Seven Samurai (Bảy kiếm sĩ Samurai) sản xuất vào năm 1954 được các nhà phê bình điện ảnh đánh giá là phim hay nhất về đề tài Samurai. Bộ phim này không chỉ đưa tên tuổi Kurosama lên đỉnh cao của điện ảnh thế giới mà còn mở đường cho trào lưu phim võ thuật hiện đại. Cuộc sống của 2 danh hài Trường Giang và Trấn Thành sau khi kết hôn / Cát xê, tài sản khủng của nam ca sĩ Việt: Người 500 triệu, kẻ hơn 1 tỷ Bộ phim kéo dài hơn 3h nhưng chừng đó thời gian trôi qua rất nhanh bởi nội dung của phim khiến bạn không thể nào rời mắt. Seven Samurai nói về câu chuyện xảy ra ở nước Nhật vào đầu thế kỷ 1586, giai đoạn mà nạn đói hành hoành, giặc giã nổi lên khắp nơi bởi thiên tai và sự bóc lột của tầng lớp phong kiến thống trị. Bị đe dọa liên miên bởi một băng cướp gồm 40 tên, một ngôi làng tổ chức cuộc họp toàn thể để quyết định xem nên chống lại hay phục tùng. Khi ấy lúa đang chín và mọi nông dân đều hiểu rằng bọn cướp sẽ tấn công khi họ hoàn tất việc thu hoạch mùa màng. Người ta buộc phải tìm được những võ sĩ đạo để giúp dân làng diệt trừ kẻ ác.  Đây là không chỉ đưa tên tuổi Kurosama lên đỉnh cao của điện ảnh thế giới mà còn trở thành một báu vật văn hóa, niềm tự hào của nước Nhật. “Bảy kiếm sỹ Samurai” là biểu tượng cho tinh thần thượng võ bất khuất của dân tộc Nhật Bản, vừa mang đậm bản sắc truyền thống vừa khiến cả thế giới khâm phục. Seven Samurai đứng trong top 10 phim hay nhất của IBM và được đánh giá là bộ phim vĩ đại nhất của điện ảnh thế giới. Ở nhật, đây là tác phẩm có doanh thu cao nhất trong thế kỷ 20. Ở xứ sở mặt trời mọc, có một nét đặc trưng được tôn lên thành võ đạo, đó là samurai (võ sĩ đạo). Sở dĩ samurai không chỉ được coi như một loại hình chiến binh (như Spartan, Viking, Immortal) mà trở thành võ đạo, bởi samurai có nhiều quy ước chặt chẽ, không chỉ dạy người Nhật về kiếm pháp mà còn dạy họ những lễ nghi, quy tắc, đạo đức xã hội đương thời. Thế nhưng, liệu rằng có phải lúc nào những quy tắc đạo đức của samurai cũng đúng, và một samurai chân chính sẽ luôn phải tuân theo? LƯU Ý: BÀI VIẾT TIẾT LỘ NỘI DUNG PHIM Bộ phim “13 Assassins” (tựa đề tiếng Nhật: Jûsan-nin no shikaku) mở đầu bằng cảnh một vị samurai quỳ trước cổng mạc phủ, vạch bụng, dùng dao tự mổ bụng mình theo nghi lễ seppuku. Vị samurai này là Mamiya – một đại quan của mạc phủ, tự sát để phản đối lại lãnh chúa Naritsugu – kẻ tàn bạo, là em của mạc chúa và có thể sẽ trở thành mạc chúa trong tương lai. Naritsugu xuất hiện trong phim như một lãnh chúa trẻ, thuộc đại gia tộc Akashi danh tiếng, từng nhiều đời làm mạc chúa. Là một lãnh chúa trẻ, có tài, có sắc, nhưng Naritsugu là một kẻ băng hoại đạo đức, dã man tàn bạo, không biết sợ là gì. Một tay hắn gây ra biết bao tội ác: hãm hiếp vợ của cấp dưới, giết chết con trai của samurai Makino – người phục vụ dưới trướng lãnh chúa Owari đứng đầu 3 gia tộc, giết chết cả nhà samurai Mamiya vì dám tự sát để phản đối