Phụ nữ sau sinh cần ăn uống nhiều chất dinh dưỡng cân đối, hợp lý, cung cấp nhiều năng lượng (khoảng 2.800 kcal/ngày) để mau chóng phục hồi sức lực, có đủ sữa cho con bú.
Lương y Đinh Công Bảy, Tổng thư ký Hội Dược liệu TP HCM đưa ra một số gợi ý về bổ sung dinh dưỡng đúng cách cho phụ nữ sau sinh.
- Chất đạm: Nên ăn thịt nạc (heo, gà, bò, tôm), tránh thịt nhiều mỡ, ăn nhiều loại đậu như đậu nành, đậu phụng, đậu đen, đậu đỏ, đậu hà lan, nên tăng cường sữa bò, trứng gà, yaourt, sữa đậu nành...
- Chất béo nên dùng dầu thực vật, ít mỡ động vật.
- Chất bột đường: Cơm, cháo, mì sợi, phở... Hạn chế ăn bún và các loại bánh kẹo, nước ngọt có gas, kem lạnh...
- Ăn nhiều loại rau có lá xanh đậm, các loại củ quả có màu cam, đỏ như rau ngót, rau dền, mồng tơi, bí đỏ, cà rốt, khoai lang nghệ. Các loại rau này cung cấp nhiều vitamin, chất xơ phòng chống táo bón rất tốt, ngoài ra chúng còn rất giàu betacaroten.
- Bổ sung các loại thực phẩm giàu chất sắt như lòng đỏ trứng gà, vịt, tim cật heo, cá, mực, tôm, thịt bồ câu, đậu hũ, mè, rau đay, đậu đen, đậu trắng, hạt sen, đậu hà lan, súp lơ xanh, cải xanh…
- Về trái cây, nên ăn nhiều loại để bổ sung nguồn vitamin C, các chất khoáng, hoạt chất dinh dưỡng khác nhau như nho, cam, táo, chuối, đu đủ, lê, bơ, mít, vải… Tuy nhiên, cần nhớ là các loại trái cây nên cắt nhỏ, nhai kỹ (để làm ấm trong miệng) trước khi nuốt.
Phụ nữ sau sinh cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để đảm bảo sức khỏe và đủ sữa cho con bú. Ảnh: Lê Phương.
Cách chế biến món rau nên hấp, luộc ít nước, nấu canh, phải nấu nhanh (để giảm sự thất thoát các vitamin). Khi ăn cũng cần nhai kỹ cho dễ tiêu. Không nên dùng các món chiên xào nhiều dầu mỡ, khó tiêu.
Thịt, cá, tôm nên kho mềm, ít gia vị cay và nóng như tiêu, ớt, tỏi, gừng…
Thức ăn phải chín mềm, dễ tiêu và nên ăn khi thức ăn còn nóng ấm (40-50 độC).Tránh ăn các thức ăn sống, nhiều chất chua (xoài xanh, khế chua, chanh, quýt chua…), hạn chế thức ăn có tính hàn như nghêu, sò, ốc, hến, bí đao, dưa leo, khổ qua, dưa hấu, nước dừa vì dễ sinh lạnh bụng, đầy hơi, khó tiêu.
Nên uống nhiều nước (2,5-3 lít/ngày) gồm sữa, nước trái cây, nước sôi để nguội, nước khoáng. Tuy nhiên, cần hạn chế ăn canh rau vào buổi chiều tối để tránh đi tiểu nhiều lần vào ban đêm.
Theo Đông y, những loại thực phẩm có tác dụng lợi sữa, có ích cho sức khỏe phụ nữ sau khi sinh thường dùng là:
- Móng giò heo: Gọi là trư đề, có vị mặn ngọt, tính bình, tác dụng bổ huyết thông sữa. Rất tốt cho phụ nữ sau khi sinh bị thiếu sữa.
- Gạo nếp: Gọi là nhu mễ, có vị ngọt, tính ấm, tác dụng làm mạnh tỳ vị, làm mạnh phổi, dễ tiêu hoá, rất tốt cho sản phụ thiếu sữa.
- Thịt cá mực: Gọi là ô tặc ngư nhục có vị ngọt mặn, tính bình, tác dụng bổ trung ích khí, nhiều chất dinh dưỡng có ích cho sản phụ.
Nếu sản phụ có sữa nhưng bị tắc, sữa không xuống, bầu vú đau nhức, nên dùng rau bợ nước, còn gọi là cỏ bợ (marsilea quadrifolia L.), rửa thật sạch, giã nát, đắp lên vú.Hoặc dùng lá cây bồ công anh, còn gọi là mũi mác, diếp dại (lactuca indica L.), rửa thật sạch, giã nát, đắp lên vú.
