Thực ra, sữa chua tuy dễ làm nhưng nếu bạn không cần thận, sai một nguyên tắc nhỏ thì chắc chắn sữa chua chưa đạt chuẩn là tất yếu.
Sữa chua có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch, giảm cholesterol, ổn định trọng lượng cơ thể, tốt cho quá trình tiêu hóa và giúp xương chắc khỏe. Thế nên, đây là món ăn vặt không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Không chỉ vậy, sữa chua còn là thực phẩm cực kì tốt cho cả làn da nữa. Nó có khả năng cung cấp độ ẩm, làm dịu các vết cháy nắng hiệu quả. Chính vì vậy mà sữa chua luôn được nhiều người ưa chuộng, bổ sung vào thực đơn hằng ngày. Cách thực hiện món ăn này cũng khá đơn giản, dễ làm nữa. Tuy nhiên, nhiều người than thở rằng sữa chua họ làm khi thì lỏng, khi thì lại thiếu chua, khi lại chua quá mức. Thực ra, sữa chua tuy dễ làm nhưng nếu bạn không cần thận, sai một nguyên tắc nhỏ thì chắc chắn sữa chua chưa đạt chuẩn là tất yếu. Do đó, nguyên tắc hàng đầu khi muốn tự làm sữa chua là bạn phải chọn nguyên liệu ngon, chất lượng. Đặc biệt là sữa chua cái, nó quyết định gần như 70% độ thành công của thành phẩm. Thế nên, bạn cần phải chọn sữa chua cái còn mới, không chọn hũ cũ bởi sữa chua cũ sẽ có lượng vi khuẩn kích hoạt men ít, hoạt động không mạnh, khiến sữa chua bạn làm chậm lên men, ít chua, bị lỏng.  Nguyên tắc hàng đầu khi muốn tự làm sữa chua là bạn phải chọn nguyên liệu ngon, chất lượng (Ảnh: Internet) Tốt nhất là chọn hũ cái được làm trong vòng 1 tuần, và phải để ở nhiệt độ phòng, để hết lạnh hoàn toàn rồi mới pha chế. Một điều quan trọng nữa là khi trộn, bạn phải trộn nhẹ nhàng nếu không sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của men. Ngoài ra, nếu thích vị ngọt, bạn có thể dùng sữa tươi có đường, sữa đặc nhiều, còn nếu không thích ngọt, bạn nên dùng sữa tươi không đường và giảm lượng sữa đặc lại. Nếu bạn vẫn chưa tìm được công thức làm sữa chua ưng ý, hãy thử ngay công thức được mẹ Bon chia sẻ. Thành phẩm của bạn sẽ là những hũ sữa chua dù có úp ngược cũng không hề bị chảy ra. Bạn cần chuẩn bị: - 1 lon sữa đặc - 1 lon nước sôi nóng (lấy lon sữa đặc đong) - 2 lon sữa tươi (lấy lon sữa đặc để đong) - 1 hoặc 2 hộp sữa chua cái - Hũ để đựng sữa chua Cách thực hiện: Khui hộp sữa đặc, đổ sữa vào một thố to. Dùng lon sữa đã khui, đong một lon đầy nước sôi, đổ từ từ nước sôi vào thố có đựng sữa đặc, khuấy đều cho tan. Tạm gọi là thố A. Dùng lại lon sữa đã khui, đong 2 lon sữa tươi rồi đổ từ từ sữa tươi vào thố A, khuấy cho tan. Trộn nhẹ nhàng sữa chua cái vào thố. Nếu sữa chua cái còn đặc, chưa tan hết hẳn, dùng rây cho sữa chua cái thật mịn. Nếu thích ăn chua nhiều bạn có thể dùng 2 hộp sữa chua cái, còn không bạn dùng 1 hộp sữa chua cái là được. Nếu thích ăn chua nhiều bạn có thể dùng 2 hộp sữa chua cái, còn không bạn dùng 1 hộp sữa chua cái là được (Ảnh: Internet) Đun một nồi nước to để làm nồi ủ sữa chua. Bạn nên lựa nồi hơi dày để giữ được nhiệt được lâu. Đun nồi