Tại sao mắt bị lên lẹo

Chắp là một khối u không đau ở mí mắt. Nguyên nhân là do sự tắc nghẽn ống tuyến nhờn (tuyến Meibomian) của mi mắt

 
Mặc dù cùng gây ra “1 cục u trên mí mắt” nhưng người bệnh cần phân biệt Chắp và Lẹo. Lẹo xảy ra do nhiễm trùng và gây đau, trong khi đó Chắp không đau hoặc ít đau, tuy vậy thời gian thường kéo dài hơn lẹo. 

Các triệu chứng của chắp là gì? 

Chắp thường bắt đầu bằng biểu hiện mẩn đỏ và sưng tấy vùng mí mắt (thường là mí mắt trên) sau đó, một cục cứng (khối u), không đau hình thành. Khối u có thể to bằng hạt đậu. Chắp ở mí mắt dưới thường trông giống như một nốt sưng màu vàng-trắng.

Chắp có cần xét nghiệm gì không? 

Không. Khi có các triệu chứng, dấu hiệu đặc trưng của chắp, bạn cần găp bác sĩ chuyên khoa để được khám, chẩn đoán và điều trị. 

Có cách nào giúp tôi tự điều trị chắp tại nhà không? 

Có. Bạn có thể chườm ấm lên vùng chắp. Làm ướt một chiếc khăn sạch bằng nước ấm và đắp lên da vùng chắp. Khi khăn nguội, hãy hâm nóng lại bằng nước ấm và đặt lên lại. Lặp lại các bước này trong 15 phút, 4 lần một ngày. Bạn không nên đè ấn hay cố nặn Chắp. 

Chắp được điều trị như thế nào? 

Hầu hết chắp sẽ biến mất khi được chườm ấm như mô tả ở trên trong vòng vài tuần. Nó thậm chí có thể tự biến mất. Nhưng nếu bạn có một cục chắp lớn không biến mất hoặc tiếp tục tái phát, bạn cần đến gặp bác sĩ nhãn khoa để chích chắp hoặc tiêm một loại thuốc vào vùng chắp để làm giảm sưng tấy.

Lẹo (Stye/ Hordeolum) là gì? 

Lẹo là một khối u đỏ và đau trên mí mắt. Nguyên nhân là do vi khuẩn (thường là tụ cầu) xâm nhập vào tuyến chân lông mi gây nhiễm trùng cấp tính. 

Lẹo có thể xảy ra trên cả 2 mí mắt. Hầu hết lẹo sẽ tự khỏi sau vài ngày đến một tuần.  

Đôi khi, người ta nhầm lẫn lẹo với chắp. Nhiều khi từ lẹo có thể chuyển thành chắp khi lẹo không điều trị lành hoàn toàn gây chèn ép các tuyến nhờn của mi mắt.

Các triệu chứng của lẹo mắt là gì? 

Những người bị lẹo mắt có một cục đỏ và đau ở rìa mí mắt

Mụn lẹo thường phát triển trong vài ngày. Nó có thể trông giống như một cái mụn. Lẹo cũng có thể gây ra các triệu chứng khác, chẳng hạn như chảy nước mắt, đau và sưng mí mắt. 

Lẹo có cần xét nghiệm gì không?

 
Không. Bác sỹ chỉ cần khám cho bạn để biết bạn có bị lẹo hay không.

Có cách gì giúp tôi cảm thấy tốt hơn không? 

Có. Để giảm bớt các triệu chứng và giúp lẹo mắt thuyên giảm, bạn có thể chườm ấm như hướng dẫn chườm ấm chắp. Bạn không nên đè ấn hay cố nặn lẹo. Điều này có thể làm cho nó tồi tệ hơn. Ngoài ra, bạn không nên trang điểm mắt hoặc đeo kính áp tròng cho đến khi tình trạng lẹo mắt của bạn khá hơn. 

Tôi có nên gặp bác sĩ không? 

Bạn nên gặp bác sĩ nhãn khoa nếu: ● Mụn lẹo của bạn không biến mất sau khi chườm ấm từ 1 đến 2 tuần  ● Mụn lẹo của bạn rất to, chảy máu hoặc ảnh hưởng đến thị lực của bạn  ● Toàn bộ mắt của bạn bị đỏ hoặc toàn bộ mí mắt của bạn bị đỏ và sưng

● Vết mẩn đỏ hoặc sưng tấy lan sang má hoặc các bộ phận khác trên khuôn mặt 

Các phương pháp điều trị lẹo nào đang được sử dụng? 

