Cầu thận ở vỏ thận. Trên đầu, cầu thận chứa búi mạch. Máu được lọc đi đến các ống thận, bên phải. Bên trái, dòng máu từ tiểu động mạch đến (đỏ), đi vào cầu thận và được lọc ở cầu thận, máu đi ra theo tiểu động mạch đi (màu xanh). Show
Chi tiếtĐịnh danhLatinhcorpusculum renisFMA15625Thuật ngữ giải phẫu [Chỉnh sửa cơ sở dữ liệu Wikidata] Cầu thận là bộ phận lọc máu của nephron trong thận. Nó bao gồm một búi mạch - một đám mao mạch được tạo bởicác tế bào nội mô và bao Bowman. Cấu trúc[sửa | sửa mã nguồn]Cầu thận gồm hai cấu trúc là búi mạch và bao Bowman. Búi mạch là một búi mao mạch chứa hai loại tế bào. Tế bào nội mô có nhiều lỗ thủng lớn, không có màng ngăn. Tế bào gian mao mạch là các tế bào cơ trơn có thể thay đổi hình dạng nằm giữa các mao mạch. Chúng điều hòa dòng máu bằng cách co và bài tiết chất nền ngoại bào, prostaglandin, và cytokines. Tế bào gian mao mạch còn là các thực bào giúp loại bỏ các protein và phân tử mắc ở màng đáy cầu thận hoặc màng lọc. Bao Bowman có một lớp ngoài được tạo bởi các tế bào biểu mô vảy đơn giản. Lớp trong được tạo bởi các tế bào biểu mô vảy có thể thay đổi hình dạng là các tế bào có chân (podocyte). Podocyte có các chân bao quanh mao mạch cầu thận. Các chân của các tế bào podocyte cạnh nhau móc nối với nhau tạo thành các rãnh lọc nhỏ. Màng lọc cầu thận bao gồm: lớp tế bào biểu mô có lỗ của mao mạch cầu thận, màng đáy hòa lẫn giữa tế bào nội mô và tế bào có chân và các rãnh lọc giữa các tế bào có chân. Màng lọc này cho phép nước, ion và các phân tử nhỏ từ dòng máu đi vào khoang Bowman (khoang giữa hai lớp của bao Bowman). Các protein lớn và/hoặc có điện tích âm không thể đi vào được khoang Bowman nhờ đó ở lại trong máu. Màng đáy gồm ba lớp: lớp trong suốt ở ngoài, lớp đặc ở giữa và lớp trong suốt ở trong. Lớp trong suốt ở ngoài nằm cạnh các chân của tế bào có chân. Lớp đặc nằm giữa chứa các collagen loại IV và laminin. Lớp này đóng vai trò như màng lọc chọn lọc các đại phân tử, ngăn không cho các protein lớn đi vào khoang Bowman. Lớp trong suốt ở ngoài nằm cạnh lớp tế bào nội mô. Lớp này chứa heparan sulfat, một glycosaminoglycan tích điện âm góp phần lọc các phân tử tích điện âm. Cầu thận có hai cực, một cực mạch và một cực niệu. Cực mạch là vị trí tiểu động mạch đến và tiểu động mạch đi đến và rời khỏi búi mạch trong bao Bowman. Cực niệu nằm đối diện với cực mạch. Đây là nơi xuất phát của ống lượn gần. Dịch từ máu trong búi mạch thu được trong bao Bowman được gọi là "nước tiểu đầu" và sau đó sẽ đi dọc theo nephron để hình thành nước tiểu. Đặt tên[sửa | sửa mã nguồn]Cầu thận còn có tên cầu Malpighian, được đặt tên theo Marcello Malpighi (1628–1694), một bác sĩ và nhà sinh học người I-ta-li-a. Hiện nay tên này không còn được sử dụng rộng rãi một phần để tránh nhầm lẫn với tiểu thể Malpighi của lách. Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Quốc Tuấn - Trưởng Đơn nguyên Nội Thận - Lọc Máu, Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Thông thường mỗi người có 2 quả thận (một số trường hợp đặc biệt chỉ có một quả hoặc lại có nhiều hơn 2 quả) hình hạt đậu nằm ở hai hố thắt lưng dọc 2 bên cột sống từ đốt sống ngực XII đến đốt thắt lưng I – II. Mỗi quả thận được cấu tạo từ khoảng 1 triệu Nephron. 