Cơ chế kháng oxy hóa của các hợp chất phenolic năm 2024

Sử dụng thực vật và các hoạt chất chiết xuất từ thực vật đã được ứng dụng từ nhiều thế kỷ để chăm sóc sức khoẻ làn da, chống lại các yếu tố gây hại như tia cực tím, loại bỏ gốc tự do và ngăn chặn sự lão hoá bên trong cơ thể. Nhờ khả năng chống oxy hoá, nuôi dưỡng làn da, các chiết xuất từ thực vật ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm. Sự quan tâm đến công dụng của chúng ngày càng tăng lên vì sự an toàn, thân thiện với làn da và môi trường. Các chiết xuất từ thực vật giàu vitamin, acid amin và các khoáng chất có những đặc tính sinh học và có thể tác dụng khác nhau, hãy cùng tìm hiểu vệ những ứng dụng trong công thức chăm sóc da và những hạn chế của chúng.

Da là cơ quan sống mang chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại bên ngoài, với lớp biểu bì ngoài cùng có khả năng thẩm thấu có chọn lọc giúp làn da tránh sự mất nước và bị khô. Các tế bào dưới da phát triển liên tục để duy trì trạng thái tốt nhất, đó là khi cơ thể còn trẻ và khoẻ, đến khi dần về già, các tế bào sẽ phải chịu ảnh hưởng của sự lão hoá tự nhiên cùng tới các tác nhân bên ngoài. Đây là thời điểm mà chúng ta thúc đẩy các tế bào phát triển bằng cách cung cấp các dưỡng chất để nuôi dưỡng làn da khoẻ mạnh đồng thời cải thiện những khuyết điểm của da như không đều màu, mụn, thâm,...

CHẤT CHỐNG OXY HOÁ CHIẾT XUẤT TỪ THỰC VẬT

Chống oxy hoá là gì

Các gốc tự do (có trong ô nhiễm môi trường, tia UV, vi sinh vật gây bệnh,..) tham gia vào các phản ứng hóa học với các thành phần tế bào một cách dễ dàng. Chúng dễ dàng phản ứng với thành phần lipid của tuyến dầu và phá huỷ chất kết dính giữa các tế bào của lớp sừng, oxy hoá các acid béo không bão hoà của màng tế bào, từ đó làm tăng tốc độ lão hoá của da. Mặc dù da có cơ chế bảo vệ tự nhiên chống lại các gốc tự do này nhưng vẫn sẽ bị ảnh hưởng khi các gốc tự do quá nhiều.

Chất chống oxy hoá là những phân tử có khả năng tự oxy hoá thay các phân tử khác, khi hoạt động trên da, chúng làm giảm căng thẳng oxy hoá (stress oxy hoá) hoặc bảo vệ da khỏi sự oxy hoá da. Cơ chế hoạt động của chất chống oxy hoá là kết hợp với các gốc tự do, ngăn chặn chúng phản ứng với tế bào, ức chế các enzym oxy hoá, hạn chế sự oxy hoá lipid bằng cách phản ứng với các gốc lipid và peroxy, chuyển đổi chúng thành các chất ổn định hơn, từ đó hạn chế được sự chết đi của tế bào trong cơ thể. Ngoài ra, chất chống oxy hóa có thể làm cạn kiệt oxy phân tử, khử hoạt tính oxy nhóm đơn, loại bỏ các ion kim loại peroxidative, chuyển hóa hydro thành các chất chống oxy hóa khác và làm giảm tác động của tia UV.

Chất chống oxy hoá được phân loại thành chất chống oxy sơ cấp (tự nhiên) và chất chống oxy hoá thứ cấp (tổng hợp theo chức năng). Các chất chống oxy hoá thực vật gồm: Polyphenol, flavonoid, flavanol, stilbenes và terpenes; Chất chống oxy hoá khoáng chất bao gồm đồng, kẽm, sắt, mangan,...; Vitamin (A, B, C, E,..)

