41 CHƯƠNG I: ĐỐI TƯỢNG, CHỨC NĂNG VÀ PHƯƠNGPHÁP CỦA MƠN KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN 1.1. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU:- Nắm được khái niệm về kinh tế chính trị nói chung và kinh tế chính trị Mác- Lênin nói riêng. Vị trí của kinh tế chính trị Mác-Lênin và vai trò của kinh tế chínhtrị Mác-Lênin trong hệ thống các học thuyết kinh tế của xã hội. - Nắm được đối tượng, phương pháp và chức năng của kinh tế chính trị Mác-Lênin nhằm phục vụ cho việc nghiên cứu sau này nghiên cứu các nội dung của học thuyết kinh tế chính trị Mác-Lênin- Thấy được ý nghĩa và sự cần thiết nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin.1. Khái niệm kinh tế chính trị 2. Kinh tế chính trị Mác-Lênin3. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-LêninII. PHƯƠNG PHÁP CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN 1. Phương pháp biện chứng duy vật2. Các phương pháp khoa học chung 3. Phương pháp trừu tượng hoá khoa họcIII. CHỨC NĂNG VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI NGHIÊN CỨU KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN1. Chức năng của kinh tế chính trị Mác-Lênin a. Chức năng nhận thứcb. Chức năng tư tưởng c. Chức năng thực tiễnd. Chức năng phương pháp luận2. Sự cần thiết phải nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin1.3. TÓM TẮT 1.3.1. Khái quát về kinh tế chính trị và kinh tế chính trị Mác-Lênin:Kinh tế chính trị là môn khoa học xã hội nghiên cứu những cơ sở kinh tế chung của đời sống xã hội tức là các quan hệ kinh tế trong những giai đoạn nhấtđịnh của xã hội lồi người. Kinh tế chính trị Mác-Lênin là sự kế thừa, phát triển ở đỉnh cao của lịch sửcác học thuyết kinh tế chính trịKhoa họcKhoa học tự nhiênKhoa học xã hộiLịch sử X. hội họcKhoa học kinh tế……… Kinh tếchính trịKH kỹ thuậtCNTT KTCTTSCĐ KTCT M-L ------- Các HTKT hiện đạitách kinh tế khỏi chính trịKTCT tư sản tầm thường, KTCT tiếu tư sản, KTCT của những người XHCN không tưởng đều không vượt qua được KTCTTSCĐNền sản xuất xã hộiPhương thức SXLực lượng sản xuất gồm các yếu tố của quá trình SXLà mối quan hệ con người với tự nhiên.Quan hệ sản xuấtgồm Qh sở hữu,quản lý, phân phốiLà mối quan hệ con người với con người.56 Trong lời tựa viết cho lần xuất bản thứ nhất tác phẩm Tư bản, Mác đã xácđịnh đối tượng nghiên cứu là “phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và những quan hệ sản xuất và trao đổi thích ứng với phương thức sản xuất ấy”, “mục đíchcuối cùng của tác phẩm này là tìm ra quy luật vận động kinh tế của xã hội hiện đại”.Theo Lê-nin: Kinh tế chính trị học “tuyệt nhiên không nghiên cứu “sự sản xuất”, mà nghiên cứu những quan hệ xã hội giữa người với người trong sản xuất,nghiên cứu chế độ xã hội của sản xuất”. Kinh tế chính trị là một khoa học nghiên cứu những quan hệ sản xuất của conngười trong mối liên hệ qua lại với lực lượng sản xuất, với kiến trúc thượng tầng. Nó đi sâu vạch rõ bản chất của các hiện tượng và quá trình kinh tế để rút ra quyluật chi phối sản xuất, phân phối, trao đối, tiêu dùng, tức là rút ra các quy luật kinh tế của sự vận động xã hội.Có thể nói ngắn gọn đối tượng của kinh tế chính trị là nghiên cứu một cách toàn diện, tổng hợp về các quan hệ sản xuất.1. Vai trò ý nghĩa của học thuyết kinh tế chính trị Mác-Lênin đối với xã hội? 2. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin là gì?3. Thế nào là trừu tượng hố khoa học? Cho ví dụ. 4. Sự cần thiêt phải học tập kinh tế chính trị Mác-Lênin.72 CHƯƠNG II: TÁI SẢN XUẤT XÃ HỘi VÀ TĂNG TRƯỞNGKINH TẾSinh viên nắm được những vấn đề cơ bản về tái sản xuất xã hội khái niệm, nội dung, hiệu quả, các khâu của quá trình tái sản xuất xã hội.