Sáng kiến kinh nghiệm về giáo dục môi trường cho trẻ mầm non

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Nâng cao chất lượng giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ. Để trẻ có cơ thể khoẻ mạnh, thông minh, nhanh nhẹn, hình thành nhân cách lành mạnh, làm nền tảng cho các giai đoạn phát triển sau này, chúng ta cần giáo dục trẻ biết yêu quý và bảo vệ môi trường sống của trẻ. Trẻ ở lứa tuổi mầm non là lứa tuổi bắt đầu hình thành nhân cách. Với tư cách là một chủ thể, trẻ tích cực tìm tòi và khám phá những cái mới lạ trong môi trường sống của chính mình và của cộng đồng. Tuy nhiên ở lứa tuổi này tâm lý chưa ổn định, trẻ rất nhạy cảm, hay bắt chước. Vì vậy khi cho trẻ tiếp xúc với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội ta cần hình thành cho trẻ những thói quen, hành vi tích cực và cách ứng sử, giao tiếp có văn hóa.

Thực hiện nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức về môi trường tự nhiên và xã hội, nắm được mục đích, nội dung, phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non.

Giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non là lồng ghép các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ trong ngày như: Cho trẻ khám phá môi trường tự nhiên và xã hội, giáo dục trẻ quan tâm đến môi trường như tiết kiệm điện, nước, bỏ rác đúng nơi quy định, bảo vệ chăm sóc vật nuôi, cây trồng, tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, giữ gìn trường lớp sạch sẽ.

Song trên thực tế không phải người giáo viên nào cũng nắm rõ nội dung, phương pháp, biết cách lồng ghép phù hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào các nội dung giáo dục trong ngày và hiểu được tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non.Việc lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động khác còn mang tính máy móc, gò bó, không phù hợp dẫn đến trẻ chưa có kĩ năng giữ gìn bảo vệ mình, bảo vệ trường lớp, thái độ, cách cư sử với môi trường xung quanh chưa được tích cực.

Là một giáo viên mầm non, nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non. Do đó tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non”.

2. Mục đích nghiên cứu

- Giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ.

- Giúp trẻ có một số kỹ năng đơn giản để bảo vệ môi trường ở gia đình, cộng đồng.

- Trẻ yêu thích đến trường hơn, hình thành ở trẻ nề nếp, thói quen giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, có ý thức chăm sóc bảo vệ vật nuôi và cây trồng. Trẻ rất hứng thú tham gia vào các hoạt động như: quét dọn lớp, lao động vệ sinh, chăm sóc vườn hoa, cây cảnh và các hoạt động khám phá khoa học khác.

3. Nhiệm vụ của sáng kiến kinh nghiệm:

Để nghiên cứu đề tài này, tôi đã đặt ra các nhiệm vụ cụ thể sau:

Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non Tân Tiến.

Tìm hiểu thực trạng của việc giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non Tân Tiến và nguyên nhân của thực trạng.

Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non Tân Tiến.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

- Đối tượng: Lớp mẫu giáo 4 -5 tuổi A1 trường mầm non Tân Tiến.

- Phạm vi nghiên cứu: Giáo dục bảo vệ môi trường là một vấn đề cấp bách có tính toàn cầu, cần được giáo dục cho mọi người và phải bắt đầu ngay từ lứa tuổi mầm non. Với thời gian có hạn, bước đầu tôi nghiên cứu một vấn đề cụ thể là: “Một số biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 -5 tuổi A1 ở trường mầm non Tân Tiến - Bắc Giang.

5. Phương pháp nghiên cứu:

Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:

Phương pháp nghiên cứu lý luận.

Phương pháp thực hành trải nghiệm.

Phương pháp quan sát: Theo dõi và quan sát việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non Tân Tiến.

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tôi tổng kết một số kinh nghiệm của các đồng nghiệp dạy tại trường mầm non Tân Tiến và trao đổi với đồng nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tôi Nghiên cứu, sưu tầm, đọc, phân tích tổng hợp những tài liệu liên quan đến đề tài “Một số biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 -5 tuổi trong trường mầm non”

II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1. Cơ sở lý luận.

Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc, của cộng đồng. Trẻ em hôm nay là những công dân của thế giới ngày mai. Vì vậy việc bảo vệ chăm sóc trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của toàn xã hội và của mỗi gia đình.

Thế giới trẻ thơ một thế giới đã từng là đề tài của biết bao cuốn sách, nguồn cảm xúc, bao nhiêu tác giả. Trẻ ở lứa tuổi mầm non là những năm đầu của cuộc đời đứa trẻ, hệ thần kinh mềm mại hơn, non yếu hơn, rất dễ hình thành những nét cơ bản của cá tính và những thói quen nhất định vì vậy để giúp trẻ phát triển những phẩm chất, nhân cách của con người thì môi trường chiếm một vị trí khá quan trọng để giúp trẻ phát triển.

Giáo dục mầm non có một vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng, là cơ sở cho giáo dục các bậc học sau này. Chính vì vậy mà mục đích của giáo dục Mầm Non nhằm hình thành ở trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách con người mới Xã hội chủ nghĩa như: Trẻ khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, cơ thể phát triển hài hoà, cân đối, giáo dục trẻ lòng yêu thương, biết quan tâm nhường nhịn, giúp đỡ những người xung quanh, thật thà, lễ phép, trẻ biết yêu cái đẹp, biết giữ gìn và tạo ra cái đẹp ở xung quanh.

