Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng cấp cứu nội và ngoại khoa nguy hiểm, nếu không can thiệp kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng. Tại Việt Nam, loét dạ dày – tá tràng là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh và chiếm 40 – 45% các trường hợp xuất huyết đường tiêu hóa. Trong đó, xuất huyết tiêu hóa dưới chỉ chiếm khoảng 20 – 33%. Bệnh xuất huyết tiêu hóa hoàn toàn có thể được chữa khỏi và dễ dàng kiểm soát nếu phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng kịp thời. Show
Tổng quan về xuất huyết tiêu hóaTheo khảo sát của Viện Y tế Quốc Gia Hoa Kỳ năm 2012, xuất huyết đường tiêu hóa trên gây ra 20.000 ca tử vong hàng năm ở Hoa Kỳ và cứ 100.000 người sẽ có khoảng 50 – 100 người bị xuất huyết ống tiêu hóa trên. Xuất huyết tiêu hóa là gì?(tên tiếng Anh: gastrointestinal (GI) bleeding – GIB) là tình trạng chảy máu trong ống tiêu hóa từ lòng mạch máu. Triệu chứng lâm sàng của xuất huyết tiêu hóa là có máu trong phân hoặc xuất hiện máu trong dịch nôn ói. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy máu xuất hiện trong phân, trong một số trường hợp đi tiêu phân đen hoặc phân có màu hắc ín cũng có thể là dấu hiệu của bệnh xuất huyết tiêu hóa.Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng chảy máu trong ống tiêu hóa từ lòng mạch máu, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. (Ảnh minh họa sưu tầm) Xuất huyết tiêu hóa cũng có thể là biến chứng của rối loạn đường tiêu hóa hoặc các bệnh lý ở ống tiêu hóa từ thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Xuất huyết tiêu hóa còn có các tên gọi khác như chảy máu đường tiêu hóa, chảy máu trong ống tiêu hóa, xuất huyết đường tiêu hóa,… Phân loại xuất huyết tiêu hóaPhân loại xuất huyết tiêu hóa dựa vào nhiều yếu tố khác nhau như tên gọi, vị trí các cơ quan trong ống tiêu hóa, tình trạng bệnh, thời gian và mức độ nguy hiểm đến tính mạng. Từ đó, xuất huyết tiêu hóa được chia thành 4 loại chính bao gồm xuất huyết tiêu hóa trên, xuất huyết tiêu hóa dưới cùng với tình trạng cấp tính, mạn tính. Dựa vào tên gọi và vị trí các cơ quan trong ống tiêu hóa, xuất huyết đường tiêu hóa được chia thành 2 loại là xuất huyết tiêu hóa trên và xuất huyết tiêu hóa dưới.
Dựa vào tình trạng bệnh, thời gian và mức độ nguy hiểm, bệnh xuất huyết tiêu hóa còn được chia thành 2 loại là xuất huyết tiêu hóa cấp tính và xuất huyết tiêu hóa mạn tính.
Phân độ xuất huyết tiêu hóa như thế nào?Phân độ xuất huyết tiêu hóa thường được chia theo mức độ xuất huyết nhẹ, trung bình, nặng phụ thuộc vào dấu hiệu lâm sàng và 4 mức độ choáng mất máu: Mức độ xuất huyết tiêu hóa Nhẹ Trung bình Nặng Mức độ choáng mất máu I II III IV Máu mất 1L 15% 1L-1,5L 15-30% 1,5L-2L 30-40% >2L \>40% Mạch <100 l/p 100 – 120 l/p >120 l/p >140 l/p Áp lực mạch Bình thường hoặc tăng Giảm nhẹ Giảm Nhẹ, khó bắt Huyết áp Bình thường Bình thường hoặc tụt huyết áp tư thế Giảm khi nằm Giảm nặng hoặc không đo được Da Tưới máu bình thường Đổ mồ hôi Mát lạnh Mát lạnh, nhợt nhạt Nhịp thở Bình thường Tăng nhẹ 30-40 l/p >35 l/p Nước tiểu (ml/g) >30 20-30 5-15 Vô niệu Tri giác Tỉnh, lo lắng nhẹ Lo âu Lo âu, lẫn lộn Lẫn lộn, hôn mê Trong trường hợp nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày – tá tràng, phân độ xuất huyết tiêu hóa sẽ được đánh giá theo phân loại Forrest dựa trên hình ảnh nội soi tiêu hóa, mức độ nguy cơ của ổ loét dạ dày – tá tràng được chia thành 2 nhóm bao gồm nhóm xuất huyết tiêu hóa nguy cơ cao và nhóm xuất huyết tiêu hóa nguy cơ thấp. Nguy cơ Tình trạng xuất huyết Mức độ Hình ảnh nội soi Tỷ lệ chảy máu tái phát (%) Tỷ lệ tử vong (%) Nguy cơ cao Xuất huyết cấp tính IA Máu phun thành tia (máu động mạch) 55 11 IB Rỉ máu (máu tĩnh mạch) 55 11 Xuất huyết mới xảy ra gần đây IIA Có mạch máu nhưng không chảy máu 43 11 IIB Có cục máu đông 22 7 Nguy cơ thấp IIC Có cặn đen 10 3 Không có xuất huyết III Đáy sạch 5 2 Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây xuất huyết tiêu hóaNguyên nhân xuất huyết tiêu hóa là do đâu?Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa thường rất đa dạng và phụ thuộc vào vị trí bị tổn thương mà nguyên nhân được phân thành 2 loại bao gồm nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên và nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa dưới. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp mắc bệnh là do các bệnh lý tiêu hóa gây viêm loét hoặc do vết thương từ ca phẫu thuật từ trước.
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trênNhững nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa trên xảy ra tại thực quản, dạ dày, tá tràng và đoạn trên của ruột non. Một số nguyên nhân phổ biến gây chảy máu ống tiêu hóa trên bao gồm:
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa dướiCác nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa dưới xảy ra tại đoạn dưới ruột non, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Một số nguyên nhân phổ biến gây chảy máu ống tiêu hóa dưới bao gồm:
Những ai có nguy cơ cao bị xuất huyết tiêu hóa?Xuất huyết tiêu hóa có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, giới tính kể cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khi mắc các bệnh lý về tiêu hóa từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên, các trường hợp sau đây sẽ có nguy cơ bị xuất huyết đường tiêu hóa cao hơn như:
Triệu chứng và dấu hiệu xuất huyết tiêu hóaCác triệu chứng xuất huyết tiêu hóa thường gặpCác dấu hiệu và triệu chứng xuất huyết tiêu hóa rất dễ nhận biết, nhưng đôi khi các dấu hiệu này cũng không xuất hiện rõ ràng hoặc bị ẩn bên trong. Phụ thuộc vào vị trí và mức độ chảy máu mà các triệu chứng và dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa có thể sẽ khác nhau như đau bụng, buồn nôn, đi ngoài ra máu, khó thở, thậm chí ngất xỉu. Các triệu chứng xuất huyết tiêu hóa thường gặp bao gồm:
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?Xuất huyết đường tiêu hóa không chỉ là dấu hiệu của các bệnh lý lành tính của ống tiêu hóa mà còn có thể là dấu hiệu sớm của giai đoạn tiền ung thư hoặc các bệnh lý mạn tính, vậy nên Cô Bác, Anh Chị hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám, chẩn đoán và có phương pháp can thiệp kịp thời. |