Sinh thời, cụ thân sinh của tôi giải thích rằng "nhân tâm dục như thiên lý vong", nghĩa là: lòng ham muốn của con người như con ngựa bất kham. Ngựa bất kham nghĩa là ngựa không được ghì bằng dây cương. Hoặc “nhân dục vô nhai” - nghĩa là lòng tham của con người thì... vô tận!
Tựu trung: ham muốn thuộc về bản năng của con người.
Bởi vậy, khi xã hội loài người có cấu trúc gia đình và xã hội, việc đầu tiên là đặt ra kỷ cương, đạo lý.
Kỷ là kỷ luật. Cương lả cương thường. Cương là sợi dây ràng buộc phép tắc của từng cá nhân với gia đình và xã hội!
Khi loài người có tôn giáo. Các bậc khai sáng ra các tôn giáo việc đầu tiên cũng là việc đặt ra những “hành lang đạo lý” để hướng thế cho con người...
Rồi thì khi xã hội phát triển ngày càng cao thì cần phải có hành lang chặt chẽ hơn để buộc “dây cương” cho con người đó là pháp luật.
Pháp luật càng rõ ràng, chặt chẽ, minh bạch và nghiêm minh thì xã hội được quản lý văn minh.
Thiếu những điều đó thì sẽ xảy ra tình trạng vô chính phủ. Nói theo cách dân gian là “quân hồi vô phèng”!
Trở lại với câu nói "Nhân tâm dục như thiên lý vong" - Quả là người xưa đã nghiên cứu tâm sinh lý con người cực kỳ chuẩn xác!
Không phải vô cớ mà ngay từ năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết cuốn "sửa đổi lối làm việc".
Bối cảnh lúc đó: chúng ta vừa bước sang năm thứ hai của cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược....
Trong chiến tranh gian khổ là vậy - nhưng một số cán bộ đã bộc lộ tính tự kiêu, tự mãn không chịu rèn luyện, tu dưỡng... do vậy khi phát hiện những hiện tượng này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết cuốn sửa đổi lối làm việc để chỉnh huấn công tác cán bộ...
Vừa qua, hàng loạt cán bộ từ cấp thấp đến cấp cao của chúng ta đã "lầm đường lạc lối" cũng do chúng ta buông lỏng công tác quản lý và nhận xét đánh giá cán bộ.
Phải có "lồng để nhốt quyền lực". Đó là tư duy và phương châm hết sức đúng đắn.
Việc Trung ương kiên quyết xử lý hàng loạt các vụ sai phạm đã lấy lại niềm tin trong quần chúng nhân dân và Đảng viên. Niềm tin ấy đã được lan tỏa trong toàn xã hội..
Tuy nhiên để lan tỏa và giữ vững niềm tin đòi hỏi chúng ta cần làm kiên quyết và minh bạch hơn nữa - đồng thời, tất cả những vụ sai phạm, tham nhũng về kinh tế cần phải được thu hồi triệt để!
Tình trạng "cả họ làm quan" phải được xử lý công khai minh bạch. Đó là tham nhũng về quyền lực.
Nếu không xử lý rốt ráo - thì từ "cả họ làm quan" sẽ tạo thành "cả họ tham nhũng"!
Người nhà ban phát chức tước, cấp phát tài sản đất đai cho nhau - ấy là phong kiến (phong quan chức, kiến tạo nhà cửa ruộng vườn cho nhau ấy là phong kiến).
Trong muôn vàn thành tựu thì thành tựu đầu tiên của đảng Cộng sản Việt Nam ấy là "phản đế phản phong" và giành độc lập!
Không có bất kỳ lý do gì mà chúng ta lại làm ngơ cho "phong kiến" quay trở lại như những năm vừa qua!
Đó là bất công. Đó là trái đạo lý. Và đó là đi ngược lại mục đích tôn chỉ của Đảng Cộng sản Việt Nam!
