Số liệu của GfK cho thấy điện thoại trong tầm giá dưới 2 triệu tại Việt Nam đang giảm mạnh thị phần. Theo các nhà bán lẻ và phân phối, hiện tượng này có nhiều nguyên nhân. Theo số liệu của GfK về thị trường di động Việt Nam 6 tháng đầu năm 2016, thị phần của nhóm điện thoại dưới 2 triệu giảm từ 24,2% xuống còn 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Điện thoại từ 2-3 triệu cũng thu hẹp thị phần từ 19,7% xuống còn 17,4%. Số liệu này bao gồm cả điện thoại cơ bản (feature phone) lẫn điện thoại thông minh (smartphone). Bức tranh này hoàn toàn trái ngược với cảnh sôi động của nhóm điện thoại phổ thông, cận cao cấp và cao cấp, khi thị phần của ba phân khúc này đều tăng trưởng mạnh. Ngay cả tầm giá 8-10 triệu vốn có doanh số èo uột trong những năm qua cũng có mức tăng gấp đôi so với năm 2015. Những diễn biến mới thông qua con số từ GfK khiến các hãng điện thoại vui mừng, nhưng cũng đặt ra câu hỏi liệu người dùng Việt Nam đang ngày càng "chịu chơi" hơn, hay do các hãng điện thoại đang dần từ bỏ địa hạt giá rẻ? Đại diện của các nhà bán lẻ lớn như Thế Giới Di Động, FPT Shop... đều thông báo sức mua điện thoại giá rẻ đang ở mức ổn định. "So với cùng kỳ 2015 thì 6 tháng đầu năm nay, nhóm dưới 2 triệu tăng 49% về số lượng và 175% về doanh thu", ông Đặng Thanh Phong - Trưởng phòng PR & Marketing của Thế Giới Di Động chia sẻ.  Nhiều chương trình trả góp khiến người dùng mạnh dạn mua máy phổ thông thay vì chọn điện thoại giá rẻ Theo một nhà bán lẻ tại TP HCM, sở dĩ nhóm điện thoại dưới 2 triệu đang dần ít khách vì năm qua có hàng loạt chương trình trả góp điện thoại với 0% lãi suất diễn ra ở các đại lý lớn cho đến các cửa hàng nhỏ lẻ. "Thay vì bỏ ra số tiền nhỏ để mua điện thoại giá rẻ, người dùng có thể mua ngay điện thoại phổ thông tầm 3-4 triệu và trả dần", vị này cho biết. Theo đó, Samsung và Oppo đang là hai thương hiệu có chương trình trả góp và khuyến mãi mạnh nhất trong nhóm 3-4 triệu và kể cả trong nhóm từ 6 triệu trở lên. Đây chính là lý do vì sao người dùng tại Viêt Nam ngày càng mua điện thoại giá cao hơn những năm trước. Bên cạnh đó, có một nguyên nhân khác khiến nhóm điện dưới 2 triệu và 2-3 triệu dần thu hẹp thị phần tại Việt Nam. Theo bà Hoàng Thuỳ Linh, phụ trách truyền thông và marketing của Mobiistar, so với năm ngoái, số thương hiệu góp mặt trong nhóm này không còn nhiều. Dù nhu cầu vẫn còn nhưng lợi nhuận không cao khiến hầu hết các thương hiệu đều muốn di chuyển lên phân khúc phổ thông (3-6 triệu). . Tuy nhiên, việc các thương hiệu dần rời bỏ sân chơi giá rẻ và người dùng "chịu chi" hơn chưa phải là nguyên nhân chính khiến nhóm điện thoại dưới 3 triệu giảm sút thị phần. Nguyên nhân chính ít ai biết nằm ở "góc khuất" trong thống kê của GfK. Ông Trương Hữu Dũng, một người kinh doanh điện thoại lâu năm ở TP HCM cho rằng số liệu của GfK chưa bao quát hết những thương hiệu "noname" vốn đang làm mưa làm gió ở các tỉnh, nông thôn và miền núi. Cụ thể, ông Dũng liệt kê hàng loạt các thương hiệu smartphone giá rẻ đang bán chạy như Arbutus, Forme, Hot Wav Bluoo... Những nhãn hiệu ít được biết đến này chưa đủ khả năng để lọt vào thống kê của GfK, nhưng lại "gặm nhấm" thị phần của những tên tuổi lớn đang nằm trong bảng số liệu. Cùng với những kẻ vô danh trên, iPhone hàng dựng hoặc đã qua sử dụng nhập lậu từ Trung Quốc cũng được cho là góp phần đẩy smartphone chính hãng giá rẻ lâm vào cảnh