CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
(3 điểm) Trình bày diễn biến và hậu quả cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài? Xem đáp án » 22/06/2020 6,188
I. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI 1. Triều đình nhà Lê. - Thời Lê sơ (thế kỉ XV) là thời kì thịnh trị của nhà nước phong kiến tập quyền. Nhưng từ đầu thế kỉ XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái. Vua quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng lâu đài cung điện tốn kém. - Nội bộ triều Lê phân phe phái, tranh giành quyền lực. Dưới triều Lê Uy Mục, quý tộc ngoại thích nắm hết quyền bính, giết hại công thần tôn thất nhà Lê. Dưới triều Lê Tương Dực, tướng Trịnh Duy Sản gây thành phe phái mới, đánh giết nhau liên miên hơn 10 năm. 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI. - Nhân khi triều đình rối loạn, quan lại ở địa phương ức hiếp dân, đời sống nhân dân lâm vào cảnh lầm than. + Năm 1512 đại hạn, trong nước đói to. + Năm 1517, dân chết đói chồng chất, nhiều huyện thuộc hai trấn Hải Dương và Kinh Bắc (Bắc Ninh, Bắc Giang) nạn đói càng dữ dội. - Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ, giữa nhân dân với nhà nước phong kiến trở nên gay gắt, làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa. + Từ năm 1511, các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở nhiều nơi trong nước; khởi nghĩa Trần Tuân (cuối năm 1511) ở Sơn Tây (Hà Nội) có hàng vạn người tham gia đã từng tiến về Từ Liêm (Hà Nội) uy hiếp kinh thành Thăng Long. + Khởi nghĩa Lê Hy, Trịnh Hưng (năm 1512) ở Nghệ An và phát triển ra Thanh Hóa. + Khởi nghĩa Phùng Chương (năm 1515) ở vùng núi Tam Đảo... - Tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa của Trần Cảo đầu năm 1516 ở Đông Triều (Quảng Ninh). Nghĩa quân ba lần tấn công Thăng Long, có lần chiếm được kinh thành, vua quan nhà Lê phải chạy vào Thanh Hóa. - Các cuộc khởi nghĩa trước sau đều bị dập tắt nhưng đã góp phần làm cho triều đình nhà Lê càng mau chóng sụp đổ. II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM – BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH NGUYỄN 1. Chiến tranh Nam – Bắc triều. - Triều đình nhà Lê càng suy yếu thì sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến càng diễn ra quyết liệt. - Mạc Đăng Dung vốn là một võ quan. Lợi dụng xung đột giữa các phe phái đã tiêu diệt các thế lực đối lập, thâu tóm mọi quyền hành, cương vị như Tể tướng. Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra triều Mạc. - Năm 1533, một võ quan triều Lê là Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa, lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua. Sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều (nhà Mạc ở phía bắc). - Hai tập đoàn phong kiến đánh nhau liên miên, dai dẳng hơn 50 năm. Suốt một vùng từ Thanh – Nghệ ra Bắc đều là chiến trường. Làng mạc điêu tàn, xơ xác. Mãi đến năm 1592, Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng, chiến tranh Nam – Bắc triều mới chấm dứt. 2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài. - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm lên thay nắm toàn bộ binh quyền. Người con thứ của nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam. - Đầu thế kỉ XVII, cuộc chiến tranh giữa hai thế lực bùng nổ. - Trong gần nửa thế kỉ (từ năm 1627 - 1672), họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nhau bảy lần. Vùng đất Quảng Bình, Hà Tĩnh ngày nay trở thành chiến trường ác liệt. Cuối cùng, hai bên lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm ranh giới, chia cắt đất nước, gọi là Đàng Ngoài (từ sông Gianh trở ra) và Đàng Trong (từ sông Gianh trở vào). Dân cư hai bờ sông Gianh phải di chuyển đi nơi khác. Lũy Thầy ở phía nam như một bức thành ngăn đôi đất nước. - Ở Đàng Ngoài, từ năm 1592, cuộc xung đột Nam – Bắc triều kết thúc về cơ bản. Trịnh Tùng xưng vương, xây dựng vương phủ bên cạnh triều đình vua Lê. Họ Trịnh nắm toàn quyền thống trị nhưng vẫn phải dựa vào danh nghĩa vua Lê, nhân dân gọi là “vua Lê – chúa Trịnh”. Ở Đàng Trong, con cháu họ Nguyễn cũng truyền nối nhau cầm quyền, nhân dân gọi là chúa Nguyễn. - Tình trạng chia cắt kéo dài đến cuối thế kỉ XVIII, gây bao đau thương cho dân tộc và tổn hại cho sự phát triển của đất nước. Page 2 SureLRN