hắn… Thế nhưng, tội ác dã man và kinh hoàng nhất phải kể đến, chính là việc Naritsugu bắt một cô gái trẻ đẹp thôn quê, đem về phủ, cắt đứt hai tay, hai chân, biến cô gái thành một món đồ chơi tiêu khiển. Khi đã chán, hắn vứt bỏ cô ta ra ngoài đường, không quên cắt luôn lưỡi cô gái tội nghiệp. Để đến mức cô gái tội nghiệp khi kêu oan trước hai vị đại thần mạc phủ là Shizaemon và Đại nhân Doi – cố vấn cao cấp mạc phủ, cô chỉ biết gào lên trong thù hận và đau khổ tột cùng, cùng với đó là một dòng máu trào ra từ đôi mắt. Khi được hỏi gia đình của cô bị Naritsugu đối xử ra sao, cô dùng miệng ngậm bút, viết một bản tấu đầy máu: “GIẾT SẠCH.” Sau này, tờ giấy đầy máu với dòng chữ “GIẾT SẠCH” này đã được Shizaemon giơ ra như một tuyên cáo, và sẽ giết sạch những kẻ đã gây ra điều tàn ác này. Chính vì tội ác không thể dung thứ của tên lãnh chúa quyền lực, đại nhân Doi – cánh tay phải của mạc chúa, và samurai Shizaemon đứng đầu đội cận vệ, đã quyết định làm trái lại với đạo trung thành với chủ của samurai, đó là lập một đội sát thủ đi ám sát Naritsugu. Hành động của Shizaemon bị xem là phản bội lại đạo trung thành của samurai, nhưng với ông, đó là điều trung nghĩa với nhân dân. Bởi nếu không trừng trị Naritsugu, hắn sẽ còn tác oai tác quái, gây biết bao chuyện ngang trái khác, mà trong tương lai nếu hắn đặt chân vào mạc phủ, nước Nhật sẽ trở thành địa ngục không hơn không kém. Sau những nỗ lực của mình, Shizaemon cũng chiêu mộ được tổng cộng 13 sát thủ (tính cả chính ông). Trong số họ, đa số là samurai. Có người là samurai kỳ cựu, như Shizaemon, Hirayama (học trò của Shizaemon); có người là samurai trẻ mới đôi mươi tuổi đầu, như Ogura (học trò của Hirayama) hay Shinrokuro (cháu của Shizaemon); thậm chí có người còn chẳng phải samurai, chỉ là ronin tham gia vì 200 ryo như Sahara, hay tay thợ săn du mục miền núi không chốn nương thân như Koyata. Họ cùng tụ họp nhau lại với một nhiệm vụ tự sát: ám sát lãnh chúa Naritsugu quyền lực được hàng trăm samurai của gia tộc Akashi bảo vệ. Về phía Naritsugu, sẽ không có gì đáng nói nếu như người đứng đầu đội thị vệ bên hắn không phải là Hanbei – một samurai danh tiếng không thua kém gì Shizaemon. Hanbei là một samurai học cùng võ đường với Shizaemon. Dù đi theo Naritsugu, ông lại là người tài giỏi, khiêm nhường và mưu mẹo. Ông tự nhận rằng luôn ganh đua và theo sau Shizaemon, đánh giá Shizaemon là đối thủ khó lường nhất, nguy hiểm nhất nếu Shizaemon chống đối lãnh chúa. Chính Hanbei đã một mình đến phủ Shizaemon, thuyết giáo Shizaemon để khuyên ông không chống lại lãnh chúa. Tiếc thay, Hanbei lại là một samurai thủ cựu, đặt sự trung thành lên cao nhất trong đạo của mình. Dẫu cho Hanbei có biết sự tàn bạo của Naritsugu, dẫu cho chính ông can ngăn không thành Naritsugu giết cả nhà Mamiya, dẫu cho chính ông nghe được lời nói của Naritsugu rằng sẽ đưa nước Nhật về thời chiến quốc nếu hắn làm mạc