Xây dựng và bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp hiện nay là một việc làm rất cần thiết và cấp bách đối với con người. Để bảo tồn được loài người khoẻ mạnh thì việc giáo dục bảo vệ môi trường phải được coi trọng hàng đầu. Giáo dục bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp là một nền văn hoá, văn minh lịch sự của dân tộc và của toàn thế giới, nó có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống con người, đối với sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của đất nước.

Chính vì vậy giáo dục bảo vệ môi trường đã thực sự trở thành một vấn đề cấp bách hiện nay. Chúng ta luôn quản lý, bảo vệ và cải thiện môi trường cũng như tạo mọi điều kiện cho xây dựng môi trường phát triển nhằm phục vụ cho sự bền vững của xã hội loài người, là những nội dung quan trọng trong hoạt động hiện nay trên toàn thế giới.

Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người nói chung và bao quanh trẻ nói riêng. Môi trường có ảnh hưởng tới đời sống của con người như sản xuất, sự tồn tại phát triển của con người và thế giới tự nhiên.

Con người chính là nhân tố quyết định tham gia vào việc giải quyết nạn ô nhiễm môi trường, việc bảo vệ giữ gìn các nguồn tài nguyên của đất nước nằm trong sự giác ngộ và tham gia của mọi người. Chỉ khi mọi người hiểu được môi trường, hiểu được ảnh hưởng của hành vi con người và có những kĩ năng để phục hồi, bảo vệ và giữ gìn môi trường thì họ mới có hành vi lành mạnh đối với môi trường. Vì thế giáo dục bảo vệ môi trường là công cụ cơ bản để quản lý môi trường bền vững.

Chỉ có giáo dục môi trường mới có thể làm thay đổi thái độ, hành vi tiêu cực hiện nay và tạo ra nền tảng cho thái độ hành vi đúng đắn đối với môi trường trong tương lai.

Nhận thức rõ giáo dục bảo vệ môi trường xanh- sạch- đẹp là vấn đề cấp bách và cần thiết đối với con người nói chung và trẻ thơ nói riêng nên Thủ tướng đã quyết định “Đưa các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân”. Mà giáo dục mầm non chính là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Ý thức được tầm quan trọng của vấn đề môi trường đối với trẻ thơ nên những năm gần đây Đảng và nhà nước đã xây dựng một đề án “Xây dựng chương trình đưa giáo dục bảo vệ môi trường vào các trường mẫu giáo là yêu cầu cấp thiết của ngành học, phù hợp với sự nghiệp bảo vệ môi trường của Việt Nam trong chương trình môi trường thế giới.

Trẻ em hôm nay là chủ nhân tương lai của đất nước mai sau, trẻ em cần được trang bị đầy đủ để đối mặt với những thách thức này. Là chìa khoá trong tương lai nằm trong sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ ngày nay, trong đó rất cần phải có kế hoạch xây dựng và bảo vệ môi trường luôn được xanh - sạch - đẹp.

Nội dung giáo dục bảo vệ mội trường cho trẻ mầm non là cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về môi trường phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ nhằm tạo ra thái độ, hành vi đúng của trẻ đối với môi trường xung quanh.

2. Cơ sở thực tiễn.

Trường có 1 khu chính và 3 khu lẻ. Các nhóm lớp khu lẻ phải học nhờ các nhà văn hóa của các thôn và khu lẻ của trường tiểu học vì vậy cơ sở vật chất cũ lát, rêu mốc, trật hẹp chưa đảm bảo yêu cầu.

Giáo viên chưa thực sự chú ý đến việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ, chưa biết cách lồng ghép, tích hợp phù hợp với nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động học tập, thể hiện còn qua loa, gò ép, sắp xếp đồ dùng đồ chơi chưa gọn gàng khoa học.

Việc sử dụng câu hỏi gợi mở để kích thích sự tìm tòi sáng tạo, khám phá còn nghèo nàn, thiếu tính sáng tạo. Sử dụng đồ dùng trực quan chưa có hiệu quả dẫn đến kết quả giáo dục chưa cao.

Sự phối hợp với phụ huynh trong việc giáo dục trẻ ý thức bảo vệ môi trường đôi lúc còn lỏng lẻo, chưa thường xuyên.

Qua khảo sát đầu năm cho thấy có 65% trẻ không hứng thú vào các hoạt động khám phá môi trường xung quanh do trẻ ít có cơ hội trải nghiệm, từ đó cách giải quyết vấn đề và dự đoán những điều có thể xảy ra không rõ ràng.

Ý thức bảo vệ môi trường còn hạn chế: vẫn còn tình trạng vẽ bậy lên tường, vứt rác không đúng nơi quy định, bẻ cành ngắt hoa trong trường, không hứng thú tham gia các hoạt động lao động vệ sinh .

* Thuận lợi

Trường luôn nhận được sự quan tâm của UBND thành phố Bắc Giang, phòng GD&ĐT, UBND xã Tân Tiến đã đầu tư kinh phí xây dựng cụm trường khang trang sạch đẹp và được công nhận trường chuẩn Quốc gia mức độ 1 tháng 9 năm 2015.

Trường có đội ngũ giáo viên trẻ, khỏe nhiệt tình, năng động, sáng tạo trong công tác làm đồ dùng, đồ chơi, trang trí nhóm lớp, xây dựng môi giáo dục trẻ bảo vệ môi trường.

