Venice, Ý, được biết đến với nhiều biệt danh như “Thành phố tình yêu”, “Thành phố kênh đào”,... Một trong số biệt danh đó là “Thành phố nổi”. Nguyên nhân là hầu hết các tòa nhà ở đây không được xây dựng trực tiếp trên các đảo mặc dù Venice có 118 hòn đảo nhỏ. Thay vào đó, chúng được xây dựng trên móng được tạo thành bởi các cọc gỗ đóng xuống bùn. Câu chuyện về Venice bắt đầu vào thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên. Sau khi đế chế La Mã ở phương Tây sụp đổ, những người man rợ từ phía bắc đã đánh phá các lãnh thổ cũ của Rome. Để thoát khỏi những cuộc đột kích này, người dân Venice trên đất liền đã trốn thoát đến vùng đầm lầy gần đó và tìm nơi ẩn náu trên các đảo cát Torcello, Jesolo và Malamocco. Những người định cư đầu tiên vẫn xây dựng nhà của họ trên các hòn đảo. Khi Venice trở nên đông đúc hơn, họ cần nhiều không gian hơn. Vì vậy, họ phải xây dựng ở nơi không có đất, trực tiếp trên mặt nước. Để xây dựng các tòa nhà của họ trên một nền móng vững chắc, đầu tiên người Venice đặt cọc gỗ xuống đất cát. Sau đó, các bục gỗ được xây dựng trên đỉnh của các cọc này. Cuối cùng, các tòa nhà đã được xây dựng trên các bục gỗ. Một cuốn sách thế kỷ 17 giải thích chi tiết về quy trình xây dựng ở Venice. Theo cuốn sách này, khi nhà thờ Santa Maria Della Salute được xây dựng, họ đã đóng 1.106.657 cọc gỗ, mỗi cọc dài 4 mét xuống dưới nước. Quá trình này mất hai năm và hai tháng để hoàn thành. Ngoài ra, gỗ phải được lấy từ các khu rừng ở Slovenia, Croatia và Montenegro, và được vận chuyển đến Venice bằng các tàu chở hàng.  Việc sử dụng gỗ làm cấu trúc hỗ trợ có vẻ như là một bất ngờ, vì gỗ tương đối kém bền hơn đá hoặc kim loại. Bí mật ở đây là vì gỗ ở trong bùn, gỗ không có tiếp xúc với oxy và các vi sinh vật thực hiện quá trình phân hủy không thể hoạt động. Thay vào đó, các khoáng chất từ dòng nước biển xung quanh làm cho gỗ cứng lại như đá. Khi tháp chuông ở quảng trường Saint Marks sụp đổ vào năm 1902, các cọc gỗ bên dưới hầu như vẫn còn nguyên vẹn sau một ngàn năm. Cho đến hôm nay, đầm phá đã bảo vệ Venice khỏi vô số kẻ xâm lược nước ngoài đe dọa sự sống còn của nó. Ví dụ như cuộc xâm chiếm của Pepin, con trai của Charlemagne, thất bại vì đội quân của ông ta đã không thể tiếp cận được những hòn đảo. Venice đã từng trở thành một cường quốc hàng hải ở Địa Trung Hải. Vào năm 1204, Venice đã liên minh với Thập tự quân và đã thành công trong việc chiếm được thủ đô Byzantine, Constantinople. Tuy nhiên, Venice bắt đầu suy tàn vào thế kỷ 15, và cuối cùng bị Napoleon chiếm giữ vào năm 1797 khi ông ta xâm lược nước Ý. Ngày nay, một số người nói Venice nên được gọi là thành phố ‘chìm’ chứ không phải là thành phố nổi. Venice bắt đầu chìm xuống ngay khi nó được xây dựng. Sức nặng của thành phố đã đẩy các cọc gỗ lún xuống đất và bùn sâu hơn. Hiện tượng này, cùng với sự di chuyển tự nhiên của thủy triều cao (được gọi là atta alta) gây ra lũ lụt định kỳ trong thành phố, tạo ra cảm giác chìm. Trong hơn 100 năm qua, thành phố đã chìm sâu 9 inch (22,86 cm). Một số chuyên gia cảnh báo rằng sự nóng lên toàn cầu sẽ khiến mực nước biển dâng cao và cuối cùng bao phủ bờ biển Adriatic và thành phố Venice vào năm 2100. Với vô số kênh đào và 444 cây cầu nối liền 118 hòn đảo nhỏ, những ngôi nhà ở Venice không xây trực tiếp trên đảo mà nằm trên sàn gỗ có cọc cắm sâu vào nền đất. Bí quyết cho sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice nằm ở chỗ các cây cọc bị ngập dưới nước… Venice ra đời vào thế kỷ thứ V, mãi sau này mới sáp nhập vào nước Ý. Venice theo tiếng Latinh có nghĩa là tình yêu. Vì vậy, nó thương được gọi là thành phố tình yêu. Thế nhưng, ngoài ý nghĩa này, Venice còn có nhiều ý nghĩa khác vì sự lãng mạn nên thơ của thành phố. Những tên gọi khác như thành phố nổi, thành phố của mặt nạ, thành phố của những cây cầu, thành phố kênh rạch… là những tên mà giới kiến trúc hay gắn cho Venice. Và đương nhiên, những tên gọi ấy không phải là không có căn cứ.