nước đến lúc nào bạn nhìn xuống phía dưới đáy nồi thấy sôi hơi lăn tăn tầm khoảng 80ºC là bạn tắt bếp. Nếu đun nước sôi thì bạn phải đợi nước nguội bớt, nước quá nóng khi ủ sẽ làm sữa chua bị kết tủa. Dùng thìa lớn múc sữa chua vào cốc, nếu không có cốc thủy tinh bạn có thể dùng cốc nhựa để làm sữa chua. Nếu không có cốc thủy tinh bạn có thể dùng cốc nhựa để làm sữa chua (Ảnh: Internet) Để từng lọ thủy tinh vào nồi nước nóng đã đun, đậy nắp lọ thủy tinh lại. Nước ủ không nên ngập mặt lọ, chỉ tới 2/3 cổ lọ là được, nếu ngập mặt sẽ làm nước tràn vào lọ, sữa không đông lại được. Phía bên trên nồi đậy một cái khăn rồi đậy kín nắp để nơi thoáng qua đêm hoặc từ 8 đến 10 tiếng đồng hồ là có thể dùng được. Nếu thời tiết quá lạnh bạn ủ lần thứ nhất tầm 4 tiếng sau rồi đặt nồi ủ lại lên bếp, bật bếp lên đun nồi ủ tầm từ 3 - 4 phút để nồi nóng lại thêm một lần nữa, tắt bếp; ủ tiếp từ 4 - 5 tiếng hoặc ủ qua đêm. Cách ủ 2 lần như vậy sẽ làm sữa chua mau đặc lại. Nếu thời tiết nắng nóng thì không cần ủ 2 lần, vì thời tiết nóng sữa chua rất mau đặc và chua. Hôm sau lấy sữa chua ra cất vào tủ lạnh, sữa chua đặc lại và rất ngon. (Nguồn: Tổng hợp)
Tiếp tục về chủ đề sữa chua nhé :)! Chủ đề chính của bài này là các vấn đề thường gặp khi làm sữa chua tại nhà và các cách khắc phục. Các bạn có thể xem tổng hợp về loạt bài “Cách làm sữa chua tại nhà” với các công thức sữa chua như sữa chua uống, sữa chua dẻo, sữa chua hoa quả hay sữa chua Hy Lạp tại đường dẫn: Tổng hợp về loạt bài “Cách làm sữa chua tại nhà: Các công thức và cách khắc phục các vấn đề thường gặp” Sữa chua với mình vẫn là một cô nàng khá đỏng đảnh và hay hờn dỗi. Hay dỗi cũng không sao, mình có thể nhẹ nhàng và kiên nhẫn với “nàng”. Nhưng điều phức tạp là nàng có thể hờn dỗi vì nhiều lí do khác nhau. Tại trời mưa, tại trời nắng, hay tại trời chẳng mưa chẳng nắng,… tất cả đều dẫn đến cùng một hiện tượng là “dỗi”. Cho nên việc tìm hiểu nguyên nhân tại sao nàng dỗi, hay tại sao sữa chua không được ngon lành như ý muốn là một vấn đề khá phức tạp. Cũng vì lí do này mà việc giải quyết dứt điểm các vấn đề thường gặp với sữa chua khá là khó. Cùng một hiện tượng có thể do các nguyên nhân khác nhau hoặc do nhiều nguyên nhân cùng lúc gây ra. Nên tốt hơn việc làm hỏng rồi đi tìm nguyên nhân, có lẽ là xây dựng một quy trình chuẩn và cố gắng tuân thủ đầy đủ các lưu ý (như mình viết trong bài đầu tiên về sữa chua) để đảm bảo sữa chua ngon lành và không “dỗi” nữa :P Nhìn chung, nếu sữa chua làm ra có vấn đề, bạn có thể tự tìm hiểu nguyên nhân theo những gạch đầu dòng dưới đây nhé