Vua quan ăn chơi xa xỉ. -Đầu thế kỷ XVI chính quyền phong kiến nhà Lê bắt đầu suy yếu, thoái hóa. Nguyên nhân nào dẫn đến sự suy yếu đó ? Vua quan nhà Lê đầu thế kỷ XVI phần lớn xuất thân từ mua quan bán tước thiếu về năng lực nhân cách , chỉ lo ăn chơi xa xỉ, phung phí tiền của, nội bộ giai cấp thống trị mâu thuẩn ,tranh giành quyền lực làm cho chính quyền nhà Lê suy yếu . Lê Uy Mục ở ngôi từ năm 1505 đến năm 1509, là vị vua thứ 8 của nhà Hậu Lê. Ông được xem là một vị Hoàng đế tàn bạo và hoang dâm, chủ trương giết hại các tôn thất. I . TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ -XÃ HỘI : 1 . TRIỀU ĐÌNH NHÀ LÊ : Lê Uy Mục Đêm nào cũng cùng cung phi vui đùa uống rượu quá độ, khi rượu say thì giết cung phi... Dưới thời Lê Uy Mục ai là người nắm hết quyền bính? Là quý tộc ngoại. Còn giết hại công thần tôn thất nhà Lê. Sau đó Lê Uy Mục bị giết, Lê Tương Dực lên thay. “Nhưng Lê Tương Dực cũng tỏ ra hung ác không kém Lê Uy Mục. Bây giờ, nạn đói trầm trọng đang lan tràn nhiều nơi, Tương Dực vẫn huy động dân phu xây dựng nhiều cung điện tốn kém, phá đi làm lại nhiều lần. Quân lính, dân phu khổ sở vì lao dịch và bệnh tật, chết rất nhiều”… Ông bắt nhân dân xây Đại Điện và Cửu Trùng Đài to lớn, mãi mê ăn chơi trụy lạc “ Tướng hiếu dâm như tướng lợn” => Vua Lợn. Vậy ai là người làm loạn dưới triều Lê Tương Dực? tướng Trịnh Duy Sản. “Dưới triều Lê Tương Dực mọi quyền hành nằm trong tay Trịnh Duy Sản. Năm 1516 Duy Sản giết Lê Tương Dực lập Quang Trị mới 8 tuổi lên làm vua nhưng 3 ngày cũng bị Duy Sản giết chết. Sự chuyên quyền của Trịnh Duy Sản đã gây ra những phe phái mới do các tướng võ cầm đầu, tranh giành, đánh giết liên miên suốt hơn 10 năm”. Em có nhận xét gì về các vua Lê đầu TK XVI so với vua Lê Thánh Tông? Kém về năng lực và nhân cách đẩy dân vào đời sống khổ cực – nhà Lê vào suy vong. Làm cho đất nước suy vong , đời sống nhân dân khổ cực, nhân dân câm hận chính quyền phong kiến .Từ đó nảy sinh nhiều mâu thuẫn trong xã hội , làm bùng nổ phong trào khởi nghĩa nông dân .
Đề bài Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền đã diễn ra như thế nào? - Cuộc xung đột Nam - Bắc triều. - Cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn.
Video hướng dẫn giải
Phương pháp giải - Xem chi tiết
dựa vào kiến thức bài 22 để trả lời. Lời giải chi tiết * Sự suy yếu của triều đình nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI: - Từ đầu thế kỉ XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái. Vua, quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng lâu đài cung điện tốn kém. Nội bộ triều đình “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực. - Nhân khi triều đình rối loạn, quan lại ở địa phương cậy quyền thế ức hiếp dân. Đời sống nhân dân lâm vào cảnh cùng khốn. * Cuộc xung đột Nam - Bắc triều: - Bước sang thế kỉ XVI, khi triều đình nhà Lê càng suy yếu thì sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến càng diễn ra quyết liệt. - Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra triều Mạc. - Năm 1533, một võ quan triều Lê là Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá, lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa "phù Lê diệt Mạc", sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều (nhà Mạc ở phía bắc). - Cục diện Nam - Bắc triều hình thành. => Chiến tranh Nam - Bắc triều đã gây ra nhiều hậu quả: Làng mạc, gia đình li tán, người chết rất nhiều, hàng vạn người bắt đi lính, di phu. Sản xuất nông nghiệp đình trệ, mùa màng bị tàn phá,… Cùng với đó, chế độ binh dịch ngày càng đè nặng lên đời sống nhân dân. * Cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn: - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền. - Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng đã xin vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam. Cũng từ đây, Nguyễn Hoàng bắt đầu xây dựng một thế lực riêng ở vùng đất Thuận Hóa, Quảng Nam. Sau khi ông mất, con cháu đời sau nối nhau cầm quyền, nhân dân gọi là "chúa Nguyễn" ở Đàng Trong để phân biệt với “chúa Trịnh” ở Đàng Ngoài. => Chiến tranh Trịnh - Nguyễn làm đất nước bị chia cắt thành hai miền Đàng Trong và Đàng Ngoài kéo dài suốt hai thế kỉ. Nhân dân hai miền li tán, đói khổ, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước. => Những biểu hiện trên thể hiện sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền. Loigiaihay.com |
