Xe mô tô (hay còn gọi xe máy) và xe gắn máy là hai trong các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (hay còn gọi xe cơ giới). Xe máy là xe cơ giới hai hoặc ba bánh và các loại xe tương tự, di chuyển bằng động cơ có dung tích xy lanh từ 50 cm3 trở lên, trọng tải bản thân xe không quá 400 kg. Xe gắn máy là chỉ phương tiện chạy bằng động cơ, có hai bánh hoặc ba bánh và vận tốc thiết kế lớn nhất không lớn hơn 50 km/h. Nếu dẫn động là động cơ nhiệt thì dung tích làm việc hoặc dung tích tương đương dưới 50 cm3 .  (Hình minh hoạ). Xe máy và xe gắn máy được phân biệt với nhau thông qua các đặc điểm sau: Quy định về giấy phép lái xe (GPLX) Người điều khiển xe máy bắt buộc phải có GPLX hạng A1 trở lên, trong khi với xe gắn máy thì không cần. Theo Luật Giao thông đường bộ 2008, GPLX hạng A1 được cấp cho người từ đủ 18 tuổi trở lên, đáp ứng đầy đủ các điều kiện sức khỏe và nhận thức. GPLX này cho phép chủ sở hữu điều khiển xe môtô 2 bánh có dung tích từ 50 cm3 đến dưới 175cm3, và người khuyết tật điều khiển xe mô tô 3 bánh dành cho người khuyết tật. GPLX A1 không có thời hạn. Đối với xe từ 175 cm3 trở lên, người điều khiển phải có GPLX hạng A2 và loại này có thời hạn sử dụng. Ví dụ: Những mẫu xe SYM Galaxy/Elegant hay Kymco Like/Candi Hi… có dung tích (thực) động cơ dưới 50 cm3 đều là xe gắn máy và cho dù các mẫu xe này vẫn phải đăng kí biển kiểm soát nhưng người lái không cần phải có GPLX hạng A1. Trong khi đó, các loại xe máy điện như VinFast Klara hay MBI… dù không sử dụng động cơ đốt trong, nhưng có tốc độ tối đa theo thiết kế trên 50 km/h, nên người điều khiển phải có GPLX phù hợp. Tốc độ tối đa Xe gắn máy: Tốc độ tối đa cho phép cả trong khu vực đông dân cư và ngoài khu vực đông dân cư đều giới hạn ở mức 40 km/h. Xe máy lại có khác biệt và nhiều quy định khác nhau ở từng trường trường hợp cụ thể. Số người được chở Khoản 1, Điều 30 Luật Giao thông đường bộ quy định: Người điều khiển xe máy, xe gắn máy chỉ được chở một người, trừ những trường hợp sau thì được chở tối đa hai người: Chở người bệnh đi cấp cứu; Áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật; Trẻ em dưới 14 tuổi. Như vậy xe máy, xe gắn máy chỉ được chở một người, trường hợp chở người bệnh đi cấp cứu, áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật, trẻ em dưới 14 tuổi thì được chở tối đa hai người. Mức phạt khi sử dụng rượu/bia khi lái xe Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP và Nghị định 117/2020/NĐ-CP, mức phạt phổ biến liên quan đến người điều khiển phương tiện tham gia giao thông sử dụng bia rượu được quy định như sau: Phạt tiền từ 2.000.000 đồng - 3.000.000 đồng khi trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn dưới 50 miligam/100 mililít máu hoặc dưới 0,25 miligam/1 lít khí thở. Bị tước quyền sử dụng GPLX từ 10 - 12 tháng. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng - 5.000.000 đồng khi trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam - 80 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam - 0,4 miligam/1 lít khí thở. Bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 16 - 18 tháng. Phạt tiền từ 6.000.000đ - 8.000.000đ khi trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở. Bị tước quyền sử dụng GPLX từ 22 - 24 tháng. Đa số những người đam mê môtô khi mua xe đều quan tâm đến công suất cũng như số lượng xy-lanh được trang bị trên xe. Nhiều người quan niệm xe càng nhiều xy-lanh thì càng mạnh, thế nhưng có những chiếc môtô địa hình (dirtbike) có dung tích xy-lanh lên đến 600 cc nhưng chỉ có 1 xy-lanh, trong khi chiếc Honda CD125 có dung tích xy-lanh 125 cc lại được trang bị đến 2 xy-lanh. Tại sao lại có sự khác nhau như vậy? .jpg)Xy-lanh và piston là 2 bộ phận không thể thiếu của động cơ đốt trong. Xy-lanh là một bộ phận quan trọng không thể thiếu của động cơ đốt trong, piston sẽ di chuyển lên xuống liên tục trong xy-lanh để sinh ra công suất cho xe. Công suất động cơ tỉ lệ thuận với thể tích xy-lanh, vì thế để tăng công suất cho động cơ các hãng xe thường sử dụng phương pháp tăng kích thước thể tích của 1 xy-lanh hoặc trang bị thêm xy-lanh cho xe. Xe có cùng phân khối nhưng ít xy-lanh hơn đồng nghĩa với kích thước xy-lanh sẽ lớn hơn. Kích thước lớn cho momen xoắn cao từ những vòng tua thấp, điều này đồng nghĩa với việc xe "bốc" hơn khi tải nặng hoặc leo dốc. Những mẫu xe chuyên chạy off-road như cào cào hay các dòng xe cruiser thường được trang bị động cơ có thể tích mỗi xy-lanh lên đến 600 cc. .jpg)Môtô địa hình cần độ "bốc" ở tốc độ thấp nên được trang bị động cơ 1 xy-lanh. Ảnh: Racer X. Tuy nhiên do được trang bị ít xy-lanh cộng với kích thước piston lớn nên những mẫu xe này khó đạt được vòng tua cao, vì thế tốc độ tối đa của những động cơ này không thật sự ấn tượng. Để khắc phục tình trạng đó, các kỹ sư đã nghiên cứu và chế tạo ra động cơ 4 xy-lanh. Cùng phân khối, xe có nhiều xy-lanh sẽ giúp piston có khối lượng nhỏ hơn nhờ vào kích thước nhỏ, nhờ đó tốc độ của xe cũng dễ dàng được đẩy lên cao. Đối với động cơ 4 kỳ (nạp - nén - nổ - xả) chỉ có kỳ nổ giúp động cơ sinh công, xe được trang bị động cơ 4 xy-lanh sẽ luôn luôn có 1 xy-lanh ở kỳ nổ giúp xe nhanh chóng đạt được vòng tua máy và công suất cao. .jpg)Hầu hết sport bike được trang bị động cơ 4 xy-lanh. Ảnh: Commons. Động cơ 4 xy-lanh tuy hoạt động tốt ở tốc độ cao nhưng lại không phù hợp để chạy chậm vì ở những vòng tua thấp khối động cơ này hoạt động yếu cộng với khối lượng nặng. Những mẫu xe được sinh ra với mục đích thiên về tốc độ như Honda CBR1000RR, Yamaha YZF-R1, Suzuki GSX-S1000... thường được trang bị động cơ 4 xy-lanh. Tóm lại, động cơ 1 xy-lanh phù hợp cho những xe cần momen xoắn cao ở những vòng tua thấp nhưng không yêu cầu tốc độ cao như những xe môtô địa hình. Ngược lại, động cơ 4 xy-lanh chỉ phát huy tác dụng ở dãy vòng tua cao. .jpg)Động cơ 3 máy giúp dung hòa momen xoắn cũng như công suất giữa động cơ 2 xy-lanh và 4 xy-lanh. Ảnh: Yamaha. Ngày nay 1 số mẫu xe được trang bị động cơ 3 xy-lanh. Đây là kiểu động cơ kết hợp được ưu điểm giữa động cơ 2 xy-lanh và 4 xy-lanh với nhau, nghĩa là xe vẫn "bốc" khi chạy chậm đồng thời ở những vòng tua cao xe vẫn không bị yếu. Động cơ 3 xy-lanh dễ bắt gặp trên các mẫu naked bike như Yamaha MT-09, Triumph Street Tripple, MV Agusta Rivale... |
