Tổ chức Khoa học Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc đã công nhận Lăng mộ Tần Thủy Hoàng của Trung quốc là Di sản văn hóa năm 1987. Lăng mộ Tần Thủy Hoàng - Di sản văn hóa thế giới tại Trung QuốcLăng mộ Tần Thủy Hoàng nằm ở phía bắc núi Ly Sơn thuộng địa phận tỉnh Thiểm Tây, cách Tây An 50 km về phía đông. Trên mộ bao bọc bởi một lớp đất đắp nổi cao 76 m, từ Nam đến Bắc dài 350 km, từ Tây sang Đông rộng 354m. Trên mặt đất xung quanh lăng mộ còn có hai lớp tường thành với diện tích bên ngoài lên tới 2 km2. Giữa hai lớp thành có các giác lâu, cung tẩm, chùa chiền, nhà ở…Bên dưới mặt đất là địa cung hình chữ nhật dài 460m từ Nam sang Bắc rộng 392m, từ Tây sang Đông, bốn phía có tường bao bọc. Tường bao quanh cao 27m, dày 4m, bốn phía đều có cửa. Tổng diện tích địa cung là 180.000 m2.  Trong lăng mộ từ trên xuống dưới có ba tầng: tầng trên cùng là ngoại cung, tiếp theo là nội cung và sau cùng là tẩm cung. Diện tích tẩm cung khoảng 20.000 m2, trong tẩm cung các nhà khoa học phát hiện nồng độ thủy ngân cao hơn mức bình thường tới 280 lần. Ngoài địa cung, có 300 đường hầm với trên 5 vạn cổ vật quan trọng. Trong bộ Sử ký Tư Mã Thiên nổi tiếng đã mô tả việc xây lăng mộ Tần Thủy Hoàng như sau: “ Khi Tần Thủy Hoàng mới lên ngôi đã sai đào núi Ly Sơn. Đến khi thôn tính được thiên hạ thì cho dời 70 vạn người trong thiên hạ đến xây lăng mộ, đào ba con suối, ở dưới đồng nung và đưa quách vào. Đem những đồ quý báu của các cung điện, của các nơi dâng tặng xuống dưới cất giữ. Lại sai thợ làm máy bắn tên cứ có ai đào lên và đến gần là bắn. Sai lấy thủy ngân làm một trăm con sông như Trường Giang, Hoàng Hà và biến lớn. Các máy móc làm cho nước sông và biển chảy vào nhau. Ở trên có đủ thiên văn, ở dưới có đủ địa lý, lấy đầu cá nhân ngư để đắp đuốc trù tính thế nào để cháy mãi mãi không tắt. Sau khi hoàn thành xong lăng mộ, Tần Nhị Thế (con trai Tần Thủy Hoàng) sai đóng đường dẫn vào lăng mộ, lấp đắt cả các cửa hầm trôn sống theo tất cả các thợ xây dựng những đoạn cuối cùng của đường hầm. Sau đó cho trồng nhiều cây, cỏ lên trên mộ tạo thành một ngọn đồi". Hoàng đế Tần Thủy Hoàng hay Tần Doanh Chính (259-210 trước Công nguyên) lên ngôi Tần vương năm 13 tuổi và giành quyền kiểm soát triều chính vào năm 22 tuổi. Năm 221 trước Công nguyên, Tần vương thôn tính 6 nước gồm Sở, Chu, Yên, Hàn, Triệu, Ngụy và lần đầu tiên thống nhất Trung Quốc. Đây là vị hoàng đế đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc. Ngay sau khi lên ngôi Tần vương lúc mới 13 tuổi, Tần Doanh Chính đã huy động 700.000 tù nhân để xây lăng mộ cho mình để đảm bảo sau này được yên giấc ngàn thu. Công trình được xây dựng ròng rã suốt 38 năm. Bởi khu lăng mộ được ngụy trang như một ngọn đồi nên đã không ai phát hiện nó trong hàng nghìn năm. Cho đến năm 1974, lăng mộ tình cờ được phát hiện khi một người nông dân tìm thấy những mảnh đồ gốm cổ bị vỡ. Tiếp sau đó các cuộc khai quật mở rộng được tiến hành vào các năm 1974, 1985 và 2009. Năm 1974, một phần hầm mộ được khai quật. Đầu tiên là đường hầm Binh mã, các nhà khảo cổ ước lượng có đến 8000 tượng làm bằng đất sét gồm có quan văn, quan võ, binh lính và ngựa, người hầu của