Miếng ngon Hà Nội là tác phẩm bút ký của nhà văn Vũ Bằng, được viết tại Hà Nội vào mùa thu 1952, sửa chữa và viết thêm tại Sài Gòn năm 1956, 1958, 1959. Cuốn truyện tập trung giới thiệu mười lăm món ăn đặc sản của Hà Nội cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với Hà Nội thông qua các món ăn. Đọc thêm Thu gọn Vũ Bằng là một nhà văn gốc Hà Nội và cũng là một con người cực kỳ sành ăn và kỹ tính. Cuốn bút ký "Miếng Ngon Hà Nội" giống như nỗi nhớ của kẻ xa xứ mơ về những thức quà xưa. Hà Nội chưa xa đã nhớ, Vũ Bằng là vậy. Một nhà văn yêu Hà Nội đến nồng nhiệt, thiết tha. Dù hai mươi năm cuối đời sống ở Sài Gòn nhưng trong văn chương của ông lại luôn thấm đẫm những hoài niệm về xứ Kinh Kỳ mộng mơ. Nỗi nhớ da diết ấy đã chuyển vào ngòi bút, trở thành nhiều câu chuyện hồi tưởng bé con thông qua cái bánh, chén trà, những món ngon mát lành chỉ có riêng và độc nhất ở Hà Nội. Hình ảnh xứ Bắc Kỳ cũ kỹ hiện rõ, chân thực và hóm hỉnh, giễu nhại đời trong Miếng ngon Hà Nội như một mình chứng rõ ràng. Trong cuốn sách, Vũ Bằng viết lại về 15 món ngon nức tiếng tạo nên nét ẩm thực độc đáo của xứ Bắc Việt. Đó là phở, là rươi là các thứ bánh và không thể thiếu được món “mộc tồn”. Mỗi món ăn đều được miêu tả kỹ càng. Không chỉ nêu rõ nguyên liệu, cách bài trí, tác giả viết nhiều hơn đến cách ăn, cách thưởng thức của người dân ở vùng đất này.  Diện mạo ẩm thực hiện lên qua hình ảnh từng hàng người sẵn sàng xếp hàng dài chỉ để chờ mua một bát phở nóng hổi vào sáng sớm hay chấp nhận chui vào một quán xập xệ, bẩn thỉu, tối tăm trên lầu cao để thưởng thức món chả cá dậy mùi hương. Thức quà nơi ấy dường như không dành cho những kẻ phàm phu tục tử, cách ăn sao cho trọn vị là quả một nghệ thuật phải bỏ công bỏ sức. Hà Nội trong mắt Vũ Bằng ngon là ngon từ cái dưa, quả cà trách mắm. Hà Nội ngon là ngon từ bát canh hoa lý nấu suông, mấy cái trứng cáy chưng lên ăn với gạo mễ trì hay đĩa rau muống xào có gia thêm một chút mắm tôm. Rất nhiều, rất nhiều những thứ khác mà nhà văn không thể kể hết. Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến phở và cốm Vòng, hai chủ để được Vũ Bằng miêu tả rất kỹ và sâu. Nếu như cốm làng Vòng là thứ cực phẩm ngon lành duy nhất chỉ có riêng ở xứ Bắc Việt thì phở được ông miêu tả như tuyệt tác nghệ thuật đỉnh cao. Một bát phở ngon phải có nước dùng hạp miệng, bánh phở mỏng, trắng muốt, gia nêm vừa đủ dùng, ăn không bứ, không ngấy. Thứ ngọc thực quý giá ấy đã đạt ngưỡng tuyệt đích của ẩm thực, muốn phá cách, muốn thay đổi cũng không được. Một sự thay thế nhỏ cũng khiến phong vị món ăn bị lai căng, biến chất. Vậy nên con cháu sau này vẫn cứ mãi chỉ ăn món phở như vậy, quen theo lối thưởng thức xưa cũ của cha ông nhưng chắc chắn độ khó tính rất khó để bì lại.Người xứ Bắc sành ăn và kén ăn ghê gớm, họ dễ nổi giận nếu như món ăn không hợp miệng. Bởi vậy mà xoay quanh miếng ăn thôi cũng đủ thứ chuyện dở khóc dở cười. Về cốm Vòng, Vũ Bằng viết: “Cốm Vòng là thứ quà đặc biệt nhất trong mọi thứ quà Hà Nội - đặc biệt vì mỗi khi thấy gió vàng hiu hắt trở về thì lại nhớ đến cốm...”