chúa, và kinh hoàng với điều đó, Hanbei vẫn luôn trung thành cho đến hơi thở cuối cùng. Điều này trái ngược với Shizaemon – người đặt sự trung nghĩa với nhân dân, với đất nước lên trên cả trung thành, khiến cho hai vị samurai đáng kính, khác quan điểm với nhau, đối đầu nhau trên mặt trận một sống một còn. Với nội dung motif về sự tập hợp của một nhóm samurai (nếu tạm coi 2 người ronin kia cũng là samurai), dựa vào cạm bẫy và thế phòng thủ của một ngôi làng, chống lại một nhóm đông đảo, đến cuối cùng là sự hy sinh của những chiến binh, bộ phim 13 Assassins có phần giống với Seven Samurai – bộ phim kinh điển của Akira Kurosawa. Bộ phim rõ ràng lấy cảm hứng từ Seven Samurai, cũng có nhiều cảnh tribute Seven Samurai, nhưng về nội dung cho thấy đây không phải một phiên bản Seven Samurai 2.0. Những thông điệp khác nhau đã tạo sức sống riêng cho 13 Assassins. Nếu như Seven Samurai tập trung vào thông điệp đề cao những samurai chân chính thời chiến quốc, bảo vệ người dân nghèo khỏi đám giặc cướp một cách không vụ lợi, thì 13 Assassins lấy bối cảnh thời mạc phủ, khi hòa bình lập lại, và tập trung khai thác về tính trung nghĩa phá vỡ quy tắc trung thành của samurai để chống lại bạo chúa quyền lực. Một điểm mà 13 Assassins có thể hấp dẫn khán giả hiện đại hơn Seven Samurai, đó là bộ phim – do được thực hiện vào năm 2010, có những cảnh hành động hấp dẫn hơn hẳn bộ phim kinh điển từ tận năm 1954. Trong 13 Assassins, những pha hành động đậm chất samurai dày đặc, cùng với đó là những chiến thuật phòng thủ, cạm bẫy hấp dẫn. Điều này tạo nên sức hút với những khán giả yêu thích sự kịch tính hành động hơn là lời thoại. Nói vậy không có nghĩa 13 Assassins yếu về nội dung hay lời thoại, ngược lại, nội dung và lời thoại bộ phim này cũng rất giá trị. Có thể kể đến như hai trường đoạn Shizaemon và Hanbei tranh cãi với nhau về đạo samurai điều gì quan trọng hơn: trung thành, hay trung nghĩa? Xét về nhân vật, 13 Assassins có số lượng nhân vật khá đông đảo, có thể khiến cho khán giả mới xem bị phân tán, không nhớ các nhân vật. Chỉ khi đã qua 2/3 bộ phim, chúng ta mới follow được tuyến nhân vật, nhận ra một vài nhân vật có đặc trưng rất riêng như Shizaemon, Hanbei, Naritsugu, Hirayama, Shinrokuro, Sahara. Dẫu vậy, những nhân vật còn lại vẫn tương đối mờ nhạc và khó nhớ, nếu như không xem đi xem lại trên hai lần. Nhân vật đặc sắc nhất của bộ phim, theo tôi, không phải Shizaemon hay Hanbei – dù đây là hai nhân vật trung tâm và quan trọng nhất của cốt truyện, mà là Naritsugu – kẻ phản diện của bộ phim. Naritsugu không được khắc họa như một bạo chúa kiểu Tần Thủy Hoàng hay Ngao Bái, không phải kiểu độc tài như Hitler hay dũng tướng như Alexandre Đại Đế. Hắn là một lãnh chúa trẻ, có tài (biết đấu kiếm, bắn cung), có sắc (đẹp trai, phong nhã mà nếu nhìn vẻ ngoài thì lúc mới xuất hiện, ta có thể bị nhầm rằng hắn là nhân vật chính). Nhưng đặc biệt, Naritsugu