Nha đam (lô hội), tên khoa học Aloe vera, A. barbadensis, A. vulgaris là một chi gồm nhiều loài khác nhau, nguồn gốc từ Bắc Phi. Những dòng chữ tượng hình và những hình vẽ còn lưu lại trên những bức tường ở những đền đài Ai Cập cho thấy cây nha đam đã được biết đến và sử dụng cách đây hơn 3.000 năm. Ngày nay con người đã chứng minh và khẳng định được vai trò của cây nha đam trong lĩnh vực dược phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm.  Theo truyền thuyết nữ hoàng Ai Cập Cleopatre nhờ nha đam mà có làn da mịn màng Ảnh: CTV Một số nhà khoa học lớn tại Hoa Kỳ và Nhật Bản đã tiến hành nghiên cứu chính thức trên thực nghiệm và lâm sàng trong nhiều năm đã chứng minh được hiệu quả của nha đam đối với sức khoẻ con người là rất lớn. Kim cổ, Đông Tây đều khen Theo y học cổ truyền, nha đam có vị đắng, tính hàn, tác dụng sát trùng, thanh nhiệt, thông tiện, làm mát gan. Dùng để chữa các chứng rối loạn tiêu hoá, ăn uống không tiêu, làm thuốc nhuận trường (với liều thấp 0,05 - 0,1g dạng nhựa khô màu đen), tẩy xổ (0,15 - 2g), trẻ con bị cam tích, táo bón. Nha đam còn có tác dụng thông mật, nhuận gan, kiện tỳ vị, chữa viêm loét dạ dày. Còn theo y học hiện đại, thống kê các kết quả nghiên cứu cho thấy nha đam có các lợi ích như sau: ức chế đau, dạng gel thoa vào các vùng bị thương sẽ giúp giảm viêm, giảm đau. Chống viêm và giải dị ứng, nhờ chất glycoprotein giúp loại trừ bradykinin là chất trung gian gây đau và viêm, nha đam còn ức chế các phản ứng histamine và giúp giải dị ứng nhanh chóng. Làm lành vết thương và tẩy sạch các tế bào sừng trên da. Kháng khuẩn và kháng nấm. Giúp tái sinh tế bào, loại bỏ tế bào già và giúp tái sinh các mô mới. Kích thích tiêu hoá và nhuận tràng, chống viêm ruột, táo bón, nhờ nha đam chứa nhiều loại men tiêu hoá và nhóm hoạt chất emodin và aloin có tác dụng nhuận trường. Tăng cường giải độc cơ thể, nhờ tăng cường chuyển hoá tại gan, thận giúp loại trừ độc tố tế bào, khi uống nha đam liều thấp, có thể sẽ bị xổ nhẹ, nhờ đó giúp tẩy hết những vi khuẩn độc trong ruột. Đại học Oklahoma (Mỹ) đã ứng dụng nha đam trong nha khoa, và chế dạng kem đánh răng, dịch chiết nha đam giúp ngừa chảy máu chân răng và viêm nướu, chống sâu răng và làm răng chắc khoẻ. Nhờ chứa nhiều chất bổ dưỡng cung cấp năng lượng cho tế bào, mà các thực phẩm chức năng bào chế từ nhựa nha đam dạng uống còn chữa được chứng mất ngủ, trầm cảm, viêm đại tràng, tiêu hoá kém, tuần hoàn kém, bệnh viêm khớp… Nha đam được dùng làm mỹ phẩm nhờ hai thành phần chính là lignin và polysaccharide thấm sâu vào biểu bì, tẩy sạch các vi khuẩn và chất dầu bịt lỗ chân lông. Nhờ các chất dinh dưỡng có trong nha đam giúp tái sinh tế bào, làm lành vết thương, chữa mụn nám. Nha đam đã được chế thành các loại kem giữ ẩm bù nước cho da, kem dưỡng da, lột da, chống nắng, bảo vệ da và kem mátxa toàn thân. Dạng gel bôi da còn được ứng dụng trong ngoại khoa để làm lành vết mổ và phòng chống nhiễm xạ. Ngộ độc nếu sử dụng không đúng Nha đam có nhiều loài, mỗi loài có sinh trưởng riêng và tuỳ theo thổ nhưỡng, khí hậu, vùng đất mà hàm lượng và thời kỳ thu hái có khác nhau, trong đó tốt nhất vẫn là A. vera và A. barbadensis, cây cho chất lượng tốt nhất vẫn là từ 2 - 3 năm tuổi.