Nếu mụn lẹo của bạn không thuyên giảm hoặc nếu nó dẫn đến các vấn đề khác, bác sĩ có thể:  ● Kê đơn kem hoặc thuốc mỡ bôi vào mắt và mí mắt  ● Kê đơn thuốc kháng sinh 

● Thực hiện quy trình để làm khô lẹo. 

 Lẹo mắt có thể phòng ngừa không?

Có. Để giảm nguy cơ bị lẹo mắt, bạn có thể:  ● Rửa tay thường xuyên: Điều đặc biệt quan trọng là phải rửa tay trước khi chạm vào mắt. Ngoài ra, nếu bạn đeo kính áp tròng, hãy giữ chúng sạch sẽ và rửa tay trước khi đeo vào. 

● Hãy cẩn thận khi trang điểm mắt: Trang điểm mắt đôi khi có thể gây ra lẹo mắt. Tẩy trang mắt mỗi tối và vứt bỏ lớp trang điểm cũ. Không dùng chung đồ trang điểm mắt với người khác.

BSNT Trần Thị Thu Hiền Khoa Mắt 

Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng

Chắp mắt và lẹo mắt có đặc điểm chung là gây phù nề, đau nhức ở mi mắt, điều này kiến bệnh nhân khó chịu khi nhìn, ảnh hưởng không nhỏ đến lao động và sinh hoạt hàng ngày.

Nguyên nhân gây ra chắp và lẹo

Lẹo mắt thường do tụ cầu khuẩn hoặc vi khuẩn xâm nhập vào tuyến chân lông mi gây viêm nhiễm cấp tính. Chắp xuất hiện do có sự tắc nghẽn ống tuyến nhờn của mi mắt. Nhiều khi từ lẹo có thể chuyển thành chắp (xảy ra trong trường hợp lẹo trong thoát lưu hoặc không điều trị khỏi hẳn, gây chèn ép các tuyến)

Cách phân biệt bệnh chắp, lẹo mắt

Lẹo mắt

Khi lẹo mới mọc, mi mắt của người bệnh sẽ hơi sưng, hơi đỏ, kèm theo ngứa và đau. Tiếp đó, chỗ đau nổi lên một khối rắn to như hạt gạo. Lẹo thường mọc ở ngay bờ mi, dính chặt vào da mi.

Sau khoảng 3-4 ngày, lẹo sẽ mưng mủ và vỡ. Lẹo có đặc điểm là rất hay tái phát, có thể bị ở một hoặc 2 mi mắt, có khi sưng to cả mi mắt và gây ứ phù màng tiếp hợp.

Các dạng lẹo

• Lẹo trong do nhiễm trùng tuyến nhày của mi mắt: nằm ở mặt trong của mi mắt, bên trong đĩa sụn. Khi lật mi, bác sĩ có thể nhìn thấy được lẹo. Trong một số trường hợp còn có thể thấy đầu mủ trắng của lẹo.
• Lẹo ngoài do nhiễm trùn nang lông mi: Lẹo ngoài là một nốt đỏ, đau ở bờ mi với kích thước và độ rắn giống như hạt đậu.
• Đa lẹo: có rất nhiều đầu lẹo trên một mi hay cả hai mi, thậm chí ở cả hai mắt.

Triệu chứng thường gặp khi bị lẹo

Bệnh nhân bị lẹo thường sưng đỏ vùng mi mắt, ấn thấy đau bờ mi, sau hóa cứng, đồng thời bệnh nhân chảy nước mắt, sợ ánh sáng, cảm giác như có dị vật ở mắt; mưng mủ ở trung tâm chỗ hóa cứng, ít lâu sau áp-xe vỡ ra, chảy mủ rồi hết đau. Lẹo ở trong mi mắt diễn biến nặng hơn, áp-xe hiện ra ổ, thường tái phát.

Bệnh chắp

Chắp mắt do tắc nghẽn tuyền nhày của mi mắt, biểu hiện như một khối tròn nhỏ, sưng đỏ. Vị trí thường ở xa bờ tự do của mi hơn so với lẹo.