chợ chiều. Chỉ với 2-3 triệu đồng, người mua đã có thể sở hữu iPhone 5C hoặc iPhone 4S, iPhone 5 đời cũ. Số lượng máy bán ra theo cách này được tính là "grey market" (thị trường xám), không nằm trong số liệu của GfK. Theo dự đoán của các nhà bán lẻ, điện thoại giá rẻ chưa thể "chết" ngay tại Việt Nam vì nhu cầu vẫn còn. Các thương hiệu như Samsung, Oppo, Motorola, HTC, Microsoft... hay ngay cả những thương hiệu Việt như Mobiistar, Q đều duy trì một vài mẫu máy để phục vụ người tiêu dùng, nhưng hầu hết sẽ dần rời bỏ vì không mang lại nhiều lợi nhuận./. Với chiến lược Smartphone thương hiệu Việt, Mobiistar đã ghi dấu ấn thành công ngay trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế, thiếu hụt sức mua và thị trường điện thoại thương hiệu Việt đuối sức trên sân nhà hiện nay. Cuộc trò chuyện với Carl Ngô Nguyên Kha - Giám đốc điều hành Mobile Star - DN sáng lập và sở hữu Mobiistar từ tiền thân P&T Mobile - cho thấy không hẳn điện thoại Việt đã “hết đất sống”, và những điều đang đón đợi các DN điện thoại Việt ở phía trước. Tìm một chỗ trong chuỗi cung ứng giá trị toàn cầu - Xin được bắt đầu bằng một câu hỏi mà bất kỳ ai là người Việt, cũng thấy “nóng” : Tại sao một thương hiệu điện thoại của VN, nhưng nhà máy sản xuất lại đặt ở Trung Quốc, thưa anh ? Rất đơn giản, ở Trung Quốc có “vùng nguyên liệu”, hay còn gọi là công nghiệp phụ trợ, hỗ trợ cho ngành sản xuất điện thoại di động nói riêng và các sản phẩm điện tử nói chung. Họ có những tỉnh, thành phố, khu công nghiệp chỉ chuyên sản xuất điện thoại đi động và các sản phẩm phụ trợ, bao quanh đó là các DN về cung ứng vỏ cứng, cung ứng bao vỏ hộp, làm khuôn... Cũng cần phải nói thêm là hầu hết những thương hiệu điện thoại nổi tiếng hiện nay, đều đặt nhà máy sản xuất ở Trung Quốc. Có lẽ cũng vì nguyên do này. Tuy là sản xuất ở Trung Quốc, nhưng “đầu não” nghiên cứu, thử nghiệm và hoàn thiện của sản phẩm Mobiistar vẫn ở VN. Thiết lập hoặc ứng dụng phần mềm cho sản phẩm, thiết kế sản phẩm, khảo sát thị trường và chăm sóc khách hàng của Mobiistar đều là người VN, và của VN, đặt tại VN. Các đối tác sản xuất ở Trung Quốc là các đơn vị “outsourcing” theo đơn hàng của Mobile Star. - Dù vậy, anh có thấy “lấn cấn” và mong muốn có một nhà máy sản xuất Mobiistar tại VN ? Có không ít khách hàng đặt câu hỏi giống như chị. Họ tha thiết muốn có sản phẩm Việt 100%, do người Việt gia công, sản xuất. Vấn đề ở đây là chúng tôi có thể có vốn liếng, có thể đầu tư nhà máy, nhưng những khâu còn lại như đã nói ở trên, thì giải quyết ra sao ? Khi không có vùng nguyên liệu ngay sẵn bao quanh nhà máy, không có các nhân công chuyên gia công sản xuất sản phẩm điện thoại, chúng tôi sẽ phải “nhập khẩu”. Như vậy không những tăng chi phí cơ hội mà chi phí cấu thành sản phẩm cũng tăng rất nhiều. Trong thời đại hiện nay, chúng ta vẫn hay đề cao “Just in time” - Đúng thời điểm. Nếu không đúng thời điểm thì không còn được người tiêu dùng đón nhận. Không đúng thời điểm thì giá sản phẩm cũng có sự dao động và gia tăng rất lớn. Và không giải quyết được những vấn đề đó, cũng không còn lợi thế của Mobiistar là sản phẩm tốt nhưng giá hợp túi tiền người dân được nữa ! - Có nghĩa là trong tương lai, người Việt vẫn rất khó mơ về một thương hiệu điện thoại thuần Việt ? Cá nhân tôi có suy nghĩ khác. Bây giờ đã là thời đại của kinh tế toàn cầu. Mọi sự phân công lao động hợp lý và bản thân mình