Hàng năm đều được tham gia bồi dưỡng chuyên đề hè có nội dung giáo dục bảo vệ môi trường hay nội dung vệ sinh an toàn cho trẻ trong trường mầm non.

Hàng tháng tổ chuyên môn tổ chức thảo luận các chuyên đề giáo dục trẻ bảo vệ môi trường.

* Khó khăn

Trường mầm non Tân Tiến mới xây dựng nên cây xanh bóng mát ít mà chủ yếu là các loại cây cảnh, chưa có nhiều bóng mát cho trẻ hoạt động, vui chơi.

Nguồn kinh phí của trường còn hạn hẹp nên việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng đồ chơi chưa được thoả đáng.

Giáo viên chưa có nhiều kiến thức về giáo dục bảo vệ môi trường nên việc lồng ghép còn mang tính hình thức, nặng về kiến thức lý thuyết, chưa phong phú, chưa chú trọng đến hành vi giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ, thực hiện qua loa, không chú ý đến nhu cầu của trẻ, chưa phát huy tính tích cực sáng tạo của trẻ.

Do phương pháp giáo dục của giáo viên chưa thu hút trẻ vào các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường. Mặt khác, do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường còn thiếu nên trẻ không có cơ hội khám phá, trải nghiệm. Vì vậy chưa hình thành cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về môi trường cũng như kĩ năng biết cách giữ gìn và bảo vệ môi trường trong trường, lớp mình.

Các bậc phụ huynh là cha, mẹ chưa thực sự quan tâm đến con mình mà giao phó cho ông bà nội, ngoại, cho con đi học đúng giờ, chưa chú ý đến công tác vệ sinh cá nhân của trẻ.

Sự phối hợp với giáo viên trong việc chăm sóc giáo dục trẻ nói chung và giáo dục trẻ ý thức bảo vệ môi trường còn lỏng lẻo, chưa được quan tâm thường xuyên đúng mức.

3. Các biện pháp thực hiện:

3.1. Công tác tự học tự bồi dưỡng.

Người giáo viên chính là người quyết định chất lượng giáo dục, chính vì vậy tôi đã không ngừng học tập, nghiên cứu các tài liệu để tích luỹ kiến thức cho mình. Trao đổi với đồng nghiệp các vấn đề liên quan đến giáo dục bảo vệ môi trường như:

Tôi nghiên cứu vấn đề về mục tiêu xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường đối với trẻ mầm non.

Vai trò của giáo dục bảo vệ môi trường đối với sự phát triển của trẻ thơ.

Nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non.

Xây dựng môi trường giáo dục đáp ứng với nhu cầu vui chơi học tập của trẻ mầm non.

Lên kế hoạch cho trẻ hoạt động chăm sóc, giữ gìn và bảo vệ môi trường trong và ngoài lớp xanh - sạch - đẹp.

Cách thức đưa nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ lồng ghép vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ trong ngày.

Cách làm và sử dụng một số đồ dùng đồ chơi cho trẻ.

Để thực hiện biện pháp này, tôi đã nghiên cứu rất nhiều tài liệu, sưu tầm tranh ảnh về giáo dục bảo vệ môi trường. Qua đó tôi có thêm kiến thức về giáo dục bảo vệ môi trường và áp dụng vào trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ một cách có hiệu quả.

3.2. Công tác phối hợp với phụ huynh học sinh.

Ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức họp phụ huynh học sinh của lớp mình và mời Ban giám hiệu nhà trường tới dự. Tại buổi họp này tôi đã nêu rõ tầm quan trọng của môi trường và cách giáo dục trẻ bảo vệ môi trường đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Trình bày những khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng và tình trạng xung quanh khu vực nhà trường có biểu hiện nhiều tiếng ồn, tình trạng phụ huynh học sinh cho trẻ mang quà vặt đến trường. Trên cơ sở đó tôi đề xuất một số biện pháp khắc phục, đề nghị sự phối kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong việc giải quyết những tồn tại trên.

Phối hợp với phụ huynh trong công tác sưu tầm và sử dụng nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ công tác chăm sóc, giáo dục trẻ hàng ngày.

Bản thân làm tốt công tác phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh làm tốt công tác tuyên truyền xã hội hóa giáo dục trong phụ huynh học sinh, các cá nhân và nhân dân trong toàn xã hỗ trợ kinh phí, các trang thiết bảo vệ môi trường và xây dựng môi trường khuôn viên sư phạm sáng -xanh -sạch đẹp giúp trẻ hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt giữ gìn và bảo vệ môi trường.

3.3. Công tác xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động

Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động là những điều kiện tự nhiên và xã hội có ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ và nhận thức của trẻ. Vì thông qua môi trường giúp trẻ hình thành nhân cách và phát triển toàn diện. Vậy để trẻ khoẻ mạnh, thông minh, nhanh nhẹn chúng ta cần tạo điều kiện cho trẻ được sống trong môi trường tốt đẹp, đảm bảo an toàn, vệ sinh sạch sẽ và có tính giáo dục cao.

