy chiếu - Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ. - Có thái độ tích cực, hứng thú. Hoạt động: Hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Đọc và nhận biết chung về văn bản - Mục tiêu, ý tưởng: HS đọc và cảm nhận ban đầu về văn bản - Nội dung hoạt động: GV tổ chức, hướng dẫn học sinh đọc. - Phương tiện: văn bản sgk. - Cách thức thực hiện: + Bước 1: GV hướng dẫn hs đọc diễn cảm văn bản, có thể đọc mẫu một đoạn Giọng vui tươi, dứt khoát Đọc trầm – giọng chậm êm (khổ 7, 8) Hoạt động 2: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm - Mục tiêu, ý tưởng: Giúp HS nắm được kiến thức khái quát về tác giả, tác phẩm. - Nội dung hoạt động: Tái hiện khái quát kiến thức về tác giả, tác phẩm - Cách thức thực hiện: GV: Yêu cầu học sinh đại diện từng nhóm trình bày những hiểu biết về Phạm Tiến Duật và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” qua tìm hiểu tư liệu từ sách giáo khoa, mạng intenet và các nguồn khác. HS: Trình bày những thông tin về tác giả, tác phẩm mà mình đã tìm hiểu bằng hình thức thuyết trình GV: + Giới thiệu ảnh chân dung Phạm Tiến Duật, Chiếu ảnh một số tập sách của Phạm Tiến Duật. + Chốt lại nội dung chính cần ghi nhớ
1. Đọc: 2. Tìm hiểu chú thích:
- Phạm Tiến Duật (1941 - 2007) quê Thanh Ba - Phú Thọ. - Là một trong những tác giả tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ thời chống Mĩ. - Giọng thơ ngang tàng, tinh nghịch, sôi nổi, trẻ trung - Thơ giàu chất liệu hiện thực của đời sống chiến đấu ở Trường Sơn, thể hiện sinh động hình ảnh tâm tư của thế hệ thanh niên trong cuộc chiến đấu chống Mĩ cứu nước. ? Bài thơ sáng tác trong thời gian, hoàn cảnh nào?
- Sáng tác năm 1969, in trong tập Vầng trăng quầng lửa. - Là một trong những bài thơ đặc sắc của Phạm Tiến Duật ở trong chùm thơ được tặng giải Nhất cuộc thi thơ được sáng tác trong thời gian tác giả là người lính ở Trường Sơn gắn bó với các tuyến đường và các chiến sĩ lái xe quân sự.
- Tiểu đội: 12 người - Chông chênh: Đu đưa, không vững chắc, không yên ổn Hoạt động 3: Tìm hiểu văn bản 1. Tìm hiểu kiểu văn bản và PTBĐ, Bố cục. - Mục tiêu, ý tưởng: Hs biết nhận diện tổng quan về tác phẩm. - Nội dung hoạt động: Hs tìm hiểu chung về kiểu văn bản và phương thức biểu đạt, bố cục văn bản - Phương tiện: máy chiếu - Cách thức thực hiện: Học sinh hoạt động cá nhân. Giáo viên dùng máy chiếu giới thiệu nội dung cụ thể. 2. Phân tích. - Mục tiêu, ý tưởng: Hs biết phân tích các giá trị của tác phẩm. - Nội dung hoạt động: Hs tìm hiểu những giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, cảm nhận những chi tiết hình ảnh đẹp và ấn tượng, giàu ý nghĩa. - Phương tiện: máy chiếu - Cách thức thực hiện: Học sinh hoạt động nhóm. Giáo viên dùng máy chiếu giới thiệu nội dung cụ thể. Nhóm 1: Nhan đề bài thơ có ý nghĩa gì? Khơi gợi trong lòng người đọc suy nghĩ gì? Nhóm 2: Tìm hiểu 2 câu thơ đầu: Những chiếc xe vận tải Trường Sơn được miêu tả qua những chi tiết nào? Vì sao những chiếc xe lại trần trụi như vậy? Nhóm 3: Tìm hiểu khổ thơ cuối: Những chiếc xe được miêu tả như thế nào trong khổ thơ cuối? Hình ảnh xe vận tải