rất “dị”. Cái “dị” của hắn nằm ở chỗ hắn ra tay máu lạnh và tàn bạo, nhưng luôn có lý lẽ thuyết phục cho những điều đó. Một lý lẽ thuyết phục máu lạnh, nhưng lại hợp lý với thời đại samurai, khiến các samurai không thể phản bác. Ở Naritsugu, ta cảm nhận được một sự chán chường tới mức phải làm điều ác, có lẽ là bởi hắn sinh ra từ trong nhung lụa, có quyền lực quá sớm và quá dễ dàng, đã hủy hoại một con người mà lẽ ra có thể trở thành một người trẻ tài năng. Khi biết bản thân bị ám sát, Naritsugu không hề hoảng sợ, trái lại, hắn thích thú và tuyên bố chiến tranh thật thú vị, sẽ đưa nước Nhật trở lại thời chiến nếu hắn làm mạc chúa. Naritsugu chỉ biết sợ khi hắn đối diện với cái chết, bị đâm xuyên bụng. Lần đầu tiên trong đời, hắn bị thương nặng, không được bảo vệ, bị thần chết phả hơi nóng vào sau gáy, và lần đầu tiên trong đời, hắn biết sợ là gì. Dẫu vậy, trước lúc chết, hắn vẫn nói một câu rằng ngày hôm nay (ngày mà hắn bị ám sát) là ngày thú vị nhất trong đời hắn. Nhân vật Naritsugu được xây dựng đầy đặc sắc, thoát khỏi lối mòn nhân vật bạo chúa, cho ta cảm nhận vừa oán ghét, căm giận, vừa thương hại cho kẻ lãnh chúa tàn bạo và tội nghiệp, cứ như thể sự tàn bạo đã chọn hắn, chứ chẳng phải hắn chọn sự tàn bạo vậy. Bối cảnh cũng là một điểm đáng khen ngợi của bộ phim. Được thực hiện vào năm 2010, bối cảnh bộ phim lại mang đậm chất cổ thời kỳ Edo. Đó không chỉ là những căn nhà cửa kéo, vách dán giấy với hoa văn trang trí mang đậm giới quý tộc. Đó còn là một ngôi làng cổ, nhỏ và nghèo nàn – nơi được nhóm 13 sát thủ lực chọn làm chiến hào tắm máu kẻ thù, cũng là nơi mà 12 trong 13 người đã ngã xuống. Bối cảnh được xây dựng công phu, độc đáo đã mang về cho bộ phim 1 giải thưởng Asian Film Awards năm 2011 cho hạng mục Production Design. Bên cạnh những giá trị về hành động và ý nghĩa, 13 Assassins còn đem lại nhiều giá trị về mặt văn hóa Nhật. Bộ phim trung thành với những phong tục của các tầng lớp Nhật thời đó: samurai cạo đầu; người phụ nữ cạo lông mày, đánh phấn trắng bệch, nhuộm răng đen… Đây được xem là những kiểu trang điểm không đẹp so với thời kỳ hiện đại – khiến cho một số bộ phim samurai hiện đại thiên về hành động như Kenshin, Mugen no jûnin (cùng Takashi Miike đạo diễn) không đi theo. Với việc tôn trọng văn hóa, bộ phim 13 Assassins đem lại giá trị cao về văn hóa, lịch sử, cho thấy Takashi Miike xác định làm một bộ phim sát thực tế, hơn là mang tính fantasy hơn (như Mugen no jûnin sau này) Nhìn chung, 13 Assassins là một bộ phim tuyệt vời, với mình, là bộ phim samurai hay thứ nhì, chỉ sau Seven Samurai. Bộ phim xứng đáng được xếp vào hàng kinh điển của dòng phim samurai Nhật Bản. Dù là một bộ phim samurai, thông điệp chính của bộ phim lại rất “phản samurai”, đó là: đạo samurai thì nên đề cao trung nghĩa hay trung thành? Đây là một thông điệp táo bạo, phá bỏ truyền thống, rất hiện đại mà đầy tính nhân văn. |
