Bước sang độ tuổi dậy thì, song song với việc phát triển về thể chất, con bạn sẽ có những thay đổi rõ rệt về mặt tâm lý. Ở giai đoạn này, sự phát triển cái tôi ở trẻ sẽ khiến con có xu hướng đòi hỏi cha mẹ tôn trọng những sở thích cá nhân và những quyết định của mình hơn. Ngoài ra, có thể nói đây là một giai đoạn chuyển giao trách nhiệm từ phụ huynh sang con cái. Cha mẹ sẽ cần phải bớt quan tâm đến những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống của con, tập cho con kỹ năng tự lập và chịu trách nhiệm, dần trao cho con quyền quyết định trong một số vấn đề cuộc sống. Đây cũng là một giai đoạn khá nhạy cảm và trẻ sẽ rất dễ phát triển theo hướng tiêu cực nếu không được tôn trọng cũng như uốn nắn đúng cách. Rất nhiều gia đình định nghĩa sai về sự tôn trọng dẫn đến những vấn đề tiêu cực trong mối quan hệ của bố mẹ và con cái. Tôn trọng không phải là bất chấp đồng ý những yêu cầu dù rất phi lý từ con cái, cũng không phải để con “tự lực cánh sinh” trong những quyết định quan trọng về nghề nghiệp, sở thích cũng như cách sống… Vậy thế nào là tôn trọng đúng cách? Tôn trọng là việc bố mẹ cư xử đúng mực, không xâm phạm đến quyền riêng tư của con cái, có thái độ quan tâm đến suy nghĩ, cảm xúc và sức khỏe của con cái, từ đó có thể hỗ trợ con trong việc đưa ra các quyết định hợp lý nhất. Khi các con nhận được sự tôn trọng từ bố mẹ, chúng sẽ ý thức hơn với hành động, cuộc sống của mình để hoàn thiện nhân cách và có những bước tiến dài trên quá trình phát triển bản thân. 1. Kiềm chế thể hiện cái tôi của bản thân Việc tôn trọng con cái đúng cách không hề khó nhưng yêu cầu các bậc phụ huynh phải kiên nhẫn và biết giữ cái tôi của mình ở mức thấp nhất. Chẳng gì tệ hơn hai cái tôi quá lớn đi kèm với hai ý kiến trái ngược nhau. Nhiều bố mẹ nghĩ rằng “Mình sinh ra con, con làm gì cũng phải theo ý mình. Sai là cấm thôi, sao phải giải thích?” – Điều này rất phản khoa học. Dẫu biết bạn muốn tốt cho con nhưng việc quan tâm không đúng cách sẽ đem lại phản ứng ngược, mối quan hệ của cha mẹ và con cái đột nhiên căng thẳng, rạn nứt. Chưa kể rằng, tâm lý của trẻ ở tuổi vị thành niên rất bất ổn và cái tôi muốn thể hiện mình quá lớn. Điều này khiến trẻ dễ dàng phản kháng lại tất cả những gì chống đối mình chỉ để khẳng định bản thân. Điều này có thể dẫn đến nhiều hậu quả cho sức khoẻ thể chất và tinh thần cũng như định hướng tương lai của con trẻ. Do đó, hãy cố gắng bình tĩnh và học cách kiềm chế cái tôi của bản thân khi nói chuyện với con để tránh những hệ luỵ không mong muốn. 2. Tôn trọng nhưng vẫn cần kỷ cương
Hãy đặt ra kỷ luật và nguyên tắc ứng xử trong gia đình để con không vi phạm những lễ giáo căn bản. Tuy nhiên, nghiêm khắc khác với độc tài. Khi cần, bạn vẫn nên lắng nghe quan điểm của con và xem xét, khuyên nhủ con thật công tâm. Đừng để con nghĩ rằng bố mẹ quá lớn tuổi và khác biệt thế hệ nên không thể nào hiểu mình, từ đó con có thể trở nên sống khép kín và tự ý quyết định các cuộc sống của bản thân mà không chia sẻ cùng gia đình. 3. Không đem con ra so sánh Trong giai đoạn dậy thì, con sẽ rất nhạy cảm khi bị so sánh với ai đó hoặc với chính hình ảnh của bố mẹ trong quá khứ. Các bậc cha mẹ nên chú ý tránh việc làm tổn thương này. Khi so sánh, các bậc phụ huynh đã vô hình có những hành động ép con phải đạt đến hình mẫu mà bạn mong muốn. Điều này khiến con thu mình, khép kín và xa lánh bố mẹ hơn. Mỗi người đều có thế mạnh riêng, thế nên hãy tôn trọng và cùng con phát triển sự khác biệt của mình trở thành thế mạnh khẳng định bản thân. 4. Tôn trọng khoảng không riêng của con
