Viêm khớp có nên thoa dầu nóng không

Theo ThS.BS Trần Anh Vũ (Phó giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM), chườm nóng và chườm lạnh được xem là giải pháp phản ứng nhanh, dễ dàng áp dụng tại nhà để xoa dịu cảm giác đau nhức do thoái hóa khớp, viêm khớp, gout hoặc chấn thương gây ra. Tuy nhiên, để phát huy tối đa công dụng giảm đau, đồng thời phòng tránh nguy cơ tổn thương da, mô, dây thần kinh quanh khớp, người bệnh cần tuân thủ những nguyên tắc "vàng" khi áp dụng nhiệt nóng hoặc lạnh lên cơ thể.

Có thể áp dụng chườm nóng, chườm lạnh để giảm đau nhức, viêm sưng. Ảnh: Shutterstock

Các trường hợp cần chườm nóng

Liệu pháp chườm nóng là việc sử dụng hơi nóng để làm giãn mạch máu, từ đó tăng cường lưu lượng máu đến khu vực bị đau nhức, căng cứng, mang lại cảm giác thư giãn cho khớp. Ngoài ra, hơi nóng còn hỗ trợ điều hòa thần kinh cảm giác, giúp con người cảm nhận cơn đau một cách nhẹ nhàng hơn.

Chườm nóng phù hợp với những trường hợp đau do bệnh lý mạn tính bao gồm: viêm khớp, thoái hóa khớp, gout hoặc đau nhức sau 48 giờ gặp chấn thương.

Ngược lại, không nên chườm nóng nếu khu vực đau bị bầm tím, sưng tấy, mất cảm giác, có vết thương hở hoặc người đau khớp có bệnh nền như: bệnh tiểu đường, viêm da, bệnh về mạch máu, huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), đa xơ cứng (MS)... Riêng người mắc bệnh tim, tăng huyết áp hay đang mang thai có thể dùng chườm nóng giảm đau nhưng cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện.

Trong chườm nóng, bạn có thể sử dụng hai loại nhiệt khác nhau để trị liệu là nhiệt khô và nhiệt ẩm. Nguồn nhiệt khô đến từ túi chườm nóng y tế, miếng đệm sưởi, sáp parafin, phòng xông hơi khô... Nguồn nhiệt ẩm đến từ khăn tắm hấp, bồn tắm nước nóng, chậu nước nóng, suối nước nóng... Dưới đây là ba cách chườm nóng được áp dụng phổ biến hiện nay.

Cách 1: Dùng các sản phẩm tích nhiệt như tấm đệm sưởi, túi chườm nóng y tế, đai quấn nóng... tác động nhiệt lên vùng bị đau nhức.

Cách 2: Đun chảy sáp parafin rồi để nguội khoảng 43 độ C và đắp lên vị trí khớp bị đau hoặc nhúng nhanh bàn chân, ngón chân, bàn tay, ngón tay trực tiếp vào trong sáp parafin.

Cách 3: Ngâm mình trong bồn tắm, chậu nước nóng từ 33 - 37,7 độ C, suối nước khoáng nóng hoặc tắm bùn.

Ở văn phòng hoặc công sở, bạn có thể dùng miếng giữ nhiệt để ứng phó với cơn đau khớp bất ngờ bùng phát. Nếu mắc các bệnh khớp mạn tính như thoái hóa khớp, gout... bạn nên mang theo những miếng giữ nhiệt nhỏ gọn bên mình, phòng khi cần đến.

Dùng khăn tắm hấp nóng để chườm là cách giảm đau được nhiều người áp dụng. Ảnh: Shutterstock

Lưu ý khi chườm nóng

Khi chườm nóng, bạn chỉ được sử dụng nhiệt độ "ấm" thay vì nhiệt độ "nóng" vì nhiệt quá nóng có thể làm bỏng da. Đối với chườm nóng cục bộ (tức tác động lên một vị trí khớp cụ thể), bạn không nên dùng quá 20 phút mỗi lần. Đối với chườm nóng toàn thân, điển hình là tắm nước ấm hay xông hơi, bạn có thể kéo dài thời gian trị liệu lên 30 phút, thậm chí hai giờ. Sau khoảng một tuần chườm nóng, nếu cảm giác đau không giảm bớt hoặc có dấu hiệu tăng nặng hơn, bạn nên dừng lại và đến gặp bác sĩ.

