Gió Tây khô nóng là một hiện tượng thời tiết nguy hiểm, thường xảy ra trong mùa hè.
Trong khí tượng có hiện tượng gió vượt đèo được gọi là "Fơn" (foehn): từ bên kia núi gió thổi lên (anabatic wind), không khí bị lạnh dần đi rồi ngưng kết nên trút bớt ẩm nhưng cũng thu thêm nhiệt do ngưng kết toả ra, sau khi qua đỉnh gió thổi xuống (katabatic wind) bên này núi, nhiệt độ của nó tăng dần lên do quá trình không khí bị nén đoạn nhiệt, vì vậy đến chân núi bên này gió trở nên khô và nóng hơn; núi càng cao, sự chênh lệch nhiệt độ càng lớn. Hiện tượng trên mỗi địa phương gọi mỗi tên khác nhau, “phơn” là tên gọi địa phương của thứ gió khô và nóng thổi trong các thung lũng của nước Áo và Thụy sĩ, ở phía bắc dãy núi An-pơ, ở tây nam nước Mỹ là "chinook", ở vùng giữa Alma-Ata và Frunze (Liên xô cũ) là "kastek", ở Việt Nam ta gọi là "gió Lào" hay gió tây khô nóng. Ở Nước ta, những nơi nào có gió “phơn” ? Nước ta có lắm núi, nhiều đồi, gió Tây nam thổi qua các miền đồi núi dù cao hay thấp đều biến thành gió “phơn”. Đặc biệt miền núi, có những loại gió “phơn” nổi tiếng mà chúng ta đều biết, như: gió Than Uyên thổi xuống cánh đồng Mường Than (huyện Than Uyên tỉnh Nghĩa Lộ, Tây Bắc), gió Ô quy hồ ở vùng Sapa. Nhưng điển hình nhất là gió Lào thổi trong một vùng rộng lớn về mùa hè, từ Nghệ An đến cực Nam Trung bộ.Nguồn gốc của gió Lào: Nguồn gốc của gió Lào chính là gió mùa mùa hè, mà thực chất là khối khí Ben-gan, sau khi thổi qua lãnh thổ Campuchia và Lào, gặp dãy Trường Sơn, không khí bị đẩy lên cao và bị lạnh nên hầu hết hơi ẩm đều bị ngưng lại thành mưa trút xuống bên sườn phía Tây của dãy núi. Khi gió thổi sang bên sườn núi phía Việt Nam, gió trở nên khô và nóng, gọi là “gió Lào”. Động lực chủ yếu sinh ra gió Lào là vùng áp thấp thường hình thành ở miền Hoa nam- Trung Quốc, có khi trung tâm áp thấp nằm ngay ở đồng bằng Bắc bộ. Vùng áp thấp có tác dụng “gọi gió” hay “hút gió” vượt qua dẫy Trường Sơn. Vùng áp thấp này càng sâu thì gió Lào càng thổi mạnh, và có trường hợp tỏa rộng ra Bắc bộ, lên tới vùng Việt Bắc.Trước khi gió Lào thổi thường có hiện tượng gì ? Trước khi có gió Lào, bầu trời thường trong xanh, gió yếu hay lặng gió. Trên trời chỉ có một vài vệt mây nhỏ li ti. Phía Tây thường có mù khô màu vàng da cam, khí quyển rất trong. Đó là dấu hiệu báo trước sau một thời gian ngắn sẽ có gió Lào.Đồng thời, nếu theo dõi diễn biến của các yếu tố khí tượng sẽ thấy như sau: - Gió đổi hướng, yếu dần, rồi quay ngược chiều kim đồng hồ, chứng tỏ có vùng áp thấp đang ngự trị. - Khí áp liên tục giảm xuống, khi nào mức giảm lớn nhất thì gió Lào sẽ thổi mạnh nhất. - Tầm nhìn xa rất tốt. Gió Lào xảy ra vào thời gian nào ? Theo quy luật, ở Bắc Bộ gió Lào bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 8; ở Trung bộ, bắt đầu từ hạ tuần tháng 4 đến trung tuần tháng 9; trong đó gió Lào thổi nhiều nhất vào tháng 6 và tháng 7. Gió Lào thường thổi thành từng đợt, đợt ngắn từ 2 đến 3 ngày, có đợt từ 10 đến 15 ngày, có đợt kéo dài tới 20 đến 21 ngày. Gió Lào thổi theo hướng Tây nam. Trong một ngày, gió Lào thường bắt đầu thổi từ 8-9 giờ sáng cho đến chiều tối, thổi mạnh nhất từ khoảng gần giữa trưa đến xế chiều; có khi gió Lào thổi liên tục suốt cả ngày đêm. Khi có gió Lào, nhiệt độ cao nhất trong ngày thường vượt quá 35 độ C, có khi lên tới 43 độ C và độ ẩm thấp nhất trong ngày thường giảm xuống dưới 50%, bầu trời không một gợn mây, trời nắng chói chang. Gió thổi đều đều như quạt lửa, cây cỏ héo khô, ao hồ cạn kiệt, con người và gia súc bị ngột ngạt, rất dễ sinh hoả hoạn. Các nơi khác ở nước ta cũng có gió khô nóng, song mức độ thấp hơn so với Trung bộ, nên để định lượng hoá hiện tượng gió khô nóng các nhà khí tượng nước ta đưa ra chỉ tiêu: ngày có nhiệt độ lớn hơn hoặc bằng 35 độ C, độ ẩm nhỏ hơn hoặc bằng 55% được xem là ngày có gió Tây khô nóng.  