Giới thiệu những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hạt giống: kỹ thuật bảo quản, phân bón, thời gian sinh trưởng, thời gian thu hoạch, trọng lượng hạt, tỉ lệ nảy mầm của hạt và thời gian tồn trữ sau thu hoạch, độ ẩm tương đối và nhiệt độ, cách xử lý hạt giống “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” là câu tục ngữ rất có ý nghĩa thực tiễn trong sản xuất nông nghiệp và có từ lâu đời. Đây là 4 điều kiện chính, quyết định năng suất thu được trong quá canh tác của người nông dân. Giống cây trồng nói chung và hạt giống nói riêng, là một điều kiện không thể thiếu trong trồng trọt. Chính vì vậy mà người nông dân rất quan tâm đến chất lượng hạt giống. Ngoài việc tìm phương pháp phơi sấy và bảo quản hạt giống, các yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng hạt giống như: phân bón, thời gian sinh trưởng, thời gian thu hoạch, trọng lượng hạt, tỉ lệ nảy mầm của hạt và thời gian tồn trữ sau thu hoạch. Chất lượng hạt giống còn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ hiện tượng đổ ngã trong quá trình sản xuất ngoài đồng; quá trình chín của hạt gồm có: độ chín sinh lý của hạt, sâu bệnh hại, tình trạng nước, tình trạng khoáng (Walther, 1991) cũng ảnh hưởng đến sức sống của hạt. Như vậy, để bảo quản hạt giống được lâu dài, thì trước hết các kỹ thuật bảo quản phải đảm bảo hạt giống ít bị suy thoái. Đồng thời, đảm bảo được tỉ lệ và sức nảy mầm của hạt khi đem ra gieo trồng ngoài đồng. Sức nảy mầm của hạt giống bị ảnh hưởng rất lớn bởi hai yếu tố môi trường là độ ẩm tương đối và nhiệt độ. Hai yếu tố này càng cao thì tuổi thọ của hạt càng ngắn. Trong đó, độ ẩm tương đối tác động đến ẩm độ hạt giống. Theo qui tắc về thời gian sống của hạt: ẩm độ của hạt giống giảm 1 % thì tuổi thọ hạt giống được nhân lên hai lần (Copeland, 2001). Qui tắc này thường áp dụng cho hạt giống có ẩm độ hạt từ 14% xuống đến 5%. Nếu ẩm độ hạt trên 14% thì hạt giống sẽ dễ bị hủy họai bởi sự phát triển của nấm mốc, trong khi đó nếu ẩm độ hạt dưới 5% thì các phản ứng hóa sinh sẽ tác động nhanh đến quá trình thóai hóa của hạt giống. Qui tắc về nhiệt độ là: nếu hạt giống được bảo quản khi giảm 50C thì tuổi thọ của hạt giống tăng gấp đôi (Copeland, 2001). Hai qui tắc này nếu được kết hợp song song thì công tác bảo quản giống sẽ được tốt hơn. Ngoài các yếu tố chính ở trên ra, các yếu tố khác cũng gây tác động giảm sức sống của hạt, chẳng hạn như thành phần oxygen, carbon dioxide của không khí bao quanh hạt giống, tác dụng của các cách xử lý hạt giống, mức độ phá hoại của các loài gậm nhấm, sâu bọ và mốc. 7907-cac-yeu-to-anh-huong-den-hat-giong.pdf
Bài 41: Bảo quản hạt, củ làm giống
Tóm tắt lý thuyết
Bài tập minh họa
So sánh quy trình bảo quản hạt giống và bảo quản củ giống Hướng dẫn giải
Lời kết
Như tên tiêu đề của bài Bảo quản hạt, củ làm giống, sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:
Trong nông nghiệp, giống cây trồng là yếu tố có tầm quan trọng đặc biệt bởi khả năng quyết định trực tiếp năng suất và chất lượng cho vụ mùa tiếp theo. Trên thực tế, việc tuyển chọn hạt giống luôn được thực hiện ngay từ vụ trước, do đó việc bảo quản hạt giống sao cho phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng tốt nhất trở thành vấn đề thu hút sự quan tâm rất lớn hiện nay. Bên cạnh đó, giống cây trồng khá đa dạng về loại hình, bao gồm hạt giống, cây giống, chồi giống và đoạn thân. Mỗi loại giống như vậy lại khác nhau về tình trạng sống cũng như cần có phương pháp, quy trình bảo quản riêng. Vì vậy, khi tiến hàng bảo quản, chúng ta cần nắm rõ tình trạng của giống để có áp dụng cách thức bảo quản phù hợp. Nhằm giúp người dùng có thêm những kiến thức tham khảo cũng như các thông tin cần thiết thì trong không khổ bài viết này, chúng tối xin được đưa ra một vài gọi ý về các phương pháp bảo quản hạt giống như sau:  Đầu tiên, trước khi bảo quản, người trực tiếp làm công tác này cần nắm rõ và phân loại các loại hạt giống theo đặc trưng riêng xem loại hạt giống đó có chứa chất dự trữ là đường bột hay là loại có chất dự trữ là dầu, chất béo. Đồng thời, để ý kỹ đặc tính vỏ của hạt giống, phân loại thành nhóm hạt giống có vỏ dày và nhóm vỏ mỏng để áp dụng cách bảo quản hạt giống khác nhau. Thông thường, hạt giống sẽ được lựa chọn ngay sau khi thu hoạch vụ mùa xong. Lúc này bà con nông dân có điều kiện lựa chọn những hạt giống tốt nhất, to tròn, chắc hạt, không sâu, mốc, lép… và loại bỏ những hạt lai tạp để đảm bảo giống thuần chủng. Tất nhiên, việc chọn lựa phải kịp thời, sát với đặc điểm sinh lý của từng loại hạt. Sau đó sẽ tiến hành phơi khô bằng ánh nắng mặt trời. Mặc dù vậy cũng không nên phơi hạt giống trực tiếp dưới nắng to và trên sân gạch hoặc xi măng. Tốt nhất là phơi dưới nắng nhẹ, trên những nong nia và kê cao một khoảng so với mặt đất để hạt giống không bị hấp hơi từ dưới đất lên. Trong tình trạng thời tiết không cho phép thì phải sấy khô ở nhiệt độ từ 35 – 40 độ C rồi để nguội và cho vào dụng cụ bảo quản có nắp đậy kín. Khi bảo quản hạt giống, bà con nông dân cần tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu về chống ẩm, do vậy nơi cất giữ phải khô thoáng, cao ráo. Tuy nhiên để bảo đẩm tỉ lệ này mầm cao thì việc duy trì ẩm độ từ 7 – 9% tuỳ từng loại hạt lại hết sức cần thiết, do đó nhiệt độ lý tưởng cho nơi cắt trữ hạt giống nên dao động trong khoảng 20 – 22 độ C. Điều này đặt ra vấn đề về không gian và thiết bị cất trữ hạt giống nhằm tạo ra sự ổn định về nhiệt độ. Chính vì vậy mà hiện nay, bên cạnh cách bảo quản hạt giống cây trồng truyền thống, bà con nông dân, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cung ứng hạt giống đã sử dụng kho lạnh để bảo quản hạt giống. Điều đáng nói là khi hạt giống được bảo quản bằng kho lạnh với nhiệt độ duy trì ổn định là 12 độ C thì sau 12 tháng tỷ lệ nảy mầm vẫn đạt 95% và màu sắc vỏ hầu như không bị biến đổi trong khi hạt giống nếu bảo quản ở môi trường kín thì sau 6 tháng tỷ lệ nảy mầm chỉ đạt 89% còn để từ 9 – 12 tháng thì tỷ lệ nảy mầm giảm mạnh còn khoảng 50%. Kết quả này thu được dựa trên các cuộc nghiên cứu, khảo sát và thực tế sản xuất, vì vậy đã cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của kho lạnh trong việc bảo quản hạt giống cây trồng cũng như đảm bảo chất lượng, nâng cao năng suất cho vụ mùa sau. |