3.3.1. Xây dựng môi trường trong lớp học.

Đối với trẻ môi trường rất quan trọng như: Diện tích phòng nhóm, khu vui chơi, màu tường, loại bàn ghế, đồ dùng đồ chơi đều ảnh hưởng đến hoạt động học tập và sinh hoạt của trẻ.Vì vậy để đáp ứng nhu cầu này bản thân đã thiết kế, bố trí các góc chơi hợp lý ngoài ra tôi còn trang trí các mảng chính, mạng phụ theo hướng mở cho trẻ tham gia hoạt động hàng ngày với nhiều nội dung giáo dục trẻ bảo vệ môi trường phù hợp, gần gũi, quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ, phản ánh kinh nghiệm, văn hóa của địa phương, luôn thay đổi để tạo ra sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ.

Đồ dùng, đồ chơi thường được vệ sinh sạch sẽ và được sắp xếp gọn gàng, khoa học trẻ dễ lấy và dễ cất.

3.3.2. Xây dựng môi trường ngoài lớp học.

Để giúp trẻ có kiến thức bảo vệ môi trường thì việc xây dựng môi trường ngoài lớp học cho hoạt động là rất cần thiết vì trẻ được tiếp xúc với thiên nhiên, được hoạt động, được thăm quan, dạo chơi, được tham gia các hoạt động ngoại khóa từ đó tạo cho trẻ những cơ hội tốt để trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, vui chơi, khám phá thiên nhiên, khám phá xã hội giúp trẻ phát triển toàn diện về mặt thể chất, trí tuệ thẩm mĩ, đạo đức, tình cảm, quan hệ xã hội và hình thành, phát triển hành vi văn minh lịch sự trong giao tiếp, ứng xử có thói quen giữ gìn vệ sinh nơi công cộng và biết bảo vệ môi trường luôn sạch sẽ.

+ Xây dựng góc tuyên truyền, góc trưng bày sản phẩm tạo hình, góc dành cho các bậc phụ huynh ghi đầy đủ các nội dung về sức khoẻ học sinh, tình hình kết quả học tập của trẻ.

+ Tiến hành vẽ tranh trên các mảng tường tuyên truyền với nội dung về môi trường thân thiện và một số nội dung khác nhằm tạo điều kiện cho trẻ khám phá thế giới xung quanh và cảm nhận về môi trường xung quanh trẻ một cách tự nhiên.

Từ những việc làm cụ thể trên sẽ góp phần cải tạo môi trường giáo dục, vừa là việc làm hiệu quả trong đổi mới chăm sóc giáo dục theo hướng tích cực hoạt động cá nhân, không tốn kém mà lại mang tính giáo dục cao.

+ Xây dựng khu thiên nhiên ngoài trời.

Thế giới thiên nhiên sống động muôn hình muôn vẻ gợi cho trẻ lòng ham hiểu biết, hứng thú khám phá, tìm tòi, trải nghiệm và kích thích sự sáng tạo ở trẻ.

Được tiếp xúc với thiên nhiên, tiếp xúc với cỏ cây hoa lá, chim muông, các loại cây cảnh khác nhau sẽ giúp trẻ có cơ hội tìm hiểu về thế giới thực vật. Cũng chính nhờ khu thiên nhiên này cô giáo có thể hướng dẫn trẻ học tập vui chơi ngoài trời như làm quen với Toán, văn học, âm nhạc, khám phá khoa học, chữ cái... Ngoài ra tôi còn cho trẻ tham gia vào rất nhiều trò chơi dân gian, chơi với nước, với đất, cát một cách vui vẻ và hứng thú. Qua đó trẻ có thêm kiến thức về thế giới tự nhiên, được có thêm kiến thức hiểu biết về thiên nhiên, về môi trường, từ đó giúp trẻ có thái độ và hành vi ứng xử đúng đắn, biết một cách dung hoà mình với thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên và thông qua đó giáo dục trẻ biết yêu và hướng tới cái đẹp, cái thiện.

Như vậy việc xây dựng khu thiên nhiên ngoài trời vừa góp phần tạo nên cảnh quan đẹp trong nhà trường, vừa có tác dụng giáo dục như một phương tiện độc đáo, có hiệu quả. Các hoạt động diễn ra trong khu vực này không những mở rộng hiểu biết về thế giới tự nhiên mà còn giúp hình thành ở trẻ lòng yêu thiên nhiên, giáo dục tình cảm, thái độ giữ gìn và bảo vệ môi trường xung quanh.

3.3.3. Tổ chức giáo dục môi trường thông qua các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.

Bản thân khi tổ chức thực hiện hoạt động này với quan điểm không làm nặng thêm chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Giáo dục bảo vệ môi trường chủ yếu được triển khai các nội dung đã có sẵn trong chương trình và gần gũi với thực tiễn của trẻ thông qua việc tích hợp vào chủ điểm một cách phù hợp trong các hoạt động vui chơi, học tập, lao động và chăm sóc sức khoẻ. Mặc dù trẻ ở lứa tuổi này nhận thức chưa cao nhưng bước đầu trẻ đã có những hiểu biết ban đầu về ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường vì vậy tôi đã lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các chủ đề, hoạt động để cung cấp thêm vốn hiểu biết của trẻ.

* Tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các chủ điểm.

Tích hợp nội dung giáo dục trẻ bảo vệ môi trường thông qua các chủ đề nhằm cung cấp vốn kiến thức cho trẻ vì trẻ ở lứa tuổi này thường dễ nhớ mau quên chính vì vậy mà khi tôi tổ chức các hoạt động giáo dục cũng như hoạt động vui chơi tôi luôn lựa chọn các nội dung phù hợp với chủ đề, chủ điểm để lồng ghép giáo dục trẻ.

