Tại sao người già cao huyết áp hay bị xuất huyết não

Tăng huyết áp được ví như là “kẻ giết người thầm lặng”, là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não.

Huyết áp càng tăng thì nguy cơ bị tai biến mạch máu não càng cao, dễ dẫn đến đột quỵ. Đây là biến chứng hàng đầu và rất đáng ngại của tăng huyết áp.

Tai biến mạch máu não (TBMMN) là một thuật ngữ chung để chỉ các bệnh nhồi máu não (do tắc mạch não) và chảy máu não (do xuất huyết não). Bệnh hay gặp ở người lớn tuổi. Nguyên nhân chủ yếu của bệnh là do vữa xơ động mạch và tăng huyết áp (những người bị tăng huyết áp (trên 140/90mmHg) có nguy cơ tai biến mạch máu não gấp 4 lần so với người huyết áp bình thường). Đôi khi do các cục huyết khối từ nơi khác gây thuyên tắc động mạch não như huyết khối trong tâm nhĩ, tâm thất hay gặp ở những bệnh nhân bị rối loạn nhịp tim (rung nhĩ), nhồi máu cơ tim, suy tim nặng, bệnh van tim... TBMMN là tình trạng một phần não bị hư hại đột ngột do mất máu nuôi do tắc hoặc vỡ mạch máu não. Khi thiếu máu lên não, các tế bào não sẽ ngưng hoạt động và sẽ chết đi trong vài phút. Hậu quả là các vùng cơ thể do phần não đó điều khiển sẽ ngưng hoạt động, dẫn tới yếu liệt, tê, mất cảm giác nửa người, không nói được hoặc hôn mê, thậm chí là tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Nhiều trường hợp được cứu sống nhưng có thể bị di chứng rất nặng nề như: liệt nửa người, nói ngọng, méo miệng, đời sống thực vật, tàn phế suốt đời, giảm tuổi thọ và không còn khả năng lao động, khó hòa nhập cuộc sống bình thường, khiến bệnh nhân trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội.

Tăng huyết áp có thể gây ra TBMMN, vì sao?

Tăng huyết áp làm tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch làm cho thành mạch bị dãn dần ra và xuất hiện những tổn thương. Những tổn thương này xuất hiện ngày càng tăng ở các mạch máu não, có thể gây phình mạch nhỏ trong não, dẫn đến nguy cơ chảy máu não hoặc tạo điều kiện thuận lợi hình thành các mảng xơ vữa, gây chít hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông dòng máu đến nuôi dưỡng tế bào não. Nếu áp lực dòng máu đột ngột tăng cao (gặp trong những cơn tăng huyết áp kịch phát) có thể làm cho mạch máu bị vỡ ra gây xuất huyết não. Với những tổn thương nhỏ, hệ thống tiểu cầu và các sợi fibrin sẽ đến để vá lại vết thương và hình thành các cục máu đông, cộng thêm tình trạng rối loạn mỡ máu, thừa cholesterol thường gặp ở những người tăng huyết áp làm cho thành mạch bị dày lên, lâu dần dẫn đến bít tắc các mạch máu. Tình trạng vỡ hay bít tắc các mạch máu não đều làm ngừng trệ việc cung cấp máu, gây ra thiếu máu cục bộ tại não và xuất hiện những triệu chứng lâm sàng mà người ta gọi là TBMMN.

Phòng ngừa TBMMN ở người tăng huyết áp

Những hậu quả mà tăng huyết áp và TBMMN gây ra cho người bệnh là rất nặng nề. Vì vậy, việc phòng ngừa bệnh tăng huyết áp và các biến chứng của nó là rất quan trọng. Người bệnh tăng huyết áp cần chú ý những điểm sau:

Kiểm soát huyết áp: Theo khuyến cáo, nếu hạ huyết áp được 5mmHg ở bệnh nhân tăng huyết áp thì sẽ giảm 10% nguy cơ TBMMN. Do đó, để phòng ngừa TBMMN cũng như các bệnh về tim mạch (đột quỵ, bệnh động mạch vành và mạch máu ngoại biên...), trước hết cần kiểm soát huyết áp nhằm đạt trị số huyết áp mục tiêu (dưới 140/90mmHg). Bệnh nhân tăng huyết áp phải dùng thuốc điều trị theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý tăng hay giảm liều. Tuy nhiên, một thực tế trong cộng đồng là nhiều người không biết mình bị tăng huyết áp hoặc bệnh nhân tự ý bỏ thuốc, dẫn đến việc kiểm soát huyết áp khó khăn hơn, huyết áp tăng cao vọt đột ngột sẽ rất nguy hiểm.