- Tăng trưởng, phát triển kinh tế có ý nghĩa như thế nào đối với các quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng .- Để tăng trưởng, phát triển kinh tế cần tập trung tới những yếu tố nào? - Mối quan hệ tác động qua lại giữa tiến bộ xã hội và phát triển kinh tế1. Các khái niệm cơ bản về tái sản xuất xã hội. 2. Các khâu của quá trình tái sản xuất.3. Những nội dung của tái sản xuất xã hội. 4. Hiệu quả của tái sản xuất xã hội.5. Xã hội hóa sản xuất.II. TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ , PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ TIẾN BỘ XÃ HỘI1. Tăng trưởng kinh tế 2. Phát triển kinh tế3. Quan hệ giữa phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội.2.3. TÓM TẮT 2.3.1. TÁI SẢN XUẤT XÃ HỘI- Sản xuất: Là quá trình tạo ra của cải vật chất thoả mãn nhu cầu của con người,xã hội.- Khái niệm chung về tái sản xuất: Là quá trình sản xuất được lặp lại thường xuyên và phục hồi không ngừng.- Tái sản xuất cá biệt: Là tái sản xuất diễn ra trong từng doanh nghiệp.(Last Updated On: 02/04/2022) Từ thời xa xưa, trong các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Hy Lạp, La Mã, Trung Quốc thời cổ đại đã xem xét tới nhiều quá trình kinh tế. Tuy nhiên, đó mới chỉ là các kiến thức kinh tế rời rạc, pha trộn với các kiến thức khoa học khác, chưa được tách ra thành một khoa học độc lập. Với tư cách là một khoa học độc lập, Kinh tế Chính trị học ra đời muộn hơn, nó xuất hiện vào thời kỳ hình thành phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Thuật ngữ “Kinh tế Chính trị” được nhà kinh tế học người Pháp là Mông crêchiên sử dụng để đặt tên cho môn khoa học này xuất hiện vào năm 1615. Vậy Kinh tế Chính trị là gì? Đối tượng nghiên cứu của Kinh tế chính trị Mác – Lênin là gì? Kinh tế Chính trị (political economy) là một môn khoa học xã hội, nó nghiên cứu mối quan hệ giữa người với người được hình thành trong quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng của cải vật chất, tức nghiên cứu quan hệ sản xuất. Đối tượng nghiên cứu của Kinh tế Chính trị Mác – Lênin là quan hệ sản xuất nhưng quan hệ sản xuất lại tồn tại và vận động trong sự tác động qua lại với lực lượng sản xuất. Mặt khác, quan hệ sản xuất tức là cơ sở hạ tầng xã hội cùng tác động qua lại với kiến trúc thượng tầng, nhất là quan hệ chính trị, pháp lý có tác động trở lại mạnh mẽ đối với quan hệ sản xuất. Vậy đối tượng của Kinh tế Chính trị là quan hệ sản xuất trong sự tác động qua lại với lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng. Kinh tế Chính trị là khoa học nghiên cứu quan hệ sản xuất nhằm tìm ra bản chất của các hiện tượng và quá trình kinh tế, phát hiện ra các phạm trù kinh tế, quy luật kinh tế ở các giai đoạn phát triển khác nhau của xã hội loài người. Các phạm trù kinh tế là những khái niệm phản ánh bản chất của những hiện tượng kinh tế như hàng hóa, tiền tệ, giá trị, tư bản,… Còn các quy luật kinh tế phản ánh những mối liên hệ tất yếu, bản chất, thường xuyên, lặp đi lặp lại của các hiện tượng và quá trình kinh tế. Quy luật kinh tế có những tính chất:Cũng như các quy luật khác, quy luật kinh tế mang tính khách quan, nó xuất hiện, tồn tại trong những điều kiện kinh tế nhất định và mất đi khi các điều kiện đó không còn; nó tồn tại độc lập ngoài ý muốn chủ quan của con người. Người ta không thể