Bài 10.2 trang 31 sách bài tập Khoa học tự nhiên lớp 6 - Chân trời sáng tạo: Thành phần nào của không khí là nguyên nhân chủ yếu gây nên hiệu ứng nhà kính? Show A. Oxygen. B. Hydrogen. C. Carbon dioxide. D. Nitrogen. Lời giải: Đáp án C Khi Carbon dioxide có trong không khí là nguyên nhân chủ yếu gây nên hiệu ứng nhà kính.
Ngày nay, ngoài việc chịu ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường nước, đất thì khí thải mà con người sử dụng cũng góp phần làm biến đổi khí hậu, gây hiệu ứng nhà kính. Hiệu ứng nhà kính là gì?Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng bức xạ sóng ngắn của Mặt Trời xuyên qua tầng khí quyển của Trái Đất bị hấp thu và phân tán trở lại trong không gian khiến cho nhiệt lượng không gian bên trong Trái Đất dần nóng lên. Quá trình gây ra hiệu ứng nhà kínhXem thêm: Các loại hiệu ứng nhà kínhHiệu ứng nhà kính khí quyển là loại hiệu ứng nhà kính tự nhiên. Do thiên nhiên tác động vào có ảnh hưởng tích cực đối với Trái Đất. Nhờ hiệu ứng nhà kính khí quyển mà qua hàng chục triệu năm nhiệt độ Trái Đất đạt 38 độ C. Góp phần cho vạn vật sinh sôi như hiện nay. Nếu không có hiệu ứng nhà kính khí quyến thì nhiệt độ trên Trái Đất chỉ duy trì ở mức -15 độ C. Rất khó để phát triển hệ sinh thái phong phú. Hiệu ứng nhà kính nhân loại là hiệu ứng nhà kính nhân tạo, do con người tác động vào bởi các hoạt động sản xuất, sinh hoạt. Những hoạt động như sản xuất công nghiệp, đốt nhiên liệu, phá rừng, phương tiện giao thông,… thải ra các loại khí độc. Gây nên những tác động tiêu cực đến môi trường sống của Trái Đất. Hiệu ứng nhà kính khí quyển và Hiệu ứng nhà kính nhân loạiNguyên nhân gây hiệu ứng nhà kínhNguyên chính gây ra hiệu ứng nhà kính là khí CO2. Khi các bức xạ sóng ngắn của Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất và bị mặt đất hấp thu. Chúng sẽ phản chiếu lại các bước sóng dài vào khí quyển để CO2 hấp thu làm gia tăng lượng nhiệt trong không gian Trái Đất. Tạo ra 1 nhà kính lớn mà không khí nóng bên trong không thể thoát ra nên gây nóng, khó chịu. Các hoạt động chính gây ra khí CO2 bao gồm:
Các hoạt động trên đã tác động tiêu cực đến khí hậu và ảnh hưởng trực tiếp đến chính con người chúng ta. Theo các nhà khoa học ước tính thì nhiệt độ Trái Đất sẽ tăng khoảng 1,5 đến 4,5 độ C vào vài thập kỷ sau. Khí CO2 là tác nhân chính gây hiệu ứng nhà kínhCác loại khí gây hiệu ứng nhà kínhNgoài khí CO2 là nguyên nhân chính gây hiệu ứng nhà kính thì các khí như CH4, N2O, CFC, SO2 cũng góp 1 tỷ lệ đáng kể: Khí N2O Nitơ oxit (N2O) được sinh ra trong các hoạt động nông và công nghiệp. Trong quá trình đốt các nhiên liệu hóa thạch và do quá trình nitrat hóa phân bón hữu cơ và hóa học. Mỗi năm N2O tăng từ 0,2% – 3%. Mất từ 100 đến 200 năm thì N2O mới thay đổi hình dạng.Cho tới khi đạt đến các tầng trên của khí quyển thì mới có những chuyển hóa với oxi một cách chậm chạp. Khí CH4 Khí metan được sản sinh trong quá trình lên men đường ruột của 1 số động vật có guốc, cừu. Do cháy rừng và các loại khí đốt tự nhiên, dầu. Khí CFC Khí chlorofluorocarbons được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp. Đặc biệt trong làm lạnh, điều hòa không khí và bình chữa cháy. Khí SO2 Đioxit Sunfua là chất gây hiệu ứng nhà kính nhưng có nồng độ thấp. Chúng được hình thành do hoạt động của núi lửa, đốt nhiên liệu: than và dầu, quặng sunfua,…Chúng rất độc hại với sức khỏe, gây ra các bệnh về phổi và phế quản. Hậu quả do hiệu ứng nhà kính gây raNguồn