Liệu pháp thay đổi lối sống (thực hiện chế độ ăn kiêng và hoạt động thể lực) là biện pháp quan trọng làm giảm nguy cơ bị vữa xơ động mạch, tăng huyết áp và TBMMN. Liệu pháp thay đổi lối sống bao gồm: Cai thuốc lá; Có chế độ dinh dưỡng tăng cường bổ sung các vitamin và khoáng chất có trong rau quả,... hạn chế ăn quá nhiều chất béo và các thực phẩm giàu calo. Các biện pháp dinh dưỡng trên ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh TBMMN: nhằm làm giảm lượng lipid máu, giảm huyết áp và giảm đường máu nếu bệnh nhân bị đái tháo đường; Tăng hoạt động thể lực sẽ làm cải thiện tình trạng tim mạch và làm cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch và TBMMN như rối loạn lipid máu, béo phì và tăng huyết áp. Bệnh nhân có thể tập luyện khí công, tham gia các câu lạc bộ dưỡng sinh, thể dục ngoài trời.

Những trường hợp nguy cơ cao dễ bị TBMMN (người cao tuổi, béo phì, tăng huyết áp, vữa xơ động mạch, đái tháo đường, stress...) nên thường xuyên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần. Nên lưu ý và đến bác sĩ ngay khi có những biểu hiện sau: nhức đầu, chóng mặt (cảm giác quay), có hiện tượng quên, rối loạn cảm xúc (buồn giận thất thường...), rối loạn tâm lý, hiện tượng ruồi bay (nhìn thấy những điểm đen).

Ngoài ra, để phòng ngừa TBMMN ở người tăng huyết áp thì những khi thời tiết thay đổi đột ngột, lúc chuyển mùa, người bệnh nhất là đối với người cao tuổi không nên đi tiểu ngoài trời lạnh vào ban đêm, đề phòng tai biến. Đồng thời khi vừa hoạt động nặng hoặc đi dưới trời nắng về không nên tắm luôn mà nên để khô ráo mồ hôi rồi mới tắm, tránh sự thay đổi nhiệt độ một cách đột ngột cũng như không nên bật dậy ngay ra khỏi giường khi mới tỉnh giấc. Luôn tạo cho mình một tinh thần thoải mái cũng góp phần đáng kể trong phòng ngừa bệnh TBMMN.

Hương Lê (Theo Secretchina)   -   Thứ hai, 15/08/2022 21:09 (GMT+7)

Huyết áp là áp lực lên thành động mạch do dòng chảy của máu tạo ra. Áp lực khi tim bơm máu đến động mạch tạo ra huyết áp tâm thu. Khi tim giãn ra, áp lực của máu trở lại là huyết áp tâm trương. Hai yếu tố này đại diện cho áp lực lên các mạch máu khi tim giãn ra và co lại.

Cao huyết áp là căn bệnh không thể bỏ qua, các nghiên cứu của Anh đã phát hiện ra rằng việc kiểm soát huyết áp kém có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim, bệnh thận và bệnh võng mạc. 

Nếu như trước đây, mọi người thường nghĩ cao huyết áp là bệnh của người già, thì bây giờ tỷ lệ mắc cao huyết áp ngày càng có xu hướng trẻ hóa do thay đổi thói quen sinh hoạt, ăn uống, vận động không đủ, cộng với áp lực cuộc sống,...

Xuất huyết não là một vấn đề về thần kinh nghiêm trọng hơn nhồi máu não, đây là bệnh chủ yếu về thần kinh dẫn đến bại liệt, nằm liệt giường và tử vong.

Tăng huyết áp là nguyên nhân chính dẫn đến xuất huyết não. Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy ở tất cả các bệnh nhân xuất huyết não thì xuất huyết não nguyên phát chiếm hơn 80% đến 85%. 

Và khoảng 50% đến 60% ca xuất huyết não nguyên phát do cao huyết áp. Tỷ lệ này khá cao nên đối với bệnh nhân tăng huyết áp, việc phòng ngừa xuất huyết não là rất quan trọng.

Nguyên nhân khiến huyết áp cao dễ dẫn đến xuất huyết não là do huyết áp cao lâu ngày làm cho mạch máu ở một số bộ phận của não ngày càng mỏng đi như một quả bóng được bơm căng. Nếu gặp tình trạng huyết áp tăng đột ngột, mạch máu ở những vùng này dễ bị vỡ, đó là hiện tượng xuất huyết não.

