Hiệu nguyệt là ai

Phượng khấu - tác phẩm cung đấu thuần Việt do đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh thực hiện là một trong những dự án phim mạng rất được quan tâm hiện nay. Không chỉ khai thác thể loại cung đấu vốn nhiều lần làm mưa làm gió màn ảnh Hoa ngữ, mà Phượng khấu còn là nơi hội tụ của dàn diễn viên tài năng, gạo cội của làng diễn xuất Việt Nam như NSND Hồng Vân, NSƯT Thành Lộc, Hồng Đào, NSƯT Tuyết Thu, NSƯT Ngọc Hiệp, NSƯT Lê Thiện…

Hiệu nguyệt là ai
Nội dung Phượng khấu xoay quanh cuộc đời Hiệu Nguyệt (Hồng Đào) - vợ cả của Hoàng đế Thiệu Trị nhà Nguyễn. Khi lang quân lên ngôi cửu ngũ chí tôn, Hiệu Nguyệt bắt đầu nhập cung, trở thành người đứng đầu các cung tần - Nguyên cơ. Vì có được sự sủng ái của Thiệu Trị, lại nắm nhiều quyền hành trong hậu cung, nên bà trở thành đối tượng thù hằn của các cung tần khác như Trắc cơ Phương Nhậm (Hồng Vân), Thị cơ Tịnh Yên, Thị cơ Tịnh Xuyên…

Hiệu nguyệt là ai
Phượng khấu là dự án phim nhận được rất nhiều sự chú ý nhờ mức độ đầu tư lớn, cùng kịch bản được dựng khá sát so với lịch sử. Trong quá trình làm phim, hình ảnh những bộ trang phục, đạo cụ tinh xảo mà đoàn làm phim sử dụng đã được đông đảo cư dân mạng tán dương. Mạch phim chậm rãi nhưng nhiều diễn biến thâm sâu, khó lường cũng là một điểm cộng của phim, khiến người xem cung đấu không khỏi liên tưởng đến những series Hoa ngữ từng làm mưa làm gió một thời: Hậu cung Chân Hoàn truyện (2011) và Hậu cung Như Ý truyện (2018).

Hiệu nguyệt là ai

Một cảnh trong phim “Hậu cung Chân Hoàn truyện”.

Vậy nhưng, một điểm yếu đang dần bị bộc lộ trong các tập phim gần đây chính là sự… thiếu khôn khéo của nhân vật chính - Nguyên cơ Hiệu Nguyệt. Dù là vợ cả của Thiệu Trị, kiêm cung tần có vị thế cao nhất trong hậu cung, nhưng Hiệu Nguyệt vẫn có nhiều hành động, lối cư xử sơ suất đáng ngạc nhiên. Điển hình, trong tập 6 vừa ra mắt trong tuần qua, Hiệu Nguyệt - người cai quản Thượng Diên (bộ phận chăm lo việc nấu nướng trong cung) - đã đứng ra lo liệu làm món chè đậu dành cho Hoàng trưởng tử Hồng Bảo ăn. Rắc rối bắt đầu ập đến.

Hiệu nguyệt là ai
Tuy nhiên, bát chè này đã bị cung nữ mới trong nhà bếp (vốn do Trắc cơ Phương Nhậm cài cắm) bỏ chất độc nhẹ. Khi bưng tới phục vụ cho Hồng Bảo, Công chúa Tĩnh Hảo - con gái của Hiệu Nguyệt đã giành lấy ăn để trêu anh. Khi Tĩnh Hảo bị trúng độc, Hiệu Nguyệt bị vu oan cho tội có âm mưu đầu độc Hồng Bảo, để rồi khiến chính con gái mình lãnh hậu quả.