Trong giai đoạn dậy thì, trẻ sẽ phát triển ý thức về cuộc sống riêng tư của mình hơn và có thể sẽ hạn chế quây quần cùng bố mẹ như ngày còn bé hay chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của mình với các thành viên trong gia đình. Thay vì cố gắng để chạm đến thế giới riêng đó, các bậc phụ huynh hãy tôn trọng con bằng cách để cho con có những góc riêng tư của mình. Một vài hành động nhỏ như gõ cửa khi vào phòng con, xin phép khi sử dụng đồ của con, không trách móc khi con dành nhiều thời gian cho bạn bè hơn gia đình… có thể giúp con cảm nhận được mình đang được tôn trọng như một người trưởng thành. Học cách tôn trọng con cái trong giai đoạn dậy thì là một nhiệm vụ thú vị nhưng cũng đầy thử thách với các bậc phụ huynh. Hy vọng những bí quyết trên đây sẽ giúp bạn đồng hành cùng con trong quá trình trưởng thành thật hiệu quả. Chúc bạn may mắn!
Religious education in the home
Mỗi người đều có một vị trí quan trọng trong gia đình mình. Qua các vị tiên tri, Chúa đã giải thích cha mẹ và con cái phải cư xử và nghĩ đến nhau như thế nào. Là chồng, vợ và con cái, chúng ta cần phải học biết những gì Chúa trông mong chúng ta làm để làm tròn mục đích của mình với tính cách là gia đình. Nếu chúng ta làm tròn bổn phận của mình, thì chúng ta sẽ được đoàn kết vĩnh viễn. Xin lưu ý giảng viên: Giống như với chương 36, hãy nhạy cảm đối với những cảm nghĩ của những người không có hoàn cảnh lý tưởng ở nhà. Hãy nhấn mạnh rằng với sự hướng dẫn từ Chúa và sự giúp đỡ từ những người trong gia đình và Giáo Hội, những người cha, người mẹ độc thân có thể thành công trong việc nuôi dạy con cái của mình. Trong các trách nhiệm thiêng liêng của cha mẹ, “những người cha và người mẹ có bổn phận giúp đỡ lẫn nhau với tư cách là những người bạn đời bình đẳng” (“Gia Đình: Bản Tuyên Ngôn cùng Thế Giới,” Liahona, tháng Mười năm 1998, 102). Họ phải cùng làm việc với nhau để lo liệu cho các nhu cầu thuộc linh, tình cảm, trí thức và vật chất của gia đình. Người chồng và người vợ phải cùng chia sẻ một số trách nhiệm. Cha mẹ phải dạy phúc âm cho con cái mình. Chúa cảnh cáo rằng nếu cha mẹ không dạy dỗ con cái mình về đức tin, sự hối cải, phép báp têm và ân tứ Đức Thánh Linh, thì tội lỗi sẽ trút lên đầu cha mẹ. Cha mẹ cũng phải dạy con cái mình cầu nguyện và tuân theo các giáo lệnh của Chúa. (Xin xem GLGƯ 68:25, 28.) Một trong những cách thức tốt nhất mà cha mẹ có thể dạy dỗ con cái mình là bằng tấm gương. Vợ chồng phải cho thấy tình yêu thương và sự kính trọng đối với nhau và đối với con cái mình qua hành động lẫn lời nói. Điều quan trọng là phải nhớ rằng mỗi người trong gia đình là một người con của Thượng