Các trường hợp cần chườm lạnh

Chườm lạnh (hay liệu pháp áp lạnh) là việc sử dụng hơi lạnh để làm co mạch máu giúp giảm lưu lượng máu đến khu vực cần điều trị, từ đó giảm đáng kể tình trạng sưng đau và viêm khớp. Phương pháp chườm lạnh được ví như "thoa thuốc tê" nhờ tác dụng ngăn chặn tạm thời dẫn truyền đau lên não, giảm nhẹ mức độ đau nhức khớp, vùng xung quanh khớp.

Biện pháp chườm lạnh áp dụng tốt nhất trong khoảng 48 giờ từ khi cơn đau xuất hiện. Phương pháp này mang lại hiệu quả cao đối với những trường hợp như: viêm khớp cấp tính, bệnh gout cấp tính, đau cổ, vai, gáy, lưng, đầu gối cấp tính và bong gân, trật khớp do chấn thương thể thao, tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động, vận động quá mức, làm việc sai tư thế...

Khi đau khớp kèm biểu hiện chuột rút, tê, mất cảm giác, có vết thương hở hoặc da bị phồng rộp, tuyệt đối không chườm lạnh. Bên cạnh đó, người mắc bệnh về mạch máu, tuần hoàn máu kém, rối loạn thần kinh giao cảm, bệnh tim cũng được khuyến cáo không nên dùng nhiệt lạnh.

Bạn có thể sử dụng những nguồn nhiệt lạnh khác nhau, chẳng hạn: túi đá, gói gel lạnh, túi chườm lạnh y tế, tắm nước đá, bình xịt hơi mát... để giải tỏa cảm giác đau ở khớp theo một số cách sau đây.

Cách 1: Dùng túi chườm lạnh y tế hoặc túi gel lạnh đặt lên vùng bị đau trong khoảng 15 - 20 phút và mỗi ngày làm như vậy khoảng 3 - 4 lần mỗi ngày.

Cách 2: Đắp một chiếc khăn mềm đã được làm lạnh lên vị trí khớp đang bị đau, giữ như vậy cho đến khi khăn hết lạnh.

Cách 3: Đặt một chiếc khăn mềm lên khu vực sưng đau, rồi dùng một viên đá lăn theo chuyển động tròn khoảng 5 phút, lặp lại 2 lần mỗi ngày.

Dùng gói gel lạnh đặt lên vị trí bị đau mang lại cảm giác dễ chịu tức thì. Ảnh: Shutterstock

Nếu các khớp nhỏ như khớp ngón tay, khớp cổ tay, khớp cổ chân bị đau nhức, bạn có thể trực tiếp ngâm vào chậu nước lạnh. Tùy vào mức độ đau, tình huống thực tế, bạn hãy lựa chọn cho mình cách thức chườm lạnh phù hợp.

Lưu ý khi chườm lạnh

Bạn không được áp dụng nhiệt lạnh quá lâu hoặc quá trực tiếp vì có thể dẫn đến tổn thương da, mô mềm quanh khớp hoặc dây thần kinh. Nếu dùng đá viên để chườm, luôn bọc đá trong khăn tắm hoặc túi vải rồi mới áp lên vùng cần giảm đau. Mỗi lần chườm chỉ nên thực hiện từ 15-20 phút. Trong vòng 48 giờ áp dụng chườm lạnh, nếu cảm giác đau ở khớp không thuyên giảm, hãy gọi cho bác sĩ để được hỗ trợ.

Ngoài ra, ThS.BS Trần Anh Vũ cũng lưu ý thêm, người bệnh cần xác định rõ là việc dùng nhiệt trong chườm nóng, chườm lạnh chỉ có thể giúp giảm nhẹ cảm giác đau nhức tạm thời, không thể giải quyết dứt điểm quá trình viêm - nguyên nhân gốc rễ của phần lớn cơn đau khớp. Chưa kể, nếu áp dụng đơn thuần phương pháp chườm lâu ngày mà không kết hợp các loại thuốc điều trị, sản phẩm giảm đau thì theo thời gian, tác dụng giảm đau tức thời sẽ bị suy giảm.