sáng tạo hay xóa bỏ các quy luật kinh tế mà chỉ có thể phát hiện, nhận thức và vận dụng quy luật kinh tế để phục vụ cho hoạt động kinh tế của mình. Quy luật kinh tế là qui luật xã hội, nên khác với các quy luật tự nhiên, quy luật kinh tế chỉ phát sinh tác dụng thông qua hoạt động kinh tế của con người. Nếu nhận thức đúng và hành động theo quy luật kinh tế sẽ thúc đẩy sản xuất phát triển, ngược lại nó sẽ kìm hãm sự phát triển sản xuất. Khác với các quy luật tự nhiên, phần lớn các quy luật kinh tế có tính lịch sử, chỉ tồn tại trong những điều kiện kinh tế nhất định. Khi các điều kiện phát sinh ra nó, nuôi dưỡng nó không còn thì các quy luật kinh tế sẽ tự tiêu vong. Người ta chia các quy luật kinh tế thành 3 loại: quy luật kinh tế chung, quy luật kinh tế đặc biệt, quy luật kinh tế đặc thù. Các quy luật kinh tế chung bao gồm những quy luật kinh tế tồn tại trong mọi phương thức sản xuất như quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất,… Các quy luật kinh tế đặc biệt bao gồm những quy luật kinh tế tồn tại trong một số phương thức sản xuất như quy luật giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ,… Các quy luật kinh tế đặc thù là những quy luật kinh tế chỉ tồn tại trong một phương thức sản xuất nhất định. Trong hệ thống các quy luật kinh tế đặc thù của mỗi phương thức sản xuất có một quy luật kinh tế cơ bản. Đó là quy luật kinh tế biểu hiện bản chất của nền sản xuất, quy định mục đích và phương hướng của nền sản xuất. Nghiên cứu các quy luật kinh tế không chỉ giúp cho chúng ta hiểu biết được đối tượng của Kinh tế Chính trị mà còn tạo ra cơ sở cho việc xây dựng và ban hành các chính sách kinh tế. Chính sách kinh tế là sự vận dụng các quy luật kinh tế vào hoạt động kinh tế. Nó chỉ đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả kinh tế cao khi nó phù hợp với yêu cầu của quy luật kinh tế, đáp ứng được lợi ích kinh tế của con người. Không hiểu biết, vận dụng sai hoặc coi thường quy luật kinh tế sẽ không tránh khỏi bệnh chủ quan, duy ý chí, chính sách kinh tế sẽ không đi vào cuộc sống, thậm chí còn gây hậu quả xấu cho nền kinh tế. (Last Updated On: 02/04/2022) Kinh tế Chính trị Mác – Lênin có các chức năng sau đây: – Chức năng nhận thức: Nhận thức là chức năng chung của mọi khoa học, là lý do xuất hiện của các khoa học trong đó có Kinh tế Chính trị. Một môn khoa học nào đó còn cần thiết là vì còn có những vấn đề cần nhận thức, khám phá. Chức năng nhận thức của Kinh tế Chính trị biểu hiện ở chỗ nó cần phát hiện bản chất của các hiện tượng, quá trình kinh tế của đời sống xã hội, tìm ra các quy luật chi phối sự vận động của chúng, giúp con người vận dụng các quy luật kinh tế một cách có ý thức vào hoạt động kinh tế nhằm đạt hiệu quả kinh tế, xã hội cao. – Chức năng thực tiễn: Cũng giống như nhiều môn khoa học khác, chức năng nhận thức của kinh tế chính trị không có mục đích tự thân. Không phải nhận thức để nhận thức, mà nhận thức để phục vụ cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả. Đó là chức năng thực tiễn của Kinh tế Chính trị. Chức năng thực tiễn và chức năng nhận thức của Kinh tế Chính trị có quan hệ chặt chẽ với nhau. Từ việc nghiên cứu các hiện tượng và các quá trình kinh tế, của đời sống xã hội, phát hiện ra bản chất của chúng, các quy luật chi phối chúng và cơ chế hoạt động của các quy luật đó, Kinh tế Chính trị cung cấp những luận cứ khoa học để hoạch định đường lối chính sách và biện pháp kinh tế. Đường lối, chính sách và biện pháp kinh tế dựa trên những