Trong khoảng 10 năm gần đây tại Việt Nam việc thực hiện tư vấn tâm lý học đường đã thu lại được kết quả tốt qua hình thức giải đáp, tham vấn, tư vấn tâm lý của học sinh. Vậy hoạt động tâm lý học đường cụ thể là gì, có quy trình và vai trò ra sao? Show
Đây là hoạt động hỗ trợ tâm lý cho học sinh, sinh viên, giáo viên và cả các bậc phụ huynh. Việc thực hiện tư vấn tâm lý này sẽ giúp các học sinh, sinh viên gặp những khó khăn trong quá trình học tập, các mối quan hệ trong trường học cảm thấy cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.  Việc thực hiện tư vấn tâm lý trong trường học là điều cần thiết cho trẻ đang ở độ tuổi vị thành niên. (Nguồn: daidoanket.vn) 2. Thực trạng tâm lý học đường hiện nayHiện nay thực trạng tâm lý học đường tại Việt Nam đang rất căng thẳng, gây áp lực lớn tới phụ huynh, nhà trường và các nhà chức trách. Theo kết quả khảo sát khám sức khỏe định kỳ cho trẻ ở lứa tuổi THCS tại Hà Nội mới đây cho thấy có đến 25,7% trên tổng số 1.727 học sinh mắc phải các chứng bệnh tâm thần. Đặc biệt là tỷ lệ các em nữ giới lại mắc bệnh nhiều hơn nam giới. Cũng theo khảo sát này có tới 20,6% các em học sinh đang học lớp một thường lo lắng quá nhiều về kết quả học tập gây ra bệnh trầm cảm. Theo một nghiên cứu điều tra khác trên 1.314 trẻ em, ở độ tuổi từ 6-16 tuổi tại 10 tỉnh Việt Nam, có tới 9,6% trẻ mắc các bệnh hướng nội ở mức độ nhẹ. Trẻ mắc bệnh trầm cảm do nghiện chơi các trò game điện tử chiếm 1,8%, cảm thấy không hài lòng về cơ thể và ngoại hình chiếm 4,1%, buồn bã về chuyện tình cảm chiếm 16,29% và có lối sống khép kín, thu mình lại chiếm 2,1%. Dựa vào những thống kê này có thể thấy thực trạng tâm lý học đường tại Việt Nam đang rất nghiêm trọng và cần phải thực hiện những hoạt động tư vấn tâm lý trong học đường cho trẻ kịp thời. Nhiều trẻ ở độ tuổi THCS mắc các chứng bệnh rối loạn tâm lý do áp lực học tập lớn. (Nguồn: baomoi.com) 3. Quy trình tham vấn tâm lý học đường3.1 Thiết lập mối quan hệNhà tư vấn tâm lý trong học đường thực hiện tham vấn tâm lý học đường sẽ phỏng vấn và trao đổi trực tiếp giáo viên và phụ huynh (những người phát hiện vấn đề bất thường ở trẻ) để cùng nhau xây dựng mục tiêu chung là giúp trẻ thoát khỏi những vấn đề tâm lý đang vướng mắc. 3.2 Làm rõ vấn đềNhà tư vấn tâm lý học đường sẽ trực tiếp gặp các em học sinh đang có vướng mắc tâm lý. Xác định vấn đề cần giải quyết bằng những phương pháp khám chuyên khoa tâm lý cho trẻ, giúp trẻ đặt ra được mục tiêu và phương hướng chữa bệnh tâm lý của bản thân. Các nhà tư vấn tâm lý trong học đường bằng những phương pháp chuyên môn sẽ xác định rõ vấn đề tâm lý ở trẻ là gì? (Nguồn: baomoi.com) 3.3 Phân tích vấn đềSau khi đã hiểu rõ được các vấn đề tâm lý mà trẻ đang mắc phải, nhà tư vấn tâm lý ở học đường sẽ phân tích lại vấn đề dựa trên những dữ liệu và thông tin thu thập được trước đó. Đặc biệt sẽ chú trọng tới việc phân tích các yếu tố xung quanh ảnh hưởng tới trẻ như môi trường học tập, người thân xung quanh… để tìm được phương hướng giải quyết phù hợp. 3.4 Đề xuất các giải phápCác giải pháp và phương hướng giải quyết vấn đề tâm lý phải được đề xuất từ trước. Sau khi đã tìm hiểu rõ vấn đề tâm lý, nhà tâm lý học đường sẽ đề xuất tới đối tượng điều trị và người thân xung quanh các giải pháp thực hiện. 3.5 Thảo luận và lựa chọn giải phápCác nhà tư vấn tâm lý học đường sẽ cùng với phụ huynh và người thân thực hiện lựa chọn giải pháp phù hợp với từng đối tượng trẻ mắc bệnh tâm lý. 3.6 Thực hiện chiến lượcCác nhà tâm lý học đường sẽ thực hiện các phương pháp điều trị tâm lý cho trẻ trong một khoảng thời gian nhất định. 3.7 Đánh giá hiệu quả can thiệp và theo dõiSau khoảng thời gian thực hiện điều trị tâm lý nhất định, nhà tâm lý học đường sẽ đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị, xác định xem có cần can thiệp thêm các phương pháp điều trị khác không. Việc thực hiện tư vấn tâm lý trong học đường cho trẻ đòi hỏi một quy trình và chiến lược cụ thể. (Nguồn: baoquangninh.com.vn) 4. Vai trò của tư vấn tâm lý học đườngViệc các bậc phụ huynh, giáo viên và nhà trường thực hiện tư vấn tâm lý trong nhà trường cho trẻ sẽ đem lại được nhiều lợi ích lớn, cụ thể như sau:
Thực hiện tư vấn học đường đem lại cả lợi ích lớn cho các bậc phụ huynh, giáo viên và nhà trường. (Nguồn: thlaclongquantanbinh.hcm.edu.vn)
Qua đây có thể thấy rõ một điều rằng việc thực hiện tư vấn tâm lý học đường là rất cần thiết và nên được đẩy mạnh trong các nhà trường. Bên cạnh đó, cha mẹ cần quan tâm con em mình nhiều hơn, ngoài việc đưa trẻ đi khám tổng quát sức khỏe định kỳ thì nếu thấy con trẻ trong gia đình mắc các biểu hiện rối loạn tâm lý, hãy cho trẻ được tư vấn tâm lý trong học đường, tránh tình trạng chuyển biến thành các bệnh tâm lý nguy hiểm. Thêm nữa, các bố mẹ cũng không nên gây áp lực quá nhiều về chuyện học tập hay áp đặt con phải làm những điều con không thích quá mức, ngược lại nên để con có sự thoải mái cần thiết, cuối tuần hay dịp nghỉ lễ, nghỉ hè đưa các bé đến các khu vui chơi giải trí hấp dẫn để bé có thể hoạt động năng nổ cùng bạn bè. Hoặc du lịch tham quan khám phá nhiều nơi cũng là cách cho bé thoải mái,… hay động viên khích lệ kịp thời những cố gắng dù là nhỏ của con bằng việc mua đồ ăn ngon, thưởng cho con món đồ con thích,…. các bậc phụ huynh nhé!