Chất độc tố trong nha đam tuy không gây chết người nhưng có thể làm người ăn phải bị tiêu chảy, phụ nữ mang thai có thể sinh quái thai. Tiêu hoá một lượng lớn nha đam có thể gây co thắt bụng, nôn mửa, tiêu chảy, bên cạnh đó nó còn bài tiết qua nước tiểu làm cho nước tiểu có màu như máu. Phụ nữ đang cho con bú dùng cẩn thận vì trẻ có thể bị ngộ độc khi bú mẹ. Nếu dùng trong thời gian dài (3 – 6 tháng dạng đã chế thành viên) có thể có hiện tượng tích luỹ gây rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy. Người bị bệnh trĩ, viêm ruột không nên dùng vì anthraquinon trong nhựa nha đam gây sung huyết. Người hay lạnh, hư hàn, tiêu chảy, huyết áp thấp cũng không dùng. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.
Theo DS Lê Kim Phụng Giảng viên khoa y học cổ truyền ĐH Y dược TPHCM Sài Gòn tiếp thị Nha đam được trồng và sử dụng phổ biến khắp thế giới. Dù lành tính, không gây hại cho người sử dụng nhưng trong cách bảo quản lại là một loài thảo được rất khó chiều, nếu không biết cách bảo quản thực phẩm bạn cần biết, đặc biệt là nha đam đúng chuẩn, chúng tất nhanh hỏng và mất đi giá trị dinh dưỡng. Dưới đây là những cách bạn có thể áp dụng ngay tại nhà với các bước dễ thực hiện và đơn giản: Đây được xem là cách quen thuộc nhất từ trước đến nay ai cũng từng biết và ít nhất đã áp dụng qua một lần. Với cách bảo quản nha đam theo dạng nguyên lá sẽ gồm 2 cách sau: Dùng màng nilon bao quanh lá nha đam sao cho thật kín cả hai đầu. Sau đó, giữ nguyên trong tủ lạnh sẽ kéo dài thời gian lên đến 4-5 ngày. Khi sử dụng, bạn chỉ cần lấy ra khỏi lớp màng bọc và sử dụng như thường. Cách đông lạnh lá nha đam sẽ giúp nha đam kéo dài thời gian sử dụng trong vòng 6-8 tháng. Lúc này, hãy bao lá nha đam bằng màng bọc thực phẩm trước khi cho vào túi nhựa rồi để lên ngăn đá. Lúc cần sử dụng, mang túi lá nha đam rã đông ở nhiệt độ phòng từ 2-3 giờ đồng hồ là có thể sử dụng được ngay. Tuyệt đối không nên dùng các biệt pháp rã đông cấp tốc như lò vi sóng bạn nhé. Điều này chỉ khiến nha đam mất đi những dưỡng chất bên trong. Cách bảo quản nha đam sẽ khiến bạn mất thêm vài công đoạn nhỏ nhưng nhìn chung vẫn là cách bảo quản tốt giữ cho nha đam luôn tươi, dễ sử dụng. Đầu tiên bạn cần rửa sạch, loại bỏ các vết bùn đất ra khỏi lá nha đam và để lá ráo nước trong không khí.
