Lũy thừa và hàm số lũy thừa đã không còn xa lạ với chương trình Toán giải tích lớp 12. Kiến thức này thường xuất hiện trong các bài toán về khảo sát hàm số. Team Marathon Education sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về khái niệm lũy thừa cũng như đạo hàm của hàm số lũy thừa qua bài viết sau. Show
>>> Xem thêm: Lý Thuyết Và Đồ Thị Của Hàm Số Mũ, Hàm Số Lôgarit Khái niệm lũy thừaCác em hãy cùng Marathon tìm hiểu rõ hơn về khái niệm lũy thừa với từng loại số mũ dưới đây. Lũy thừa với số mũ nguyênĐịnh nghĩa: Cho một số nguyên dương n bất kỳ và một số thực a tùy ý. Lũy thừa bậc n của số a là tích của n thừa số a và có dạng \begin{aligned} &a^n=a.a.a.....a \ \text{(n thừa số a)}\\ &\text{Với } a \not = 0 \text{ thì } a^0=1, \ a^{-n}=\frac{1}{a^n} \end{aligned} Lưu ý: 0n và 0-n không có nghĩa. Tính chất: Lũy thừa với số mũ nguyên sẽ có tính chất tương tự như lũy thừa với số mũ nguyên dương. Lũy thừa với số mũ hữu tỉ\begin{aligned} &\footnotesize\text{Cho một số thực dương a bất kỳ và r là một số hữu tỉ có dạng }r=\frac{m}{n}\\ &\footnotesize\text{Trong đó m là một số nguyên còn n là một số nguyên lớn hơn 1. Lúc này, }\\ &\footnotesize\text{lũy thừa của a với số mũ r và số }a^r \footnotesize\text{ xác định bởi:}\\ &a^r=a^\frac{m}{n} =\sqrt[n]{a^m}\\ &\footnotesize\text{Đặc biệt: Khi }m=1\ \text{thì} \ a^\frac{1}{n}=\sqrt[n]{a} \end{aligned} Lũy thừa với số mũ thựcCho a, b là những số thực dương và α, β là những số thực dương tùy ý. Khi đó ta có các tính chất của lũy thừa với số mũ thực như sau: \begin{aligned} &a^α.a^β=a^{α+β}\\ &\frac{a^α}{a^β}=a^{α-β}\\ &(a^α)^β=a^{αβ}\\ &(ab)^α=a^α.b^α\\ &\left( \frac{a}{b}\right)^α=\frac{a^α}{b^α}\\ & \text{Nếu }a>1\text{ thì } a^α>a^β \Leftrightarrow α>β\\ & \text{Nếu }a<1\text{ thì } a^α>a^β \Leftrightarrow α<β \end{aligned} Định nghĩa hàm số lũy thừaHàm số lũy thừa là những hàm số có dạng y = xα (α ∈ R). Tùy thuộc vào α mà mỗi hàm số sẽ có những tập xác định khác nhau:
Lý Thuyết Toán 10 Phương Trình Đường Thẳng Đạo hàm của hàm số lũy thừaVới số mũ tổng quát\begin{aligned} &\footnotesize\text{Hàm số y}=x^\alpha \text{ có đạo hàm tại mọi }x\in(0;+\infin) \text{ và y'}=(x^\alpha)'=\alpha x^{\alpha-1}.\\ &\footnotesize\text{Nếu hàm số u = u(x) nhận giá trị dương và có đạo hàm trong khoảng J thì }\\ &\footnotesize\text{hàm số } y=u^\alpha(x) \text{ cũng có đạo hàm trên J là:}\\ &y'=[u^\alpha(x)]^{-1}=\alpha x^{\alpha-1}.