Các dạng của chắp

Chắp nằm ở trong đĩa sụn và thường ở mặt trong của mi mắt; khi lật mi, bác sĩ có thể nhìn thấy được chắp, thậm chí là nhìn thấy đầu mủ trắng của chắp. Nhiều trường hợp đa chắp, tức là có rất nhiều đầu chắp trên một mi hay cả hai mi, thậm chí ở cả hai mắt.

Triệu chứng của chắp mắt

Khi bị chắp, người bệnh thường gặp các triệu chứng như: sưng mắt, đau, đỏ mắt, khó chịu ở bề mặt kết mạc của mi mắt. Sau vài ngày, chắp xẹp xuống chỉ còn khối tròn không đau, lớn dần trên mi mắt thành một khối màu đỏ – xám dưới kết mạc.

Điều trị chắp lẹo

Điều trị chắp lẹo cần dùng kháng sinh toàn thân để tiêu mủ ở thời kỳ đầu, kết hợp rửa mắt, nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý. Chườm nóng có thể giảm triệu chứng đau đối với các tổn thương sớm.

Đối với những lẹo to hoặc lẹo dai dẳng có thể sử dụng corticoid. Cũng có thể chích lẹo hoặc kết hợp cả hai phương pháp. Lưu ý: Luôn rửa tay trước khi tra thuốc nhỏ mắt. Các thuốc sử dụng tra mắt phải được giữ gìn sạch sẽ, không dùng lại thuốc cũ, thuốc đã để lâu.

Với bệnh chắp, người bệnh nên chườm nóng nhằm giảm đau với các tổn thương sớm. Bác sĩ sẽ cho chích đối với chắp to hoặc chắp dai dẳng hoặc kết hợp cả hai phương pháp. Do chắp ở mi thường nằm sâu trong sụn nên khi chích phải loại bỏ thật sạch các chất nhầy để tránh tái phát chắp nhiều lần.

Khi có dấu hiệu bị chắp lẹo, người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt để được điều trị đúng cách. Mỗi bệnh sẽ được điều trị theo lộ trình khác nhau. Bệnh thường tự khỏi nếu biết giữ gìn và vệ sinh đúng cách.

Người bệnh tuyệt đối không chữa chắp, lẹo bằng cách tự ý nặn mủ, tra thuốc không theo chỉ định vì dễ làm cho tổn thương lan rộng hoặc tái phát, hoặc để lại sẹo xấu gây quặp mi.

Lưu ý: Các ung thư tại mi mắt như (ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tuyến bã) có thể bị chẩn đoán nhầm là chắp. Vì vậy, nếu xuất hiện chắp dai dẳng, kéo dài hay không điển hình, chắp tái phát nhiều lần hoặc có nghi ngờ, đặc biệt là ở người lớn tuổi, cần xét nghiệm mô bệnh học.

Phòng ngừa chắp lẹo

-Mọi người không nên đưa tay dụi, chà mắt vì điều này có thể gây kích ứng mắt và nhiễm khuẩn lây lan.

-Cần có các biện pháp bảo vệ mắt khỏi khói bụi và ô nhiễm môi trường bằng cách: đeo kính bảo vệ mắt khi ra đường, khi dọn dẹp nhà cửa hay lao động. Tránh đến những nơi ô nhiễm không khí nặng nề.

-Nên rửa tay thường xuyên, đặc biệt là khi chăm sóc một người bị mụn lẹo ở mắt.

-Phụ nữ hay trang điểm, cần tẩy trang vùng mắt sạch sẽ hàng ngày, thay mascara ít nhất mỗi 6 tháng/ lần bởi vì vi khuẩn có thể phát triển khi mắt được trang điểm. Khăn rửa mặt, đồ trang điểm mắt cần được dùng riêng rẽ để giữ vệ sinh.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn

Ths.BS Nguyễn Trần Quốc Hoàng

Tài liệu tham khảo:

https://chicago.medicine.uic.edu/departments/academic-departments/ophthalmology-visual-sciences/our-department/media-center/eye-facts/blepharitis-stye-chalazion/

https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-are-chalazia-styes

https://nei.nih.gov/faqs/eyelid-disorders-chalazion-stye