luận cứ khoa học đúng đắn đã nhận thức được sẽ đi vào cuộc sống làm cho hoạt động kinh tế có hiệu quả cao hơn. Cuộc sống chính là nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn của các chính sách, biện pháp kinh tế và kiểm nghiệm những kết luận mà Kinh tế Chính trị đã cung cấp trước đó. Thực tiễn vừa là nơi xuất phát vừa là nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn, của lý luận kinh tế. Căn cứ để đánh giá tính đúng đắn của lý luận kinh tế là ở sự phát triển của nền sản xuất xã hội, tính hiệu quả của hoạt động kinh tế. – Chức năng phương pháp luận Kinh tế Chính trị là nền tảng lý luận cho một tổ hợp các khoa học kinh tế. Những kết luận của Kinh tế Chính trị biểu hiện ở các phạm trù và quy luật kinh tế có tính chất chung là cơ sở lý luận của các môn kinh tế chuyên ngành như kinh tế công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp,… và các môn kinh tế chức năng như kinh tế lao động, kế hoạch, tài chính, tín dụng,… Ngoài ra Kinh tế Chính trị cũng là cơ sở lý luận cho một số các môn học khác như: địa lý kinh tế, dân số học, lịch sử kinh tế quốc dân, lý thuyết quản lý,… – Chức năng tư tưởng Là một môn khoa học xã hội, Kinh tế Chính trị có chức năng tư tưởng. Trong các xã hội có giai cấp, chức năng tư tưởng của Kinh tế Chính trị thể hiện ở chỗ các quan điểm lý luận của nó xuất phát từ lợi ích và bảo vệ lợi ích của các giai cấp hoặc các tầng lớp xã hội nhất định. Lý luận Kinh tế Chính trị của giai cấp tư sản đều phục vụ cho việc củng cố sự thống trị của giai cấp tư sản, biện hộ cho sự bóc lột của chủ nghĩa tư bản. Kinh tế Chính trị Mác – Lênin là cơ sở khoa học cho sự hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và niềm tin sâu sắc vào cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động nhằm xóa bỏ áp bức, bóc lột giai cấp và dân tộc, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Ý nghĩa nghiên cứu môn Kinh tế Chính trịKinh tế Chính trị có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Học tập môn Kinh tế Chính trị giúp cho người học hiểu được bản chất của các hiện tượng và quá trình kinh tế, nắm được các quy luật kinh tế chi phối sự vận động và phát triển kinh tế; phát triển lý luận kinh tế và vận dụng lý luận đó vào thực tế, hành động theo quy luật, tránh bệnh chủ quan, giáo điều, duy ý chí. Kinh tế Chính trị cung cấp các luận cứ khoa học, làm cơ sở cho sự hình thành đường lối, chiến lược phát triển kinh tế, xã hội và các chính sách, biện pháp kinh tế cụ thể phù hợp với yêu cầu của các quy luật khách quan và điều kiện cụ thể của đất nước ở từng thời kỳ nhất định. Học tập Kinh tế Chính trị, nắm được các phạm trù và các quy luật kinh tế, là cơ sở cho người học hình thành tư duy kinh tế, không những cần thiết cho các nhà quản lý vĩ mô mà còn rất cần cho quản lý sản xuất kinh doanh ở các doanh nghiệp của mọi tầng lớp dân cư, ở tất cả các thành phần kinh tế. Nắm vững kiến thức Kinh tế Chính trị, người học có khả năng hiểu biết một cách sâu sắc các đường lối và chính sách kinh tế cụ thể của Đảng và Nhà nước ta, tạo niềm tin có cơ sở khoa học vào đường lối, chiến lược, chính sách đó. Học tập Kinh tế Chính trị, hiểu được sự thay đổi của phương thức sản xuất, các hình thái kinh tế xã hội là tất yếu khách quan, là quy luật của lịch sử, giúp người học có niềm tin sâu sắc vào con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân dân ta đã lựa chọn, là phù hợp với quy luật khách quan, đi với dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. |