Trong sinh hoạt hàng ngày có hai nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng đáng kể huyết áp. 

Cãi nhau

Tiếng cãi vã có thể khiến tâm trạng thay đổi dữ dội và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi những người có huyết áp bình thường cãi nhau, huyết áp của họ có thể tăng lên hơn 180. 

Ở những bệnh nhân cao huyết áp, huyết áp ước tính còn tăng cao hơn, thực tế cho thấy có nhiều bệnh nhân xuất huyết não do tăng huyết áp xảy ra dưới trạng thái kích động tinh thần. Do đó, hãy kiểm soát cảm xúc để ngăn ngừa hiệu quả sự xuất hiện của xuất huyết não.

Táo bón

Đại tiện khó và áp lực trong ổ bụng tăng mạnh dẫn đến huyết áp tăng vọt, đặc biệt nguy hiểm đối với bệnh nhân cao huyết áp. Vì vậy, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau lá xanh và ngũ cốc nguyên hạt là rất quan trọng để ngăn ngừa táo bón và ngăn ngừa xuất huyết não.

Ngoài hai khía cạnh trên, biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa xuất huyết não ở bệnh nhân cao huyết áp là chủ động kiểm soát huyết áp, nếu kiểm soát tốt huyết áp thì hệ thống mạch máu não sẽ không bị “giòn” hơn. Các mạch máu não được bảo vệ tốt thì khả năng xuất huyết não ít.

Bình luận:

Bạn nghĩ gì về nội dung này?

Bạn cần đăng nhập để gửi bình luận.

Cao huyết áp thường được biết đến là một "sát thủ" thầm lặng khiến nhiều người trẻ tuổi đột quỵ, mắc bệnh tim mạch, suy thận,... Thời gian gần đây, nhiều nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng chỉ số huyết áp cao thường xuyên còn là một nguyên nhân khiến người lớn tuổi dễ bị xuất huyết não. Vậy làm thế nào để phòng tránh cao huyết áp ở người cao tuổi?

Tìm hiểu về bệnh xuất huyết não

Xuất huyết não thực chất chính là một trong số những hậu quả do đột quỵ gây nên. Nguyên nhân gây ra tình trạng xuất huyết não là do máu tràn vào mô não, tạo nên áp lực gây tổn thương cho não bộ. Những tổn thương này dẫn đến việc kích thích các mô não, khiến bộ não bị phù. Lúc này, các cục máu đông sẽ tập trung lại thành một khối, tăng áp lực cho các mô tế bào xung quanh. Sau đó, tế bào não sẽ bị ảnh hưởng nặng nề và cuối cũng là dẫn đến vỡ mạch máu não.

Người lớn tuổi khi bị xuất huyết não sẽ có tỷ lệ tử vong cao, hoặc để lại nhiều di chứng nặng nề, điển hình như bị tàn tật. Đối với các bệnh nhân mất chức năng điều khiển tay chân, bộ phận cơ thể do xuất huyết não, khi điều trị bệnh, bác sĩ cũng chỉ có thể làm giảm kích thước khối máu tụ, giảm biến chứng. Rất ít trường hợp bệnh nhân xuất huyết não hồi phục về trạng thái bình thường hoàn toàn như trước khi bệnh. Đa số họ sẽ bị di chứng suốt đời.

Tại sao người cao tuổi lại dễ xuất huyết não khi bị cao huyết áp?

Khi tình trạng cao huyết áp diễn ra thường xuyên trong thời gian dài mà không được điều trị kịp thời, tim sẽ hoạt động yếu dần đi do gánh nhiều áp lực. Từ đó, các động mạch sẽ không hoạt động ổn định, về lâu dài sẽ dẫn đến tổn thương, hư hỏng. Lúc này, các mạch máu sẽ bắt đầu xơ cứng, độ đàn hồi giảm, nhất là các mạch máu ở não bộ. Nếu như ở người trẻ tuổi, các vi mạch còn hoạt động tốt thì tỷ lệ xuất huyết não thấp. 