Thực vật và các chiết xuất của nó được ứng dụng vào chăm sóc da vì hai mục đích là chăm sóc cơ thể và thành phần tác động đến các chức năng sinh học của da, cung cấp dưỡng chất để da khoẻ mạnh. Nhóm thực vật có chứa các chất oxy hoá tự nhiên có thể làm giảm căng thẳng oxy hoá do ánh sáng mặt trời bao gồm: trà xanh, hương thảo, cây phỉ, hoa hồng, trái cây như quả lý chua đen,... Đặc tính chống oxy hoá của thực vật được đánh giá qua thành phần của chúng, hoạt tính sinh học của thực vật bị ảnh hưởng bởi môi trường mà chúng phát triển, thời điểm thu hái, phương pháp, tỷ lệ chiết xuất và bảo quản riêng biệt, loại bỏ các thành phần có khả năng gây ra phản ứng xấu trên da.

Những chiết xuất có lợi từ thực vật bao gồm: Vitamin, chất chống oxy hoá, tinh dầu và dầu, hydrocolloids, protein, terpenoids và các hoạt chất sinh học khác. Mỗi thành phần đều mang những tính năng riêng, hoạt động đa chiều trên da.

MỘT SỐ CHẤT CHỐNG OXY HOÁ THỰC VẬT

Polyphenol

Là một nhóm hợp chất hữu cơ chứa hai hoặc nhiều nhóm hydroxyl liên kết với một vòng thơm được phân loại thành flavonoid, axit phenolic, tanin hoặc stilbene trong đó flavonoid là phổ biến nhất. Các nguyên liệu thô chứa polyphenol có đặc tính chống oxy hóa bao gồm trái cây, rau, nước ép trái cây, thảo mộc và gia vị, cũng như các loại hạt có dầu. Các hợp chất phenolic cũng có thể được cung cấp cho cơ thể dưới dạng chiết xuất thực vật dưới dạng thuốc, thực phẩm bổ sung, mỹ phẩm dinh dưỡng hoặc mỹ phẩm. Hoạt tính sinh học của mỹ phẩm giàu polyphenol thực vật phụ thuộc vào khả năng thâm nhập vào hàng rào bảo vệ da của chúng.

  1. Flavonoid có trong hành tây, tỏi tây, rau diếp, củ cải, cây me chua, quả lý chua đen, quả câu kỷ tử (flavonol); rau mùi tây, cần tây, su hào, atisô, ớt chuông (flavones); trà xanh, táo, anh đào, đào, mơ, hạt hồ đào, đậu (flavanol); trái cây họ cam quýt (flavanones); đậu nành (isoflavone). Vai trò của flavonoid là làm gián đoạn các chuỗi phản ứng của gốc tự do, tính khử của nó ảnh hưởng đến quá trình viêm, bảo vệ, chống lại tia bức xạ, làm mềm da
  2. Phenolic acid là nhóm hợp chất polyphenolic thứ hai có đặc tính chống oxy hóa, gồm 2 dẫn xuất là hydroxycinnamic acid được tìm thấy trong tất cả các bộ phận của trái cây, đặc biệt là phần bên ngoài của trái cây chín như việt quất, kiwi, anh đào hoặc mận, thứ hay là hydroxybenzoic acid, có thể tìm thấy trong các loại trái cây như dâu đen, mâm xôi và lý chua đen. Vai trò của phenolic acid là làm giảm sắc tố, giữ ẩm cho da, kích thích tổng hợp collagen và elastin, chống lại các phản ứng trên da như dị ứng, chống viêm và ngăn chặn tia cực tím gây ra tình trạng ban đỏ và lão hoá trên da
  3. Tanin có vai trò là thúc đẩy tổng hợp tropoelastin, làm giảm hoạt động của elastase, bảo vệ da khỏi viêm do kích ứng bên ngoài, đặc tính chống viêm và chữa lành vết thương, kháng khuẩn, gây độc tế bào. Tannin được tìm thấy rất nhiều từ cây kim mai (hay còn gọi là cây phỉ).
  4. Stilbene bảo vệ da khỏi các tổn thương oxy hoá do các gốc tự do, giảm hắc sắc tố da