Đế. Cha mẹ nên đối xử với con cái mình bằng tình thương yêu và sự kính trọng, cương quyết nhưng nhân từ đối với chúng. Cha mẹ nên hiểu rằng đôi khi con cái sẽ chọn những quyết định sai lầm ngay cả sau khi chúng đã được dạy dỗ về lẽ thật. Khi điều này xảy ra, cha mẹ chớ đầu hàng. Họ phải tiếp tục dạy dỗ con cái mình, bày tỏ tình yêu thương đối với chúng, nêu gương tốt cho chúng thấy cùng nhịn ăn và cầu nguyện cho chúng. Sách Mặc Môn cho chúng ta biết những lời cầu nguyện của một người cha đã giúp đứa con ngỗ nghịch trở lại con đường của Chúa như thế nào. An Ma Con đã sa ngã khỏi những lời giảng dạy của người cha ngay chính của mình là An Ma, và đã cố gắng phá hoại Giáo Hội. Người cha đã cầu nguyện với đức tin cho con trai của mình. An Ma Con đã được một thiên sứ đến viếng thăm và ông đã hối cải lối sống tà ác của mình. Ông đã trở thành một vị lãnh đạo cao trọng của Giáo Hội. (Xin xem Mô Si A 27:8–32.) Cha mẹ có thể cung ứng một bầu không khí nghiêm trang và kính trọng trong nhà nếu họ dạy dỗ và hướng dẫn con cái mình bằng tình yêu thương. Cha mẹ cũng nên cung ứng các kinh nghiệm vui vẻ cho con cái mình.
“Qua kế hoạch thiêng liêng, những người cha phải chủ tọa gia đình mình trong tình thương yêu và sự ngay chính và có trách nhiệm cung ứng những nhu cầu cần thiết của cuộc sống và bảo vệ cho gia đình mình” (Liahona, tháng Mười năm 1998, 102). Một người cha xứng đáng và là tín hữu của Giáo Hội thì có cơ hội để nắm giữ chức tư tế, điều này làm cho người ấy thành người lãnh đạo chức tư tế của gia đình mình. Người cha phải hướng dẫn gia đình mình với lòng khiêm nhường và nhân từ thay vì bằng bạo lực hay sự tàn ác. Thánh thư dạy rằng những người nắm giữ chức tư tế phải hướng dẫn những người khác bằng sự thuyết phục, hòa nhã, yêu thương và nhân từ (xin xem GLGƯ 121:41–44; Ê Phê Sô 6:4). Người cha chia sẻ các phước lành của chức tư tế với những người trong gia đình mình. Khi một người nắm giữ Chức Tư Tế Mên Chi Xê Đéc, người ấy có thể chia sẻ các phước lành này bằng cách ban phước cho người bệnh và ban những phước lành đặc biệt của chức tư tế. Dưới sự hướng dẫn của một vị lãnh đạo chủ tọa của chức tư tế, người ấy có thể ban phước cho các trẻ sơ sinh, làm phép báp têm, làm lễ xác nhận và thực hiện lễ sắc phong chức tư tế. Người ấy cũng nên nêu gương tốt cho gia đình mình bằng cách tuân giữ các giáo lệnh. Người ấy cũng cần phải chắc chắn rằng gia đình cùng cầu nguyện chung mỗi ngày hai lần và tổ chức buổi họp tối gia đình. Người cha nên dành thời giờ riêng cho từng đứa con. Người cha phải dạy dỗ con cái mình những nguyên tắc đúng, nói chuyện với chúng về những vấn đề và những mối quan tâm của chúng và khuyên nhủ chúng một cách đầy yêu thương. Một số tấm gương tốt được tìm thấy trong Sách Mặc Môn (xin xem 2 Nê Phi 1:14–3:25; An Ma 36–42). Bổn phận của người cha cũng là chu cấp đầy đủ cho những nhu cầu vật chất của gia đình mình, chắc chắn rằng gia đình mình có thức ăn, chỗ ở, quần áo và học vấn cần thiết. Ngay cả khi người cha không thể tự mình lo liệu hết tất cả, thì người ấy cũng không từ bỏ trách nhiệm lo lắng cho gia đình mình.