có được sự đóng góp của mình trong một vị trí, công đoạn nào đó của chuỗi cung ứng giá trị toàn cầu, qua đó tìm kiếm được giá trị gia tăng, tôi cho đã là rất tốt. Không nhất thiết một DN phải làm hết từ đầu đến cuối ! Và không nhất thiết phải phân biệt mọi công đoạn, xuất xứ các công đoạn một khi đã gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu. - Nhưng có lẽ nếu không vì một ước mơ điện thoại thương hiệu Việt, hẳn anh đã không từ bỏ vị trí rất được nhiều người mơ ước trước đây - Trưởng đại diện Sony Ericsson VN - vị trí anh bắt đầu từ năm 30 tuổi ? Giữa việc xây dựng một sản phẩm, thương hiệu của riêng Cty mình, chăm chút cho mỗi sản phẩm ngay từ những đường nét chi tiết nhất để nó long lanh, vừa ý người tiêu dùng, chắc chắn sẽ khác nhiều so với việc quảng bá - marketing về chất lượng, vẻ đẹp của một sản phẩm không phải của chính mình. Công việc ở vế thứ nhất như vậy theo tôi cũng thú vị hơn. Đương nhiên, với mỗi người điều đó sẽ được đánh giá khác nhau, nhưng tôi vẫn nghĩ rằng có lẽ với đại đa số những người làm kinh doanh, ngoài kinh doanh thu lợi nhuận, ai cũng mong có được những “đứa con” của mình, được chăm bẵm nó, nhìn nó lớn lên. Quan trọng nhất : Khách hàng muốn gì ! - Vậy là khi đặt ra việc sản xuất và xây dựng nhãn hàng Mobiistar, P&T Mobile lúc ấy cũng không chỉ tính đến chuyện thu lợi ? Có nhiều người do sở thích hoặc năng lực, mục tiêu, ngay từ đầu và cho đến về sau, họ chỉ chọn công việc phân phối. Sự phân công lao động và lựa chọn của mỗi người và điều đó khiến bức tranh kinh doanh phong phú hơn. Để xác định được vị trí trong một chuỗi giá trị trong kinh doanh, người làm kinh doanh bao giờ cũng phải hiểu mình muốn gì và quan trọng hơn hết, là các đối tượng khách hàng mục tiêu của mình muốn gì. Từ đó, mới thiết lập các công việc, hoạt động, sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ đáp ứng được mong muốn của các khách hàng mục tiêu. Điều đó quyết định ta chọn tham gia công đoạn nào hay sẽ đi từ đầu đến cuối sự ra đời, vận hành guồng máy phân phối một sản phẩm. Thật ra nếu nhìn lại công việc của P&T, tiền thân của Mobile Star hôm nay, chúng tôi đã bắt đầu từ việc phân phối các sản phẩm, nhãn hàng khác. Nhờ các kinh nghiệm trong việc bán hàng, ra mắt các sản phẩm quốc tế, chúng tôi chọn con đường cho ra đời các dòng sản phẩm mới của mình hôm nay. - Thị trường điện thoại thương hiệu Việt có khá nhiều “ông lớn”, như VNPT, FTP, Viettel... Vậy đâu là lợi thế cạnh tranh của Mobile Star bên cạnh những “nhà giàu” này ? Chúng tôi cũng không đặt nặng vấn đề phải cạnh tranh, mà chỉ quan tâm đến chuyện mình có hiểu người tiêu dùng hay không, và làm thế nào để người tiêu dùng có cảm hứng muốn mua, muốn sử dụng không chỉ vì thấy nó hợp túi tiền. Vì lý do đó, chúng tôi cũng huy động mọi khả năng có thể từ cộng sự, nhân viên để tập trung cho ra sản phẩm tốt nhất, để những đại lý phân phối, bán hàng cũng thấy họ có lý do, có lợi ích thực sự khi lựa chọn sản phẩm của chúng tôi và mang đến cho người tiêu dùng. Đó là cách mà chúng tôi cố gắng để phát triển, và cũng phù hợp với quy mô của Mobile Star. - Anh có thể giới thiệu đôi chút về các dòng sản phẩm của Mobiistar ? Chúng tôi hiện có 5 dòng sản phẩm chính : Dòng 1 là các sản phẩm chuyên dùng nghe gọi đơn giản, dòng B. Dòng 2 là @ với đặc trưng là các bàn phím tiện ích cho nhắn tin message. Dòng 3 là sản phẩm với những tiện