Do đó, bên cạnh chườm nóng, chườm lạnh, người bệnh cần được bác sĩ chuyên khoa thăm khám nếu cơn đau khớp, sưng viêm tăng nặng hoặc kéo dài. Đồng thời chú trọng xây dựng lối sống lành mạnh, tăng cường các dưỡng chất tốt cho xương khớp. Các nghiên cứu khoa học cho thấy, khi xương khớp bị đau nhức, việc kết hợp bổ sung các tinh chất như Collagen Type 2, Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate... sẽ góp phần làm giảm viêm, giảm đau, thúc đẩy tái tạo sụn và xương dưới sụn hiệu quả. Nhờ đó, xương khớp được bảo vệ toàn diện từ trong ra ngoài, cử động linh hoạt, khỏe mạnh dài lâu.

Lê Nguyễn

Trong bối cảnh Covid-19, không ít người lo ngại khi đến bệnh viện để thăm khám và chữa trị nên chọn giải pháp giảm đau tại gia. Tuy nhiên, trong quá trình tự chữa đau xương khớp vì mắc phải 4 sai lầm phổ biến dưới đây, nhiều người đã phải chịu cảm giác đau nhức dữ dội hơn cùng nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Lạm dụng dầu nóng, cao giảm đau

Cũng giống như liệu pháp chườm nóng, tác dụng của dầu, cao dán hoặc cao nóng là làm giãn nở mạch máu, tăng lưu lượng máu đến vị trí bị tổn thương giúp thư giãn cơ bắp, từ đó giảm nhẹ cảm giác đau nhức. Tuy nhiên, theo Thạc sĩ, bác sĩ Trần Anh Vũ, Phó giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình Bệnh viện Tâm Anh TP HCM, không ít người Việt có thói quen đau ở đâu thì xoa dầu, bôi cao, dán cao ở đó; thoa bất kể sáng, tối mà không cần biết đau thế nào, vì sao lại đau...

Xoa dầu nóng, cao giảm đau quá mức có thể khiến tình trạng viêm trở nên nặng hơn. Ảnh: Shutterstock

Bác sĩ Trần Anh Vũ chia sẻ thêm, không nên xoa bóp dầu nóng, dán cao khi bị đau khớp kèm theo hiện tượng sưng tấy vì nóng sẽ làm tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, nếu tại khớp bị đau có vết thương hở cũng không nên áp dụng phương pháp này, bởi dầu nóng thẩm thấu sâu vào bên trong da sẽ khiến vết thương lâu lành, đôi khi còn bị kích ứng gây phồng rộp da, bỏng da.

Mỗi ngày 2 lần, bạn lấy một lượng vừa đủ, bôi đều lên vùng bị đau rồi xoa bóp nhẹ nhàng. Ngoài dầu nóng, bạn có thể giảm đau khớp bằng các cách chườm nóng tiện dụng tại nhà khác như đắp gói gel y tế hoặc khăn ấm, tắm nước ấm, ngâm trong sáp paraffin...

Ngưng vận động

Một phần vì sợ đau và một phần cho rằng không vận động sẽ tốt hơn cho xương khớp, nhiều người bệnh có xu hướng nghỉ ngơi tuyệt đối, tức là giảm tối đa các chuyển động của khớp khi cơn đau tìm đến. Theo bác sĩ Trần Anh Vũ đây là một trong những sai lầm mà nhiều bệnh nhân viêm khớp mắc phải.

Không vận động trong thời gian dài sẽ làm giảm tính linh hoạt của khớp xương. Ảnh: Shutterstock.

Ngưng vận động có thể gây ra tình trạng căng cứng khớp và yếu cơ, làm giảm sự linh hoạt của khớp, đồng thời gia tăng nguy cơ chấn thương do té ngã. Trong khi đó, nếu người bệnh duy trì được vận động, có chế độ tập luyện phù hợp sẽ giúp giảm căng thẳng cơ, làm lỏng các khớp bị căng cứng, cải thiện phạm vi chuyển động cho khớp.