Nguy hiểm hơn, đó là nguy cơ tạo ra mâu thuẫn gay gắt và bất bình trong xã hội. Đe dọa đến sự tồn vong của chế độ. Cần phải được xử lý triệt để và minh bạch không thể chậm hơn nữa!
Chứa lành gặp lành, chứa dữ gặp dữ. Xét kỹ mà coi, trời đất chẳng lầm việc báo ứng đâu. Làm thiện gặp thiện, làm ác gặp ác. Nếu không thấy gặp, là vì chưa đến lúc mà thôi.
Minh Tâm Bảo Giám
33 người thích Thích
~*~
Trời xanh lặng im không tiếng, mênh mông biết tìm ở nơi đâu? Trời chẳng cao, cũng chẳng xa xôi, đều chỉ ở trong lòng người. Lòng người sinh ra một ý niệm, trời đất đều biết hết, nên thiện ác nếu không có báo ứng, thì là trời đất có tư vị hay sao?
天聽寂無音，蒼蒼何處尋？非高亦非遠，都只在人心;人心生一念，天地悉皆知;善惡若無報，乾坤必有私。 Thiên thính tịch vô âm, thương thương hà xứ tầm? Phi cao diệc phi viễn, đô chỉ tại nhân tâm. Nhân tâm sinh nhất niệm, thiên địa tất giai tri. Thiện ác nhược vô báo, kiền khôn tất hữu tư.
Khang Tiết Thiệu
16 người thích Thích
~*~
Những lời nói riêng tư âm thầm chốn nhân gian, trời nghe rõ ràng như tiếng sấm. Những việc trái với lương tâm trong phòng kín, mắt quỷ thần sáng như chớp thấy tỏ tường.
人間私語，天聞若雷。暗室虧心，神目如電。 Nhân gian tư ngữ, thiên văn nhược lôi. Ám thất khuy tâm, thần mục như điện.
Huyền đế
11 người thích Thích
~*~
Nếu ai làm điều bất thiện mà lại được rạng danh, dù không bị người hại, cũng bị trời tru diệt. Trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu. Lưới trời tuy thưa mà khó lọt. Cày sâu cấy cạn mà còn mắc thiên tai; huống chi làm lợi mình mà tổn hại người, sao không phải chịu quả báo?
若人作不善得顯名者，人不害，天必誅之。種瓜得瓜，種豆得豆。天网恢恢，疏而不漏。深耕淺種，尚有天災；利己損人，豈無果報？ Nhược nhân tác bất thiện đắc hiển danh giả, nhân bất hại, thiên tất tru chi. Chủng qua đắc qua, chủng đậu đắc đậu. Thiên võng khôi khôi, sơ nhi bất lậu. Thâm canh thiển chủng, thượng hữu thiên tai; lợi kỷ tổn nhơn, khởi vô quả báo?
Trang Tử
10 người thích Thích
~*~
Phạm tội với trời, chẳng có cách nào cầu khẩn mà thoát được.
獲罪於天，無所祷也。 Hoạch tội ư thiên, vô sở đảo dã.
Khổng Tử
10 người thích Thích
~*~
Thuận theo lẽ trời thì còn, nghịch với lẽ trời thì mất.
順天者存，逆天者亡。 Thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong.
Mạnh Tử
9 người thích Thích
~*~
Đạo trời xoay chuyển mà không bế tắc, cho nên vạn vật sinh thành.
天道運而無所積, 故萬物成。 Thiên đạo vận nhi vô sở tích, cố vạn vật thành.
Trang Tử
8 người thích Thích
~*~
Mưu sự tại người, thành sự tại trời. Người muốn thế nọ thế kia, mà lẽ trời chưa cho như vậy, như vậy.
謀事在人，成事在天。人愿如此如此，天理未然未然。 Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên. Nhân nguyện như thử như thử, thiên lý vị nhiên vị nhiên.
