Cá tháng tư có nghĩa là gì

Ngày nói dối diễn ra vào 1/4 Dương lịch, khi ai nấy được mặc sức nói dối, đánh lừa người khác để mua vui cho bản thân và mọi người mà không bị chỉ trích, trách mắng.

Nguồn gốc ngày Cá tháng tư là điều không phải ai cũng biết.

Nguồn gốc ngày Cá tháng Tư

Theo quan niệm từ xưa vào ngày Cá tháng Tư, tất cả mọi người có thể nói khoác với nhau càng nhiều càng tốt. Ở một số nơi quy định khung thời gian cụ thể, chẳng hạn trò chơi này sẽ kết thúc vào buổi trưa, còn nếu sau buổi trưa mà vẫn nói khoác, trêu đùa thì sẽ gặp những điều không may mắn. 

Tuy đã rất phổ biến trên thế giới nhưng cho tới hiện tại nguồn gốc chính xác của ngày Cá tháng Tư vẫn còn rất nhiều bí ẩn. Nước Pháp được coi là nơi bắt nguồn ngày Cá tháng Tư. Vào thế kỷ XVI, mùa lễ hội hàng năm ở đây thường diễn ra vào ngày đầu tháng Tư và đây được xem là ngày đầu tiên của mùa xuân. Tuy nhiên, vào năm 1582, Hoàng đế Charles IX ra lệnh chuyển ngày đầu năm mới về ngày 1/1. Hồi đó phương tiện liên lạc còn lạc hậu, người ta truyền tin chủ yếu bằng cách chạy bộ nên không phải người dân nào cũng biết có sự thay đổi này. Một số người tuy biết nhưng vẫn không chấp nhận lịch mới, vẫn tiếp tục đón năm mới vào ngày 1/4. Trò ngoan cố này bị quy là “ngớ ngẩn” và trở thành trò cười cho thiên hạ. 

Ngày Cá tháng Tư trong tiếng Anh là "April fools day", trong đó "April fools" là sự ngớ ngẩn tháng Tư. Trong tiếng Pháp, quê hương của ngày nói dối, ngày này được gọi là "poisson d’avril" nghĩa là cá tháng tư (poisson - cá). Người đầu tiên đề cập đến khái niệm này là nhà thơ Pháp d’Amerval. Vì sao? Người ta cho rằng d’Amerval gọi như vậy là bởi tháng tư là tháng của cung Song ngư với biểu tượng hai con cá quấn vào nhau. Đây cũng là thời điểm các loài cá sống trong vùng biển có nhiệt độ ôn hòa như cá thu dễ bị đánh bắt nhất do đi riêng lẻ. Do đó, "cá tháng Tư" trở thành từ ám chỉ sự khù khờ, ngốc nghếch.

Bạn có biết nguồn gốc ngày Cá tháng Tư?

Về sau, trẻ em châu Âu thường rủ nhau trêu chọc ghẹo người khác trong ngày 1/4 bằng cách viết những dòng nhạo báng lên con cá bằng giấy rồi lén dán nó lên lưng họ. Theo thời gian, các trò chọc ghẹo phát triển theo hình thức nói lối, lừa gạt nhau cho vui, dần dần thành "ngày nói dối".

Trò đùa ngày 1/4 ngày càng lan rộng, từ Pháp sang Anh và Scotland (thế kỷ XVIII) rồi đến các nước khác ở châu Âu và các thuộc địa của Pháp và Anh ở châu Mỹ. Ngày nay, người dân khắp thế giới hào hứng mua vui cho mình và bạn bè bằng các trò đùa ngày Cá tháng Tư.

Ý nghĩa ngày Cá tháng Tư 

Cá tháng Tư được biết đến là ngày con người có thể mang lại tiếng cười sảng khoái cho nhau. Bạn có thể thỏa thích đi lừa với những trò đùa không gây hại cho mọi người. Tuy nhiên bên cạnh ý nghĩa mua vui và mang lại tiếng cười sảng khoái, ở mỗi một quốc gia, trò đùa trong ngày Cá tháng Tư lại mang một ý nghĩa riêng biệt.