Bệnh nhân đau khớp do viêm khớp, thoái hóa khớp có thể lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng, không cần dùng quá nhiều sức chẳng hạn khiêu vũ, đi bộ, bơi lội, yoga, thái cực quyền... hoặc các bài tập vận động cho từng khớp riêng biệt như khớp gối, cổ - vai - gáy, cột sống, thắt lưng...

Trước khi tập luyện, bạn cần nhớ khởi động để làm nóng cơ khớp và không nên tập luyện quá sức, nếu khớp đau nhức hơn thì tạm ngưng ngay. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để được tư vấn cường độ và bài tập thể dục phù hợp với tình trạng xương khớp của bản thân.

Đắp các loại thuốc lá không rõ nguồn gốc

Bác sĩ Trần Anh Vũ chia sẻ thêm, nhiều người hiện nay có xu hướng sử dụng các loại thuốc lá cây băm nhuyễn để đắp lên các khu vực bị đau nhức xương khớp. Trong một số trường hợp, việc đắp thuốc lá cây (như lá lốt, ngải cứu, chìa vôi...) có thể giúp giảm sưng, giảm đau nhức khớp. Tuy nhiên, nhiều người đắp không đúng cách, đắp vô tội vạ có thể để lại nhiều hệ lụy khó lường.

Cụ thể, đã có nhiều trường hợp bệnh nhân đắp lá cây không rõ nguồn gốc, đắp các bài lá thuốc không được kiểm chứng, đắp lên vết thương hở, vùng bị chấn thương hoặc gãy xương... dẫn đến tình trạng "tiền mất tật mang". Nhẹ thì bị viêm da, sưng tấy, nóng đỏ, căng cứng các khớp, nặng là nhiễm trùng, hoại tử, thậm chí phải cắt bỏ các chi.

Dùng thuốc giảm đau sai cách

Thuốc giảm đau, chống viêm là "phao cứu sinh" có thể giúp người bệnh nhanh chóng tìm lại cảm giác dễ chịu khi cơn đau xương khớp tìm đến. Tuy nhiên, bản chất các loại thuốc này chỉ giúp giảm triệu chứng, không thể loại bỏ tận gốc cơn đau.

"Nguy hại nhất là việc dùng các loại thuốc chống viêm, giảm đau vô tội vạ, hễ đau là uống, bất chấp kê đơn và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ. Lạm dụng thuốc giảm đau trong một thời gian dài sẽ dẫn đến hiện tượng lờn thuốc, thậm chí gây tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn, khiến mức độ đau khớp trở nên dữ dội hơn", bác sĩ Trần Anh Vũ nói.

Các loại thuốc giảm đau cần được sử dụng theo chỉ định, tránh lạm dụng. Ảnh: Shutterstock

Bên cạnh đó, một số sản phẩm thuốc giảm đau gắn mác Đông y chứa cả các hoạt chất của thuốc Tây như corticosteroid, dexamethasone... nếu tùy tiện sử dụng có thể gây ra hậu quả như lệ thuộc vào thuốc, phù nề, viêm loét dạ dày, tăng huyết áp, tổn thương gan, thận, loãng xương, suy giảm miễn dịch...

Bác sĩ Trần Anh Vũ khuyến cáo đối với thuốc giảm đau không kê đơn, người bệnh phải tuyệt đối tuân thủ liều lượng ghi trên bao bì hoặc hướng dẫn của dược sĩ. Với thuốc kê đơn, ngoài việc uống theo đúng liều mà bác sĩ chỉ định, người bệnh không được bỏ ngang hay tự ý đổi thuốc. Riêng các bài thuốc Đông y, bệnh nhân nên trực tiếp đến những nhà thuốc uy tín để mua, tránh mua online.

Đồng thời, để giảm thời gian sử dụng thuốc giảm đau, hạn chế tác dụng phụ, người bệnh có thể bổ sung những dưỡng chất giảm đau an toàn từ thiên nhiên như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate... Những tinh chất này vừa có khả năng ức chế viêm, góp phần điều hòa miễn dịch, giảm đau khớp từ gốc, vừa hỗ trợ tái tạo sụn khớp, duy trì và bảo vệ khớp toàn thân chắc khỏe.

Anh Ngọc