Nhưng đối với người già, các vi mạch không còn dẻo dai, độ đàn hồi giảm nhiều, kết hợp với tình trạng huyết áp tăng cao sẽ làm cho lượng máu khi chảy qua não bộ chảy mạnh, gây áp lực cao lên thành mạch lớn. Từ đó khiến cho các mạch máu không chịu được áp lực mạnh dẫn đến bị vỡ và gây ra xuất huyết não. Bên cạnh đó, cao huyết áp lâu sẽ khiến xơ vữa động mạch tăng, dẫn đến hẹp tắc lòng mạch. Điều này làm giảm lượng máu đi đến tế bào não. Từ đó, nhiều tế bào não sẽ bị chết và dẫn đến nhồi máu não gây ra xuất huyết.

Những hậu quả do xuất huyết não gây nên

Rối loạn trong giao tiếp

Sau khi bị xuất huyết não, nhiều bệnh nhân bị mắc chứng mất ngôn ngữ. Họ sẽ gặp nhiều khó khăn về nghe, nói, đọc, viết. Đây là biểu hiện của rối loạn ngôn ngữ trong giao tiếp. Một số người còn có tình trạng bệnh nặng hơn khi không thể hiểu được những gì người khác đang nói với mình.

Việc khó khăn khi giao tiếp dễ khiến bệnh nhân phát sinh tâm lý khó chịu với bản thân, dễ cáu gắt với mọi người xung quanh. Cảm xúc của họ thay đổi thất thường, khó kiểm soát tâm lý. Nếu như không được quan tâm nhiều, thì bệnh nhân còn dễ mắc bệnh trầm cảm dẫn đến làm những hành động có hại cho bản thân, người nhà.

Giảm chức năng của các cơ quan

Sau khi bị xuất huyết não, phần lớn bệnh nhân sẽ bị liệt nửa người hoặc tàn phế một vài bộ phận của cơ thể. Các cơ cũng yếu đi rõ rệt. Bên cạnh đó, họ còn cảm thấy khó khăn trong việc nhai - nuốt, tầm nhìn thay đổi, rối loạn tiểu tiện và đại tiện. 

Ngoài ra, nếu xuất huyết não gây tác động đến vùng não phải, người bệnh có thể bị suy giảm trí nhớ và tư duy. Họ sẽ gặp rối loạn về không gian và nhận thức, giảm khả năng đánh giá về kích thước, khoảng cách, tốc độ, vị trí,... Tệ hơn, một số người còn không phân biệt được họ đang đứng hay ngồi.

Cách phòng tránh cao huyết ở người già

Để giảm tỷ lệ xuất huyết não ở người lớn tuổi, chúng ta phải phòng tránh và kiểm soát chỉ số huyết áp của họ. Trong trường hợp người già đã và đang điều trị bệnh cao huyết áp, bạn nên khuyến khích họ tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Ngược lại đối với các người lớn tuổi chưa bị cao huyết áp, họ nên xây dựng thói quen sống lành mạnh, ăn uống khoa học và đầy đủ dinh dưỡng để phòng bệnh.

Bên cạnh đó, việc theo dõi chỉ số huyết áp thường xuyên cho người lớn tuổi là điều vô cùng cần thiết. Họ không cần phải đi đến các cơ sở y tế, bệnh viện mới có thể đo huyết áp. Nếu như ở nhà có người lớn tuổi hoặc bệnh nhân cao huyết áp, thì bạn nên trang bị một chiếc máy đo huyết áp bắp tay tự động. Thiết bị y tế này sẽ giúp bạn theo dõi được chỉ số huyết áp của người bệnh hoặc người già. Từ đó, việc chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh sẽ tốt hơn.

Nếu có ý định mua máy đo huyết áp sử dụng tại nhà, thì máy đo huyết áp bắp tay tự động Microlife B2 Easy là một sản phẩm mà bạn có thể cân nhắc lựa chọn. 

Máy đo huyết áp điện tử Microlife B2 Easy có thiết kế nhỏ gọn, màn hình LCD hiển thị rõ ràng, dễ đọc. Sản phẩm có thể đo huyết áp, nhịp tim, cảnh báo nguy cơ loạn nhịp nhờ vào công nghệ PAD và Gentle+. Hiện tại, bạn có thể mua sản phẩm ở các chi nhánh nhà thuốc Long Châu trên toàn quốc.

Trong bài là nguyên nhân và hậu quả của bệnh xuất huyết não do cao huyết áp gây ra cho người lớn tuổi. Hy vọng rằng qua các thông tin trên, bạn sẽ có cách chăm sóc người cao tuổi, giúp nâng cao tuổi thọ và phòng tránh nhiều bệnh lý nguy hiểm cho họ.

Bảo Vân

Nguồn: Tổng Hợp