[WeTrekology] Hướng dẫn cách đọc bản đồ địa hình Show
01/08/2020 - 38841 Lượt xem
Bạn chắc hẳn đã biết la bàn và bản đồ là các công cụ định hướng quan trọng - 1 trong 10 Trang Bị Outdoor Thiết Yếu (The Ten Essentials) khi đi dã ngoại rồi. Tuy nhiên, bản đồ địa hình (topographic/topo map) cũng là loại công cụ bạn nên biết cách sử dụng. Bạn sẽ có nhiều thông tin chi tiết hơn về địa hình nơi bạn đang khám phá.
Tham khảo thêm bài viết Hướng Dẫn Sử Dụng La Bàn bởi WETREK.VN. Bản đồ giấy thông thường rất hữu dụng để bạn lên kế hoạch chuyến đi, nhưng không hữu dụng nếu bạn cần xác định phương hướng chính xác giữa đường. Bản đồ địa hình, với các đường đồng mức, sẽ cho phép bạn nắm được địa hình theo 3 chiều dù chỉ với một mảnh bản đồ nhỏ. Đường đồng mức thể hiện độ dốc của địa hình: Bạn sẽ thấy các đường đồng tâm, mỗi đường nối giữa các điểm có cùng độ cao. Nếu các đường nằm càng sát nhau (chứ không bao giờ cắt nhau) thì độ dốc càng lớn. Nếu các đường nằm cách xa nhau, độ dốc càng nhỏ và đường đi sẽ càng thoải.
Đường đồng mức còn thể hiện hình dạng địa hình: Các đường tròn đồng tâm sát nhau cho bạn biết đó là đỉnh núi, và nằm giữa các đỉnh núi là đèo và thung lũng. Tập sử dụng bản đồ địa hình với một khu vực bạn quen thuộc là một cách tốt để tập đối chiếu bản đồ với thực tế.
Đường đồng mức chỉ số: cứ mỗi 5 đường sẽ có 1 đường đồng mức kẻ đậm, ghi chú thêm độ cao chính xác. Khoảng cao đều: sự chênh lệch độ cao giữa 2 đường đồng mức liên tiếp được sử dụng thống nhất trên cùng 1 tấm bản đồ. Thông thường khoảng cao đều sẽ được ghi rõ trong phần chú thích. Tuy nhiên giữa các loại bản đồ và các quốc gia có sự khác nhau trong việc quy ước khoảng cao đều và phương pháp chiếu - thể hiện địa hình thật trên một mặt phẳng duy nhất.
Tỉ lệ xích đại diện cho mức độ chi tiết của bản đồ. Ví dụ, bản đồ có tỉ lệ 1:24000, thì 1 cm trên bàn đồ sẽ là 24000 cm (0.24 km) trên thực tế. Tỉ lệ càng lớn thì khu vực được vẽ trên bàn đồ càng lớn, tuy nhiên độ chi tiết sẽ giảm dần. Bản đồ cũng thường có thước đo tỉ lệ xích để bạn sử dụng khi cần đo đạc khoảng cách cụ thể. Sử dụng cùng thước kẻ trên la bàn để đo quãng đường bạn muốn đi hoặc khoảng cách đến điểm tập kết.  Chú ý đến phần chú thích của bản đồ. Phần này sẽ cung cấp các thông tin cần thiết để đọc bản đồ và định hướng. Bạn phải hiểu rõ mỗi đường kẻ, ký hiệu hay màu sắc khác nhau thể hiện điều gì. Thông thường, màu xanh lục thể hiện rừng; màu xanh dương có nghĩa là biển, sông, hồ; màu đỏ, cam hoặc vàng thông báo khu vực có độ cao lớn,... Các thông tin quan trọng đều sẽ được ghi chú tại đây: tỉ lệ xích, khoảng cao đều, hệ thống ký hiệu (có thể có trên các bản đồ chuyên dụng) và độ lệch từ thiên (để căn chỉnh la bàn).