(x).u'(x) \end{aligned} Với số mũ nguyên dươngTrong trường hợp số mũ nguyên dương, hàm số y = xn có tập xác định R và có đạo hàm trên toàn trục số. Công thức tính đạo hàm hàm số lũy thừa có thể được mở rộng thành: \begin{aligned} &\forall x \in \R, \ (x^n)'=nx^{n-1}\\ &\forall x \in J,\ [u^n(x)]'=nu^{n-1} \ (x) \ u'(x) \\ &\text{(nếu u=u(x) có đạo hàm trong khoảng J)} \end{aligned} Với số mũ nguyên âmNếu số mũ là số nguyên âm thì hàm số y=xn có tập xác định là R\{0} và có đạo hàm tại mọi x khác 0, công thức đạo hàm hàm số lũy thừa tổng quát được mở rộng thành: \begin{aligned} & \forall x \not=0, (x^n)'=nx^{n-1}\\ &\forall x \in J, [u^n(x)]'=nu^{n-1}.(x).u'(x)\\ &\text{(nếu u=u(x) } \not= 0 \text{ có đạo hàm trong khoảng J)} \end{aligned} >>> Xem thêm: Toán 12 Nguyên Hàm – Lý Thuyết, Công Thức Và Các Dạng Bài Tập Bảng Nguyên Hàm Và Công Thức Nguyên Hàm Đầy Đủ, Chi Tiết Đạo hàm của căn thức\begin{aligned} &\footnotesize\text{Hàm số }y=\sqrt[n]{x}\text{ có thể được xem như là dạng mở rộng của hàm số lũy thừa }\\ &\footnotesize y=x^\frac{1}{n} \text{ (tập xác định của }y=\sqrt[n]{x}\text{ chứa tập xác định của }y=x^\frac{1}{n} \text{ và trên tập}\\ &\footnotesize\text{xác định của }y=x^\frac{1}{n}\text{thì hai hàm số trùng nhau).}\\ &\footnotesize \text{Công thức tính đạo hàm căn thức:}\\ &\footnotesize y=\sqrt[n]{x}=x^\frac{1}{n} \text{\ \ \ \ và\ \ \ \ } (x^\frac{1}{n})'=\frac{1}{n}x^{\frac{1}{n}-1}\\ &\footnotesize \Rightarrow (\sqrt[n]{x})'=\frac{1}{n\sqrt[n]{x^{n-1}}}\\ &\footnotesize \Rightarrow (\sqrt[n]{u(x)})'=\frac{u'(x)}{n\sqrt[n]{u^{n-1}(x)}}\\ \end{aligned} Sự biến thiên và đồ thị của hàm số lũy thừa trên khoảng (0; +∝): Tính chất của hàm số lũy thừa trên khoảng (0; +∝):
Lý Thuyết Toán 10 Giá Trị Lượng Giác Của Một Cung Chú ý: Khi khảo sát hàm số y= xα với α cụ thể thì cần xét hàm số trên toàn bộ tập xác định của nó chứ không phải chỉ xét riêng trên khoảng (0; +∝). Bài tập hàm số lũy thừa lớp 12Bài tập 1 trang 60 SGK Giải tích 12Tìm tập xác định của hàm số lũy thừa sau: \begin{aligned} &a) \ y=(1-x)^{\frac{-1}{3}}\\ &b)\ y=(2-x^2)^\frac35\\ &c)\ y=(x^2-1)^{-2}\\ &d)\ y=(x^2-x-2)^{\sqrt2} \end{aligned} Hướng dẫn giải bài tập: \begin{aligned} &a)\text{ Hàm số }y=(1-x)^{\frac{-1}{3}}\text{ xác định } \Leftrightarrow 1-x>0\Leftrightarrow x<1\\ &\text{Vậy tập xác định }D=(-\infin;1).\\ &b)\text{ Hàm số } y=(2-x^2)^\frac35\text{ xác định } \Leftrightarrow 2-x^2>0 \Leftrightarrow x^2<2\Leftrightarrow -\sqrt2 < x <\sqrt2\\ &\text{Vậy tập xác định }D=(-\sqrt2;\sqrt2).\\ &c)\text{ Hàm số }y=(x^2-1)^{-2}\text{ xác định } \Leftrightarrow x^2-1\not=0\Leftrightarrow x^2\not=1 \Leftrightarrow x\not= \pm1\\ &\text{Vậy tập xác định }D=\ R \backslash\{-1;1\} .\\ &d)\text{ Hàm số }y=(x^2-x-2)^{\sqrt2}\text{ xác định }\Leftrightarrow x^2-x-2>0 \Leftrightarrow(x+1)(x-2)>0\\ &\Leftrightarrow x<-1 \text{ hoặc }x>2\\ &\text{Vậy tập xác định }D=(-\infin;-1)∪(2;+\infin) .