Lưu ý: Khi tách vỏ, ngay dưới lớp vỏ sẽ có lớp nhựa vàng, lúc này bạn cần loại bỏ phần này ngay nếu không chúng sẽ gây ra những tác dụng phụ trong quá trình sử dụng như: đau dạ dày, tiêu chảy, mất nước, rối loạn nhịp tim… So với cách bảo quản lá nha đam thì phần gel được lưu trữ trong tủ lạnh sẽ tối đa hóa được thời gian sử dụng hơn. Với cách này, cho gel vào hộp đựng, bảo quản lạnh ở ngăn mát hoặc ngăn đông, bạn có thể sử dụng phần gel này tốt trong thời gian rất lâu đấy. Tham khảo thêm cách bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh bạn cần biết. Với tất cả các sản phẩm bảo quản trong tủ lạnh, kể cả gel nha đam cũng không là ngoại lệ. Một khi đã nhờ đến sự hỗ trợ của thiết bị làm lạnh này, phần gel nha đam cần lưu trữ phải đảm bảo được đựng trong một vật kín để tránh không khí lọt vào trong. Vì khi tiếp xúc với không khí, gel sẽ khó tránh khỏi những vi khuẩn không đáng có xâm nhập, gây nên tình trạng thiu, hư hỏng. Tốt nhất nên chọn chai hoặc lọ có nắp vặn. Bạn cũng biết rằng những vật chứa tối màu sẽ giúp hấp thụ tốt các bức xạ, điều này rất có lợi nếu gel nha đam được bảo quản trong các chai, lọ mang yếu tố này. Hiện nay, những chai, lọ màu hổ phách rất được nhiều người tin dùng vì chúng bảo vệ các hợp chất có lợi của gel nhờ sự hấp thụ UV. Trước khi áp dụng cách bảo quản nha đam này, hãy lưu ý rửa sạch chai bằng nước ấm, xà phòng và để thật khô, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn bạn nhé. Khi bạn cần bảo quản một lượng lớn gel nha đam nhưng vẫn muốn sử dụng hằng tuần mà không gây ảnh hưởng đến phần còn lại thì cách đông gel thành viên là giải pháp hữu hiệu ngay lúc này. Tương tự cách làm đá viên, hãy cho gel nha đam vào khay đá dẻo rồi tiến hành đông lạnh trên ngăn đá tủ lạnh. Sau một khoảng thời gian, khi kiểm tra đã thấy chúng biến thành những khối đá nhỏ. Tháo rời và cho vào một túi zip và tiếp tục bảo quản trong tủ đông. Cách này sẽ giúp bạn bảo quản nha đam trong một năm. Khi sử dụng, chọn một lượng vừa đủ và rã đông ở nhiệt độ phòng cho đến khi bạn cảm thấy đã sử dụng được. Độ ẩm, nhiệt độ và vị trí là những yếu tố ảnh hưởng quan trọng nhất đến độ tươi của nha đam. Dù đã qua chế biến, cần tuân theo những nguyên tắc nhất định trong cách bảo quản nha đam, bao gồm: Để bảo quản tốt nha đam, bạn cần tránh những nơi ẩm mốc, độ ẩm cao, gần nơi sinh sống của côn trùng. Thay vào đó những là những nơi thoáng mát như ngăn tủ, kệ bếp,... sạch sẽ, tránh ánh nắng trực tiếp. Và luôn phải đậy kín hộp gel sau mỗi lần sử dụng để tránh không khí hoặc nước lọt vào. Cách này sẽ giúp gel giữ được tốt từ 2-3 năm. Gel nha đam thuần sẽ giữ được 2-3 năm khi được bảo quản ở nhiệt độ phòng và lên đến 5 năm khi để trong tủ lạnh hoặc đông lạnh. Còn đối với các sản phẩm gel nha đam đã qua các công thức pha trộn thì thời gian sẽ có sự thay đổi, chẳng hạn:
Hãy nhớ rằng nha đam vẫn có hạn sử dụng nên để sử dụng tốt sản phẩm bạn cần tìm ngay cho mình cách bảo quản nha đam thật ưng ý và áp dụng ngay nhé! Chúc các bạn thành công. Tác giả: Team Cleanipedia Bản quyền thuộc về: Unilever Vietnam. Ghi rõ nguồn khi tham khảo. Xuất bản lần đầu 18 tháng 8 năm 2021 |