Chủ Tịch David O. McKay đã nói rằng vai trò của người mẹ là một sự kêu gọi cao quý nhất của người phụ nữ (xin xem Teachings of Presidents of the Church: David O. McKay [2003], 156). Đó là một sự kêu gọi thiêng liêng, một sự cộng tác với Thượng Đế để mang con cái linh hồn của Ngài xuống thế gian. Một trong tất cả các phước lành lớn lao nhất là cưu mang con cái. Nếu không có người cha trong nhà, thì người mẹ chủ tọa gia đình. Chủ Tịch Boyd K. Packer khen ngợi những người phụ nữ không thể có con được nhưng đã tìm cách chăm sóc cho những người khác. Ông nói: “Khi tôi nói về những người mẹ, tôi không chỉ nói về những phụ nữ đã sinh con cái, mà tôi còn muốn nói đến những người đã nuôi dưỡng con cái do người khác sinh ra, và về nhiều người phụ nữ, tuy không có con ruột do mình sinh ra, đã nuôi nấng những đứa con của người khác” (Mothers [1977], 8). Các vị tiên tri ngày sau đã dạy rằng: “Những người mẹ có trách nhiệm chính yếu để nuôi dưỡng con cái mình. (Liahona, tháng Mười năm 1998, 102). Một người mẹ cần phải dành thời giờ ra với con cái mình và dạy dỗ chúng về phúc âm. Người mẹ nên chơi đùa và làm việc với con cái để chúng có thể khám phá ra thế giới chung quanh chúng. Người mẹ cũng cần phải giúp gia đình mình biết cách làm cho nhà mình thành một nơi thú vị để ở. Nếu một người mẹ có sự âu yếm và trìu mến, thì người mẹ ấy giúp con cái mình cảm thấy hài lòng với bản thân chúng. Sách Mặc Môn mô tả một nhóm 2.000 thanh niên trẻ đã làm những điều phi thường nhờ vào những lời giảng dạy của mẹ họ (xin xem An Ma 53:16–23). ). Họ được tiên tri Hê La Man chỉ huy và đã đi chiến đấu với kẻ thù của họ. Họ đã học được tính lương thiện, dũng cảm và sự tin cậy từ mẹ của họ. Mẹ của họ cũng dạy họ rằng nếu họ không có lòng nghi ngờ thì Thượng Đế sẽ giải cứu họ (xin xem An Ma 56:47). Tất cả họ đều sống sót sau trận chiến. Họ đã bày tỏ niềm tin nơi những lời giảng dạy của mẹ họ khi nói rằng: “Chúng tôi không nghi ngờ gì về việc mẹ chúng tôi đã biết như vậy” (An Ma 56:48). Mỗi người mẹ đều có một chứng ngôn mà có thể có ảnh hưởng sâu đậm đối với con cái của mình.
Con cái chia sẻ với cha mẹ mình các trách nhiệm xây đắp một mái gia đình hạnh phúc. Con cái phải tuân theo các giáo lệnh và hợp tác với những người khác trong gia đình. Chúa không hài lòng khi các con cái bất hòa (xin xem Mô Si A 4:14). Chúa đã truyền lệnh rằng con cái phải kính trọng cha mẹ mình. Ngài phán: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất” ((Xuất Ê Díp Tô Ký 20:12). Hiếu kính cha mẹ có nghĩa là yêu thương và kính trọng họ. Hiếu kính cũng có nghĩa là vâng lời họ. Thánh thư dạy các con cái phải “vâng phục cha mẹ mình trong Chúa; vì điều đó là phải lắm” (Ê Phê Sô 6:1). Chủ Tịch Spencer W. Kimball nói rằng con cái phải học cách làm việc và chia sẻ trách nhiệm bên trong nhà cũng như ngoài vườn. Chúng cần phải được chỉ định việc gìn giữ nhà cửa được ngăn nắp và sạch sẽ. (Xin xem Teachings of Presidents of the Church: Spencer W. Kimball [2006], 120.)
Một gia đình đầy yêu thương và hạnh phúc không phải do sự tình cờ mà có. Mỗi người trong gia đình phải làm tròn phần vụ của mình. Chúa đã ban các trách nhiệm cho cha mẹ lẫn con cái. Thánh thư dạy rằng chúng ta phải ân cần, vui vẻ và quan tâm với nhau. Khi chúng ta nói chuyện, cầu nguyện, ca hát hay làm việc chung với nhau, chúng ta có thể vui hưởng các phước lành hòa thuận trong gia đình mình. (Xin xem Cô Lô Se 3.)
|