Hiệu nguyệt là ai
Nhưng lúc bị sa vào bẫy của Phương Nhậm, thậm chí bị Thái hoàng thái hậu chất vấn, Hiệu Nguyệt đã không giữ được bình tĩnh mà liên tục xin lui để về chăm sóc con gái. Theo lẽ thường, khi bị đổ lỗi nghiêm trọng như hại chính con mình, hơn nữa người tra hỏi lại chính là Thái hoàng thái hậu, thì Hiệu Nguyệt phải bình tĩnh giãi bày và cố gắng minh oan cho bản thân. Thế nhưng, việc bà lại liên tục tìm cách thoái lui đúng lúc dầu sôi lửa bỏng này, càng khiến cho mình bị nghi ngờ nhiều hơn. Kết quả là Hiệu Nguyệt bị Thái hoàng thái hậu giam lỏng, việc chăm sóc con gái đành nhờ cậy cung tần khác là Đoàn Viên.

Hiệu nguyệt là ai
Thông thường, nhân vật nữ chính trong phim cung đấu rất đa dạng, có thể hiền lành, không dã tâm (như Như Ý trong Như Ý truyện), có thể quyết đoán, lạnh lùng (như Chân Hoàn trong Chân Hoàn truyện). Tuy nhiên, giữa những nữ chính này luôn phải có một “kĩ năng sinh tồn” cơ bản - đó là sự khôn khéo và chừng mực. Không có sự khôn khéo, chừng mực, chỉ riêng việc tồn tại qua ngày trong hậu cung khắc nghiệt đã là khó, chứ chưa bàn đến đối phó với các cung tần mưu mô thâm hiểm khác.

Hiệu nguyệt là ai
Trong tập 5 Phượng khấu, Hiệu Nguyệt từng mắc lỗi trang trí đồ ăn bằng hoa lan - loài hoa Thái hoàng thái hậu ghét, nên bị tước quyền quản lý Thượng Nghi, Thượng Y, Thượng Thảng; từ cung tần quyền lực nhất bị đẩy xuống dưới cơ Phương Nhậm. Chuyện này xem chừng có thể bỏ qua, vì không ai không có lúc sơ sẩy, một chuyện nhỏ như vậy có lỡ quên cũng bình thường. Nhưng sang tập 6 gần đây, việc Hiệu Nguyệt mất bình tĩnh giữa lúc bị tra hỏi, có ý né tránh bề trên thì thật không phù hợp với vị thế vợ cả của mình. Điều này khiến bà trở nên kém cỏi so với những Như Ý, Chân Hoàn nổi tiếng của màn ảnh Hoa ngữ, những người luôn cố gắng giải vây cho mình một cách bình tĩnh, cung kính, khéo léo dù bị dồn ép thế nào đi nữa.

Hiệu nguyệt là ai

Nhân vật Như Ý trong “Hậu cung Như Ý truyện”.

Kể từ tập đầu tới nay, Hiệu Nguyệt vẫn luôn có vị thế nhất định trong cung. Nhưng vị thế ấy dường như chỉ có sẵn nhờ tước hiệu Nguyên cơ, sự sủng ái của Thiệu Trị và trước đó là sự nâng đỡ của bà phi Hiền, chứ không phải do bà đích thân giành được. Nói cách khác, kể từ khi trở thành cung tần, Hiệu Nguyệt chỉ có… thụt lùi chứ chưa tiến được bước nào đáng kể. Nếu như bà không nhanh chóng tìm cách giải vây cho mình ở tập sau, rất có thể bộ phim sẽ trở nên nhàm chán do nhân vật chính có… EQ thấp, tự đẩy mình vào thế khó như thế này.

Bộ phim Phượng Khấu kể về cuộc đời của Từ Dụ Hoàng Thái hậu gần đây đã thu hút sự quan tâm rất lớn của mọi người. Bà là một trong hai bà hoàng sinh ra ở xứ Gò Công.

Khi triều đình nhà Nguyễn thất thế và ký hòa ước hàng Pháp, vua Tự Đức – con trai của bà Từ Dụ - đã tìm mọi cách để giữ lại vùng đất quê ngoại. Do đó trong Hòa ước Giáp Tuất (1874) có một điều khoản quan trọng và đặc biệt liên quan đến điều này.