ích dành cho người nghe nhạc - M. Dòng thứ 4 với các đặc trưng dành cho người yêu thích thời trang - Fashion. Còn mới đây chúng tôi có thêm S - Smartphone, cho làn sóng ưa chuộng các sản phẩm này vốn mới bùng nổ. Trong mỗi dòng chúng tôi thường có những nhóm sản phẩm với các đặc trưng khác nhau. Ở giai đoạn hiện nay thì có lẽ Smartphone theo tôi vẫn sẽ là dòng sản phẩm có thể khai triển trong tương lai. Nhưng “tương lai” trong lĩnh vực kinh doanh này cần phải hiểu chỉ có ý nghĩa đôi khi rất ngắn, vì sự thay đổi và chuyển biến là không ngừng. - Nghĩa là một DN sản xuất và kinh doanh điện thoại khó có thể xây dựng, định vị và trông cậy vào một dòng sản phẩm chính, dù đó là dòng nào ? Thế giới ngày càng thông minh và bất kỳ DN nào muốn tồn tại, cũng phải không ngừng đón trước và thay đổi! Cách đây một năm, chúng tôi đã dự báo sẽ có làn sóng sử dụng Smartphone tại VN. Căn cứ trên dự báo đó, chúng tôi đã đưa ra sản phẩm Pre-Smartphone (tiền smartphone), với khoảng 7 sản phẩm. Cách đây khoảng 3 tháng chúng tôi cho ra đời sản phẩm Touch S01, ứng dụng hệ điều hành Android với 3G, giá dưới 3 triệu VND và được người tiêu dùng đón nhận, tạo ra độ nóng nhất định. Có thể nói đây là dòng sản phẩm thành công của Mobiistar hiện nay. Ngay sau đó, chúng tôi giới thiệu điện thoại Touch S02, smartphone android với kết nối wifi, giá khoảng 1,8 triệu đồng. Chúng tôi cũng được đón nhận tốt với sản phẩm Touch Lai 5, sản phẩm “lai” giữa máy tính bảng và điện thoại thông minh. Trong tháng 9 này, chúng tôi có sản phẩm Touch S03 với màn hình 4.0, chạy HĐH Android, kết nối 3G mà giá có 2,8 triệu, Đặc biệt là sản phẩm Touch Kem 430 với phiên bản Ice Cream Sandwich (Android 4.0) giá khoảng 3,4 triệu. Nói vậy để thấy: chưa nói đến chuyện đi đầu, đón trước, nắm bắt được xu hướng thị trường, chỉ mỗi việc bắt kịp thôi thì DN đã không thể dừng lại ở một vài sản phẩm và cứ thế sản xuất hoài. Thế giới ngày càng thông minh và bất kỳ DN nào trong ngành này muốn tồn tại, cũng phải không ngừng đón trước và thay đổi ! - Nói như vậy, có thể kỳ vọng vẫn còn có những “ngách” để các nhãn hàng điện thoại Việt phát triển ? Tôi cho là mọi sự so sánh đều rất khó chính xác. Các nhãn hàng quốc tế đa phần đều đã định vị mình và có những dòng sản phẩm rất nổi tiếng. Các nhãn hàng trong nước tuy cũng có lợi thế riêng trên thị trường nội địa, nhưng khó khăn vẫn là chính. Chúng tôi cố gắng khai thác những lợi thế riêng trên thị trường nội địa, để làm ưu thế phát triển của mình. Lấy ví dụ cùng là một sản phẩm điện thoại Smartphone, với thương hiệu quốc tế, người tiêu dùng phải trả tiền gấp đôi, hoặc gấp ba trong khi một sản phẩm tương tự của thị trường nội địa, chất lượng khoảng một 8 một 10, thì chỉ phải trả một cái giá rẻ bằng 1/2, thậm chí 1/3. Để làm được như vậy, chúng tôi tiết giảm mọi chi phí. Chúng tôi tiết kiệm thay cho khách hàng để cùng một đồng chi phí bỏ ra, khách hàng được “tận hưởng nhiều hơn” như slogan của chúng tôi. Nhưng rất khó để có thể nói rằng liệu đó có phải ngách cho nhãn hàng điện thoại Việt cùng tìm đường hay không. - Vậy Mobiistar sẽ tiếp tục đối mặt với những ngả đường phía trước, bằng “kim chỉ nam hành động” nào ? Đẹp. Độc. Đã – đó là những ”từ khóa” chúng tôi đã đề ra khi giới thiệu dòng sản phẩm điện thoại xem phim 3D không cần đeo kính. Đây là kim chỉ nam Mobiistar hướng tới để khách hàng của mình “tận hưởng nhiều hơn”. |
