So sánh từ đa nghĩa và từ đồng âm năm 2024

A. Vì sao việc phân biệt từ đồng âm, từ đồng nghĩa trở nên khó đối với học sinh

Học sinh dễ nhầm lẫn hai từ này vì ba lý do chính:

Thứ nhất, từ đồng âm và từ đồng nghĩa có nhiều đặc điểm và hình thức giống nhau, từ cách đọc đến cách viết.

Thứ hai, học sinh còn chưa hiểu và biết phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ nhiều nghĩa.

Thứ ba, trong chương trình Tiếng Việt 5 chưa có dạng bài tập tổng hợp cả kiến ​​thức về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa để học sinh nắm được bản chất và biết cách phân biệt.

B. Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa

Trước tiên chúng ta hãy đến với khái niệm từ đồng âm và từ đồng nghĩa:

từ đồng âm là gì? Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau.

Ví dụ: "đường phèn", "đường".

Từ nhiều nghĩa là gì? Từ nhiều nghĩa là từ mang nghĩa gốc và một hoặc nhiều nghĩa, các nghĩa của từ nhiều nghĩa luôn có quan hệ với nhau. Ví dụ: “Đồng lúa chín” và “Thời khắc đã đến”

“chín” ở câu đầu có nghĩa là kết quả: “ruộng lúa” một lúc sau cũng “chín” - báo hiệu mùa gặt sắp đến (một kết quả được mong đợi).

Chữ “chín muồi” trong câu thứ hai có nghĩa là kết quả đang chờ đợi thời điểm thích hợp - báo hiệu đã đến lúc phải hành động.

Cô Thu Hòa chia sẻ: “Tuy giống nhau về chính tả, cách phát âm nhưng từ đồng âm và từ nhiều nghĩa có những điểm khác biệt cơ bản”. Vậy sự khác biệt ở đây là gì? Chị Hoa tóm tắt trong 3 lưu ý chính như sau:

Đối với trùng tên

1, ý nghĩa hoàn toàn khác nhau. 2, không thể thay thế vì bản thân mỗi từ đồng âm vẫn mang nghĩa gốc.

Đối với từ nhiều nghĩa

1 ý nghĩa khác nhau nhưng vẫn có liên quan về mặt ý nghĩa

2, Có thể thay một từ có mấy nghĩa theo hướng chuyển bằng một từ khác.

C. Mọi người cũng hỏi

Từ đồng âm và từ nhiều nghĩa khác nhau như thế nào?

Trả lời: Từ đồng âm là các từ có cùng phát âm nhưng khác về nghĩa và chức năng ngữ pháp, ví dụ: "bàn" (đồ đạc) và "bàn" (hội nghị). Từ nhiều nghĩa là các từ có nhiều ý nghĩa khác nhau, như "bước" có thể là bước đi hoặc bước của thang.

Tại sao việc phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa quan trọng trong ngôn ngữ?

Trả lời: Phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa giúp người nghe và người đọc hiểu chính xác ý nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Nếu không phân biệt được, có thể gây hiểu lầm và sai lệch trong giao tiếp.

Làm thế nào để nhận biết từ đồng âm và từ nhiều nghĩa?

Trả lời: Để nhận biết, cần xem ngữ cảnh cụ thể mà từ đó xuất hiện. Nếu từ xuất hiện trong ngữ cảnh khác nhau và có nghĩa khác nhau, đó là từ nhiều nghĩa. Nếu từ xuất hiện trong cùng một ngữ cảnh nhưng có nghĩa khác nhau, đó là từ đồng âm.

Ý nghĩa của việc hiểu rõ từ đồng âm và từ nhiều nghĩa trong học ngôn ngữ là gì?

Trả lời: Hiểu rõ từ đồng âm và từ nhiều nghĩa giúp nâng cao khả năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ một cách chính xác và linh hoạt. Điều này cũng giúp tránh hiểu lầm và tạo sự mạnh mẽ trong việc truyền đạt ý nghĩa và thông điệp

2. Nội dung hoạt động: HS làm việc cá nhân để nhận biết về hiện tượng đồng âm và hiện tượng từ đa nghĩa của tiếng Việt c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và phần giới thiệu của GV d. Tổ chức thực hiện: GV đưa ra các ví dụ: Chia 2 dãy bàn, mỗi dãy thực hiện một nhiệm vụ Dãy trong: câu a Dãy ngoài: câu b a. - Mẹ tôi ngâm đỗ (1) đê nấu chè. - Tôi sung sướng vì đã đỗ(2) đầu kì thi học sinh giỏi. b. - Bạn hãy suy nghĩ cho chín(1) rồi hãy quyết định.