VD: Đối với chủ điểm gia đình: Nội dung tích hợp cụ thể là:

+ Tìm hiểu về mọi người trong gia đình, mối quan hệ của mọi người trong gia đình, môi trường sống của gia đình.

+ Nhu cầu sống của gia đình, biết tiết kiệm điện nước trong sinh hoạt, biết giữ gìn vệ sinh môi trường trong gia đình, phòng tránh khi môi trường bị ô nhiễm.

Nội dung tích hợp phải được lựa chọn cho phù hợp với chủ điểm, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ và với điều kiện cụ thể của lớp thì hiệu quả giáo dục mới cao.

* Tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ thông qua các hoạt động học tập.

Hoạt động học tập không phải là hoạt động chủ đạo ở trường mầm non nhưng thông qua các hoạt động như khám phá khoa học, làm quen với văn học, tạo hình, âm nhạc… sẽ cung cấp cho trẻ những kiến thức, kĩ năng cơ bản về môi trường và ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ.

Chính vì vậy tôi đã xây dựng kế hoạch giáo dục, tổ chức các hoạt động học tập, vui chơi tôi đã lồng ghép các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường để cung cấp thêm vốn kiến thức cho trẻ.

VD: Dạy hoạt động khám phá khoa học “Sự phát triển của cây” lồng giáo dục:

+ Tổ chức cho trẻ quan sát, trò chuyện về sự phát triển của cây từ hạt.

+ Trò chuyện với trẻ về cấu tạo của cây, phân loại cây, biết năm tuổi của cây, cung cấp cho trẻ biết có nhiều loại cây sinh sống, tác dụng của cây xanh đối với đời sống của con người, các loại chim muông, động vật. Nhu cầu của cây xanh, sự phát triển của cây từ hạt. Biết chăm sóc, bảo vệ cây xanh, không bẻ cành, ngắt lá.

+ Tổ chức cho trẻ vẽ tranh cây mình thích; biến hoá mùa của cây (tô màu lá cây)

+ Tổ chức cho trẻ hát các bài hát có nội dung về cây xanh như “Em yêu cây xanh”, “Lá xanh”...

Với việc lồng ghép tích hợp nội dung xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường vào các tiết học vừa làm cho nội dung tiết học thêm phong phú, vừa phát huy tính tích sực của trẻ một cách triệt để và mang lại hiệu quả giáo dục rất cao. Đây là những hoạt động thực hiện thành công, được cán bộ, giáo viên trong trường đánh giá cao.

* Tích hợp nội dung xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường vào tổ chức các trò chơi.

Hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là hoạt động vui chơi vì trẻ ở lứa tuổi này thường tò mò ham hiểu biết và sử dụng mọi giác quan để khám phá thế giới xung quanh.Vì vậy việc tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào tổ chức các trò chơi là giúp cho trẻ có cơ hội được trải nghiệm các mối quan hệ con người, vật nuôi, hoa lá cỏ cây trong tự nhiên, xã hội. Từ đó trẻ có thể học được những thái độ, hành vi tích cực phù hợp góp phần vào việc giữ gìn và bảo vệ môi trường.

Vì vậy ta nên tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi, giúp trẻ có sự nhạy cảm với môi trường bằng cách dạy trẻ sử dụng tất cả các giác quan để tìm hiểu thu nhận thông tin từ môi trường, nhận ra sự khác biệt giữa các sự vật trong tự nhiên. Từ đó làm giàu thêm cảm xúc tinh tế giúp trẻ có thói quen quan sát môi trường tốt hơn, khêu gợi ở trẻ tình yêu và dần dần trẻ có ý thức chăm sóc và bảo vệ môi trường.

VD: Thông qua trò chơi “ Người đầu bếp giỏi” tôi cho trẻ nhắm mắt lại và nếm thử các vị mặn, ngọt, chua, cay của các loài hoa quả sau đó cho trẻ đoán xem đó là vị của loại hoa quả nào. Qua đó tôi giáo dục cho trẻ biết về lợi ích của các loại thực phẩm đối với con người từ đó giúp trẻ yêu thiên nhiên, biết chăm sóc cây cối, vườn rau, cây cảnh...

3.3.4 Tổ chức các buổi dạo chơi, thăm quan ngoài trời.

Hoạt động dạo chơi, thăm quan, trò chuyện ngoài trời là hoạt động trẻ được tự do dạo chơi, thăm quan, hoạt động theo nhóm nhỏ hay cá nhân trẻ thích khám phá môi trường, tìm hiểu thiên nhiên, các sự vật hiện tượng xung quanh giúp trẻ phát sinh ra nhiều ý tưởng từ đó phát triển tư duy linh hoạt, trẻ năng động, sáng tạo khi tham gia dạo chơi, thăm quan và khám phá môi trường.

Nhiệm vụ của giáo viên khi tổ chức các hoạt động dạo chơi, thăm quan, ngoài trời tôi luôn quan sát phát triển suy nghĩ, sự tò mò ham hiểu biết của trẻ thông qua các câu hỏi “Tại sao”, Làm gì”, “Làm như thế nào” từ đó hướng trẻ đến hành vi đẹp, thói quen tốt góp phần phát triển nhân cách cho trẻ.

Nhận thấy điều này nên tôi thường xuyên tổ chức các buổi dạo chơi, hoạt động ngoài trời cho trẻ được trải nghiệm, khám phá môi trường thực tế xung quanh trẻ.