Ngày 1/4 là được chú ý tại nhiều nước. Dù không phải là ngày nghỉ lễ chính thức nhưng vẫn được tổ chức tại nhiều quốc gia, bằng cách tung nhiều tin đồn hoặc nói xạo, nói đùa về rất nhiều chủ đề khác nhau, tạo niềm vui hay trêu chọc ai đó. 

Minh Anh (Tổng hợp)

Vua Charles IX của Pháp - Ảnh: FAMOUS PEOPLE

Cho đến tận ngày nay, nguồn gốc của ngày cá tháng tư vẫn còn gây tranh cãi, với nhiều dị bản khác nhau.

Nhưng hầu hết đều thống nhất, nguồn gốc của ngày nói dối là từ nước Pháp do vua Charles IX tạo ra còn khái niệm "poisson d’avril" (April fools - sự ngớ ngẩn tháng tư, trong nghĩa văn học tiếng Pháp là Cá tháng Tư) lần đầu được nhắc đến bởi nhà thơ người Pháp Eloy d'Amerval (1455-1508).

Câu chuyện được cho xuất phát từ nước Pháp và được thừa nhận rộng rãi nhất trên thế giới như sau:

Năm 1564, vua Charles IX quyết định cải cách niên lịch, đưa ngày tết truyền thống của nước Pháp từ cuối tháng 3 trở về ngày 1-1.

Trước đó, người dân Pháp thường đón mừng năm mới trong khoảng thời gian từ 25-3 đến 1-4, thời điểm bắt đầu mùa xuân vì 21-3 là ngày Xuân phân.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đón nhận hệ thống lịch mới của vua Charles. Thời điểm đó cũng chưa có nhiều phương tiện truyền tin nên một bộ phận những người dân thôn quê Pháp vẫn ăn mừng năm mới theo hệ thống lịch cũ.

Điều này khiến những người cấp tiến không hài lòng và khái niệm "ngớ ngẩn" được đặt ra dành cho những kẻ vẫn ăn tết ngày 1-4. Ngày này cũng trở thành ngày tượng trưng cho sự sai lệch thông tin.

Trong khi đó, khái niệm "poission d’avril" lại có nguồn gốc khác, lần đầu tiên được đề cập đến bởi nhà thơ d’Amerval. Và đây được xem là nguyên bản dành cho khái niệm "Cá tháng Tư".

Nguyên nhân d’Amerval gọi như vậy là bởi tháng tư cũng được xem là tháng của cung song ngư với biểu tượng hai con cá quấn vào nhau.

Thêm nữa, tháng tư cũng là thời điểm những loài cá sống trong vùng nhiệt độ ôn hòa, ví dụ như cá thu, dễ bị đánh bắt nhất do đi riêng lẻ. Vì vậy, Cá tháng Tư trở thành khái niệm ám chỉ sự khù khờ.

Sau này, trẻ em châu Âu thường chọc ghẹo người khác trong ngày Cá tháng Tư bằng cách viết vài dòng chữ nhạo báng lên một con cá bằng giấy rồi tìm cách dán nó lên lưng đối tượng. Trò đùa này dần dà được phát triển "ngày nói dối".

Mắc lừa ngay khi giải nghĩa "Cá tháng Tư"

Bạn đọc có thể chắc chắn rằng những thông tin ở trên không phải là trò đùa, bởi nhiều người thậm chí từng "mắc câu" về cách giải nghĩa... "Cá tháng Tư" ngay trong ngày 1-4.

Quả lừa ngoạn mục này xảy ra vào năm 1983, bởi giáo sư lịch sử đại học Boston - ông Joseph Boskin.

Ông Boskin khi đó đưa ra giải thích về nguồn gốc "Cá tháng Tư" xuất phát từ việc hoàng đế La Mã Constantine tranh luận với người dân xem ai có thể điều hành đất nước tốt hơn ông. Sau đó, vị hoàng đế này cho phép một người dân thay mình thử điều hành đất nước vào ngày 1-4. Và từ đó, ngày này được nhớ đến như "ngày của sự vô lý".

Lời giải thích của ông Boskin thu hút sự chú ý của hãng tin danh tiếng AP, và câu chuyện được xuất bản rộng rãi.

Đến tận một tuần sau đó, AP mới nhận ra họ là nạn nhân của trò chơi khăm, bởi lời giải thích của ông Boskin hoàn toàn không có thật và cuối cùng phải muối mặt điều chỉnh.

HUY ĐĂNG