(HNNN) - Ngày 10-7-2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1035/QĐ-TTg lấy ngày 15-3 hằng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam. Từ đó đến nay, hoạt động bảo vệ quyền của người tiêu dùng đã được quan tâm hơn và có những bước tiến đáng kể. Tuy nhiên, để phát huy tối đa quyền của mình, mỗi người tiêu dùng cần phải có nhận thức đúng, đầy đủ để tự bảo vệ bản thân, nhất là trong bối cảnh hội nhập, giao thương kỹ thuật số phát triển nhanh, mạnh, không ngừng thay đổi.
 Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng Ngày Quyền của người tiêu dùng thế giới (15-3) được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1983. Ngày Quyền của người tiêu dùng được ra đời nhằm cổ vũ cho những quyền cơ bản của người tiêu dùng, phản đối các hành vi vi phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, qua đó đề cao vai trò và vị thế của người tiêu dùng, đẩy mạnh công cuộc bảo vệ người tiêu dùng trên toàn thế giới. Trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, nhiều cơ hội mở ra, trong đó có quyền tiếp cận với nhiều sản phẩm và dịch vụ với chất lượng đảm bảo và giá cả phù hợp cho người tiêu dùng Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình này cũng tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro liên quan tới chất lượng hàng hóa, dịch vụ, ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng. Nhận thức rõ điều đó, việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng luôn được Đảng, Nhà nước ta quan tâm và ngày càng hoàn thiện về cơ sở pháp lý để tạo thuận lợi cho người dân. Pháp lệnh Chất lượng hàng hóa 1999 (sau đó là Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa 2007) và Pháp lệnh Đo lường 1999 đã đề cập tới những điều khoản để người tiêu dùng không bị thiệt thòi khi sử dụng hàng hóa, dịch vụ. Đặc biệt, Luật Cạnh tranh năm 2004 đã có quy định cụ thể nhằm chống lại các tác động tiêu cực từ hành vi hạn chế cạnh tranh và cạnh tranh không lành mạnh làm phương hại đến quyền, lợi ích chính đáng của doanh nghiệp, người tiêu dùng. Bộ luật Dân sự năm 2005 cũng quy định cụ thể về việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Đó là chưa kể nhiều quy định chuyên ngành, đặc biệt là quy định về an toàn thực phẩm, đều có những điều khoản chặt chẽ nhằm ràng buộc trách nhiệm của nhà sản xuất, cung cấp dịch vụ với người tiêu dùng… Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam (15-3), kể từ đó, nhiều hoạt động tích cực đã được tổ chức liên tục nhằm khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng với sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước. Ngày Quyền của người tiêu dùng không chỉ hướng tới tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và các chính sách về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn tạo cơ sở huy động sự tham gia của toàn xã hội đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trên cơ sở đó xây dựng một môi trường tiêu dùng lành mạnh cho cả người tiêu dùng và các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; giữ ổn định và tạo động lực phát triển, đổi mới, sáng tạo cho nền kinh tế đất nước. Đây cũng là dịp để nâng cao trách nhiệm, khuyến khích sự hợp tác và phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trong việc thực hiện các hoạt động bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng... Mới đây, Bộ Công Thương đã giới thiệu Dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) để lấy ý kiến góp ý. So với Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (2010), dự thảo có nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung, đặc biệt là về khái niệm người tiêu dùng, người tiêu dùng dễ bị tổn thương, quyền của người tiêu dùng, giải quyết tranh chấp của người tiêu dùng… nhằm bảo vệ hiệu quả hơn quyền của người tiêu dùng trong tình hình mới. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, những năm qua, bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng từ Trung ương tới địa phương không ngừng được hoàn thiện, đồng thời, có sự hỗ trợ nhằm phát triển mạnh mẽ mạng lưới các Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên cả nước. Hệ thống Tổng đài tư vấn, hỗ trợ người tiêu dùng 1800.6838 tại Bộ Công Thương đã được kết nối với trên 50% số tỉnh, thành phố để tiếp nhận, tư vấn, hỗ trợ giải quyết cho hàng nghìn phản ánh, khiếu nại, yêu cầu của người tiêu dùng trên cả nước. Nâng cao nhận thức để tự bảo vệ Rõ ràng, các hành lang pháp lý, căn cứ để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã và đang ngày càng được hoàn thiện, thế