Tâm lý học là ngành khoa học nghiên cứu hoạt động, tinh thần và tư tưởng của con người (cụ thể đó là những cảm xúc, ý chí và hành động). Tâm lý học cũng chú tâm đến sự ảnh hưởng của hoạt động thể chất, trạng thái tâm lý và các yếu tố bên ngoài lên hành vi và tinh thần của con người. Các loại hiện tượng tâm lý; có nhiều cách phân loại các hiện tượng tâm lý. Cách phân loại phổ biến trong các tài liệu tâm lý học là việc phân loại các hiện tượng tâm lý theo thời gian tồn tại. Theo cách phân loại này, các hiện tượng tâm lý có ba loại chính như sau: Các quá trình tâm lý là những hiện tượng tâm lý diễn ra trong thời gian tương đối ngắn, có bắt đầu, diễn biến và kết thúc.Ví dụ: Các quá trình nhận thức như cảm giác, tri giác, tư duy, tưởng tượng; các quá trình giao tiếp... Các trạng thái tâm lý là các hiện tượng tâm lý diễn ra trong thời gian tương đối dài và đóng vai trò làm nền cho các quá trình tâm lý và các thuộc tính tâm lý biểu hiện ra một cách nhất định. Với các trạng thái tâm lý chúng ta thường chỉ biết đến khi nó đã xuất hiện ở bản thân, tuy nhiên thường không biết được thời điểm bắt đầu và kết thúc của chúng.Ví dụ: Trạng thái tập trung, chú ý, lơ đãng, mệt mỏi, vui, buồn, phấn khởi, chán nản... Các thuộc tính tâm lý là những hiện tượng tâm lý đã trở nên ổn định, bền vững ở mỗi người tạo nên nét riêng về mặt nội dung của người đó. Thuộc tính tâm lý diễn ra trong thời gian dài và kéo dài rất lâu có khi gắn bó với cả cuộc đời một người.Ví dụ: Tính khí, tính cách, năng lực, quan điểm, niềm tin, lý tưởng, thế giới quan... Có thể thể hiện mối quan hệ giữa các hiện tượng tâm lý theo sơ đồ sau: Trong đời sống hàng ngày, từ “tâm” thường được dùng kết hợp với các từ khác để tạo thành các thành ngữ “tâm”, “tấm lòng”, “tấm lòng”, “tấm lòng”, “tấm lòng”. tâm trạng” .. được hiểu là lòng người, thiên về tình cảm. Theo từ điển Tiếng Việt (1988), tâm lý là những tư tưởng, tình cảm tạo nên đời sống nội tâm, thế giới nội tâm của con người. Trong Tâm lý học: Tâm lý là tập hợp các hiện tượng tinh thần xảy ra trong đầu óc con người, gắn liền và chi phối mọi hành vi, hoạt động của con người. Tâm lý con người là hiện tượng tâm lý con người xuất hiện khi phản ứng trước các hiện tượng xã hội. Có nhiều ý kiến khác nhau về hiện tượng tâm lý con người. Mỗi nhà khoa học xã hội và nhà tâm lý học có quan điểm riêng về tâm lý con người trong sự phát triển của xã hội. 2. Bản chất của hiện tượng tâm lý con người:
Ví dụ, khi tôi đứng trước gương, tôi nhìn thấy hình ảnh của mình qua gương. Phản ánh sinh học: sự phản ánh này có mặt trong thế giới sinh vật nói chung. Ví dụ: Hoa hướng dương luôn hướng về phía mặt trời mọc. Phản xạ hóa học: tương tác của hai hợp chất để tạo thành hợp chất mới. Ví dụ: 2H2O2 -> 2H2O Phản ánh xã hội: phản ánh các mối quan hệ trong xã hội mà các thành viên sinh sống và làm việc. Ví dụ: trong cuộc sống cần có sự giúp đỡ, quan tâm lẫn nhau như câu “Lá lành đùm lá rách”. Phản ánh Tâm lý: Là hình thức phản ánh cao nhất và phức tạp nhất. · Là kết quả tác động của hiện thực khách quan vào bộ não con người và do bộ não điều khiển. - Điều kiện cần thiết để có sự phản ánh tâm lý: hiện thực khách quan tác động vào bộ não con người bình thường. Sản phẩm của sự phản ánh đó là một hình ảnh tâm lý tích cực và sống động trên vỏ não. Nó khác về chất so với các hình ảnh cơ học, vật lý, sinh lý. - Hình ảnh tâm lí tích cực, sinh động. Bức tranh tâm lý là tích cực vì kết quả của tư duy trước sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tư duy sau, do đó con người tích lũy được những kinh nghiệm mới để tồn tại và phát triển. Ví dụ: Trong một lần đi chơi, ta quen một người và ta có ấn tượng tốt về người này, một thời gian sau gặp lại ta gặp phải hành động xấu của người này, lúc đầu ta sẽ không tin là người này hành động. như thế và nghĩ ra nhiều lý do để biện minh. Vì vậy, có thể nói kết quả của lần phản ánh trước sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lần phản ánh tiếp theo. Hình ảnh tâm lý mang tính chất chủ quan, mang màu sắc cá nhân. Phản ánh tâm lý Ví dụ: • Hai điều tra viên tham gia khám nghiệm hiện trường nhưng vì trình độ nhận thức và chuyên môn của họ. khác nhau nên kết quả khảo sát cũng khác nhau. • Con gái yêu bằng tai, con trai yêu bằng mắt. Lý do là: Mỗi người đều có những đặc điểm riêng về cơ thể, các giác quan, hệ thần kinh và não bộ. Mỗi người có hoàn cảnh sống khác nhau, điều kiện nuôi dạy khác nhau. Trong đó, mỗi cá nhân thể hiện một mức độ hoạt động và tương tác khác nhau trong cuộc sống, dẫn đến tâm lý của người này khác người kia. Tuy nhiên, không phải hiện thực khách quan nào tác động trực tiếp vào não bộ đều có hình ảnh tâm lý. Để có một hình ảnh tâm lý, điều kiện đủ phải thông qua con đường hoạt động và giao tiếp. Tâm lý con người có bản chất lịch sử xã hội Vì: Nguồn gốc: thế giới khách quan (giới tự nhiên và xã hội) trong đó nguồn gốc xã hội là cái quyết định tâm lý con người, thể hiện qua: quan hệ kinh tế - xã hội, đạo đức, pháp quyền, quan hệ con người với con người quan hệ gia đình, làng xóm, quê hương, quan hệ cộng đồng, nhóm người.. Các quan hệ trên quyết định quy định bản chất tâm lý con người (như Mác đã nói: bản chất con người là tổng hòa các quan hệ xã hội). Thực tế cho thấy, nếu con người gạt bỏ các mối quan hệ xã hội, mối quan hệ giữa người với người thì tâm lý con người sẽ mất đi bản chất con người. Ví dụ: Rochom P'ngieng mất tích năm 1989 khi đang chăn trâu. Sau 18 năm, người ta tìm thấy Rochom không mảnh vải che thân và di chuyển như một con khỉ biết nói hay giao tiếp nhưng chỉ ậm ừ những âm thanh vô nghĩa, không thể hòa nhập với cuộc sống con người. Từ đó có thể thấy, tâm lý con người chỉ được hình thành khi có điều kiện cần và đủ, đó là sự tác động của hiện thực khách quan vào bộ não con người bình thường và phải có hoạt động, giao tiếp. |