Gia Cát Võ Hầu
8 người thích Thích
~*~
Mình làm trái đạo trời mà lại đi đánh dẹp người, thì khó thoát khỏi được.
己則反天而又以討人, 難以免矣。 Kỷ tắc phản thiên nhi hựu dĩ thảo nhân, nan dĩ miễn hĩ.
Tả Truyện
7 người thích Thích
~*~
Dối gạt người tất dối gạt tâm mình, dối gạt tâm tất dối gạt trời, trời có thể dối gạt ư? Người có thể dối gạt, trời không thể dối gạt. Người có thể giấu diếm, trời không thể giấu diếm. Thế nhân muốn giấu diếm người, hiển nhiên đã dối gạt tâm, dối gạt tâm tức dối gạt trời, chớ nói trời không biết. Trời ở nơi đầu mái nhà, cần nghe là nghe được. Ngươi nói không trời không nghe được ư, xưa nay trời đã buông tha ai chưa? Trời xanh trong vắt không thể lừa gạt, chưa từng nghĩ tới, thì ta đã biết trước rồi, nên ta khuyên người chớ làm việc trái với lương tâm, xưa nay trời chưa buông tha ai đâu. Người lành bị người ức hiếp chứ trời không ức hiếp, người ác người ta sợ chứ trời không sợ. Lòng người ác, trời cũng chẳng lầm đâu. Trời không phụ người có lòng đạo nghĩa, trời không phụ người có lòng hiếu thảo, trời không phụ người có lòng tốt, trời không phụ người thiện tâm.
欺人必自欺其心，欺其心必自欺其天，天其可欺乎？人可欺，天不可欺。人可瞒，天不可瞒。世人要瞒人，分明把心欺，欺心即欺天，莫道天不知。天在屋角头，须有听得时。你道不听得，古今放过谁。湛湛青天不可欺，未曾举意我先知，劝君莫作亏心事，古今往来放过谁。人善人欺天不欺，人恶人怕天不怕。人心恶，天不错。皇天不负道心人，皇天不负孝心人，皇天不负好心人，皇天不负善心人。 Khi nhân tất tự khi kỳ tâm, khi kỳ tâm tất tự khi kỳ thiên, thiên kỳ khả khi hồ? Nhân khả khi, thiên bất khả khi. Nhân khả man, thiên bất khả man. Thế nhân yếu man nhân, phân minh bả tâm khi, khi tâm tức khi thiên, mạc đạo thiên bất tri. Thiên tại ốc diêm đầu, tu hữu thính đắc thời. Nễ đạo bất thính đắc, cổ kim phóng quá thùy. Trạm trạm thanh thiên bất khả khi, vị tằng cử ý ngã tiên tri. Khuyến quân mạc tác khuy tâm sự, cổ vãng kim lai phóng quá thùy. Nhân thiện nhân khi thiên bất khi, nhân ác nhân phạ thiên bất phạ. Nhân tâm ác, thiên bất thác. Hoàng thiên bất phụ đạo tâm nhân, hoàng thiên bất phụ hiếu tâm nhân, hoàng thiên bất phụ hảo tâm nhân, hoàng thiên bất phụ thiện tâm nhân.
Trung Hiếu Lược
7 người thích Thích
~*~
Trời sinh ra khắp muôn dân, Vật nào phép nấy định phân rành rành. Lòng dân chứa sẵn căn lành, Nên ưa những cái tinh thành tốt tươi.
天 生 蒸 民， 有 物 有 則， 民 之 秉 彝， 好 是 懿 德。 Thiên sinh chưng dân, Hữu vật hữu tắc, Dân chi bỉnh di, Hảo thị ý đức.
Kinh Thi
7 người thích Thích
~*~
Ai noi theo lẽ trời thì dầu không cầu lợi, bản thân mình cũng không bất lợi. Ai chiều theo lòng nhân dục thì cầu lợi chưa thấy được lợi, đã thấy tổn hại rồi.