Chúng ta thường nghe những bản tin về nắng nóng trên thông tin đại chúng nhưng chưa hiểu rõ về một số khái niệm liên quan sau đây. 1. Thời tiết như thế nào được gọi là nắng nóng? Nắng nóng là dạng thời tiết đặc biệt thường xảy ra trong những tháng mùa hè. Một ngày, tại địa phương nào đó được coi là có nắng nóng khi nhiệt độ cao nhất (ký hiệu là Tx) đạt mức 350C ≤ Tx < 370C. Nắng nóng gay gắt khi 370C ≤ Tx < 390C và được coi là ngày nắng nóng đặc biệt gay gắt khi Tx ≥ 390C. Trong một khu vực dự báo (ví dụ đồng bằng Bắc Bộ), nếu quan sát thấy có ít nhất từ 1/2 số trạm quan trắc trở lên có nhiệt độ cao nhất trong ngày Tx ≥ 350C thì được gọi là ngày nắng nóng diện rộng. Còn khi chỉ quan sát thấy dưới 1/2 số trạm trong khu vực có nhiệt độ cao nhất trong ngày Tx ≥ 350C thì được gọi là nắng nóng cục bộ. Một ngày được coi là nắng nóng gay gắt trên diện rộng khi có ít nhất 2/3 số trạm quan trắc trong khu vực có nhiệt độ cao nhất Tx ≥ 350C, trong đó ít nhất 1/2 số trạm quan trắc trong khu vực dự báo có nhiệt độ cao nhất Tx ≥ 370C. Khi nắng nóng diện rộng xuất hiện liên tục từ 2 ngày trở lên trong một khu vực dự báo thì được gọi là một đợt nắng nóng. 2. Hiệu ứng phơn (hay gió khô nóng) là gì ?
Hình 1: Ảnh minh họa hiệu ứng phơn Trong khí tượng có hiện tượng gió vượt đèo được gọi là Phơn (foehn). Từ bên kia sườn núi gió thổi lên, càng lên cao không khí càng bị lạnh dần đi rồi ngưng kết tạo thành mây cho mưa ở sườn đón gió, đồng thời thu thêm nhiệt do ngưng kết toả ra. Sau khi vượt qua đỉnh gió thổi xuống bên này núi, khi đó không khí đã trở nên khô hơn, nhiệt độ của nó tăng dần lên do quá trình không khí bị nén đoạn nhiệt, do vậy đến chân núi bên này không khí trở nên khô và nóng hơn so với không khí ở sườn đón gió. Hiện tượng này gọi là “Hiệu ứng phơn”. Hiệu ứng phơn càng mạnh nếu không khí đến bên sườn đón gió càng ẩm và đỉnh núi càng cao. Ví dụ với dãy núi cao 3000m, nhiệt độ không khí bên kia núi là 100C, sang chân núi bên này nhiệt độ đó lên tới 180C 3. Gió Lào là gì? Hàng năm, vào các tháng mùa hè, miền Trung Việt Nam thường chịu ảnh hưởng của những đợt gió mùa mùa hè thổi từ vịnh Bengan theo hướng tây nam. Sau khi vượt qua lãnh thổ Campuchia và Lào, gió đã mất đi một phần hơi ẩm, gặp dãy núi Trường Sơn, không khí bị đẩy lên cao và lạnh đi nên hầu hết hơi nước bị ngưng kết lại tạo thành mưa và rơi hết xuống sườn phía tây của dãy Trường Sơn. Khi thổi sang sườn phía đông, gió trở nên khô và nóng. Dân gian thường gọi gió này là gió Lào. Như vậy, gió Lào cũng là loại gió khô nóng do tác dụng phơn. Động lực chủ yếu sinh ra gió Lào là vùng áp thấp nóng thường hình thành ở miền Hoa Nam, Trung Quốc, có khi trung tâm vùng áp thấp này nằm ngay đồng bằng Bắc Bộ. Vùng áp thấp có tác dụng hút gió vượt qua dãy Trường Sơn. Vùng áp thấp này càng sâu (có nghĩa là áp suất trung tâm vùng áp thấp càng nhỏ) thì gió Lào càng thổi mạnh, và có trường hợp tỏa rộng ra Bắc Bộ, lên tới tận khu vực Việt Bắc. 4. Gió Lào thường xuất hiện khi nào? Hàng năm, tại các tỉnh ven biển Trung Bộ, mùa gió Lào thường bắt đầu từ hạ tuần tháng 4 đến trung tuần tháng 9, thổi nhiều nhất vào