Ngoài ra, sản phụ sau sinh cần lưu ý:
- Trong sinh hoạt hàng ngày, nên tránh nắng nóng hoặc gió lạnh. Chỗ ở nên thoáng mát, dễ chịu, không bị ảnh hưởng của khói bụi, mùi hôi, tiếng ồn.
- Giữ tinh thần thanh thản, không lo lắng, buồn phiền.
- Thường xuyên xoa ấm vùng bụng quanh rốn (xoa quanh rốn theo chiều kim đồng hồ, ngày xoa 2 lần, mỗi lần 40–50 vòng, cách bữa ăn khoảng 2 giờ).
- Vận động và xoa bóp tay, chân, với liều lượng thích hợp, vừa phải để giúp khí huyết lưu thông, giúp ăn ngủ tốt hơn.
Lê Phương
Em là gái 3 con rồi, mỗi lần sinh nở là mỗi lần chết đi sống lại, may nhờ kiêng cữ cẩn thận mà nhìn lại bản thân vẫn còn “mơn mởn” lắm. Hihi. Dạo này lên mạng thấy các mẹ rần rần vụ ở cữ nên ăn gì để tốt cho cả mẹ lẫn con, mẹ đẹp còn con bụ bẫm. Ít ai nói đến các món ăn tuyệt đối phải kiêng cữ trong tháng.
Hồi em ở cữ mẹ ruột và mẹ chồng bắt kiêng mấy món này nè, em làm theo và thấy đúng quá trời quá đất, mẹ nào chưa biết thì có thể tham khảo để tránh bị hậu sản, đau bệnh, xuống sắc sau sinh nha! (Bật mí là mẹ ruột và mẹ chồng em đều nuôi đẻ mát tay lắm nên em thì khỏe mạnh, tươi trẻ ngời ngời còn con em trộm vía đứa nào cũng ú nu, lanh lợi hết). Các món cần kiêng đây nè, coi thử có đúng ý các mẹ không nha:
1/ Mẹ bầu không nên ăn ớt cay:
Mẹ em bảo mới đẻ không nên ăn đồ ăn quá cay nóng. Em thắc mắc ủa sao thấy mấy người kêu ăn đồ nóng, cay như ớt, tiêu cho ấm bụng và tống đẩy sản dịch ra nhanh mà. Mẹ bảo theo quan niệm là vậy nhưng thực ra ăn quá nhiều không hề tốt tí nào. Thứ nhất là trong ớt, tiêu có hoạt chất làm co bóp dạ con, vỡ các mao mạch bề mặt niêm mạc tử cung. Tuy tống đẩy sản dịch ra nhưng lại rất lâu lành vết thương, thành ra mẹ sẽ bị đau bụng, ê ẩm kéo dài và máu sản lâu hết lắm. Thứ hai, ăn nhiều ớt cay dễ khiến mẹ bị nổi mụn, da mặt sần sùi xấu xí.
2/ Mẹ bầu không nên ăn nhiều đồ chua:
Em vốn không ưa ăn chua nên không dính vụ này. Mà có thèm chua đi chăng nữa cũng chả được ăn đâu. Mẹ bảo ăn đồ chua mai mốt già dễ bị tiểu són (ở quê em gọi vui là té đái trong quần, hihi). Ngoài ra mới sinh mà ăn đồ chua như trái cây chua, canh chua, gỏi chua… cũng làm lạnh máu huyết, em bé chê sữa mẹ hoặc bú vô dễ bị tiêu chảy.
3/ Cải bẹ xanh, cải đắng mẹ bầu không nên ăn:
Các loại rau cải, rau sam… nấu canh ăn cực mát, thanh nhiệt tốt nên các bà khuyên là không nên ăn nhiều trong vòng 1 tháng sau sinh vì dễ gây lạnh người, ứ đọng sản dịch, són tiểu. Em thấy cũng đúng, chị họ em đẻ con chén tì tì mấy món canh này nên giờ mới có ba mấy tuổi mà chịu lạnh dở lắm, với mỗi lần cười ngặt nghẽo là són tiểu ra quần luôn á.
Cải bẹ xanh, cải đắng mẹ bầu không nên ăn4/ Thịt trâu mẹ bầu cũng không nên ăn:
Mẹ chồng em dặn ăn gì thì ăn cũng né cái món thịt trâu ra, tuy bổ nhưng lạnh người dễ băng huyết, bế dịch lắm. Em thấy ít người ăn thịt trâu, chủ yếu là ăn thịt bò, heo, gà thôi nên cũng yên tâm. Các mẹ lỡ có được ai biếu thịt trâu thì nhớ đừng ăn nha.