3.3.5 Tổ chức hoạt động lao động.

Để giúp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường, tôi thường thu hút trẻ tham gia duy trì cải thiện môi trường trong lớp học, ngoài sân trường bằng các việc sau:

- Tổ chức cho trẻ cùng tham gia quét dọn lớp học, lau chùi bàn ghế đồ dùng đồ chơi, sắp xếp đồ dùng đồ chơi trong lớp gọn gàng, lau lá cây trong lớp.

- Duy trì các việc làm này vào các buổi chiều thứ 3 và thứ 5 hàng tuần, trong các buổi lao động để tạo cho trẻ có thói quen vệ sinh môi trường.

- Tổ chức vệ sinh hàng ngày để lớp học luôn thông thoáng, sạch sẽ, thoáng mát trong lớp luôn có không khí trong sạch, tổ chức thu gom rác đúng nơi quy định.

- Cô cùng trẻ tham gia vào các hoạt động sắp xếp lại lớp học thuận tiện cho các hoạt động. Phòng chống hoả hoạn, tham gia trồng cây xanh, chăm sóc con vật nuôi trong trường.

- Quét dọn, làm cỏ cho vườn hoa, cây cảnh, chăm sóc cây cối cũng là cơ hội rất hữu hiệu để thức tỉnh thái độ ân cần của trẻ nhỏ đối với môi trường xung quanh. Khi trẻ biết rằng những cây sẽ khô héo nếu không được tưới nước, cây hôm nay tươi tốt là do được chăm sóc tưới từ ngày hôm qua thì tình yêu của trẻ sẽ nối hiện tại với quá khứ, trẻ biết phân biệt giữa quan sát và suy luận.

Tất cả những việc trẻ được tham gia và làm cùng cô với sự chỉ dẫn của cô sẽ giúp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường. Và cũng chính từ đó trẻ bộc lộ chính kiến của mình với hành vi phá hoại môi trường như vứt rác không đúng nơi quy định, bẻ cành, hái hoa, không vẽ bậy lên tường.

3.3.6 Dạy trẻ biết tiết kiệm trong tiêu dùng tại trường, nhóm lớp.

Một trong những việc làm có ý nghĩa để giáo dục và bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non đó là giáo dục trẻ biết tiết kiệm trong tiêu dùng, tái tạo những thứ có thể sử dụng.

Đó là trẻ phải biết tiết kiệm nước như không vặn vòi nước để nghịch, rửa tay các con phải xoáy nhỏ vòi nước không để nước vung vãi ra ngoài máng nước và khi rửa xong các con nhớ khoá vòi lại.

Bước đầu dạy cho trẻ biết sau khi không xem ti vi biết bấm nút tắt, khi ra khỏi phòng cần tắt điện....

Dạy trẻ biết giữ gìn đồ dùng đồ chơi khi sử dụng: các con chơi đồ chơi nên nhẹ nhàng, chơi xong cất đúng nơi quy định gọn gàng, ngăn nắp. Không nên đập phá đồ dùng đồ chơi hay vứt đồ chơi bừa bãi trong phòng...

Biết tận dụng nguyên vật liệu phế thải làm đồ dùng đồ chơi như: Vỏ hộp sữa có thể làm đoàn tàu, lá cây có thể cho trẻ tạo nên những con vật ngộ ngĩnh hay có thể tận dụng len cũ để làm cây...

Muốn làm tốt việc này thì mỗi cô giáo phải là tấm gương sáng để cho trẻ nhìn vào và noi theo. Vì thế ở lứa tuổi này đặc biệt nhạy cảm với thế giới xung quanh. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong những năm tháng tuổi thơ sẽ còn lại trong trí nhớ suốt đời, nó ảnh hưởng và quyết định tới sự phát triển nhân cách sau này của trẻ .

3.3.7. Tổ chức các hoạt động chăm sóc sức khoẻ -xây dựng nếp sống lành mạnh cho trẻ .

Khi trẻ có sức khoẻ, có tình cảm và những hành vi tích cực thì trẻ tiếp thu một số kỹ năng đơn giản để giữ gìn và bảo vệ môi trường bởi vậy hàng ngày giáo viên nên dạy trẻ .

- Biết giữ gìn vệ sinh thân thể, vệ sinh cá nhân, chải đầu tóc, mặt mũi sạch sẽ, gọn gàng.

- Đi đứng phải ngay ngắn, nhẹ nhàng , không kéo lê gây tiếng ồn.

- Nói năng, xưng hô lịch sự ở mọi lúc, mọi nơi.

- Sắp xếp, trang trí, làm sạch đẹp phòng ở và lớp học.

- Biết chăm sóc vật nuôi, cây trồng.

- Biết ăn mặc phù hợp với thời tiết.

- Không khạc nhổ bừa bãi.

- Vứt rác đúng nơi quy định.

- Ăn uống hợp vệ sinh.

Ngoài ra chúng ta nên dạy trẻ có thái độ đúng đắn với bản thân mình, phải biết quý giá cuộc sống và sức khoẻ của mình, nên giúp trẻ hiểu được trẻ là một phần không thể tách rời của thế giới xung quanh .

3.3.8.Cho trẻ tiếp cận công nghệ thông tin .