nhưng, theo phản ánh trên các phương tiện thông tin đại chúng và mạng xã hội, vẫn xuất hiện không ít vụ việc xâm hại quyền của người tiêu dùng. Liên tiếp các vụ tiêu thụ hàng giả, hàng nhái, thực phẩm không bảo đảm an toàn bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ. Đặc biệt, khi thương mại điện tử, bán hàng qua mạng xã hội ngày càng trở nên phổ biến, thì càng khó kiểm soát chất lượng, nguồn gốc hàng hóa. Và những lời phàn nàn, kêu ca cũng tăng lên khi gặp phải tình trạng “treo đầu dê, bán thịt chó”, bán hàng theo địa chỉ ảo dẫn tới người tiêu dùng không biết tìm đâu để khiếu nại… Nhiều người nói vui là mua hàng rong, mua ở chợ cóc, chợ tạm còn có thể gặp lại người bán để phản ánh chứ nhiều trường hợp mua hàng trên mạng rồi tìm người bán như “tìm kim đáy bể”. Trong những tình huống như vậy, người tiêu dùng luôn “cầm đằng lưỡi”, việc khiếu nại rất khó khăn và có tẩy chay sản phẩm thì cũng đã “được vạ, má sưng”. Ở quy mô rộng hơn, những vụ việc lớn như kittest Việt Á hay chiêu trò đấu giá đất rồi bỏ cọc… có tác động rất lớn tới khách hàng là người tiêu dùng cuối cùng dù ai cũng nghĩ nó “chẳng liên quan tới mình”. Tất nhiên, những vụ việc lớn, đại án đó sẽ được các cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm khắc nhưng việc khắc phục triệt để hậu quả sẽ không dễ dàng. Để bảo vệ quyền lợi của chính mình, bên cạnh nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan chức năng chuyên ngành, mỗi người dân cần chủ động tìm hiểu, nâng cao nhận thức về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của bản thân. Đặc biệt, cần tìm hiểu kỹ lưỡng về nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm thay vì chỉ nghe “người nổi tiếng” quảng cáo trên mạng xã hội. Đã có không ít sản phẩm kém chất lượng được “thổi” công dụng thông qua việc nhờ nghệ sĩ, người nổi tiếng quảng cáo trên mạng xã hội. Tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm, thông tin về doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, đơn vị cung ứng sản phẩm… chính là cách để không rơi vào “sự đã rồi”. Mà muốn làm được điều đó, không có cách gì khác là luôn cập nhật kiến thức pháp luật, kiểm tra, đối chiếu thông tin. Được biết, cuối năm 2020, Thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 5718/QĐ-UBND về việc đẩy mạnh triển khai các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025. Theo đó, Thành phố khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp đưa chính sách, quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng vào chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp... Cùng với đó là cảnh báo và hướng dẫn người tiêu dùng về cách thức mua hàng, các dấu hiệu nhận biết hàng thật, hàng giả; quy trình phản ánh, khiếu nại khi quyền của người tiêu dùng bị xâm hại hoặc khi phát hiện vi phạm. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá chất lượng hàng hóa, dịch vụ; xây dựng cơ chế phối hợp, xử lý vi phạm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng… Rõ ràng, nếu người tiêu dùng tìm hiểu kỹ, quyền lợi sẽ không bị xâm hại.
Hộp bánh bà Hoàn mua có khối lượng 450 gram nhưng tấm bìa carton đã nặng tới 200 gram. Giữa tháng 2/2022, bà Nguyễn Thị Hoàn (phường Nguyễn Du - TP Hà Tĩnh) mua hộp bánh quy tại một cửa hàng tạp hóa. Hộp bánh ghi khối lượng tịnh 450 gram nhưng khi mở ra sử dụng, thấy tấm bìa carton bên trong hộp, bà đưa cân thử thì cả hộp lẫn bánh là 450 gram, trong đó tấm bìa cartron có khối lượng 200 gram. Cho rằng nhà sản xuất đánh lừa người tiêu dùng, tuy nhiên, bà Hoàn “tặc lưỡi" cho qua vì nghĩ hộp bánh chẳng đáng bao tiền. Đây chỉ là một trong nhiều câu chuyện khách hàng “ngậm trái đắng” khi phát hiện hàng hóa kém chất lượng, thiếu trọng lượng. Và cũng như bà Hoàn, dù không hài lòng với sản phẩm mình bỏ tiền ra mua, nhiều người tiêu dùng khác cũng chọn cách im lặng vì cho rằng sản phẩm giá trị nhỏ. Hơn nữa, đa số người dân còn có tâm lý ngại va chạm, phiền phức, sợ mất thời gian khi đến cơ quan chức năng phản ánh, khiếu kiện. Từ năm 2021 tới nay, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh đã phát 28.000 tờ rơi tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng. Theo ông Trần Hữu Hạnh - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh, người tiêu dùng có 8 quyền và 2 nghĩa vụ được quy định rõ tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tuy nhiên, thực tế hiện nay nhiều người tiêu dùng vẫn chưa thực sự quan tâm đến quyền lợi của mình trong hoạt động mua bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ. Nhiều người vẫn “làm ngơ”, không lên tiếng dù quyền lợi chính đáng của mình bị xâm hại hoặc có tâm lý dễ dãi trong lựa chọn mua hàng. Chính điều này đã góp phần tiếp tay, tạo cơ hội cho hoạt động gian lận thương mại, hàng kém chất lượng xuất hiện. Nhằm tăng cường công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thời gian qua, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh đã phối hợp với các chính quyền địa phương và lực lượng chức năng tổ chức nhiều hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng như: phát tờ rơi, dán thông báo đường dây nóng, đặt hòm thư tiếp nhận phản ánh, kiểm soát thị trường hàng hóa, xử lý các hành vi vi phạm trong kinh doanh... Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định rõ 8 quyền và 2 nghĩa vụ của người tiêu dùng. “Từ đầu năm 2021 đến nay, hội đã in ấn, phát 28.000 tờ rơi tuyên truyền quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng tại các địa phương trên địa bàn tỉnh. Cán bộ hội đã phối hợp với địa phương trực tiếp phát tờ rơi, tuyên truyền qua loa phát thanh… để người dân nâng cao nhận thức và hành động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trong tiêu dùng hàng hóa và sử dụng dịch vụ. Trong năm 2021, hội cũng đã tiếp nhận, giải quyết 105 phản ánh, khiếu nại, yêu cầu của người tiêu dùng về việc nghi vấn chất lượng, không thực hiện bảo hành hàng hóa, nâng giá dịch vụ, hủy hợp đồng mua bán không đúng quy định... ” - ông Trần Hữu Hạnh - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh cho biết thêm. Theo đánh giá của các lực lượng chức năng, hiện nay, đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh đã nhận thức được vai trò, trách nhiệm trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, các cơ sở đã chú trọng hơn việc nâng cao chất lượng sản phẩm, niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết. Cùng với đó, có các hoạt động khuyến mãi, tri ân khách hàng, tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng. Lực lượng quản lý thị trường kiểm soát thị trường hàng hóa lưu thông trên địa bàn. Tuy nhiên, bên cạnh phương thức kinh doanh truyền thống, hoạt động kinh doanh ngày càng phong phú với nhiều phương thức, giao dịch. Điều này đòi hỏi không chỉ các cơ quan quản lý mà chính người tiêu dùng cũng cần chủ động bảo vệ quyền lợi của chính mình. Trong đó, những vấn đề thường gặp nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng là: nguồn gốc, xuất xứ, giá cả, chất lượng sản phẩm, hạn sử dụng, vệ sinh an toàn thực phẩm... Chị Trần Thị Phương trú tại thị trấn Hương Khê cho hay: “Thông qua các kênh tuyên truyền của Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các cấp chính quyền, chúng tôi đã biết hơn về cách kiểm chứng sản phẩm hàng hóa, nhờ vậy có thể giảm tránh việc mua phải hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, chúng tôi cũng thường tìm mua các loại hàng hóa, sản phẩm tiêu dùng ở những cửa hàng, thương hiệu có uy tín, tuyệt đối không mua hàng khi không biết rõ nguồn gốc, giá cả các sản phẩm”. Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam (15/3) năm 2022 tại Hà Tĩnh được tổ chức với chủ đề: “Tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới”. Do tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp nên các hình thức mít tinh, diễu hành không được thực hiện do tập trung đông người. Thay vào đó, các sở, ngành, địa phương triển khai các hoạt động phù hợp như: treo băng rôn, biểu ngữ, cờ phướn; chạy chữ điện tử tại trụ sở làm việc; thiết kế banner hưởng ứng ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam; thực hiện các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhằm đưa luật và các văn bản liên quan đến công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đến với mọi người dân. Ông Nguyễn Đình Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Tĩnh cho biết: “Nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, lực lượng quản lý thị trường thường xuyên triển khai các hoạt động kiểm tra, kiểm soát hàng hóa lưu thông trên địa bàn. Hằng năm, đơn vị đã xử lý hàng nghìn vụ vi phạm trong kinh doanh. Tuy nhiên, cùng với sự vào cuộc của lực lượng chức năng, người tiêu dùng đóng vai trò rất quan trọng trong việc góp phần đấu tranh chống tệ nạn hàng giả, hàng kém chất lượng. Mỗi người hãy là người tiêu dùng thông thái, kỹ lượng trong lựa chọn hàng hóa và chủ động phản ánh, kiến nghị đến các cơ quan quản lý Nhà nước khi nghi ngờ, phát hiện dấu hiệu hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng hay các hành vi gian lận thương mại". Theo baohatinh.vn |
