Đọc khoảng: 5 phút
Cầm, kỳ, thư, họa là bốn lĩnh vực nghệ thuật được coi trọng tại Trung Hoa thời xưa, trong đó kỳ chính là chỉ vi kỳ hay cờ vây. Bộ môn này là một phần trong lịch sử văn minh hàng ngàn năm của Trung Hoa. Nguồn gốc ra đờicủa cờ vâyCờ vây có lịch sử rất lâu đời. Có rất nhiều truyền thuyết về nguồn gốc của cờ vây, trong đó có một thuyết được nhiều người công nhận là cờ vây được khởinguồntừ thời Nghiêu Đế. Trương Hoa, thời nhà Tấn đã viết trong sách Bác vật chí rằng: Vua Nghiêu nghĩ ra môn chơi cờ vây để dạy dỗ con trai Đan Chu của mình. Trong đó còn nói rằng, vua Thuấn cảm thấy con trai mình là Thương Quân không được thông minh lắm, cũng từng dạy dỗ con bằng cờ vây. La Bí thời nhà Tống viết trong Lộ sử hậu ký rằng: Phi tần của vua Nghiêu là Phú Nghi Thị sinh được một Hoàng tử, đặt tên là Đan Chu. Hành vi của Đan Chu không được tốt, nên vua Nghiêu đã đi tìm những vị đạo tiên để hỏi về cách dạy con.  Trong cuốn Lịch đại Thần Tiên thông giám viết rằng: Một hôm, ở gần bờ sông Phấn, vua Nghiêu nhìn thấy hai vị tiên đang ngồi đối diện nhau dưới gốc cây tùng. Ông nhìn thấyhọ vạch những đường ngang dọc trên cát,rồi đặt những miếng đá đen trắng trên hình vẽ như đang bày trận đồ. Nhà vua tiến đến hỏi cách làm thế nào để có thể sửa đổi tính tình của Đan Chu. Xem thêm: Tiếng Việt trong văn chương và âm nhạc Một vị tiên nói : Đan Chu hay tranh giành mà lại ngu ngốc, hãy dùng những phương diện làsở trường của nó mà uốn nắn tính tình của nó theo con đường tốt. Còn vị tiên kia lấy tay chỉ những đường kẻ trên cát và các viên đá đen trắng rồi nói:Cái này gọi là bàn cờ vây. Bàn cờ này có bố cụchình vuông mà yên tĩnh, trong khi những quân cờhình tròn mà chuyển động. Nó đi theo cách vận chuyển của Trời và Đất. Từ khi bàn cờ vây được lập đến nay, chưa có ai có thể hoàn toàn phá giải được nó. Sau đó, Đan Chu đã được vua Nghiêu dạy chơi cờ vây, và quả thật tính nết của Đan Chu cũng thay đổi thành tốt hơn. Bởi vậy có thểthấy, người xưa sáng tạo ra môn cờ vây, không phải chỉ để tiêu khiển tranh giành thắngthua, mà để tu thân dưỡng tính, phát sinh và làm tăng thêm trí tuệ, tài năng nghệ thuật của người chơi. Ngoài ra, cờ vâycòn có mối liên hệ mật thiết với thiên tượng dịch lý, binh pháp sách lược, và trị quốc an bang. Trong sách Tả truyện, sách Luận Ngữ, và sách Mạnh Tử cũng chỉ rõ rằng cờ vây rất thịnh hành vào thời kỳ Xuân Thu Chiến Quốc. Vàotriều đại nhà Đường phồn thịnh, cờ vâycũng phát triển chưa từng có. HoàngđếĐường Huyền Tông đặc biệt đặt ra một chức quan trông coi về bộ môn cờ vây, gọi là Kỳ đãi chiếu, chức quan này mang bậc cửu phẩm, cùng với chức quan Họa đãi chiếu (trông coi tranh vẽ), và Thư đãi chiếu (trông coi thư pháp) đều thuộc về Hàn Lâm viện, do đó mớiđược xưnglà Hàn Lâm. Xem thêm: Rồi Mai Tôi Đưa Em trong xúc cảm của nhạc sĩ Trường Sa Nội hàm tinh thâm của cờ vâyMột số những kỳ thủ cờ vâygiỏi thời cận đạicho rằng bàn cờ vâynhìn giống như một vũ trụ, do 360 thiên thể hợp lại mà thành. Bàn cờ có 19 đường dọc và 19 đường ngang vớitổng cộng 361 điểm. Ở trung tâm có một điểmdư gọi là Thiên Nguyên, tức là Thái Cực, đại biểu cho trung tâm của vũ trụ. Con số 360 chính là số ngày trong một năm âm lịch, được chia ra làm bốn. Bốn góc chính là xuân, hạ, thu, đông. Những quân cờ đen và trắng đại biểu cho ngày và đêm. Như vậy, cả bàn cờ tượng trưng cho sựbiến hóa của Trời và Đất. Cách bố cục những điểmđen và trắng trong quyển sách cổ Hà Đồ và Lạc Thư thuộc bộ Chu Dịch bổn nghĩa , rất có thể cờ vâyvà chúng đều có những nguồn gốc thâm sâu. Người ta nói rằng các nét vẽ trong bàn cờ vây giống như Lạc Thư, có 361 giao điểm, 8 ngôi sao chỉ phương vị, và 72 giao điểm dọc theo vòng chu vi, mà tương ứng với 360 ngày, 8 quẻ trong bát quái (càn, đoài, ly, chấn, tốn, khảm, cấn, khôn), và 72 loại thời tiết. Quân cờ hình tròn, phía trên nhô lên, phía dưới bằngphẳng, phân biệt nhau bằng hai màu trắng và đen, tượng trưng cho Âm và Dương. Từ góc độ của người tu hành mà xét, thì Chu Dịch, Hà Đồ, Lạc Thư, Bát Quái và cờ vây đều là văn hóa do Thần truyền cấpcho con người. Bởi thế mà dân gian có câu: Thử vật chích ứng thiên thượng hữu, tức là những thứ nàyđềulà trên Thiên Thượng mới có. Xem thêm: Về xuất xứ của câu ca dao "Gió Đưa Cành Trúc La Đà" Trong sách Lê Hiên Mạn Viễn viết rằng: Cờ vâyban đầu không phải là sự việc của nhân gian. Nó được phát hiện đầu tiên trong khi khai quật phần mộ của vua Chu Mục Vương, và sau đó còn được tìm thấy trong thạch thất nằm trên núi Thương Sơn. Đó là dụng cụ của các vị đạo tiên để nuôi dưỡng tính và vui chơi với Đạo. Cờ vây có hình thức rất giản dị, chỉ có 2 loại quân cờ đen và trắng, luật chơi cũng rất đơn giản, nhưng sự huyền diệu của nó lại vượt xa hơn bất cứ loại cờ nào. Cờ vây chỉ có 361 điểm, nhưng sự biến ảo của nó là hầu như vô tận. Nội hàm củacờ vây làbác đại tinh thâm, huyền diệu vô cùng, nếu chỉ dùng trí tuệ của con người thì không thể nào hiểu thấu đáo hết được. Nó là một phần văn hóa do Thần lưu lại cho con người. Từ thiên cổ đến nay, cờ vây đã được biết bao bậc Đế Vương, quan tướng, văn nhân nho sĩ cũng như thường dânđềuthưởng thức cờ vây. Nó cũng mang lại biết bao giai thoại truyền kỳ, văn chương thi phú đẹp đẽ, thậm chí trở thành phương lược trongbinh thư toán pháp, trị quốc. An Hòa |