nước: do sự tăng lên của nhiệt lượng trong không gian nên nước bốc hơi nhanh và nhiề. Dẫn đến các trận mưa to gây lũ lụt nghiêm trọng hơn. Vào mùa khô hạn sẽ gây nên tình trạng thiếu nước cho sản xuất, sinh hoạt. Băng tan: nhiệt độ tăng làm đẩy nhanh quá trình tan băng ở 2 cực. Mực nước biển tăng cao sẽ làm biến mất một số quốc gia trên thế giới. Sinh vật: nắng nóng, mưa bão thất thường sẽ khiến hàng ngàn sinh vật không thích nghi được. Có thể gây ra tuyệt chủng nhiều loài trên diện rộng. Sức khỏe: nhiều loại bệnh mới phát sinh làm sức khỏe con người suy giảm. Nắng nóng và lạnh giá cũng khiến nhiều người chết Lâm nghiệp: Cháy rừng xảy ra trên diện rộng vào mùa khô, nắng nóng gay gắt Hiệu ứng nhà kính ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống con người vô cùng nghiêm trọngXem thêm: Một số biện pháp giúp khắc phục hiệu ứng nhà kínhGiảm khí thải: Các nhà máy sản xuất và phương tiện giao thông cần giảm phát thải khí ra môi trường. Nhà máy cần lọc khí thải, không thải trực tiếp ra môi trường. Con người nên sử dụng các phương tiện công cộng, chạy bằng điện, năng lượng mặt trời,… để giảm khí thải từ phương tiện Trồng cây xanh Trồng nhiều cây cảnh có tác dụng hấp thu khí CO2, giảm nguyên nhân chính gây hiệu ứng nhà kính. Còn giúp làm tăng khí Oxi cho chất lượng không khí sạch hơn. Tránh chặt phá rừng bừa bãi, lấy gỗ làm giảm lượng cây xanh. Tiết kiệm nhiên liệu Sử dụng ít các loại khí đốt, xăng, dầu sẽ giúp lượng khí thải giảm rõ rệt hơn, cũng giảm CO2. Tuyên truyền Sử dụng truyền thông để nêu lên tác hại của ô nhiễm môi trường sẽ giúp mọi người ý thức hơn về biến đổi khí hậu, gây hiệu ứng nhà kính. Để họ tự giác, chủ động bảo vệ môi trường. Môi trường sống của chúng ta cần được bảo vệ tích cực hơn để tránh tình trạng biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính. Phần quan trọng nhất để giúp Trái Đất tốt lên chính là ý thức của con người cần phải được nâng cao hơn nữa. Thông qua những hành động thiết thực mang lại hiệu quả bền vững. Hiệu ứng nhà kính diễn ra khi khí quyển hấp thụ nhiệt từ tia cực quang. Hơi nóng từ mặt trời truyền xuống Trái Đất bị giữ lại ở tầng đối lưu, tạo ra hiệu ứng nhà kính ở bề mặt các hành tinh hoặc các Vệ tinh.[1][2] Cơ cấu hoạt động này không khác nhiều so với một nhà kính (dùng để cho cây trồng) thật, điều khác biệt là nhà kính (cây trồng) có các cơ cấu cách biệt hơi nóng bên trong để giữ ấm không bị mất qua quá trình đối lưu. Hiệu ứng nhà kính được khám phá bởi nhà khoa học Joseph Fourier vào năm 1824, thí nghiệm đầu tiên có thể tin cậy được là bởi nhà khoa học John Tyndall vào năm 1858, và bản báo cáo định lượng kĩ càng được thực hiện bởi nhà khoa học Svante Arrhenius vào năm 1896.[3] Một ví dụ về Hiệu ứng nhà kính làm cho nhiệt độ của không gian bên trong của một nhà trồng cây làm bằng kính tăng lên khi Mặt Trời chiếu vào. Nhờ vào sức ấm này mà cây có thể đâm chồi, ra hoa và kết trái sớm hơn. Ngày nay người ta hiểu khái niệm này rộng hơn, dẫn xuất từ khái niệm này để miêu tả hiện tượng nghẽn nhiệt trong bầu khí quyển của Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng là hiệu ứng nhà kính khí quyển. Trong hiệu ứng nhà kính khí quyển, phần được đoán là do tác động của loài người gây ra được gọi là hiệu ứng nhà kính nhân loại (gia tăng). Hiện nay thế kỷ thứ 21 loài người đang phải đối mặt với tình trạng ấm lên do con người gây ra, tuy nhiên vấn đề vẫn đang được tranh cãi, gây ra nhiều tác hại nguy hiểm.