. Người ta hay ăn cốm Vòng với chuối tiêu trứng cuốc... Nhưng nhà văn thì cho rằng, ăn như vậy là ăn chơi bời. “Muốn thưởng thức được hết hương vị của cốm phải ăn cốm không, và chỉ ăn cốm không thôi... nhai nhỏ nhẹ, từng hạt, từng hạt...”. Nhiều người vẫn nói người sống ở Hà Nội vẫn hay hoài niệm, đi xa về nhớ, không chỉ riêng Vũ Bằng. Nhưng rồi ai cũng thay đổi không thể bám víu một quá khứ tươi đẹp mãi. Ẩm thực xứ Bắc cũng biến chuyển và đổi thay để phù hợp hơn lối sống hiện đại nhưng nhiều món ngon vẫn còn lưu lại trên sách, đặc biệt, hấp dẫn và tươi mới như còn mới hôm qua. Miếng ngon Hà Nội là hương vị của kỷ niệm, là lý do nhiều khi làm cho ta yêu Hà Nội thấm thía, nhớ Hà Nội nao lòng, làm cho ta cảm giác ta là người Hà Nội hơn. Cuốn sách: “Miếng ngon Hà Nội” Tác giả: Vũ Bằng. Nhà xuất bản: Kim ĐồngKính thưa quý thầy cô giáo và các bạn học sinh thân mến! Hà Nội từ lâu đã được bạn bè trong nước và quốc tế biết đến là Thủ đô ngàn năm văn hiến của đất nước Việt Nam anh hùng, mến khách, một thành phố vì hòa bình. Nhắc đến Hà Nội, người ta không chỉ nhớ tới Văn Miếu – Quốc Tử Giám, ba sáu phố phường, Hồ Gươm thơ mộng, Hồ Tây mênh mông nước biếc, …mà còn phải kể đến nghệ thuật ẩm thực tinh tế, cầu kì của người Hà Nội . Trải qua thời gian, những món ăn của vùng đất Kinh Kì không những không bị mất đi mà ngày càng khẳng định được vị thế quan trọng của mình trong nền văn hóa ẩm thực của dân tộc Việt Nam. Nhân dịp kỉ niệm 67 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2021), thư viện trường THCS Chu Văn An trân trọng giới thiệu tới quý thầy cô và các bạn đọc nhỏ tuổi cuốn sách “Miếng ngon Hà Nội” của tác giả Vũ Bằng. Vũ Bằng (1913-1984) sinh tại Hà Nội, là nhà văn và nhà báo đã sáng tác từ trước Cách mạng tháng Tám 1945, có sở trường về truyện ngắn, tùy bút, bút kí. Sau năm 1954, ông vào Sài Gòn vừa viết văn, làm báo, vừa hoạt động cách mạng. Năm 2007, Vũ Bằng được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Một số tác phẩm tiêu biểu của ông có thể kể đến như: Lọ văn, Một mình trong đêm tối, Miếng ngon Hà Nội, Thương nhớ mười hai, … Cuốn sách “Miếng ngon Hà Nội” do nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành vào năm 2014, sách dày 182 trang, được in trên khổ giấy 14x22,5cm. Đây là tập bút kí nổi tiếng viết về ẩm thực Hà Nội mang tính văn chương lịch lãm, chứa đựng trong đó tình yêu Hà Nội tha thiết, khôn nguôi. Xuyên suốt cuốn sách, tác giả giới thiệu 15 món ngon nức tiếng tạo nên nét ẩm thực độc đáo xứ Kinh Kỳ. Có thể kể đến như phở bò, phở gà, các món bánh, cốm Vòng, rươi, chả cá…Mỗi món ăn được miêu tả kĩ càng, từ nguyên liệu, hương vị, cách bày trí đến cách thưởng thức của người dân địa phương. Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến phở và cốm Vòng, hai chủ để được Vũ Bằng miêu tả rất kỹ và sâu. Theo tác giả, phở chính là món quà căn bản, bởi vì “người ta có thể nói rằng người Việt Nam có thể không ăn bánh bao, bánh tẻ, có thể không ăn vằn thắn hay mì, có thể không ăn xôi lúa, nhưng chắc chắn là ai cũng đã từng ăn phở”. Món phở bò, dưới ngòi bút miêu tả của Vũ Bằng gộp đủ ngũ vị hương, cay cay, ngòn ngọt khó cưỡng lại:“Nước dùng nóng lắm đấy, nóng bỏng rẫy lên, nhưng ăn phở có như thế mới ngon. Thịt thì mềm, bánh thì dẻo, thỉnh thoảng lại thấy cay cái cay của gừng, cay cái cay của hạt tiêu, cay cái cay của ớt ; thỉnh thoảng lại thấy thơm nhè nhẹ cái thơm của hành hoa, thơm hăng hắc cái thơm của rau thơm, thơm dìu dịu cái thơm của thịt bò tươi và mềm... rồi thì hòa hợp tất cả những vị đó lại, nước dùng ngọt cứ lừ đi, ngọt một cách hiền lành, êm dịu, ngọt một cách thành thực, thiên nhiên, không có chất gì là hóa học...”