Carotenoid

Có nhiều trong các loại thực vật có màu cam đỏ và xanh đậm như cà rốt, ớt, cà chua, bông cải xanh, rau bina, bí đỏ, dưa hấu, quả mơ, đu đủ,..Đặc tính chống oxy hoá của carotenoid là giúp bảo vệ lipid, protein và DNA tế bào khỏi các gốc tự do bằng cách kết đôi liên hợp cấu trúc với số lượng lớn, carotenoid cũng có đặc tính ưa ẩm cao. Để mang lại hiệu quả chống oxy hoá cao nhất, nên kết hợp bôi ngoài với đường uống.

Khi hoạt động trên da, hàm lượng carotenoid tập trung ở những vùng có mật độ tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn cao và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như mùa khí hậu, tia cực tím, lượng trái cây rau củ nạp vào, ô nhiễm môi trường, căng thẳng, lạm dụng mỹ phẩm chứa vitamin A,..

VITAMIN VÀ TÁC DỤNG CHỐNG OXY HOÁ CỦA MỘT SỐ LOẠI VITAMIN PHỔ BIẾN

Vitamin được bổ sung thông qua thực phẩm, thực phẩm chức năng có sẵn hoặc sản phẩm bôi ngoài da. Những lợi ích của vitamin đối với làn da rất đa dạng, trong đó có bảo vệ da và tăng cường khả năng tự sửa chữa các tổn thương do gốc tự do. Làm giảm các sắc tố, bầm tím, kích hoạt sản xuất collagen, chống viêm và sừng hoá bề mặt da. Một số loại vitamin phổ biến được sử dụng rộng rãi trong chăm sóc da là Vitamin A, B, C, E,..

Vitamin A: được phê duyệt là có khả năng chống oxy hoá và cải thiện bề mặt da hiệu quả nhất, thuộc họ retinoid. Vitamin A và các dẫn xuất của nó hoạt động trên da bằng cách nới lỏng liên kết giữa các tế bào biểu bì, làm bong lớp tế bào chết bên ngoài, loại bỏ dầu thừa. Điều này giúp thúc đẩy tăng sinh tế bào sừng, từ đó tăng cường chức năng bảo vệ tế bào, hạn chế mất nước qua biểu bì, hạn chế mụn trứng cá, phân bổ lại các sắc tố trên da, ngăn ngừa thoái hoá collagen và ức chế hoạt động của MMPs (metallicoproteinase - emzym thuỷ phân protein)

Vitamin B: Panthenol là dãn xuất rượu của axit pantothenic, hay được gọi là vitamin B5, hoạt động như chất giữ ẩm, tăng hàm lượng nước và cải thiện độ đàn hồi của tóc, Niacinamide cũng thuộc họ Vitamin B, tham gia vào các quá trình chuyển hoá tế bào với nhiều vai trò khác nhau như chống viêm, ức chế hắc sắc tố, bảo vệ da khỏi tia cực tím,..

Vitamin C: Có khả năng chống căng thẳng oxy hoá thông qua việc liên kết với các gốc tự do, giảm hàm lượng các gốc không ổn định trong, ngăn chặn quá trình peroxide hoá lipid. Ngoài ra, Vitamin C còn thúc đẩy hàm lượng C nội bào,..

Vitamin E: là loại vitamin tan trong lipid có trong đậu nành, các loại hạt,.. "Chất bảo vệ" là cụm từ để mô tả vitamin E và các dẫn xuất của nó vì khả năng loại bỏ các gốc tự do, một số còn giúp làm giảm ban đỏ, sưng phù do tia cực tím, cải thiện các dấu hiệu lão hoá như làm giảm các nếp nhăn trên da

Lượng Viatmin có trong các chiết xuất thực vật có khả năng hoạt động mạnh mẽ và mang lại hiệu quả vượt trội hơn hẳn đôi với da. Các dòng sản phẩm Christian Lenart sử dụng phương pháp chưng cất hơi nước, chiết xuất thành phần với độ tinh khiết cao mang lại khả năng chống oxy hoá cao trong chăm sóc da.