phản ánh hiện thực nào? Nhóm 4: Qua những câu thơ miêu tả trực tiếp xe vận tải em có cảm nhận như thế nào về cuộc sống và tâm hồn người lính? Tình cảm nào của nhà thơ được biểu hiện qua những câu thơ? II. Tìm hiểu văn bản 1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt: - Biểu cảm (xen tự sự + miêu tả) - Thể thơ: Tự do, câu dài, nhịp điệu linh hoạt, như câu văn xuôi, ít vần. 2. Bố cục: - Bài thơ là cảm xúc, suy nghĩ của tác giả về những chiếc xe không kính và những người chiến sĩ lái xe trên đường Trường Sơn thời đánh Mĩ, 7 khổ thơ đều xoay quanh và làm nỗi bật chủ đề ® không thể và không cần chia đoạn. 3. Phân tích:
- Thu hút người đọc ở cái vị lạ, độc đáo của nó. - Làm nổi bật hình ảnh toàn bài: Những chiếc xe không kính ® hình ảnh là một phát hiện thú vị của tác giả thể hiện sự gắn bó và am hiểu hiện thực đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn. - Thêm cho nhan đề “Bài thơ” thấy rõ hơn cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả, không phải chỉ viết về những chiếc xe không kính hay là những cái hiện thực khốc liệt của chiến tranh mà điều chủ yếu là Phạn Tiến Duật muốn nói về chất thơ của hiện thực ấy, chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu thốn nguy hiểm của chiến tranh
- Hình ảnh chiếc xe không kính chắn gió vẫn băng băng trên đường ra trận ® hình ảnh độc đáo có sức hấp dẫn. - Lí giải nguyên nhân: “Không có kính...vỡ đi rồi” → Điệp từ không, cách miêu tả chân thật khắc họa một hình ảnh thực đến trần trụi. ® Ngôn ngữ mộc mạc gắn với văn xuôi, nhịp điệu khoan thai, giọng thơ thản nhiên pha chút ngang tàng tạo nên sự chú ý về sự khác lạ mà rất thực của chiếc xe. Đó là những chiếc xe dạn dày, từng trải trên đường ra mặt trận, biểu hiện thái độ bình thản, chấp nhận gian lao. - Một đoàn xe anh hùng đang vượt qua chặng đường nguy hiểm quân thù đánh phá ác liệt. Xe không kính Không có đèn Không có mui xe Thùng xe bị xước - Hình ảnh chân thực, điệp từ, liệt kê → Những chiếc xe hiện lên biến dạng, trần trụi vì bom đạn chiến tranh vẫn băng băng ra chiến trường. → Hình ảnh thực trần trụi và độc đáo của những chiếc xe không kính thể hiện ý chí nghị lực phi thường của con người. Hoạt động: Luyện tập HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Tái hiện kiến thức - Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu ý nghĩa tư tưởng của văn bản, củng cố phương pháp đọc hiểu văn bản thơ - Nội dung hoạt động: Cảm nhận của em về hình ảnh những chiếc xe vận tải trong khổ thơ đầu? - Cách thức thực hiện: GV cho thời gian 5 phút để tất cả HS chuẩn bị. Gọi 3 em ngẫu nhiên lên trình bày. Học sinh viết cảm nhận về hình ảnh những chiếc xe vận tải trong khổ thơ đầu. Hoạt động 2: Trả lời nhanh câu hỏi trắc nghiệm Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu kiến thức đã học. - Cách thức thực hiện: + GV phát đề trắc nghiệm. + HS trả lời bằng cách khoanh vào đáp án đúng HS chọn đáp án đúng ĐỀ KIỂM TRA NHANH Họ và tên học sinh:……………………………………..Lớp:………………… Khoanh tròn vào chữ cái câu em cho là đúng. Câu 1. Dòng nào nói đúng về đặc điểm nổi bật của thơ Phạm Tiến Duật ?