. Người ta nói rằng Hà Nội đẹp nhất là mùa thu, mà cứ mỗi độ thu, khi những làn gió heo may se lạnh ùa về , hương hoa sữa nồng nàn len lỏi qua từng góc phố thì cũng là lúc những gánh cốm đầu mùa thấp thoáng trên phố phường Hà Nội. Cốm Hà Nội là một thứ quà tuy mộc mạc nhưng rất trang nhã, đặc biệt là cốm làng Vòng. Về cốm Vòng, Vũ Bằng viết: “Cốm Vòng là thứ quà đặc biệt nhất trong mọi thứ quà Hà Nội - đặc biệt vì mỗi khi thấy gió vàng hiu hắt trở về thì lại nhớ đến cốm mà đặc biệt hơn nữa khắp các nẻo đường đất nước chỉ có Hà Nội có cốm thôi.”. Nguyên liệu làm cốm là hạt non của “thóc nếp hoa vàng”. Sau khi đi ngắt lúa về, người làng Vòng phải bắt tay vào việc chế hóa hạt thóc thành cốm nội trong mười bốn tiếng. Lúa ngắt ở đồng về, sau khi đem tuốt lấy hạt, người ta cho lên nồi rang vừa chín tới. Thóc rang còn nóng phải mang giã ngay cho mềm, không được để nguội. Sau khi giã xong, người ta đem thóc đi sàng và giai đoạn cuối cùng để có được hạt cốm ngon là “hồ”. Vũ bằng viết “Người ta lấy mạ giã ra, hòa với nước, làm thành một thứ phẩm màu xanh lá cây rồi hồ cốm cho thật đều tay: cốm đương mộc mạc, nổi hẳn lên và duyên dáng như cô gái dậy thì bỗng tự nhiên đẹp trội lên trong một buổi sáng mùa xuân tươi tốt”. Dưới ngòi bút của Vũ Bằng, cốm ngon từ cách chế biến, từ hương vị, từ cái lá sen gói gọn, ngon đến cách ăn, cách thưởng thức sao cho trọn vẹn nhất. Cốm đã đạt đến tuyệt đỉnh so với một thứ quà dân dã, không gì có thể thay thế được trong lòng những người con yêu Hà Nội. Nghệ thuật ẩm thực kết tinh cùng với những nét đẹp phồn hoa, mĩ lệ đã tạo nên cái “hồn ” cho mảnh đất Thủ đô yêu dấu. Đọc “Miếng ngon Hà Nội”, ta không chỉ được hòa mình vào trong hương vị của những miếng ngon, miếng lạ mà trên hết ta còn được học cách thưởng thức nó. Vũ Bằng viết về món ăn, nhưng ta lại cảm thấy xúc động về những con người nơi ấy – thấm đẫm cái tình, cái ấm cúng của mảnh đất này. Nét đẹp ẩm thực ở đây mang mọi người đến thật gần bên nhau, mỗi món ăn – hay cũng chính là mỗi ký ức đẹp – gắn liền với con người Hà Nội xưa cũ. Cuốn sách “Miếng ngon Hà Nội” đã đánh thức tình yêu Hà Nội tha thiết trong lòng bạn đọc nhất là những người con thủ đô xa quê. Tác phẩm như lời nhắc nhở chúng ta cần chung tay giữ gìn, bảo vệ những nét đẹp truyền thống trong văn hóa ẩm thực của mảnh đất Kinh Kì. Các bạn học sinh thân mến. Một nhà văn có nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”. Sách không chỉ cung cấp cho chúng ta những tri thức mới mà còn giữ lại cho con người suy nghĩ, tâm tư tình cảm, giữ lại những ký ức, những khoảnh khắc tươi đẹp. Các bạn hãy tìm đọc cuốn sách này tại thư viện của trường THCS Chu Văn An để cùng cảm nhận, đắm chìm trong nền văn hóa ẩm thực độc đáo mà tinh tế của mảnh đất Hà Thành nhé! |