\\ \end{aligned}\\ Bài tập 2 trang 58 SGK Giải tích 12Tính đạo hàm của hàm số sau: Hướng dẫn giải bài tập: \begin{aligned} y' &= \left[(3x^2 – 1)^{-\sqrt2}\right]'\\ &=-\sqrt2(3x^2-1)^{-\sqrt2-1}.(3x^2-1)'\\ &=-\sqrt2(3x^2-1)^{-\sqrt2-1}.6x\\ &=-6\sqrt2x(3x^2-1)^{-\sqrt2-1} \end{aligned} Học livestream trực tuyến Toán - Lý - Hóa - Văn - Anh - Sinh bứt phá điểm số 2022 – 2023 tại Marathon EducationMarathon Education là nền tảng học livestream trực tuyến Toán - Lý - Hóa - Văn - Anh - Sinh uy tín và chất lượng hàng đầu Việt Nam dành cho học sinh từ lớp 8 đến lớp 12. Với nội dung chương trình giảng dạy bám sát chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Marathon Education sẽ giúp các em lấy lại căn bản, bứt phá điểm số và nâng cao thành tích học tập. Tại Marathon, các em sẽ được giảng dạy bởi các thầy cô thuộc TOP 1% giáo viên dạy giỏi toàn quốc. Các thầy cô đều có học vị từ Thạc Sĩ trở lên với hơn 10 năm kinh nghiệm giảng dạy và có nhiều thành tích xuất sắc trong giáo dục. Bằng phương pháp dạy sáng tạo, gần gũi, các thầy cô sẽ giúp các em tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và dễ dàng. Tổng Hợp Các Dạng Hình Học Không Gian Thường Gặp Và Cách Giải Marathon Education còn có đội ngũ cố vấn học tập chuyên môn luôn theo sát quá trình học tập của các em, hỗ trợ các em giải đáp mọi thắc mắc trong quá trình học tập và cá nhân hóa lộ trình học tập của mình. Với ứng dụng tích hợp thông tin dữ liệu cùng nền tảng công nghệ, mỗi lớp học của Marathon Education luôn đảm bảo đường truyền ổn định chống giật/lag tối đa với chất lượng hình ảnh và âm thanh tốt nhất. Nhờ nền tảng học livestream trực tuyến mô phỏng lớp học offline, các em có thể tương tác trực tiếp với giáo viên dễ dàng như khi học tại trường. Khi trở thành học viên tại Marathon Education, các em còn nhận được các sổ tay Toán – Lý – Hóa “siêu xịn” tổng hợp toàn bộ công thức và nội dung môn học được biên soạn chi tiết, kỹ lưỡng và chỉn chu giúp các em học tập và ghi nhớ kiến thức dễ dàng hơn. Marathon Education cam kết đầu ra 8+ hoặc ít nhất tăng 3 điểm cho học viên. Nếu không đạt điểm số như cam kết, Marathon sẽ hoàn trả các em 100% học phí. Các em hãy nhanh tay đăng ký học livestream trực tuyến Toán – Lý – Hóa – Văn lớp 8 – lớp 12 năm học 2022 – 2023 tại Marathon Education ngay hôm nay để được hưởng mức học phí siêu ưu đãi lên đến 39% giảm từ 699K chỉ còn 399K. Các khóa học online tại Marathon EducationTeam Marathon Education đã giúp các em hiểu rõ hơn về hàm số lũy thừa cũng như đạo hàm của chúng. Hãy đăng ký ngay khóa học tại Marathon Education và tham gia lớp học ngoài giờ để trau dồi thêm kiến thức Toán – Lý – Hóa! |