tháng 6 và 7. Theo số liệu thống kê, mỗi tháng này trung bình có 7-10 ngày, trong đó có 2-4 ngày gió Lào thổi mạnh. Gió Lào thường thổi thành từng đợt, đợt ngắn 2-3 ngày, đợt dài 10-15 ngày, có đợt kéo dài tới 20-21 ngày. Trong một ngày, gió Lào thường bắt đầu thổi từ 8-9h sáng cho đến chiều tối, thổi mạnh nhất từ gần giữa trưa đến xế chiều, có khi thổi liên tục suốt cả ngày đêm, có đợt kéo dài 10 ngày đêm liền. Khi có gió Lào thổi, nhiệt độ cao nhất trong ngày thường vượt quá 37 độ C và độ ẩm tương đối trong ngày thường giảm xuống rất thấp, có khi xuống 30%. Bầu trời không một gợn mây, nắng chói chang, gió lại thổi đều đều như quạt lửa, cây cỏ héo khô, ao hồ cạn kiệt, con người và gia súc bị ngột ngạt, rất dễ sinh hỏa hoạn. Các nơi khác cũng có gió khô nóng, song mức độ nhẹ hơn so với Trung Bộ. Để định lượng hóa hiện tượng gió khô nóng, các nhà khí tượng đưa ra chỉ tiêu: ngày có nhiệt độ >35 độ C, độ ẩm tương đối ≤ 55% được xem là ngày có gió khô nóng. Câu 5. Dấu hiệu gì báo trước sắp có gió Lào thổi? Trước khi có hiện tượng gió Lào thổi, bầu trời thường trong xanh, gió yếu hay lặng gió. Trên nền trời chỉ có một vài vệt mây li ti. Chân trời phía tây thường có mù khô màu vàng da cam, khí quyển rất trong có thể cảm nhận được một thứ nóng làm cho da mặt hầm hập như trong cơn sốt nhẹ. Đó là dấu hiệu báo trước sẽ có gió Lào sau một thời gian ngắn nữa.
· Gió đổi hướng, yếu dần, rồi quay ngược chiều kim đồng hồ chứng tỏ có vùng áp thấp đang ngự trị. · Khí áp liên tục giảm xuống, khi nào có mức giảm lớn nhất thì gió Lào sẽ thổi mạnh nhất. · Tầm nhìn xa rất tốt. Tất nhiên, để dự báo thời tiết có gió Lào, cần phải dựa vào diễn biến của các hệ thống thời tiết trong khu vực. Thu ngân: Sưu tầm Page 2
Trang chủ»Tin tức và Sự kiện
Thực hiện chỉ đạo của Tổng cục Khí tượng Thủy văn về việc tổ chức Tổng kết công tác năm 2021. Sáng ngày 24 tháng 12 năm 2022, tại Nha Trang - Khánh Hòa, Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam Trung Bộ đã tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2021 và triển khai nhiệm vụ năm 2022 qua Hệ thống trực tuyến. »Xem tiếp
Chỉ thị số 10 ngày 25 tháng 9 năm 2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác KTTV đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. »Xem tiếpCập nhật 04-08-2021 10:31, lượt xem: 1026 lần Để triển khai thực hiện tốt các nội dung của của Quyết định số 18/2021/QĐ-TTg ngày 22/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ quy định dự báo, cảnh báo, truyền tin thiên tai và cấp độ rủi ro thiên tai của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 22 tháng 4 năm 2021 »Xem tiếpQuyết định v.v công bố thủ tục hành chính mới năm 2021 »Xem tiếpTheo nghiên cứu của các nhà khoa học, khoảng 130.000 năm trước - vào đầu kỷ băng hà cuối cùng, được cung cấp bởi sự bốc hơi của nước biển, băng ở hai cực dày lên và mở rộng ra »Xem tiếpCập nhật 23-03-2021 10:49, lượt xem: 1399 lần Khi nói đến thời tiết và khí hậu, hầu hết chúng ta chỉ nghĩ đến những gì đang xảy ra trong khí quyển. Tuy nhiên, nếu chúng ta bỏ qua đại dương, chúng ta đã bỏ lỡ một phần lớn của bức tranh. »Xem tiếpTrên thực tế, đại dương bao phủ 70% bề mặt trái đất, là nhân tố chính của sự thay đổi về thời tiết và khí hậu trên thế giới. Nó cũng đóng một vai trò trung tâm trong biến đổi khí hậu. »Xem tiếpBiến đổi khí hậu đang là là thách thức lớn cho quá trình phát triển bền vững của tất cả quốc gia trên thế giới. »Xem tiếp
Thời tiết trong nước
Hình ảnh
|