• Con chờ cơm chín(2), rồi mới được đi chơi đấy nhé! GV yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết nghĩa của từ đỗ (1) và đỗ(2). Các nghĩa đó có liên quan với nhau không? Em hãy giải thích của từ chín (1) và chín(2). Các nghĩa đó có liên quan với nhau không? HS suy nghĩ, sau đó chia sẻ, trình bày: Câu a:
• đỗ (1) : tên một loại cây có quả dùng làm thức ăn. Có nhiều loại đỗ như đỗ xanh, đỗ đen.
• đỗ(2) : là động từ dùng trong thi cử, nghĩa là bạn đã đạt được bằng hoặc trên mức điểm sàn đặt ra. Các nghĩa của từ đỗ ở đây không liên quan với nhau, khác xa nhau. Kết luận: Đây là từ đồng âm Câu b:
• chín(1) : suy nghĩ kĩ lưỡng, đủ mọi khía cạnh, có thể quyết định được.
• chín(2) : (nấu cơm) cơm từ trạng thái sống chuyển sang chín, có thể ăn được. Các nghĩa của từ chín ở đây có liên quan với nhau, gắn bó, từ một từ phát sinh ra nhiều nghĩa. Kết luận: Đây là từ đa nghĩa
• GV kết nối: Như vậy, từ ví dụ a, b chúng ta nhận thấy, tiếng Việt ta có hiện tượng từ đồng âm và hiện tượng từ đa nghĩa. Vậy, làm thế nào để nhận biết và phân biệt được từ đồng âm và tư đa nghĩa. Hôm nay, tiết thực hành tiếng này, cô và các con sẽ thực hành để nhận biết, rồi phân biệt và sử dụng từ đồng âm và từ đa nghĩa nhé! HOẠT ĐỘNG 2: KHÁM PHÁ KIẾN THỨC a. Mục tiêu: TV- GQVĐ
• HS hiểu và phân biệt rõ từ đồng âm và từ đa nghĩa, cách dùng từ đồng âm, từ đa nghĩa

thường gặp trong các ngữ cảnh quen thuộc điển hình.

2. Nội dung hoạt động: HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để nhắc lại lí thuyết, hoàn thành bài tập. c. Sản phẩm: Câu trả lời và bài tập đã hoàn thiện của HS. d. Tổ chức thực hiện:

9. Từ đồng âm

HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm

• Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ:

GV chiếu ví dụ a về từ đỗ là hiện tượng đồng âm cho HS quan sát kĩ.

Tương tự, em hãy cho biết nghĩa của từ chín(1) và chín(2). Các nghĩa đó có liên quan với nhau không?

• Học sinh tiếp nhận và thực hiện.
• Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS trao đổi , xác định nghĩa của từ chín, và tìm xem chúng có mối quan hệ về nghĩa không.

• Bước 3. Báo cáo kết quả: HS trả lời miệng, trình bày kết quả.
• Bước 4. Đánh giá kết quả
• Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
• Giáo viên nhận xét, đánh giá
• Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ:

HS dùng hình thức cặp đôi chia sẻ.

Từ các ví dụ trên, em rút ra thế nào là từ đồng âm?

• Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
• Ví dụ

1. - Mẹ tôi ngâm đỗ (1) đê nấu chè. - Tôi sung sướng vì đã đỗ(2) đầu kì thi học sinh giỏi. Giải nghĩa từ:

• đỗ (1) : tên một loại cây có quả dùng làm thức ăn. Có nhiều loại đỗ như đỗ xanh, đỗ đen.
• đỗ(2) : là động từ dùng trong thi cử, nghĩa là bạn đã đạt được bằng hoặc trên mức điểm sàn đặt ra. Các nghĩa của từ đỗ ở đây không liên quan với nhau, khác xa nhau.

bột nghề cho chín(1) còn hơn chín(2) nghề.

Giải nghĩa từ:

• chín(1): chỉ tính chất ( giỏi, hoặc thành thạo)
• chín(2) : chỉ số lượng (1,2,3,4..)

Các hiện tượng trên gọi là hiện tượng từ đồng âm.

gì?

• Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
• Học sinh: suy nghĩ và trao đổi, trình bày
• Giáo viên: nghe, quan sát, gọi nhận xét
• Bước 3. Báo cáo kết quả: HS trả lời miệng, trình bày kết quả. HS khác nghe nhận xét, đánh giá
• Bước 4. Đánh giá kết quả
• Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
• Giáo viên nhận xét, đánh giá giúp HS phân biệt từ đồng âm và từ đa nghĩa.

Từ đồng âm: bản chất là những từ khác nhau, có vỏ âm thanh giống nhau, do đó nghĩa của chúng khác xa nhau, chẳng có mối liên hệ nào.

Từ đa nghĩa: bản chất là một từ, có nhiều nghĩa, các nghĩa có mối liên quan, nghĩa chuyển bao giờ cũng sinh ra trên cơ sở nghĩa gốc.