Ngoài ra, nếu tất cả các yếu tố liên quan đến kĩ thuật được đảm bảo, mà sữa vẫn chưa ngon như mong muốn thì bạn có thể thử thay loại sữa và loại men xem sao. Vì đôi khi, chất lượng sữa và men cũng có thể gây ảnh hưởng đến sữa chua thành phẩm. Trên đây là checklist nói chung để tìm nguyên nhân sữa chua thất bại. Tiếp theo mình sẽ nói cụ thể hơn với một số vấn đề thường gặp với sữa chua nhé. 1. Sữa chua bị nhớt Khi mới làm sữa chua, mình rất hay gặp hiện tượng sữa bị nhớt. Thậm chí đôi khi nhìn bên ngoài thấy sữa rất đặc, có thể dốc ngược mà không hề hấn gì. Nhưng khi xúc vào trong thì cảm giác như sữa dính lằng nhằng với nhau, giống như lòng trắng trứng vậy. Khi múc lên, miếng sữa cũng không tách rời ra được mà có một phần kéo theo (như phô-mai nướng trên Pizza ấy). Sữa chua bị nhớt cũng khác với sữa chua dẻo mềm, sữa chua dẻo mềm có thể hơi dính nhưng khi dùng thìa xúc vẫn tạo ra được miếng gọn gàng. Việc tìm nguyên nhân sữa bị nhớt làm cho mình rất đau đầu. Ngay cả bây giờ mình cũng không biết chắc chắn 100% tại sao sữa bị nhớt, nhưng từ kinh nghiệm rút ra sau mỗi lần bị nhớt và hỏi thêm cả chuyên gia về sữa thì đây là những lỗi có thể dẫn đến việc sữa bị nhớt * Men chưa hết lạnh và không được trộn vào sữa đúng cách. Sữa chua dùng làm men cần được để hết lạnh hoàn toàn và chuyển về trạng thái lỏng chứ không cứng đặc như khi còn trong tủ lạnh. Việc này sẽ giúp cho khâu trộn sữa chua men với phần sữa còn lại dễ dàng hơn, và giúp cho vi khuẩn men không bị “sốc” nhiệt khi chuyển từ môi trường lạnh đến môi trường ấm. Nếu sữa chưa hết lạnh hoàn toàn thì khi trộn sẽ dễ có các “vụn” sữa chua không tan hết. Đặc biệt nếu dùng nhiều sữa chua làm men cái thì việc này càng dễ gặp phải hơn. Ngoài ra, nếu sữa chua không lỏng hoàn toàn, khi trộn sẽ có thể phải quấy mạnh tay, cũng làm ảnh hưởng tới hoạt động của men. * Ủ quá lâu ở nhiệt độ không ổn định (thấp hơn so với mức cần thiết) Men hoạt động tốt nhất ở khoảng 40 – 44 độ C. Nên nếu giữ được nhiệt độ của sữa trong khoảng này thì sau khoảng 4h là sữa đã có thể đông chắc lại rồi. Như mình ủ bằng lò nướng thì cách 1,5 – 2h đồng hồ lại phải chỉnh nhiệt một lần. Tuy có hơi “phiền toái” vì phải canh lò, nhưng mình chưa bao giờ thành công với phương pháp ủ qua đêm mà không ngó ngàng gì đến sữa. Nếu bỏ mặc sữa qua đêm thì thường là sữa bị nhớt hoặc lỏng hoàn toàn. Nguyên nhân mình đoán có thể do dụng cụ ủ (lò nướng) của mình không được kín, và nhiệt độ bên này khá thấp. Nhiệt độ phòng ban ngày khoảng 20 độ C, đêm có thể thấp hơn, tầm 18 độ C. Theo một người bạn chuyên nghiên cứu về sữa chua thì nhiệt độ ủ quá thấp cũng làm cho hoạt động của men bất ổn định, gây ra hiện tượng nhớt. Vì vậy nên tuy theo dõi nhiệt độ có hơi “mất công” nhưng với mình thì đây là cách an toàn. Và thật ra thì vì sữa chua có thể bảo quản trong tủ lạnh hai tuần. Nên mình thường dành ra một buổi trong hai ngày cuối tuần đê làm một mẻ sữa chua cho cả tuần, cũng không quá mất công. Nhân nói về cách ủ sữa chua, trong hai bài trước có khá nhiều bạn chia sẻ các cách hay để ủ sữa chua, mình xin trích lại để mọi người cùng tham khảo nhé:
* Sữa nhiễm khuẩn trong quá trình lên men: Mặc dù dụng cụ đã được khử trùng nhưng nếu môi trường ủ không sạch, thì sau khoảng 6 – 10h ủ, sữa vẫn có thể nhiễm khuẩn từ môi trường ủ và bị nhớt. * Do loại men và hàm lượng Protein trong sữa: Nên dùng sữa có Protein cao một chút (hoặc thêm sữa bột), sẽ hạn chế được hiện tượng nhớt hơn. (*) Tin vui: sữa chua bị nhớt có thể “biến hóa” thành sữa chua Hy Lạp nên đừng đổ đi nhé (cách làm bài sau sẽ có). 2. Sữa chua có vị bột hoặc nhám * Nếu có sử dụng sữa bột, cần đảm bảo sữa bột được quấy tan hoàn toàn trong hỗn hợp sữa lỏng * Trong quá trình ủ, sữa bị lay động nhiều hoặc lay động mạnh (đôi khi có những nguyên nhân mà người làm có thể không để ý như ủ trong lò và bật đèn để ủ, lò hoạt động gây rung nhẹ bên trong, cũng ảnh hưởng tới độ mịn của sữa). * Trộn men cái với sữa không đều 3. Sữa bị tách nước: đôi khi trên bề mặt sữa chua có thể có một lớp nước màu vàng nhạt. Lớp nước này (tiếng Anh gọi là whey) là hoàn toàn bình thường, và cũng có chứa nhiều chất dinh dưỡng, có thể uống được nên không nhất thiết phải đổ đi. Lớp nước này có thể xuất hiện do các nguyên nhân sau: * Nhiệt độ ủ hơi cao quá * Có sự xê dịch, lay động, quấy đảo sữa trong quá trình ủ (thường nước đi kèm với sữa chua bị vữa) Ngoài ra, hiện tượng (2) và (3) còn có thể do một nguyên nhân được giải thích từ chuyên gia là do trong sữa tươi có hàm lượng kháng sinh hơi cao . Kháng sinh này ức chế men trong sữa, hạn chế hoạt động của men. Nên sản phẩm sữa chua làm từ sữa tươi loại này sẽ kém mịn mượt, có thời gian lên men dài hơn và dễ tách nước. Kiểm tra điều này có lẽ là hơi khó nên lại quay về checklist ở đầu bài là dùng loại sữa nào mà bạn tin cậy và khi làm cho mùi vị sữa chua thơm ngon như ý muốn, có lẽ là cách giải quyết yên tâm nhất. 4. Sữa không đủ chua: Nếu sữa đông đặc mịn nhưng không đủ chua thì các bạn có thể tăng thời gian ủ. Thông thường với công thức như mình đưa trong bài trước thì mình ủ trong khoảng 4 – 6h nếu muốn ăn ngọt nhiều và 6 – 7h nếu muốn vị chua rõ hơn. Còn nếu sữa không chua và không đông thì xem mục (6) 5. Sữa không đủ ngọt: tăng sữa đặc hoặc cho thêm đường, nhưng mình ủng hộ việc tăng sữa đặc hơn vì nó sẽ giúp tăng cả Protein trong sữa, giúp sữa chua có độ đông đặc mịn tốt hơn. 6. Sữa không đông (và không chua) * Do chất lượng men: Men cũ, ít vi khuẩn men hoặc vi khuẩn men hoạt động yếu. * Do chất lượng sữa: Sữa có dư lượng kháng sinh cao làm ảnh hưởng đến men (xem giải thích cuối mục (3) ). * Do nhiệt độ ủ hoặc nhiệt độ sữa quá cao làm chết men 7. Sữa lỏng nhưng chua nhiều, có thể bị nhớt * Protein trong sữa thấp * Nhiệt độ ủ không ổn định, ủ quá lâu ————— Hết phần 3 – Trong bài tiếp theo mình sẽ viết về cách làm sữa chua Hy Lạp & sữa chua dẻo nhé. Chân thành cảm ơn bạn Quỳnh Anh (email: quynhanh146xx@….com ) đã rất nhiệt tình cung cấp thêm thông tin về quy trình, các chú ý khi làm sữa chua Hình ảnh trong bài là hình ảnh sưu tầm, được tìm thấy bằng từ khóa “yogurt troubleshooting” qua Google image. Các bạn có thể xem tổng hợp về loạt bài “Cách làm sữa chua tại nhà” tại đường dẫn sau |