5/ Thịt gà già, gà nồi mẹ bầu cũng không nên ăn:
Mấy bà đẻ hay ăn món thịt gà kho củ nghệ, thịt gà rang mặn lắm. Nghe bảo vừa bổ vừa nhanh lành vết thương, lại ít gây thừa cân béo phì. Ơ nhưng mà các mẹ nhớ dặn người nhà mua thịt gà tơ mà nấu nha. Mẹ em kêu đẻ phải ăn gà tơ, nấu nhanh mềm ăn đỡ mỏi răng mà lại bổ nữa. Thịt gà già vừa dai vừa ít chất hơn đấy.
6/ Mẹ bầu không nên ăn đồ nấu quá mặn:
Cái này là bác sĩ dặn em luôn á. Bác sĩ kêu nhiều người nuôi đẻ bắt sản phụ ăn cơm với thịt kho mặn ơi là mặn. Thực chất ăn quá mặn như vậy có hại cho sức khỏe lắm. Mẹ dễ bị đau đầu, tăng huyết áp, khát nước, tay chân bị tê, chuột rút. Mấy mẹ nào ở cữ ăn mặn mà thấy tê tay tê chân thì cứ thử ăn nhạt lại là đỡ ngay. Em nói chuẩn 100% đấy ạ!
Mẹ bầu không nên ăn đồ quá mặn7/ Trái cây để tủ lạnh bầu cũng không nên ăn:
Ở cữ, mẹ tuyệt đối cấm em ăn trái cây trong tủ lạnh. Lâu lâu em thèm quá lén mở tủ lạnh rứt vài trái nho ăn cho mát, bị mẹ phát hiện mắng 1 trận sấp mặt luôn. Hồi đó ức chế dữ lắm nhưng đâu biết. Giờ đẻ 3 lứa rồi nên mới biết ăn đồ lạnh như trái cây, kem, nước để trong tủ lạnh dễ khiến mẹ sau sinh bị lạnh run người, đau bụng dưới. Sau này lớn tuổi chút răng tê buốt, đau đớn, không ăn được đồ cứng, thời tiết chỉ cần thay đổi 1 chút là thấy ớn lạnh, mắc bệnh ngay lập tức.
8/ Đừng ăn cá quá tanh:
Đừng ăn đồ tanh nha các mẹ, nhất là mấy loại cá biển tanh quá chừng á. Mấy thứ tanh thường không tốt cho dạ con, cho vết mổ, lại có tính hàn khá cao nữa đó. Mẹ nên ăn cá lóc, cá hú kho tộ, cá hồi, cá cơm… thì sẽ an toàn hơn. Với các loại cá lớn da dày thì nên lột bỏ da, đừng ăn da nha.
9/ Tôm nguyên con không nên ăn quá nhiều:
Đừng sợ ăn tôm bị lồi sẹo nha các mẹ, có lồi hay không phần lớn do cơ địa từng người thôi. Hồi em sinh, bác sĩ bảo em cứ ăn tôm đi cho vết khâu mau lành, không sao cả, chỉ có điều nên ăn vừa phải đừng ăn nhiều quá. Với tôm phải lột vỏ bỏ đi, rồi rút luôn cái chỉ đất trên lưng bỏ luôn, ăn như vầy vừa không hại dạ dày mà lại tránh nguy cơ bị dị ứng.
10/ Sầu riêng, nhãn mẹ bầu ăn ít thôi:
Có thèm quá thì chỉ nhấm nháp một chút xíu thôi chứ đừng ăn tới tấp. Mấy loại trái cây càng thơm ngào ngạt, càng ngọt đậm bao nhiêu thì càng nóng bấy nhiêu. Mẹ đang ở cữ mà ăn nhiều sẽ bị nóng trong, rong huyết, tiểu đường, nổi mụn, da dẻ sần sùi, táo bón, trĩ. Ra tháng sẽ thấm cảnh nhan sắc tàn tạ, cơ thể đau yếu.
11/ Cua, ốc, hến:
Mấy món này ăn ngon, bổ, các mẹ hay thèm thuồng lắm nhưng dễ gây lạnh bụng hoặc ảnh hưởng đến sữa mẹ. Em nghĩ các mẹ có ăn thì ăn vừa phải thôi, ra tháng hãy ăn tăng dần lượng lên thì chắc không sao.
12/ Gỏi, thịt tái, đồ hâm lại nhiều lần:
Em đẻ xong bị cấm tuyệt đối đồ tái, sống. Ăn vầy dễ bị đau bụng, nhiễm giun sán, con bú bị tiêu chảy. Mẹ cho em ăn uống thứ gì cũng rửa sạch, nấu chín kĩ hết. Chỉ có điều đừng hâm đi hâm lại ngày này qua ngày khác là được. Hâm vừa mất hết chất mà lại dễ gây đau bụng, có độc tố nữa. Nguy hiểm lắm.
Nguồn: sưu tầm