Theo thạc sĩ Trần Thị Huyền, Phó Trưởng Bộ môn Tâm lý giáo dục- Trường Đại học An Giang, trong độ tuổi trung học phổ thông, học sinh sẽ hình thành và phát triển nhân cách mạnh mẽ. Ở giai đoạn này, các em có nhiều lo âu, căng thẳng và thậm chí là các xung đột bên trong; quá trình đó diễn ra không hoàn toàn êm ả và phẳng lặng có nhiều thay đổi trong tâm lý của mỗi em. Do đó, khi gặp những căng thẳng về tâm lý nếu không được được tham vấn, giải tỏa kịp thời, thì những ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và hoạt động học tập sẽ giảm đi rõ rệt. Các em có thể bị stress, lo âu, trầm cảm hoặc có những hành vi lệch chuẩn. Tại Hội thảo quốc gia về “Sức khỏe tâm thần trong trường học” do Quỹ Tài năng trẻ Tâm lý học - Giáo dục học (Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam) cách đây không lâu, các chuyên gia tâm lý sức khỏe tâm thần còn cảnh báo, tình trạng ngày càng sa sút của học sinh, trong đó tâm lý lo sợ không hoàn thành bài vở đã và đang là nỗi ám ảnh các học sinh trung học phổ thông, nhất là các học sinh lớp 12. Việc học tập đã khiến các em bị căng thẳng dẫn đến 13,6% học sinh cảm thấy ăn không ngon, 17,6% chỉ muốn uống nước hoặc sữa và gần 20% thường xuyên bỏ bữa. Thậm chí, một số em sợ làm bài không tốt, sợ gia đình thất vọng và khi nghĩ đến những điều đó tâm trạng các em rất “chán chường” dẫn đến hành vi sai lệch… “Dưới góc độ tâm lý giáo dục, học sinh phổ thông còn chưa nhận thức được đầy đủ về hậu quả của việc mình làm đối với người khác. Mặt khác, các em cũng chính là nạn nhân của việc thiếu trách nhiệm, thiếu sự quan tâm trong việc giáo dưỡng của gia đình, nhà trường và hệ quả của những tác hại của mạng xã hội có nội dung không lành mạnh… Do đó, nhu cầu hỗ trợ tâm lý của học sinh ở trường học hiện nay là rất cần thiết, bởi thực tế cho thấy, từng lúc, từng nơi, việc tham vấn tâm lý học đường, các hoạt động hỗ trợ học sinh rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường ý chí, niềm tin, bản lĩnh khi đối diện với khủng hoảng, giảm thiểu tác động tiêu cực có thể xảy ra, cũng như có thái độ ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ xã hội và hoàn thiện nhân cách chưa được quan tâm đúng mức.…”- thạc sĩ Huyền cho biết. Theo thạc sĩ Trần Thị Huyền, để khắc phục thực trạng này, các trường học cần nghiên cứu để đưa chương trình tham vấn học đường vào trong những hoạt động của nhà trường, quy định về sự phối hợp và những vấn đề liên quan giữa nhà trường, giáo viên, phụ huynh, học sinh với nhà tham vấn tâm lý. Bên cạnh đó, cũng cần thiết giới thiệu cho giáo viên, phụ huynh về sự cần thiết của nhà tham vấn để khi học sinh gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần thì có thể hướng dẫn, giúp đỡ cụ thể. Cùng với đó, tiến hành thiết lập hệ thống chuẩn đoán tâm lý cho tất cả các học sinh phải được triển khai một cách kỹ càng khi các em bắt đầu nhập học vì kết quả chuẩn đoán độ “hung tính” của từng học sinh sẽ giúp cho công tác quản lý học sinh sẽ hiệu quả hơn. Từ kết quả chuẩn đoán này có thể xây dựng các chương trình can thiệp cá nhân, như: giáo dục nhận thức, giúp trẻ phát triển, cải thiện kỹ năng giải quyết tình huống ứng xử và kiểm soát cảm xúc cá nhân và giảng dạy kỹ năng sống, tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khoá. Đồng thời, những nội quy do nhà trường đưa ra cũng cần rõ ràng, thực tế hơn, xử phạt nghiêm, thỏa đáng và công bằng đối với những hành vi bạo lực diễn ra tại trường học. Trong các trường hợp xảy ra xung đột, cần khẩn trương vào cuộc, tập trung giải quyết, xử lý dứt điểm vụ việc xảy ra, không bưng bít thông tin, không kéo dài, làm cho sự việc thêm phức tạp và mâu thuẫn hơn. Đặc biệt, đối với gia đình - yếu tố rất quan trọng trong việc định hướng con cái có một nếp sống văn minh, mỗi phụ huynh phải thực sự là tấm gương tốt cho con em mình, không sử dụng hành vi bạo lực, dùng lời nói thô tục trước mặt con, cũng như có các hành vi, lời nói công nhận thành quả của con, hướng dẫn và cùng con phát triển và trải nghiệm cuộc sống… |