Hãy thực hành với bản đồ của nơi bạn ở trước đã. Tập tưởng tượng ra địa hình 3D khi nhìn vào các đường đồng mức trên bản đồ. Chú ý tới các đỉnh núi, đường đèo hoặc thung lũng - thường nằm ở vị trí có các đường đồng tâm chữ U hoặc V, phần đuôi hướng về một khu vực khác cao hơn. Các con sông, suối cũng sẽ dễ xác định vì màu xanh khá nổi bật trên bản đồ. Bên cạnh đó, hãy thực hành kỹ năng đọc bản đồ trên mỗi chuyến đi, đặc biệt trước khi khởi hành. Xác định phương hướng chính xác, thường xuyên kiểm tra các điểm mốc để chắc chắn mình không bị lạc.
Một số công ty chuyên sản xuất bản đồ và bản đồ địa hình, cung cấp cả dạng bản cứng và bản online, rất dễ tìm thấy khi Google. Tuy nhiên thông thường bạn sẽ phải trả phí để có thể tải bản đồ về sử dụng. Và tìm được chính xác khu vực bạn muốn cũng không phải dễ. Tuy nhiên bản đồ trả phí thường sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích khác như:
Có rất nhiều khu du lịch, vùng núi in sẵn bản đồ địa hình khổ lớn và đặt ở nơi công cộng hoặc biên dưới, để mọi người đều có thể xem và nghiên cứu. Đây cũng là một nguồn bạn có thể sử dụng, nhưng nhớ lưu ý thời gian bản đồ được in xem đã quá lâu hay chưa. DUKI Hoàng
Điều đó có nghĩa gì khi các đường đồng mức gần nhau trên bản đồ địa hình? Các đường đồng mức tương đối gần nhau cho biết độ dốc khá lớn. Các đường đồng mức càng xa nhau cho biết độ dốc tương đối bằng phẳng. Khu vực bản đồ được đóng hộp màu cam ở trên cho thấy một khu vực có độ dốc khá lớn, trong khi khu vực được đóng hộp màu tím là một khu vực tương đối bằng phẳng. Khi các đường đồng mức được vẽ gần nhau hơn trên bản đồ địa hình, nó cho thấy? Các đường đồng mức gần nhau thể hiện độ dốc lớn, ngược lại, các đường đồng mức cách xa nhau thể hiện độ dốc thoải. 3. Các đường đồng mức có xu hướng hướng lên các thung lũng và tạo thành chữ “V” hoặc chữ “U” nơi chúng băng qua một dòng suối. Tại sao các đường đồng mức lại gần nhau hơn? Khi các đường đồng mức gần nhau hơn trên bản đồ, chúng biểu thị độ dốc lớn. Hãy coi các đường đồng mức là khoảng cách giữa mỗi đường nghiêng. Các độ nghiêng càng gần nhau, đồi càng dốc. Mặt khác, các đường càng xa nhau càng có xu hướng cho thấy cảnh quan bị lõm xuống. Điều đó có nghĩa là gì khi các dòng gần nhau? Các đường đồng mức gần nhau thể hiện độ dốc rõ nét hoặc chênh lệch về độ cao và “khá dốc”. Ngược lại, các đường đồng mức trải ra xa nhau cho thấy độ dốc dần “tương đối bằng phẳng”. Điều đó có nghĩa gì khi các đường đồng mức gần nhau trên bản đồ địa hình? - Câu hỏi liên quan3 loại đường đồng mức là gì?Đường đồng mức có ba loại khác nhau. Đó là các đường chỉ số, đường trung gian và đường bổ sung. Khi các đường đồng mức gần nhau chúng cho biết loại độ cao nào?Nếu các đường gần nhau, điều đó có nghĩa là sự thay đổi độ cao 10 feet xảy ra trên một khoảng cách tuyến tính tương đối nhỏ. Càng gần nhau, độ dốc càng lớn. Nếu các đường ở xa nhau, điều đó có nghĩa là sự thay đổi độ cao 10 feet xảy ra trên một khoảng cách tuyến tính dài hơn. Tại sao chúng ta sử dụng đường đồng mức?