Cuộc đời bà Hoàng Thái hậu xứ Gò Công

Bà Phạm Thị Hằng (1810-1902), tự là Nguyệt, là người ở Giồng Sơn Quy (Gò Rùa), làng Gò Công, huyện Tân Hòa, đất Gia Định (nay là thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Bà là con gái của Lễ bộ Thượng thư Phạm Đăng Hưng và bà Phạm Thị Vị. Ngay từ khi còn nhỏ, bà đã nổi tiếng là người con hiếu thảo, thông minh, hiền thục, tinh thông kinh sử và rất xinh đẹp.

Hiệu nguyệt là ai
Nhân vật Hiệu Nguyệt Phạm Thị Hằng trong bộ phim dã sử Phượng Khấu của đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh.

Năm 14 tuổi, bà được Đức Thuận Thiên Cao Hoàng hậu Trần Thị Đang tuyển chọn vào cung để hầu hạ cho hoàng tử trưởng Nguyễn Phúc Miên Tông. Qua năm sau thì bà hạ sinh con gái đầu lòng là Diên Phúc công chúa Nguyễn Phúc Tĩnh.

Năm thứ hai nhập cung, bà sinh thêm một công chúa là Nguyễn Phúc Uyên Ý, tuy nhiên cô công chúa này chỉ sống được 3 tuổi. Năm 1829, bà sinh được một trai và đặt tên là Nguyễn Phúc Thì, sau đổi tên là Nguyễn Phúc Hồng Nhậm.

Khi Nguyễn Phúc Miên Tông nối ngôi (tức là vua Thiệu Trị), bà đã được phong làm Cung tần. Khi vua Thiệu Trị tuần du đất Bắc để giải quyết chuyện bang giao, bà đã được theo hầu và sớm tối lúc nào cũng túc trực chăm sóc cho vua. Thêm vào đó, vua còn giao cho bà giữ ngọc tỷ và ấn tín. Sau đó bà được vua sung chức Thượng nghi, cai quản Lục thường (tức là 6 công việc hầu hạ vua trông cung).

Năm Thiệu Trị thứ 3 (1843), bà được phong lên làm Thành phi, đứng đầu các tước Phi thuộc hàng nhị giai. Ba năm sau, bà tiếp tục được phong làm Quý phi, đứng đầu các tước Phi thuộc hàng nhất giai.

Người trong cung ai cũng yêu quý và kính trọng bà bởi tính nhân từ, hiền lương, hòa nhã với mọi người. Khi vua Thiệu Trị ốm nặng, bà đã ngày đêm hầu hạ thuốc thang nhưng không qua khỏi. Kế hoạch phong Hậu cho bà của vua Thiệu Trị đã không được thực hiện.

Hiệu nguyệt là ai
Đức Từ Dụ Hoàng Thái hậu trong tranh vẽ.

Vua Thiệu Trị băng hà. Nguyễn Phúc Hồng Nhậm (tức vua Tự Đức) nối ngôi đã phong bà làm Hoàng Thái hậu. Tuy nhiên, bà đã từ chối tôn hiệu cao quý đó. Hai năm sau, bà mới chịu thực hiện nghi lễ tấn phong nhưng chỉ thực hiện đơn giản, không tốn kém.

Dưới triều vua Tự Đức, bà đã cố gắng dạy dỗ, uốn nắn để vua Tự Đức trở thành một vị vua chí hiếu. Bà cũng thường xuyên góp ý, hướng dẫn vua cách trị quốc an dân.

Điều khoản quan trọng và đặc biệt trong hòa ước Giáp Tuất (1874)

Dưới thời vua Thiệu Trị, xứ Gò Công thuộc về tỉnh Gia Định. Khi Pháp tấn công và đánh chiếm được thành Gia Định, triều đình Huế thất bại và phải ký hòa ước đầu hàng.