Gọi là "Thành phố nổi" bởi có vô số kênh đào và 444 cây cầu nối liền 118 hòn đảo nhỏ. Nhà cửa ở Venice không xây trực tiếp trên đảo mà nằm trên sàn gỗ có cọc cắm sâu vào nền đất. Sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice bao năm qua quả là đáng kinh ngạc. Sử dụng gỗ làm móng nghe có vẻ không tưởng bởi gỗ kém bền hơn nhiều so với đá hoặc kim loại. Gỗ thường mục nát do các vi sinh vật như nấm và vi khuẩn gây ra. Cọc gỗ đỡ nền móng của Venice nằm ngập dưới nước nên không tiếp xúc với oxy, một yếu tố rất cần thiết để vi sinh vật tồn tại. Ngoài ra, nước mặn thường xuyên chảy qua khiến gỗ hóa thạch sau khoảng thời gian dài, biến thành một kết cấu cứng như đá.
Thế mới thấy rằng, sự sáng tạo của con người là vô tận. Bí quyết cho sự trường tồn của lớp móng gỗ ở Venice nằm ở chỗ các cây cọc bị ngập dưới nước. Người xưa đã thông minh vô tận khi ứng dụng một loại “công nghệ” nào đó để xử lý khắc phục nhược điểm của gỗ và khiến nó đứng vững bao năm qua. Phỏng theo một cuốn sách vào thế kỷ XVII từng miêu tả chi tiết quá trình xây dựng ở Venice. Theo đó, khi xây nhà thờ Santa Maria Della Salute, công nhân đã đóng 1.106.657 chiếc cọc gỗ dài 4m xuống dưới nước. Họ hoàn thành việc đóng cọc sau 2 năm 2 tháng. Gỗ được lấy từ những cánh rừng ở Slovenia, Croatia, Montenegro và chở đến Venice qua đường thủy. Sau khi đế quốc Tây La Mã sụp đổ, người phương bắc tràn vào các lãnh thổ trước đây thuộc về Rome. Để tránh bị tấn công và xảy ra cuộc chiến đẫm máu người Venice liền trốn đến những vùng đầm lầy lân cận, và tìm thấy nơi lánh nạn trên các hòn đảo cát Torcello, Iesolo và Malamocco. Ban đầu việc định cư chỉ mang tính tạm thời nhưng Venice dần sinh sống cố định trên các hòn đảo. Nhằm tạo nền móng vững chắc cho những ngôi nhà, người dân đã đóng những chiếc cọc gỗ xuống nền cát. Tiếp đó, sàn gỗ được dựng lên bên trên những cọc gỗ. Sau cùng, họ xây nhà trên các tấm sàn gỗ này. Nhờ nước bao quanh, Venice an toàn trước những đợt xâm lược của quân thù và trở thành thành phố hùng mạnh ở vùng biển Địa Trung Hải. Người dân ở đây có kế hoạch xây thành phố sau khi đắp một con đập bao quanh biển nước. Người ta xây dựng thành phố trên bãi lầy mà xung quanh là biển nước mênh mông. Xây xong, phá đập, nước tràn vào, thành phố như một pháo đài đứng giữa biển nước.Thế nhưng, mực nước luôn ở mức mấp mé bậc của các tòa nhà, ở các bậc đá lên xuống bến thuyền. Cuộc sống sinh hoạt của người dân thành phố đi lại đều xuống thuyền, nổ máy hoặc cầm chèo khua nước. Gần như cửa nhà nào cũng có một con thuyền buộc sẵn, lắc lư trên bến nước. Đến thế kỷ XIX mới có một đường chính dẫn vào đất liền và một trạm xe lửa đến Venice. Một đường cho xe hơi và bãi đậu được xây thêm vào thế kỷ XX. Việc giao thông bên trong thành phố từ nhiều thế kỷ trước vẫn hoàn toàn trên nước hoặc đi bộ. Venice là khu đô thị rộng nhất châu Âu không có xe hơi, duy nhất ở châu Âu trong việc duy trì hoạt động như một thành phố hoàn toàn không dựa vào xe ôtô hay xe tải trong thế kỷ XXI. Trong hàng trăm di tích độc đáo ở Venice, Quảng trường Saint Mark được chú trọng nhiều nhất. Ngọn tháp cao ngất màu da cam có chiếc đồng hồ chạy bằng chất lỏng (như mặt nước luôn chuyển động theo ánh sáng mặt trời, tỏa ra những tia hào quang giống như trong chuyện cổ tích). Quảng trường này được xây dựng trong 20 năm và được giữ nguyên từ năm 1592 cho đến năm 2000 mới được tu sửa lại - hơn 4 thế kỷ hòa trộn giữa nền văn hóa của đế chế La Mã và văn minh châu Âu. Hệ thống kênh Grande - mạch giao thông chính của thành phố được mệnh danh là đại lộ đẹp nhất thế giới. Đi thuyền dọc đây có những kiến trúc độc đáo nằm hai bên bờ kênh. Đó là công trình Nhà Vàng, dinh thự được xây bằng đá hoa cương nhiều màu và được trang trí mạ vàng ở mặt tiền. Cây cầu Rialto lung linh huyền ảo không thể mơ mộng hơn cho các cặp tình nhân. Venice bao năm qua đã dũng cảm trong cuộc tranh đua bền bỉ, kiên cường giữa một bên là các công trình và một bên là tác nhân hủy hoại như mưa - nắng - gió và nước biển, các hoạt động sinh ra từ con người, biến đổi khí hậu. Trận lụt năm 1996 làm 5.000 người mất nhà ở tại đây và năm 2007, quảng trường San Marco ngập hơn 8 tháng. Dẫu bị hư hao tuy nhiên, người ta vẫn không thể phủ nhận về sức sáng tạo của một nền kiến trúc xa xưa! |