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG

1. Mục tiêu: TV- GQVĐ

• HS được củng cố kiến thức thông qua việc thực hành giải quyết các bài tập Tiếng Việt về

từ đồng âm và từ đa nghĩa

2. Nội dung hoạt động: HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm hoàn thành bài tập. c. Sản phẩm: Câu trả lời và bài tập đã hoàn thiện của HS. d. Tổ chức thực hiện:

HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm NV1: Bài 1

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ:

Thi ai nhanh hơn, thời gian 5 phút

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân để

hoàn thành bài tấp số 1 Gv yêu cầu HS đọc, xác định yêu cầu của bài 1: Trong ba trường hợp sau ta có một từ

III. Luyện tập

Bài 1 SGK trang 92

1. Giải thích các từ "bóng" trong ba câu được cho:

1. Lờ đờ bóng ngả trăng chênh :

bóng đa nghĩa hay có các từ bóng đồng âm với nhau? Giải thích nghĩa của từ đó

trong từng trường hợp GV phát cho HS mỗi em 2 tấm thẻ.

tấm màu đỏ, tấm màu xanh:

Nếu em nào chọn một từ bóng đa nghĩa thì chọn thẻ đỏ.

Nếu em nào chọncác từ bóng đồng âm với nhau thì chọn thẻ xanh.

• Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ, đưa ra lựa chọn cho mình

• Bước 3. Báo cáo kết quả:

GV ra hiệu lệnh lựa chọn. HS giơ thẻ theo quy ước.

Sau đó cho HS giải nghĩa từ bóng ở 3 câu a,b,c

• Bước 4. Đánh giá kết quả
• Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
• Giáo viên nhận xét, đánh giá

*Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ:Thảo luận nhóm: chia lớp thành 4 nhóm. Thời gian 7 phút.

Nhóm 1: làm bài 2

Nhóm 2: làm bài 3

Nhóm 3: làm bài 4

Nhóm 4: làm bài 5

Bài 2:

Phân biệt nghĩa của từ in đậm trong các câu sau. Theo em, đó có phải là từ đồng âm hay không. Vì sao?

1. - Đường lên xứ Lạng bao xa. - Những cây mía óng ả này chính là những nguyên liệu để làm đường. b. - Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát. - Tôi mua bút này với giá hai mươi nghìn đồng.

bóng là “hình ảnh của vật do phản chiếu mà có”. b. Bóng đã lăn ra khỏi đường biên dọc: bóng là “quả cầu rỗng bằng cao su, da hoặc nhựa, dễ nẩy, dùng làm đồ chơi thể thao”. c. Mặt bàn được đánh véc - ni thật bóng: bóng là “nhẫn đến mức phản chiếu được ánh sáng gần như mặt gương”.

Kết luận: Đây là hiện tượng các từ bóng có âm thanh khác nhau, không có liên quan gì với nhau. Hiện tượng từ đồng âm.

Bài 2 SGK trang 92

• Phân biệt nghĩa của các từ in đậm trong các câu được cho:

1. Từ đường trong câu “Đường lên xứ Lạng bao xa?” là chỉ khoảng không gian phải vượt qua để đi từ một địa điểm này tới một địa điểm khác. Từ đường trong câu “Những cây mía óng ả này chính là những nguyên liệu để làm đường” là chỉ chất kết tinh có vị ngọt, dùng trong thực phẩm. bừ đồng trong câu “Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát” là chỉ khoảng đất rộng và bằng phẳng, dùng để cầy cấy, trồng trọt. Từ đồng trong câu “Tôi mua bút này với giá hai mươi nghìn đồng” là đơn vị tiền tệ. * Nhận xét: Đây là các từ đồng âm : nghĩa của các từ khác nhau, không liên quan đên nhau, vỏ âm thanh chúng giống nhau

Từ đa nghĩa và từ đồng âm khác nhau như thế nào?

- Từ đồng âm là nhiều từ nhưng nghĩa các từ trong văn cảnh đều là nghĩa gốc (còn gọi là nghĩa chính của từ). - Còn từ nhiều nghĩa thì chỉ là một từ có một nghĩa gốc còn các nghĩa khác là nghĩa chuyển.

Thế nào là từ đồng âm cho ví dụ lớp 5?

Từ đồng âm là thuật ngữ dùng để chỉ các từ có cùng cách phát âm và trùng về hình thức viết nhưng lại có nghĩa hoàn toàn khác nhau. Ví dụ: “Ba ơi, có ba con chim đang bay trên bầu trời kìa!” Từ “ba” trong cụm “ba ơi” là danh từ chỉ người cha. Từ “ba” trong cụm “có ba con chim” là danh từ chỉ số lượng có 3 con chim.

Làm sao để nhận biết từ đồng âm?

Cách nhận biết từ đồng âm Để có thể nhận biết các từ đồng âm với nhau, ta sẽ dựa vào mặt hình thức và ý nghĩa của từ. Nếu các từ đã cho có cách phát âm và cách viết giống nhau, nhưng hoàn toàn khác nhau về mặt ngữ nghĩa, hoặc nghĩa của chúng không hề liên quan đến nhau thì đó chính là từ đồng âm.

Từ nhiều nghĩa trong tiếng Việt lớp 5 có nghĩa là gì?

Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển. Đây là hiện tượng có thể thấy được ở hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới. Trong tiếng Việt, các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.