Hòa ước Nhâm Tuất (1862) đã làm cho vua Tự Đức ăn ngủ không yên bởi vua không muốn quê ngoại là Gò Công mất vào tay Pháp. Xứ Gò Công khi đó có lăng mộ dòng họ Phạm Đăng, bên ngoại của vua Tự Đức.

Những ngôi mộ nhà họ Phạm là: Phạm Đăng Dinh, nội tổ Phạm Đăng Hưng; Phạm Đăng Long và Phạm Thị Tánh: ông bà cố ngoại vua Tự Đức. Phạm Đăng Hưng và Phạm Thị Du: ông bà ngoại vua Tự Đức.

Hiệu nguyệt là ai
Lăng Hoàng gia ở Gò Công (Tiền Giang).

Triều đình vua Tự Đức đã cử sứ bộ Phan Thanh Giản sang Pháp thương lượng để chuộc lại 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ. Sách Bang giao Đại Việt triều Nguyễn cho biết là vua Tự Đức đã dụ cho Phan Thanh Giản:

“Trẫm ngày ngày mong ngươi thu lại 3 tỉnh ấy, báo cho trẫm. (Lấy lại được) thì ngươi giả sử có chết cũng nhắm được mắt, trẫm (có chết) cũng an tâm. Không thế thì (trẫm) cùng với ngươi cùng mang tội đến muôn đời, không bao giờ chuộc được. (Khi chết xuống) hồn vía cũng không tan, cũng làm hùng kiệt loài quỷ để mong báo thù mới hả. Nói đến đây đau lòng không thể viết được nữa”.

Tuy nhiên, sứ bộ Phan Thanh Giản đã không chuộc được. Sau khi Pháp chiếm thêm 3 tỉnh miền Tây, vua Tự Đức tiếp tục gửi sứ bộ sang thương lượng để chuộc lại 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ.

Pháp tiếp tục đưa quân ra Bắc đánh chiếm thêm một số tỉnh. Năm 1874, dưới sức ép của Pháp, một hòa ước mới được ký kết để thay thế cho Hòa ước Nhâm Tuất (1862), đó là Hòa ước Giáp Tuất (1874).

Hòa ước Giáp Tuất (1874) có 22 điều khoản, trong đó điều khoản thứ 5 là điều khoản quan trọng và đặc biệt nhất. Nội dung điều khoản thứ 5: “…Duy nước Đại Nam có phần mộ quê ngoại về họ Phạm, họ Hồ công 14 sở, trong đó họ Phạm 11 sở, ở thôn Tân Niên Đông và thôn Tân Quan Đông thuộc Gia Định, họ Hồ 3 sở ở thôn Linh Chiểu Tây và xã Tân Mai thuộc tỉnh Biên Hòa. Các mộ ấy nghiêm cấm các hạng người đều không được xâm phạm.

Nước Đại Pháp lại xin trích 200 mẫu ruộng đất gần mộ trong đó giao cho họ Phạm 100 mẫu, họ Hồ 1.000 mẫu để làm nhu phí vâng giữ các phần mộ. Còn như ruộng đất ấy và nhân định họ Phạm, họ Hồ, nước Đại Pháp đều miễn trừ đi lính, đi phu và các thuế đinh thuế điền”.

Hiệu nguyệt là ai
Chân dung Vua Tự Đức – người đã giữ lại lăng mộ dòng họ ngoại

Vua Tự Đức vui mừng vì đã hoàn thành nhiệm vụ với gia đình, dòng họ. Tuy nhiên, vua Tự Đức lại chưa làm tròn nhiệm vụ với đất nước khi để Pháp đánh chiếm nước ta. Sau này, Từ Dụ Hoàng Thái hậu đã đề nghị vua Thành Thái về thăm Gò Rùa, thăm mộ tổ tiên họ ngoại và tiện thể dò xét nhân tình.

Năm 1992, Lăng Hoàng Gia đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia.

Mời quý độc giả xem video: Cố đô Huế - một điểm đến di sản - nhìn từ flycam.


Lưu Minh Triều