Tần Thủy Hoàng. Năm 1976, hố số 2 được phát hiện cách hố thứ nhất 20m và sau đó hố số 3 cách hố thứ nhất khoảng 25m. Tuy nhiên việc khai quật lăng mộ gặp rất nhiều khó khăn bởi lớp thủy ngân bao bọc có nồng độ quá lớn, cao hơn so với mức cho phép tới 280 lần. Bên cạnh đó các nhà khoa học còn phải di chuyển một khối lượng đất đá khổng lồ, đồng thời mực nước ngầm trong lòng đất dưới lăng mộ khá cao làm công tác khai quật càng khó khăn. Các nhà khoa học, các nhà khảo cổ làm việc tại Lăng Mộ Tần Thủy Hoàng. Sau khi được đưa lên khỏi mặt đất các tượng đất nung phải trải qua một quy trình bảo quản để tránh nứt vỡ sau đó được đưa vào kho có nhiệt độ vào môi trường được duy trì ổn định để bảo quản. Nhưng việc quan trọng nhất là việc bảo quản các hiện vật sau khi chúng được đưa lên từ lòng đất. Các tượng binh mã khi mới được tìm thấy đều có màu sắc rất riêng nhưng sau thời gian đều bị phai màu hết. Vì vậy các nhà khoa học đã quyết định bảo quản bằng phương pháp “đóng khô” để tránh nứt vỡ, phai màu. Hiện vật đào lên sẽ được đưa ngay vào hầm lạnh khoảng âm 40 độ C để tạo một lớp băng mỏng bao bọc, sau đó bảo quản lâu dài trong kho chứa với những trang thiết bị hiện đại để duy trì nhiệt độ và môi trường bảo quản. Sau khi được khai quật, các nhà khảo cổ cho biết: Các chiến binh đất nung và đội kỵ binh được dàn trận theo binh pháp nhà Tần. Mỗi chiến binh có chiều cao và khuôn mặt khác nhau, thậm chí biểu hiện trạng thái trên khuôn mặt cũng không giống nhau. Lăng mộ Tần Thủy Hoàng là một trong những phát hiện khảo cổ vĩ đại nhất thế giới và được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 1987.
Tần Thủy Hoàng là vị hoàng đế đầu tiên của lịch sử phong kiến Trung Quốc. Ông cũng là một trong những vị hoàng đế có công thống nhất Trung Hoa, xây dựng nhiều công trình vĩ đại… Tương xứng với mức độ tiếng tăm của mình, lăng mộ của Tần Thủy Hoàng cũng vô cùng tầm cỡ. Toàn cảnh khu lăng mộ Tần Thủy Hoàng (Ảnh: Baidu) Lăng mộ Tần Thủy Hoàng được các nhà khảo cổ học phát hiện tại thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Lăng mộ cao đến 76m và có tổng diện tích lớn hơn diện tích của 17 sân bóng cộng lại, tức 120.000 m2. Do đó, lăng mộ Tần Thủy Hoàng được giới khảo cổ mệnh danh là một trong những lăng mộ hoàng đế lớn nhất trên thế giới. Cho đến hiện tại, lăng mộ của vị vua họ Tần vẫn chưa được khai quật hết do những ngăn trở sau đây. BÍ ẨN SÂU THẲM KHÓ LÒNG GIẢI ĐÁP Theo một số giả thuyết được đặt ra, trong khu vực địa cung của lăng mộ Tần Thủy Hoàng có rất nhiều những chiếc hố sâu được đào ra với mục đích thiết kế ra những cái bẫy "chết người". Bên trong những chiếc hố này đặt rất nhiều những thanh kiếm dài và vô vàn những loại vũ khí sắc nhọn khác nhau. Bên trên hố được đậy kín bằng một tấm ván gỗ. Phía dưới tấm ván treo một vật nặng tương đương sức nặng của một người trưởng thành, phía trên tấm ván được bao phủ, "ngụy trang" bằng một thứ tựa như những tấm gạch lát nền. Mô phỏng cơ chế hoạt động của bẫy bên trong địa cung lăng mộ Tần Thủy Hoàng (Ảnh: Baidu) Những chiếc bẫy được thiết kế để phòng tránh nguy cơ lăng mộ Tần Thủy Hoàng bị "quấy rầy" và mất trộm. Bề mặt những chiếc bẫy bằng hố