Các vật đen có nhiệt độ từ Trái Đất khoảng 5.5 °C.[4][5] Từ khi bề mặt Trái Đất phản lại khoảng 28% ánh sáng mặt trời[6], nếu không có hiệu ứng nhà kính thì nhiệt độ có thể rất thấp khoảng -18 hoặc -19 °C [7][8] thay vì nhiệt độ có thể cao hơn là khoảng 14 °C.[9] Hiệu ứng nhà kính, xuất phát từ effet de serre trong tiếng Pháp, do Jean Baptiste Joseph Fourier lần đầu tiên đặt tên, dùng để chỉ hiệu ứng xảy ra khi năng lượng bức xạ của tia sáng mặt trời, xuyên qua các cửa sổ hoặc mái nhà bằng kính, được hấp thụ và phân tán trở lại thành nhiệt lượng cho bầu không gian bên trong, dẫn đến việc sưởi ấm toàn bộ không gian bên trong chứ không phải chỉ ở những chỗ được chiếu sáng. Hiệu ứng này đã được sử dụng từ lâu trong các nhà kính trồng cây. Ngoài ra hiệu ứng nhà kính còn được sử dụng trong kiến trúc, dùng năng lượng mặt trời một cách thụ động để tiết kiệm chất đốt sưởi ấm nhà ở. Các tia bức xạ sóng ngắn của mặt trời xuyên qua bầu khí quyển đến mặt đất và được phản xạ trở lại thành các bức xạ nhiệt sóng dài. Một số phân tử trong bầu khí quyển, trong đó trước hết là dioxide cacbon và hơi nước, có thể hấp thụ những bức xạ nhiệt này và thông qua đó giữ hơi ấm lại trong bầu khí quyển. Hàm lượng ngày nay của khí dioxide cacbon vào khoảng 0,036% đã đủ để tăng nhiệt độ thêm khoảng 30 °C. Nếu không có hiệu ứng nhà kính tự nhiên này nhiệt độ Trái Đất của chúng ta chỉ vào khoảng –15 °C. Có thể hiểu một cách ngắn gọn như sau: ta biết nhiệt độ trung bình của bề mặt Trái Đất được quyết định bởi cân bằng giữa năng lượng mặt trời chiếu xuống Trái Đất và lượng bức xạ nhiệt của mặt đất vào vũ trụ. Bức xạ nhiệt của mặt trời là bức xạ có sóng ngắn nên dễ dàng xuyên qua tầng ozon và lớp khí CO2 để đi tới mặt đất, ngược lại bức xạ nhiệt từ Trái Đất vào vũ trụ là bức sóng dài, không có khả năng xuyên qua lớp khí CO2 dày và bị CO2 + hơi nước trong khí quyển hấp thụ. Như vậy lượng nhiệt này làm cho nhiệt độ bầu khí quyển bao quanh Trái Đất tăng lên. Lớp khí CO2 có tác dụng như một lớp kính giữ nhiệt lượng tỏa ngược vào vũ trụ của Trái Đất trên quy mô toàn cầu. Bên cạnh CO2 còn có một số khí khác cũng được gọi chung là khí nhà kính như NOx, Methan, CFC. Ở thời kỳ đầu của lịch sử Trái Đất, các điều kiện tạo ra sự sống chỉ có thể xuất hiện vì thành phần của dioxide cacbon trong bầu khí quyển nguyên thủy cao hơn, cân bằng lại lượng bức xạ của mặt trời lúc đó yếu hơn đến khoảng 25%. Cường độ của các tia bức xạ tăng lên với thời gian. Trong khi đó đã có đủ cây cỏ trên Trái Đất, thông qua sự quang hợp, lấy đi một phần khí dioxide cacbon trong không khí tạo nên các điều kiện khí hậu tương đối ổn định. Phần trăm đóng góp vào hiệu ứng nhà kính trên Trái Đất có bốn khí chính là:[10][11]
Các đám mây cũng hấp thụ và phát ra các bức xạ hồng ngoại gây tác động đến tính chất phát xạ nhiệt của tầng khí quyển.[11] Từ khoảng 100 năm nay con người tác động mạnh vào sự cân bằng nhạy cảm này giữa hiệu ứng nhà kính tự nhiên và tia bức xạ của mặt trời. Sự thay đổi nồng độ của các khí nhà kính trong vòng 100 năm lại đây (dioxide cacbon tăng 20%, mêtan tăng 90%) đã làm tăng nhiệt độ lên 2 °C. Không nên nhầm lẫn hiệu ứng nhà kính nhân loại với việc làm tổn thất đến lớp khí ôzôn ở tầng bình lưu cũng do loài người gây ra. Phần lớn các nhà khoa học ủng hộ giả thuyết cho rằng việc tăng nồng độ các khí nhà kính do loài người gây ra, hiệu ứng nhà kính nhân loại, sẽ làm tăng nhiệt độ trên toàn cầu (sự nóng lên của khí hậu toàn cầu) và như vậy sẽ làm thay đổi khí hậu trong các thập kỷ và thập niên kế đến. Giả thuyết này bị phủ nhận bởi một số người gọi là nhà phê bình khí hậu mà con số các nhà khoa học trong họ đã giảm đi rõ rệt trong những năm vừa qua. Sau đây là một số hậu quả liên đới với việc thay đổi khí hậu do hiệu ứng này có thể gây ra:
Nhiệt độ tăng lên làm tăng các quá trình chuyển hóa sinh học cũng như hóa học trong cơ thể sống, gây nên sự mất cân bằng.
• Những khối băng ở hai cực đang tan nhanh trong những năm gần đây và do đó mực nước biển sẽ tăng quá cao, có thể dẫn đến nạn hồng thủy.
(bằng tiếng Việt)
(bằng tiếng Anh)
|