Điểm giảng dạy: Bản đồ bằng phẳng không giống như một số mặt đất mà chúng thể hiện, vì vậy chúng tôi sử dụng các đường đồng mức trên bản đồ để chỉ ra độ cao của mặt đất. Các đường đồng mức hiển thị tất cả các địa điểm có cùng độ cao so với mực nước biển. Họ cũng cho chúng ta biết về độ dốc của đất. Trên một con dốc lớn, các đường thẳng gần nhau. Tại sao hai đường đồng mức khác nhau không thể giao nhau?Đường đồng mức được sử dụng để thể hiện độ cao trên bản đồ đường đồng mức. Mỗi đường đồng mức biểu thị một độ cao khác nhau và bạn không thể có hai độ cao khác nhau tại cùng một điểm. Một ví dụ sẽ là 500 mét trên mực nước biển sẽ không bao giờ tương đương với 1000 mét trên mực nước biển. Đường đồng mức thể hiện điều gì?Đường đồng mức, một đường trên bản đồ thể hiện một đường tưởng tượng trên bề mặt đất, tất cả các điểm nằm ở cùng độ cao trên mặt phẳng mốc, thường là mực nước biển. Các số trên các đường cho biết chiều cao tính bằng feet. (Mực nước biển bằng không.) Các đường thẳng được vẽ gần nhau cho biết rằng một sườn dốc. Các đường đồng mức cách nhau bao xa?Đường bao là một đường được vẽ trên bản đồ nối các điểm có độ cao bằng nhau trên mực nước biển. Đối với bản đồ tỷ lệ 1:25 000, khoảng cách giữa các đường đồng mức thường là 5 mét, mặc dù ở các vùng miền núi, nó có thể là 10 mét. Chênh lệch cao độ giữa hai đường đồng mức liền kề được gọi là khoảng đường đồng mức (CI). Điều gì xảy ra nếu các đường đồng mức trông giống như chúng đang chạm vào nhau?Các đường đồng mức gần nhau cho biết độ dốc lớn, vì độ cao thay đổi nhanh chóng trong một khu vực nhỏ. Các đường đồng mức dường như chạm vào biểu thị sự gia tăng rất dốc, như vách đá hoặc tường hẻm núi. Các đường đồng mức có khoảng cách rộng cho thấy độ dốc nông. Hai đường đồng mức có thể cắt nhau không?Các đường đồng mức không bao giờ cắt nhau. Chúng có thể đến rất gần nhau (ví dụ: dọc theo một vách đá), nhưng theo định nghĩa thì chúng có thể không bao giờ vượt qua nhau. * Điều này là do một vị trí trên bề mặt Trái đất không thể ở hai độ cao khác nhau! 5 Quy tắc của đường đồng mức là gì?Quy tắc 1 - mọi điểm của đường đồng mức có cùng độ cao. Quy tắc 2 - các đường đồng mức phân tách đường lên dốc và đường xuống dốc. Quy tắc 3 - các đường đồng mức không chạm hoặc cắt nhau ngoại trừ ở một vách đá. Quy tắc 4 - mỗi đường viền thứ 5 có màu đậm hơn. Làm thế nào để bạn có được các đường đồng mức?Hai cách thành lập bản đồ đường đồng mức là phương pháp mặt cắt và phương pháp đường đồng mức. Để sử dụng phương pháp mặt cắt, đặt đường đối chứng hoặc đường tham chiếu ở tâm lô, sau đó bố trí và đóng lưới; độ cao được xác định tại mỗi cọc trong lưới so với điểm chuẩn. Độ dốc thoải trên bản đồ địa hình trông như thế nào?Nhẹ nhàng: Các đường viền thể hiện độ dốc đều, nhẹ nhàng sẽ cách đều nhau và cách xa nhau. Đi lại dễ dàng. Dốc: Các đường đồng mức thể hiện độ dốc lớn, đồng đều trên bản đồ sẽ cách đều nhau, nhưng gần nhau. Tỉ lệ bản đồ địa hình là gì?