Hiện nay công nghệ thông tin đã và đang được sử dụng rộng rãi trong trường lớp mầm non. Trẻ mầm non với mong muốn được tìm tòi, khám phá, được trải nghiệm bằng tư duy trực quan hình ảnh. Nắm bắt được điểm mấu chốt này nên tôi đã mạnh dạn học và đến nay tôi đã sử dụng thành thạo máy vi tính, sử dụng thành thạo giáo án điện tử trong một số tiết học. Với hình thức này trẻ rất hứng thú và tiếp thu bài một cách có hệ thống.

Tôi chụp chiếu thiết kế những cuốn phim, những đoạn phóng sự về tình hình ô nhiễm môi trường, về một số hiện tượng thiên nhiên: nắng, mưa, gió, bão.

Một số hoạt động chăm sóc giáo dục bảo vệ môi trường.

Một số loại cỏ cây hoa lá, chim muông.

Quá trình phát triển của cây và hạt.

Tình hình ô nhiễm môi trường.

Các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường.

Một số biện pháp làm sạch môi trường.

Dùng để lồng ghép vào các tiết dạy cho giáo viên cũng như sử dụng trong các buổi nói chuyện chuyên đề xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ em mầm non. Việc làm này để thu hút được sự chú ý tuyệt đối của trẻ, giúp cho trẻ thêm kiến thức góp phần thực hiện thật tốt nội dung xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non.

3.3.9. Tuyên truyền một số kiến thức về xây dựng môi trường, bảo vệ môi trường cho phụ huynh và cộng đồng:

Chúng ta cũng biết rằng bản thân trẻ em chịu ảnh hưởng rất lớn của môi trường gia đình. Gia đình là môi trường đấu tiên gần gũi nhất với trẻ, giúp các bé cảm nhận những gì gần gũi xung quanh, giải đáp mọi thắc mắc băn khoăn trong lòng các bé về mọi sự vật hiện tượng xung quanh. Vì vậy mà giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và địa bàn dân cư xung quanh để tạo ra sức mạnh đến trẻ.

Thông qua các buổi họp phu huynh, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, tôi tuyên truyền tới các bậc phụ huynh và cộng đồng hãy hành động vì một môi trường xanh - sạch - đẹp để mỗi phụ huynh có trách nhiệm giáo dục con em mình một cách tích cực nhất tại gia đình. Một phụ huynh khi đưa con đi học đã tâm sự với tôi rằng “Từ khi cô giáo phát động phong trào này cháu nhà tôi đã có ý thức rất nhiều giờ cháu nhà tôi không vứt đồ ăn ra nhà rồi đấy, biết bảo con phải để rác vào thùng rác đúng nơi quy định đấy”. Tôi thấy được niềm vui và sự hài lòng từ gia đình cháu.

Mặt khác tôi trực tiếp thông báo kết quả học tập, hành vi ứng xử, nội dung giáo dục bảo vệ môi trường hàng tuần hàng tháng của trẻ cho các bậc phụ huynh .

III. KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG

Sau một năm học, với sự cố gắng nỗ lực của bản thân, được sự ủng hộ giúp đỡ nhiệt tình của Ban giám hiệu, tập thể giáo viên trong trường mầm non Tân Tiến và đặc biệt sự ủng hộ và phối hợp rất cao của các bậc phụ huynh trong trường đã giúp tôi đạt được mục đích đề ra và mang lại hiệu quả cao trong việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ kết quả thu được cụ thể như sau:

Vấn đề bảo vệ môi trường là 1 vấn đề hết sức cần thiết trong xã hội hiện nay. Chính vì thế việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường ngay từ khi còn bé là 1 việc vô cùng quan trọng.

Với những biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 -5 tuổi trong trường mầm non đã được tôi ứng dụng tại nhóm lớp mình phụ trách và kết quả đã được nâng lên rõ dệt về ý thức giữ gìn và bào vệ môi trường cho trẻ trong trường MN

* Đánh giá chung :

* Đối với giáo viên

Bản thân tôi và các bạn đồng nghiệp trong trường đã hiểu được tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non, tích hợp các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ vào các hoạt động chăm sóc giáo dục hàng ngày một cách linh hoạt, mềm dẻo. Đưa đến cho trẻ những kiến thức, kỹ năng tốt hơn. Đồng thời thông qua việc làm của tôi đã hình thành trong giáo viên thói quen giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường cho trẻ noi theo.

* Đối với học sinh :

Trẻ yêu thích đến trường hơn, tỉ lệ chuyên cần từ 98-99%. Chất lượng giáo dục thông qua các lĩnh vực phát triển được nâng lên rõ dệt. Đặc biệt đã hình thành ở trẻ nề nếp, thói quen giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, có ý thức chăm sóc bảo vệ vật nuôi và cây trồng. Trẻ rất hứng thú tham gia vào các hoạt động như: quét dọn lớp, lao động vệ sinh, chăm sóc vườn hoa, cây cảnh và các hoạt động khám phá khoa học khác.

Kết quả khảo sát cuối năm cho thấy:

- 95% trẻ hình thành tình cảm, thái độ, hành vi tích cực đối với môi trường, yêu quý, bảo vệ, chăm sóc giữ gìn môi trường sống ở lớp cũng như ở nhà.

- 100% trẻ đã biết một số kỹ năng đơn giản để chăm sóc bảo vệ môi trường sống ở gia đình, trường lớp và cộng đồng.

- 100% trẻ biết giữ gìn vệ sinh sạch sẽ có nề nếp vệ sinh cá nhân biết tự rửa tay, rửa mặt, tại lớp đúng quy định.