trông bằng phẳng y như nền đất, những tên trộm mộ nếu giẫm phải những chiếc bẫy này, tấm ván gỗ được đậy kín ở phía trên hố sẽ lập tức lật ngược lại, họ sẽ theo đà và rơi xuống hố, tiếp đến sẽ bị hàng ngàn những vũ khí sắc bén dưới hố đâm phải. Cho dù người lọt bẫy có may mắn không bị đâm chết ngay, thì cũng không có cơ hội sống sót. Bởi vì, chiếc hố được đào sâu và thiết kế để cho kẻ lọt bẫy sẽ không thể bò được lên trên, kết cục sẽ bị chết vì đói trong chính cái bẫy này. Theo những ghi chép lịch sử về Tần Thủy Hoàng, trong lăng mộ của ông đã được thiết kế, xây dựng lên những ngọn núi hùng vĩ, những dòng sông uốn lượn sống động y như trên mặt đất. Và, nếu như những con sông trên mặt đất được tạo thành từ những dòng nước tự nhiên, thì những con sông trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng lại được tạo thành từ một lượng thủy ngân khổng lồ! Thủy ngân là một chất cực độc, do đó, bất kể là những tên trộm mộ hay những nhà khảo cổ, vẫn chưa ai dám khai quật lăng mộ của vị hoàng đế khét tiếng này. Ảnh mô phỏng địa cung của Tần Thủy Hoàng chứa 1 lượng lớn thủy ngân (Ảnh: Baidu) Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng được bao quanh bởi một lớp tường thành bằng đất, mỗi bức tường của lớp tường thành dày 5-6 cm. Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khảo cổ phát hiện ra một lớp tường thành bằng đá bên trong lớp tường thành bằng đất. Đây là một phát hiện mới chưa từng được công bố trước đây. Chính vì lớp lớp thành quách bao bọc kiên cố bên ngoài, nên mặc dù các nhà khảo cổ đã thử qua rất nhiều cách nhưng vẫn không thể khai quật. Địa cung trong lăng mộ được bao bọc bởi một lớp tường thành bằng đất (Ảnh: Baidu) Thật ra, nếu dùng thuốc nổ hoặc đạn pháo sẽ vẫn có thể giúp cho công tác khai quật lăng mộ. Thế nhưng, làm như vậy sẽ gây ảnh hưởng lớn đến kiến trúc và các giá trị khác của lăng mộ Tần Thủy Hoàng. Cho nên, cách khai quật này là lợi bất cập hại, không khả thi. BAO LÂU ĐƯỢC CHIÊM NGƯỠNG LĂNG MỘ TẦN THỦY HOÀNG? Theo tính toán và ước tính của các nhà khảo cổ, dựa vào trình độ khoa học kĩ thuật của con người trong hiện tại, để khai quật một công trình có quy mô lớn như lăng mộ Tần Thủy Hoàng, ít nhất sẽ phải mất 400 năm. Khoảng thời gian này cũng chỉ là ước tính dự trù, vì trong quá trình khai quật chắc chắn sẽ gặp những tình huống không lường trước được, điều đó sẽ khiến cho khoảng thời khai quật dự tính sẽ bị kéo dài ra. Và nếu như thật sự có thể khai quật thành công, cũng khó lòng có thể bảo đảm những cổ vật bên trong lăng mộ sau khi được đưa lên khỏi mặt đất sẽ không bị oxy hóa bởi kĩ thuật bảo quản hiện vật văn hóa khảo cổ hiện tại chưa thể xử lý tốt được vấn đề này. Màu áo của các chiến binh đất nung bị mai một do quá trình ô-xy hóa (Ảnh: Baidu) Minh chứng rõ ràng nhất là đội quân đất nung trong lăng mộ của Tần Thủy Hoàng. Những pho tượng đất nung hình chiến binh vốn dĩ được "khoác" lên mình những tấm áo giáp và chiến bào được sơn màu tím. Tuy nhiên, sau một thời gian được khai quật và đưa lên khỏi mặt đất, màu sắc trên những "tấm áo" của những chiến binh đất nung đã biến mất hoàn toàn vì bị ô-xy hóa khi tiếp xúc với không khí bên ngoài. |