Câu 2. Bài thơ về tiểu đội xe không kính viết về người lính của cuộc kháng chiến nào của dân tộc ?
Câu 3. Nhan đề “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” có ý nghĩa như thế nào ?
Câu 4. Vì sao những chiếc xe không kính trong chiến tranh mà lại được coi là hình ảnh thơ lạ ?
Câu 5. Tác giả sáng tạo hình ảnh những chiếc xe không kính nhằm mục đích gì ?
Câu 6. Qua hình ảnh nghệ thuật những chiếc xe không kính ta hiểu gì về tác giả ?
Hoạt động: Vận dụng, ứng dụng - Vẽ tranh về người lính chống Mỹ - Sưu tầm những tác phẩm âm nhạc và thơ ca chống mỹ Hoạt động: Mở rộng, sáng tạo - Sáng tác thơ về người lính chống Mỹ. ∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞ Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Tiết 47: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH - Phạm Tiến Duật -
1. Kiến thức: - Giúp học sinh: Cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe không kính, cùng hình ảnh người chiến sĩ người chiến sĩ lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, sôi nổi trong bài thơ. - Thấy được nét riêng của giọng điệu, ngôn ngữ bài thơ. 2. Kĩ năng: *Kĩ năng bài học: - Đọc - hiểu tác phẩm thơ. - Phân tích thơ. - Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm. - Rèn luyện năng lực xử lí, phân tích thông tin, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề đặt ra trong bài học cũng như trong thực tế đời sống. * Kỹ năng sống: Kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng đồng cảm lắng nghe… 3. Thái độ: - Giáo dục học sinh lòng yêu nước, sống có lí tưởng. 4. Định hướng phát triển năng lực: - Năng lực tự học: Xác định mục tiêu học tập; Đánh giá và điều chỉnh việc học; - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phát hiện và làm rõ vấn đề; Đề xuất, lựa chọn giải pháp;Thực hiện và đánh giá giải pháp giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp: Sử dụng tiếng Việt - Năng lực hợp tác:tổ chức điều hành hoạt động nhóm - Năng lực thẩm mỹ: Nhận ra cái đẹp; Diễn tả, giao lưu thẩm mỹ II. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS 1. Giáo viên: - Thiết bị: Giáo án, SGK, SGK, chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 9, bảng, máy vi tính, máy chiếu… - Học liệu: Kiến thức liên môn, kiến thức thực tế, nguồn internet, tư liệu từ đồng nghiệp… - Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học: Bài giảng Powerpoint - Giao nhiệm vụ chung cho cả lớp và nhiệm vụ riêng cho từng nhóm: + Soạn bài, chuẩn bị dụng cụ học tập. + Tìm đọc các tài liệu 2. Học sinh: - Đọc bài và soạn bài. - Sưu tầm tư liệu liên quan đến nội dung bài học. Thực hiện yêu cầu của giáo viên theo nhóm đã phân chia. - Sách vở, đồ dùng học tập. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
3. Nội dung bài học Hoạt động: Khởi động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT - Mục tiêu, ý tưởng: + Nhận biết ban đầu về người lính chống Pháp. + Tạo tâm thế học tập, giúp học sinh ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới. - Nội dung hoạt động: Xem hình và phát biểu những hiểu biết liên quan - Cách thức thực hiện: GV: Chiếu một số hình ảnh về người lính thời kì kháng chiến chống Mỹ và đặt câu hỏi: Qua hình ảnh trên em hiểu gì về cuộc sống của những người lính chống