1. Cầu thận và hoạt động chức năng của thậnNephron là đơn vị cấu trúc và chức năng của Thận. Nephron gồm 2 phần: Cầu thận và ống thận. Cầu thận bao gồm một túi bọc bên ngoài và một cuộn mạch ở bên trong. Ống thận là một cái ống có nhiều khúc lượn, một đầu liên tiếp với cầu thận và đầu kia đổ vào ống góp. Một trong những chức năng chính của thận là tạo nước tiểu để đào thải nước và các sản phẩm cặn bã của các quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Máu được đưa vào trong thận với lưu lượng rất lớn (1200ml/phút) rồi đến cuộn mạch trong cầu thận, tại đây một lượng huyết tương lớn (khoảng 120ml/phút) từ máu qua màng lọc cầu thận đi vào trong khoang nước tiểu của cầu thận tạo nên nước tiểu đầu tiên. Do cấu trúc màng lọc cầu thận mà protein (albumin) và các tế bào máu được giữ lại trong máu. Nước tiểu đầu tiên từ cầu thận đi qua ống thận, tại ống thận nước tiểu đầu tiên được tái hấp thu nước, trao đổi ion rồi đi qua ống góp tạo thành nước tiểu cuối và đổ vào bể thận rồi theo niệu quản xuống bàng quang trước khi thải ra ngoài cơ thể. Hình ảnh của cầu thận 2.1 Định nghĩaCác quá trình gây tổn thương đến cấu trúc làm thay đổi hoạt động chức năng của cầu thận gọi là bệnh cầu thận. Nếu bệnh chỉ gây tổn thương giới hạn ở cầu thận được gọi là bệnh cầu thận nguyên phát ( primary glomerulopathy). Các bệnh lý toàn thân gây tổn thương ở nhiều cơ quan trong đó có thận thì lúc đó bệnh lý ở cầu thận được gọi là bệnh cầu thận thứ phát ( secondary glomerulopathy). 2.2 Biểu hiện và phân loạiBệnh cầu thận thể hiện rất đa dạng tuỳ vào căn nguyên gây nên tổn thương cầu thận. Nhiều trường hợp bệnh không có triệu chứng lâm sàng mà được phát hiện thông qua phân tích nước tiểu khi thăm khám sức khỏe tổng quát hoặc tìm nguyên nhân một bệnh khác. Bên cạnh những trường hợp không triệu chứng thì bệnh cầu thận còn được phát hiện khi có những biểu hiện lâm sàng như tăng huyết áp, phù, mệt mỏi (do suy thận, thiếu máu ).... Đôi khi bệnh nhân được phát hiện tổn thương cầu thận khi có các biểu hiện của bệnh hệ thống như gầy sút, mệt mỏi, sốt dai dẳng, đau khớp, phát ban... Triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm của bệnh cầu thận được phân ra làm hai loại chính là hội chứng viêm cầu thận ( glomerulonephritis syndrome) và hội chứng thận hư ( nephrotic syndrome), tuy nhiên một số bệnh có sự đan xen cả hai hội chứng Bệnh nhân cầu thận xuất hiện tình trạng tăng huyết áp 2.2.1 Hội chứng viêm cầu thậnCác bệnh nhân có hội chứng viêm cầu thận thường thể hiện:
Hội chứng viêm cầu thận thường xuất hiện thứ phát sau phản ứng viêm do rối loạn miễn dịch, nhiễm trùng, viêm mạch ..... Một số bệnh thận có kèm hội chứng viêm cầu thận là:
2.2.2 Hội chứng thận hưHội chứng thận hư là do màng lọc cầu thận bị tổn thương không ngăn được protein thoát từ huyết tương vào trong nước tiểu làm mất một số lượng lớn protein ( trên 3.5 g/24h) qua nước tiểu. Hội chứng thận hư thể hiện:
Bệnh nhân hội chứng thận hư có thể bị phù Hội chứng thận hư có thể là nguyên phát hay thứ phát sau các bệnh toàn thân. Một số bệnh thận kèm với hội chứng thận hư là:
3. Chẩn đoán bệnh cầu thậnCác bệnh cầu thận được chẩn đoán dựa trên các xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh hệ tiết niệu. Tuy nhiên nhiều trường hợp chẩn đoán xác định bệnh cầu thận phải dựa vào sinh thiết thận làm xét nghiệm mô bệnh học.