* Đối với nhà trường:

Các bậc phụ huynh ngày càng tin tưởng gửi con em mình đến lớp. Đặc biệt là tạo được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.

Trong lớp học tôi đã tận dụng khu hành lang để trồng rau, cây cảnh tạo được không khí trong lành, lớp học vệ sinh sạch sẽ trưng bày góc giá đồ dùng đồ chơi gọn gàng, khoa học, ngăn nắp.

Sân trường được tạo và trồng được nhiều cây xanh tạo bóng mát trên sân trường, bổ sung đồ dùng đồ chơi ngoài trời, tạo cảnh quan môi trường luôn xanh sạch đẹp

IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

* Kết luận:

Xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non là một việc làm hết sức cấp bách và cần thiết. Xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường giúp trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động tìm kiếm, khám phá tạo cơ hội cho trẻ hình thành tính độc lập sáng tạo trong giải quyết các nhiệm vụ học tập hoặc các tình huống sư phạm. Trẻ có điều kiện để hoà nhập với các bạn cùng nhóm chơi để cùng chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ lẫn nhau.

Xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường nhằm hình thành, trang bị cho trẻ một số hiểu biết về môi trường, về mối quan hệ giữa con người và môi trường sống, từ đó hình thành ở trẻ tình cảm, thái độ, hành vi tích cực đối với môi trường. Biết yêu quý bảo vệ môi trường và dạy một số kỹ năng đơn giản để bảo vệ môi trường ở gia đình, cộng đồng.

Xây dựng và giáo dục bảo vệ môi trường còn giúp cho trẻ mầm non có những hiểu biết phù hợp với lứa tuổi mầm non về môi trường, thiên nhiên xung quanh, giúp trẻ có thái độ và hành vi ứng xử đúng đắn, biết cách dung hoà mình trong thiên nhiên, sống giữa thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên.

Thông qua giáo dục bảo vệ môi trường giúp tôi cùng các giáo viên trong trường luôn có hành vi, cử chỉ và thái độ đúng mực trong việc làm, là tấm gương sáng cho trẻ noi theo, có thái độ đúng đắn và tinh thần trách nhiệm cao đối với giáo dục bảo vệ môi trường.

Vấn đề bảo vệ môi trường là 1 vấn đề hết sức cần thiết trong xã hội hiện nay. Chính vì thế việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường ngay từ khi còn bé là 1 việc vô cùng quan trọng.

Với những biện pháp để giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non được tôi đề ra trong sáng kiến kinh nghiệm đã và sẽ sử dụng lâu dài và tích cực trong trường mầm non Tân Tiến nói riêng và các trường mầm non nói chung.

* Bài học kinh nghiệm

Từ những việc làm cụ thể và những kết quả đã thu được trong việc thực hiện chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non. Bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau:

Việc tổ chức môi trường giáo dục trong trường lớp mầm non phải phù hợp với hoạt động của trẻ và giáo viên sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu về nhận thức, tình cảm, xã hội và thể lực của trẻ.

Bản thân phải có nhận thức đầy đủ và đúng đắn về môi trường, hiểu được vai trò quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường đối với sự phát triển của trẻ từ nhận thức đúng này sẽ có suy nghĩ và hành động đúng.

Bản thân phải không ngừng học hỏi nghiên cứu các loại tài liệu để tích luỹ cho mình những kiến thức mới và phối hợp với các đồng nghiệp trong trường để tạo nên sự thống nhất trong nhà trường trong việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ. Tổ chức lồng ghép việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ một cách linh hoạt và sáng tạo. Đồng thời xây dựng một môi trường giáo dục tốt.

Phối hợp chặt chẽ với các bậc phu huynh, các ban ngành đoàn thể, ban đại diện nhà trường thực hiện tốt công tác tuyên truyền, tranh thủ sự giúp đỡ của các ban ngành và mọi lực lượng trong toàn xã hội tham gia.

* Kiến nghị.

* Đối với nhà trường.

- Quy hoạch các khu vực, xây dựng, cải tạo khuôn viên cho trẻ dạo chơi và thăm quan.

- Tổ chức bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên về kỹ năng tổ chức các hoạt động ngoài trời.

* Đối với ngành giáo dục.

- Mở các lớp tập huấn, chuyên đề cho giáo viên tăng thêm kiến thức, rèn luyện thêm các kỹ năng về giáo dục bảo vệ môi trường.

- Đầu tư thêm kinh phí cho ngành học mầm non và hỗ trợ thêm các trang thiết bị có nội dung giáo dục bảo vệ môi trường.

- Tổ chức các hội thi “Chung tay bảo vệ môi trường”

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tân Tiến, ngày ..... tháng ..... năm ..........

Người viết

Diệp Thị Vân Hương

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Con người và môi trường, NXB Giáo dục Hà Nội (1994)

[2] Nguyễn Thị Thanh Thủy, Những kiến thức cơ bản về môi trường Đình Yên trường cho trẻ trong trường mầm non (1999)

[3] Lê Xuân Hồng, Những hoạt động giáo dục trẻ BVMT(2000)

[4] Trần Lan Hương, Hỏi đáp về giáo dục BVMT trong trường mầm non(2001)

[5] Thạc sĩ Lương Thị Bình, Tài liệu giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo (2010)

[6] Hà Nội, Tạp chí , chuyên san, chuyên đề (2006-2014)

[7] Mạng internet, các trang web giáo dục.