Mỹ? HS: Lắng nghe, trả lời câu hỏi theo hiểu biết cá nhân. GV Dẫn dắt: Nói đến nhà thơ Phạm Tiến Duật là người ta nhắc đến chùm thơ đặc sắc của những người chiến sĩ lái xe Trường Sơn, những cô thanh niên xung phong hồi kháng chiến chống Mĩ, trong đó Bài thơ về tiểu đội xe không kính có một vẻ đẹp riêng. - Phương tiên: Máy chiếu - Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ. - Có thái độ tích cực, hứng thú. Hoạt động: Hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT - Mục tiêu, ý tưởng: Hs biết phân tích các giá trị của tác phẩm. - Nội dung hoạt động: Hs tìm hiểu những giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, cảm nhận những chi tiết hình ảnh đẹp và ấn tượng, giàu ý nghĩa. - Phương tiện: máy chiếu - Cách thức thực hiện: Học sinh hoạt động nhóm. Giáo viên dùng máy chiếu giới thiệu nội dung cụ thể. Nhóm 1: Tư thế, thái độ, cảm giác của người lính khi ngồi trên những chiếc xe không kích được miêu tả như thế nào trong đoạn thơ: “Ung dung….buồng lái”? Nhóm 2: Những khó khăn nào người lính gặp phải khi lái xe không kính? Qua đây thể hiện được tinh thần gì của họ? Nhóm 3: Trong đoạn thơ: “Những chiếc xe….xanh thêm”tình đồng chí đồng đội của người lính được thể hiện như thế nào? Em suy nghĩ gì về tình cảm ấy? Nhóm 4: ở khổ thơ cuối, tác giả đã đối lập giữa cái vật chất và tinh thần của người lính bằng hình ảnh nào? Qua đây ý chí chiến đấu của người lính được bộc lộ như thế nào? (Mục đích chiến đấu của họ, quyết tâm của họ, con đường của họ?...) 3. Phân tích:
* Tư thế Ung dung buồng lái ta ngồi Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng NT: Từ láy (tính từ), điệp từ (nhìn), nhịp thơ mạnh → tư thế chủ động, đàng hoàng, bình tĩnh của người lính. Đó là vẻ đẹp kiêu hãnh của người làm chủ hoàn cảnh, coi thường khó khăn nguy hiểm, nhìn thẳng vào gian khổ, không né tránh, run sợ. * Cảm giác: Nhìn thấy gió xoa vào mắt đắng ...Như sa như ùa vào buồng lái. → H/a cụ thể, chân thực, điệp từ; nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ và so sánh đã góp phần làm cho hình ảnh thơ thêm sinh động. → Làm nổi bật khó khăn trên đường lái xe: xe lao nhanh, người lính phải chịu những cơn gió lùa vào mắt. - Diễn tả chính xác cảm giác khi lái những chiếc xe không kính lao nhanh trên đường: + Hình ảnh “gió vào xoa mắt đắng”, “con đường chạy thẳng vào tim” tạo ra ấn tượng độc đáo. Chiếc xe như đang trôi bồng bềnh trong thiên nhiên hoang dã của núi rừng Trường Sơn hùng vĩ. + Cảm giác được tự do giao cảm với thế giới bên ngoài, được chiêm ngưỡng vẻ đẹp khác thường của thiên nhiên với cảm giác mạnh mẽ, đột ngột và rất đỗi thân thương: thiên nhiên: gió, sao, cánh chin như ùa vào buồng lái, quấn lấy người lái xe. + Chính trong hoàn cảnh đó, vẻ đẹp của người lính được nâng lên ngang tầm vũ trụ. Chất thơ và vẻ đẹp lãng mạn cũng toát lên từ đó - Gián tiếp thể hiện thái độ ngạo nghễ, thách thức của người lính trước hiện thực ác liệt của chiến tranh và thiên nhiên núi rừng T.Sơn. * Những khó khăn gian khổ: ”Không có kính ừ thì.....khô mau thôi” - NT: mang đậm tính chất văn xuôi, ngôn từ mộc mạc, hình ảnh thơ chân thực, giản dị; giọng thơ tếu táo, ngang tàng, điệp ngữ ”không có”, “ừ thì”, “chưa cần” vang lên như một lời thách thức. - T/d: + Khắc họa đạm nét những nỗi vất vả mà người lính lái xe phải trải qua: gió, bụi, mưa rừng TS - thời tiết khắc nghiệt . + Thái độ coi thường gian khó, tinh thần lạc quan phơi phới của người lính. Họ chấp nhận tất cả với sự vui vẻ, thoải mái, phớt đời, pha chút ngang tàng rất lính. *Tình đồng chí: ”Những chiếc xe từ trong bom rơi. .... Lại đi, lại đi rời xanh thêm” - NT: điệp từ, hình ảnh ẩn dụ. - T/d: Làm nổi bật tình đồng đội. Những người chiến sĩ lái xe là những chàng trai trẻ trung, sôi nổi, lạc quan; họ dễ gần nhau và coi nhau như anh em ruột thịt. Họ chia sẻ hơi ấm, động viên nhau qua những cái bắt tay vội qua ô kính vỡ, cùng ăn chung bữa cơm giữa trời đất bao la, cùng nghỉ trên những chiếc võng chông chênh bên đường, cùng hướng về một nhiệm vụ, trên một con đường đến với miền Nam thân yêu, với niềm tin bất diệt: ”lại đi, lại đi trời xanh thêm”. Đó là tình cảm chia sẻ, gắn bó. GV liên hệ: Như chính tác giả cũng đã nói về tác phẩm của mình: “Thực ra tôi chỉ lấy cái ô tô làm cớ. Con người cũng như cái xe ấy, có thiếu mọi thứ (…) nhưng cái không thể thiếu được là trái tim anh chiến sỹ dũng cảm…” Lý tưởng của anh, trái tim của anh cũng là lí tưởng và trái tim của cả dân tộc Việt Nam anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mĩ vĩ đại Trình bày một phút ? Nhận xét về nội dung và nghệ thuật của bài thơ? * Ý chí giải phóng miền Nam: ”Không có kính..... không có đèn... Chỉ cần trong xe có một trái tim.” - Điệp từ, sự đối lập, nghệ thuật hoán dụ → Sự đối lập giữa vật chất và tinh thần: Vật chất: không – Tinh thần: một trái tim. Trái tim: một trái tim yêu nước, lòng nhiệt tình cách mạng của tuổi trẻ, quyết tâm chiến đấu, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. - Trái tim nâng tầm vóc những người chiến sĩ lái xe anh hùng. Lý tưởng của anh, trái tim của anh cũng là lí tưởng và trái tim của cả dân tộc Việt Nam anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mĩ vĩ đại. 4. Tổng kết:
- Hình ảnh, chi tiết thơ chân thực, sinh động mô tả hiện thực chiến tranh. - Giọng thơ độc đáo, ngang tàng, nghịch ngợm gắn với văn xuôi, lời nói thường vẫn thú vị, lãng mạn, bay bổng say sưa ® tăng cường chất liệu cụ thể và sinh động trong thơ ca thời chống Mĩ. Hoạt động: Luyện tập HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Tái hiện kiến thức - Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu ý nghĩa tư tưởng của văn bản, củng cố phương pháp đọc hiểu văn bản thơ - Nội dung hoạt động: Cảm nhận của em về hình ảnh những người lính chống Mỹ trong bài thơ? - Cách thức thực hiện: GV cho thời gian 5 phút để tất cả HS chuẩn bị. Gọi 3 em ngẫu nhiên lên trình bày. Học sinh viết cảm nhận về hình ảnh người lính chống Mỹ. Hoạt động 2: Trả lời nhanh câu hỏi trắc nghiệm Mục tiêu, ý tưởng: Khắc sâu kiến thức đã học. - Cách thức thực hiện: + GV phát đề trắc nghiệm. + HS trả lời bằng cách khoanh vào đáp án đúng HS chọn đáp án đúng ĐỀ KIỂM TRA NHANH Họ và tên học sinh:……………………………………..Lớp:………………… Khoanh tròn vào chữ cái câu em cho là đúng. Câu 1. Hình tượng người lính lái xe trên tuyến đường Trương Sơn thời chống Mỹ được tác giả khắc hoạ qua những phương diện nào ?
Câu 2. Dòng nào nói đúng nhất đặc điểm của những người lính lái xe của Phạm Tiến Duật ?
|