Dùng que thử phát hiện protein và hồng cầu trong nước tiểu, định lượng protein để biết được mức độ nhiều ít, soi cặn để thấy hình thái hồng cầu niệu không đều và hình ảnh trụ hồng cầu.
Định lượng ure và creatinin để biết chức năng thận ( nồng độ các chất này tăng khi có suy thận).
(Kháng thể kháng nhân, bổ thể, kháng thể kháng màng đáy cầu thận, ANCA ....), xét nghiệm đường huyết, ASLO, điện di protein trong huyết thanh cũng như trong nước tiểu .... giúp ích nhiều trong việc xác định các bệnh lý toàn thể gây tổn thương cầu thận thứ phát.
Siêu âm thận có thể giúp chẩn đoán phân biệt các trường hợp có hồng cầu trong nước tiểu không phải do nguyên nhân cầu thận hay phân biệt các nguyên nhân gây suy thận do tắc nghẽn đường dẫn niệu với suy thận do bệnh lý cầu thận. Ngoài ra khi xem xét hình thái và kích thước thận còn giúp xác định tiến triển của bệnh là cấp tính hay mạn tính. Siêu âm thận là một phương pháp chẩn đoán bệnh cầu thận
Có giá trị chẩn đoán xác định căn nguyên, thể loại cũng như giai đoạn tiến triển của bệnh. Bên cạnh giá trị chẩn đoán xét nghiệm mô bệnh học còn định hướng điều trị. 4. Diễn biến của bệnh cầu thậnBệnh lý cầu thận có thể diễn biến theo một trong những cách sau:
Bệnh cầu thận có thể tiến triển thành suy thận 5. Điều trị bệnh cầu thậnPhác đồ điều trị phụ thuộc vào căn nguyên gây bệnh lý cầu thận
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm. Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa. Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số hoặc đặt lịch trực tiếp . Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. XEM THÊM:
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng. Cầu thận có chức năng là gì?Cầu thận là một mạng lưới mao mạch nhỏ làm nhiệm vụ lọc máu, đường kính 0,2mm, khi quan sát thấy các chấm đỏ nhỏ li ti ở phần vỏ thận. Nang cầu thận (bọc Bowman) là một túi lõm, bên trong có túi mạch chứa khoảng 20 - 40 mao mạch, thông với ống lượn. Thận có chức năng gì?Thận đảm nhiệm vai trò lọc máu và các chất thải tồn dư trong cơ thể thông qua đường bài tiết. Khi trong máu có quá nhiều nước dư thừa, thận sẽ hoạt động trên cơ chế thu gom lượng nước thừa này để đổ vào bàng quang và đẩy ra khỏi cơ thể nhờ vào bài tiết nước tiểu. Số lượng đơn vị chức năng của mỗi quả thận là bao nhiêu?Mỗi quả thận của người được cấu tạo từ khoảng 1 triệu đơn vị chức năng của thận là nephron. Chỉ cần 25% số nephron hoạt động bình thường cũng đảm bảo được chức năng của thận. Đơn vị chức năng của thận là gì?Trong mỗi quả thận là triệu nephron - đơn vị chức năng của thận. Một nephron là một đơn vị lọc của các mạch máu nhỏ, còn gọi là cầu thận, gắn với ống thận. |