Đối với bản đồ địa hình USGS, 1: 24,000 là tỷ lệ thường được sử dụng nhất. Bản đồ dựa trên đơn vị hệ mét sử dụng tỷ lệ 1: 25.000, trong đó một cm bằng 0,25 km. Bạn sẽ thấy hầu hết Hoa Kỳ được lập bản đồ ở tỷ lệ 1: 24.000, chỉ có một số ngoại lệ. Làm thế nào để các đường đồng mức hoạt động?Các đường đồng mức kết nối các điểm có cùng độ cao: Nơi chúng ở gần nhau (chúng không bao giờ cắt nhau), độ cao thay đổi nhanh chóng trong khoảng cách ngắn và địa hình dốc. Nơi các đường đồng mức cách xa nhau, độ cao thay đổi chậm, cho thấy độ dốc thoải. Đường đồng mức có thể chạm vào không?Quy tắc 3 - các đường đồng mức không chạm hoặc cắt nhau ngoại trừ ở một vách đá. Quy tắc 4 - mỗi đường viền thứ 5 có màu đậm hơn. Đây là một đường đồng mức INDEX. Quy tắc 5 - Các đường đồng mức gần nhau hơn trong địa hình dốc và xa nhau hơn trong khu vực bằng phẳng. Khi đất liền thì các đường đồng mức nằm xa nhau?Khi đất liền thì các đường đồng mức nằm xa nhau? Các đường đồng mức đánh dấu vị trí bề mặt đất cao hơn một inch so với đường đồng mức trước đó. Nếu bề mặt đất dốc, các đường đồng mức sẽ gần nhau hơn. Nếu bề mặt đất dốc nhẹ, các đường đồng mức sẽ xa nhau hơn. Sự khác biệt về độ cao giữa các đường đồng mức là gì?Chênh lệch cao độ giữa hai đường đồng mức liền kề được gọi là khoảng đường đồng mức (CI). Thông thường khoảng đường đồng mức được ghi chú trên chú giải bản đồ. Trong hầu hết các bản đồ địa hình, mỗi đường đồng mức thứ 5 được vẽ bằng chữ in đậm hoặc rộng hơn các đường đồng mức khác. Những đường như vậy được gọi là đường đồng mức chỉ số. 2 loại đường nào thể hiện sự khác biệt về độ cao?Đường đồng mức được sử dụng để hiển thị độ cao trên bản đồ địa hình. Các đường hoặc đường cô lập trên bản đồ kết nối các điểm có cùng độ cao. Mỗi đường đồng mức trên bản đồ thể hiện điều gì? Mỗi đường đồng mức hiển thị một độ cao khác nhau. Bạn hiểu như thế nào về khoảng đường viền?Khoảng đường đồng mức là khoảng cách thẳng đứng hoặc chênh lệch độ cao giữa các đường đồng mức. Đường viền chỉ mục là các đường đậm hoặc dày hơn xuất hiện ở mỗi đường đồng mức thứ năm. Nếu các con số liên quan đến các đường đồng mức cụ thể ngày càng tăng, thì độ cao của địa hình cũng đang tăng lên. Quy tắc của V’s là gì?Quy tắc V’s là một phương pháp trực quan, định tính để xác định hướng nhúng bằng cách kiểm tra mẫu bản đồ của điểm tiếp xúc giữa hai đơn vị nhúng khi nó băng qua một con suối hoặc một thung lũng. Hai đường đồng mức cắt nhau biểu thị điều gì?Các đường giao nhau trên các ô đồng mức là các đường cong cấp xung quanh các điểm yên ngựa của bề mặt cong Gauss âm. Có hai hướng là phương ngang, gần như tiệm cận, tùy thuộc vào cách mặt phẳng cắt là phương diện của địa hình. Làm thế nào để các đường biểu thị phía nào của ngọn núi là dốc nhất?Các đường đồng mức gần nhau cho biết độ dốc lớn, nơi độ cao thay đổi nhanh chóng trong một khoảng cách ngắn. Nếu các đường đồng mức gần nhau đến mức chúng dường như chạm vào nhau, chúng biểu thị một độ dốc rất lớn, chẳng hạn như vách đá. Ngược lại, các đường đồng mức ở xa nhau cho thấy độ dốc thoải. |
